Εδάφια 11-32
Ο Θεός δεν έχει λοιπόν, ομιλόντας απόλυτα, απορρίψει τον λαό Του. Αλλά είναι πέρα για πέρα αληθές ότι έχει σκληρύνει και απορρίψει ένα μέρος αυτών. Στο ακόλουθο χωρίο ο Παύλος αναπτύσσει και κάτι άλλο όσον αφορά αυτή την τιμωρία: Τούτη δεν είναι μόνον μερική, αλλά και προσωρινή.
Αυτό το χωρίο περιλαμβάνει τέσσερα τμήματα, που το κάθε ένα έχει ένα συγκεκριμένο θέμα. Το πρώτο, εδάφια 11-15, δείχνει τους δύο στόχους, τον εγγύ και τον τελικό, της απόρριψης των Ιουδαίων. Ο εγγύς στόχος ήτο να διευκολύνη την μεταστροφή των Εθνικών, και ο τελικός είναι να επανορθώση τους ιδίους τους Ιουδαίους μέσω των μετεστραμμένων Εθνικών, και να φέρει στο τέλος, πάνω σ” αυτούς τους τελευταίους, την πληρότητα της θείας ευλογίας.
Το δεύτερο κομμάτι, εδάφια 16-24, έχει σαν στόχο να κάνει τους Εθνικούς να προσέξουν ενάντια στην υπερηφάνεια στην οποία μπορεί να οδηγηθούν από την θέση η οποία τους έχει δοθεί τώρα στην Βασιλεία του Θεού, καθώς επίσης και ενάντια στην περιφρόνηση για τους Ιουδαίους την οποία μπορεί να νοιώσουν.
Στο τρίτο, εδάφια 25-29, ο Παύλος αναγγέλει κατηγορηματικά, σαν ένα θέμα αποκάλυψης, το γεγονός της τελικής μεταστροφής του Ισραήλ.
Τέλος, το τέταρτο, εδάφια 30-32, περιέχει μια γενική όψη της σειράς του θείου έργου για την ολοκλήρωση της σωτηρίας.
Εδάφια 11-15
Εδάφια 11,12
«Λέγω ουν, μη έπταισαν ίνα πέσωσι; Μη γένοιτο. Αλλά τω αυτών παραπτώματι η σωτηρία τοις έθνεσιν, εις το παραζηλώσαι αυτούς. Ει δε το παράπτωμα αυτών πλούτος κόσμου και το ήττημα αυτών πλούτος εθνών, πόσω μάλλον το πλήρωμα αυτών;»
«Τώρα ερωτώ: Μήπως εσκόνταψαν δια να είναι η πτώσις των τελειωτική; Μη γένοιτο! Δια του αμαρτήματος των ήλθε η σωτηρία εις τα έθνη, δια να κινήση την ζηλοτυπίαν των Ισραηλιτών. Αλλ” εάν το αμάρτημα των έφερε πλουτισμόν του κόσμου και η αποτυχία των πλουτισμόν των εθνών, πόσον περισσότερον η πλήρης προσέλευσις των;»
«Ουν»: «Ένα μέρος έχει σκληρυνθεί. Είναι λοιπόν αυτό για πάντα;»
«Μη έπταισαν ίνα πέσωσι»: «Εσκόνταψαν έτσι ώστε ν” αφήσουν για πάντα την θέση τους σαν λαός του Θεού, και να παραμείνουν πεσμένοι κάτω (βυθισμένοι στην απώλεια);» «Όχι», απαντά ο Απόστολος, «ο Θεός έχει διαφορετική άποψη. Αυτή η οικονομία τείνει σ” έναν πρώτο κοντινό στόχο, συγκεκριμένα, ν” ανοίξη στα Έθνη την πύλη της σωτηρίας.»
Εάν, πράγματι, αυτός ο λαός είχε αγκαλιάσει με κατανόηση και αγάπη τον σκοπό του Θεού για το υπόλοιπο του ανθρωπίνου γένους, θα είχαν αφήσει με προθυμία να πέσουν οι θεοκρατικές τους αξιώσεις, και υποκαθιστόντας την δικαίωση του νόμου με εκείνην της πίστης, θα είχαν γίνει οι ίδιοι τα όργανα του Θεού, προσφέροντας στα Έθνη την χάρη που αυτοί θα απολάμβαναν. Αλλά καθώς η εθνική τους υπερηφάνεια δεν τους επέτρεψε να εισέλθουν σ” αυτό το μονοπάτι, και καθώς επιθυμούσαν με κάθε κόστος να διατηρήσουν το νομικίστικο τους σύστημα, ο Θεός υποχρεώθηκε να τους τυφλώση, ούτως ώστε να μην αναγνωρίσουν στον Ιησού τον Μεσσία τους. Διαφορετικά το Ευαγγέλιο θα είχε εξιουδαϊσθεί. Θα είχε ζητηθεί από τους Εθνικούς που πίστευαν να γίνουν προσήλυτοι του Ισραήλ, και αυτό θα ήταν ένα τέλος της σωτηρίας για τον κόσμο, και του κόσμου για την σωτηρία.
Επί πλέον να πούμε και τούτο: Σε συνέπεια της περιφρόνησης των Ιουδαίων για τα Έθνη, είχε σχηματιστεί μεταξύ αυτών και των Εθνικών μια σχέση εχθρότητας, έτσι που, εάν η Χριστιανοσύνη πρόσφερε τον εαυτόν της στον κόσμο κάτω από το κάλυμμα αυτού του απεχθή Ιουδαϊσμού, θα είχε, αναμφίβολλα, κερδίσει μερικούς οπαδούς, αλλά θα έπεφτε και αυτή κάτω απ” την γενική αντιπάθεια που ο Εθνικός κόσμος αισθανόταν για τον Ιουδαϊκό λαό.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες, ο Θεός, που ήθελε την σωτηρία του κόσμου, έπρεπε αναγκαστικά να ελευθερώση την υπόθεση του Ευαγγελίου από εκείνη του Ιουδαϊσμού, και ακόμη να τις θέση σε αντιπαράθεση. Και αυτό ήταν ακριβώς εκείνο το οποίο προκλήθηκε από την άρνηση του Ισραήλ ν” αναγνωρίση τον Ιησού σαν Μεσσία. Το κήρυγμα του Χριστού, ελευθερωμένο από κάθε Ιουδαϊκό εμπόδιο εξ αιτίας αυτής ακριβώς της άρνησης, ήτο σε θέση τώρα να απλωθή πάνω σ” όλον τον κόσμο. Άπαξ και ο Ισραήλ είχε γίνει, εξ αιτίας δικού του λάθους, ό,τι ήταν, ο Θεός δεν θα μπορούσε προφανώς να ενεργήση διαφορετικά, εάν επρόκειτο να σώση τα Έθνη.
Εδώ να πούμε πάλι ότι τίποτα το εξωτερικό δεν ανάγκασε τον Ισραήλ να γίνη τέτοιος. Έτσι, ακόμα μια φορά βλέπομε το σχέδιο του Θεού να χρησιμοποιή τους παραλογισμούς της ανθρώπινης ελευθερίας, και να τους κάνη να εργασθούν για την εκπλήρωση του.
Αλλά αυτό δεν είναι το όλο. Ο Ισραήλ, μη θέλοντας να συμπράξη με τον Θεό στην σωτηρία των Εθνών, πρέπει να καταλήξη στο να σωθή ο ίδιος μέσω της σωτηρίας αυτών. Είναι αναμφίβολλα ταπεινωτικό γι” αυτούς να είναι οι τελευταίοι που θα εισέλθουν εκεί όπου αυτοί θα έπρεπε να είχαν εισάγει όλους τους άλλους. Αλλά από την μεριά του Θεού και αυτό είναι ένα ξεχείλισμα ελέους. Εδώ είναι και ο πλέον μακρυνός στόχος, για τον οποίον η μεταστροφή των Εθνικών υπηρετεί σαν μέσον. Είναι αυτός που ο Παύλος δείχνει με τα λόγια τα δανεισμένα απ” το χωρίο του Μωυσή που ανεφέρθη πιο πάνω, Ι 19: «Να τους κεντήση την ζηλοτυπία». Βλέποντας όλες τις ευλογίες της Βασιλείας, την συγνώμη, την δικαίωση, το Άγιο Πνεύμα, την υιοθεσία, που έχουν εκχυθεί με αφθονία πάνω στα Έθνη, μέσω της πίστης εις Αυτόν που αυτοί έχουν απορρίψει, πως μπορούν να αποφύγουν να πουν στο τέλος: «Είναι αυτές οι ευλογίες δικές μας»; Και πως μπορούν ν” αποφύγουν ν” ανοίξουν τα μάτια τους και ν” αναγνωρίσουν ότι ο Ιησούς είναι ο Μεσσίας, μια και εις Αυτόν βρίσκουν την εκπλήρωση τους όλα εκείνα που είχαν προφητευθεί για τον Μεσσία; Πως θα μπορέση ν” αποφύγη ο μεγαλύτερος γιός, να ζητήση να ξαναμπή στο πατρικό σπίτι, και να έλθη να καθίση δίπλα με τον αδελφό του, μετά που θα πέση στην αγκαλιά του πατέρα, βλέποντας τον νεώτερο αδελφό του να κάθεται και να γιορτάζη το δείπνο στο τραπέζι του πατέρα; Τέτοιο είναι το θέαμα για το οποίο ο Παύλος μας δίνει μια αναλαμπή στις λέξεις: «Θα κεντήσω την ζηλοτυπία τους». Η αμαρτία των Ιουδαίων θα μπορούσε να τροποποιήση την εκτέλεση του σχεδίου του Θεού, αλλά κατά κανέναν τρόπο να το εμποδίση.
Εδάφιο 12
«Ει δε το παράπτωμα αυτών πλούτος κόσμου και το ήττημα αυτών πλούτος εθνών, πόσω μάλλον το πλήρωμα αυτών;»
Εάν ο αποκλεισμός των Ιουδαίων – πράγμα το οποίον επέτρεψε να παρουσιασθή το Ευαγγέλιο στον κόσμο ελεύθερο από κάθε νομικίστικη μορφή – έχει ανοίξει γι” αυτό μια πλατειά είσοδο μεταξύ των Εθνικών, ποιό θα είναι το αποτέλεσμα της επανόρθωσης αυτού του λαού, όταν κάποτε πραγματοποιηθή; Τι ανώτερες ευλογίες για όλον τον κόσμο δεν θα πρέπει να αναμένονται απ” αυτό! Έτσι ο Απόστολος προχωρά βήμα βήμα στην εξήγηση αυτής της μυστηριώδους απόφασης της απόρριψης τους.
«Παράπτωμα»: Είναι η απιστία τους.
«Πλούτος κόσμου»: Είναι η κατάσταση χάρης μέσα στην οποία τα Έθνη εισάγονται δια πίστεως σε μια ελεύθερη σωτηρία.
«Ήτημμα»: Η μείωση σ” έναν μικρό αριθμό. «Εάν η μείωση τους, σαν λαός του Θεού, σ” ένα πολύ μικρό αριθμό μεμονωμένων ατόμων (εκείνων που έχουν δεχθεί τον Μεσσία) έχει συνεισφέρει στον πλουτισμό των Εθνών, πόσο πιο περισσότερο η επανόρθωση τους στην πλήρη κατάσταση ενός λαού…»!
«Το πλήρωμα αυτών»: Το σύνολο των τότε ζώντων μελών του λαού Ισραήλ.
Τα εδάφια 13-15 είναι μια πιο ειδική εφαρμογή στην διακονία του Παύλου των ιδεών που εκτίθενται στα εδάφια 11 και 12. Αυτή η διακονία είχε έναν αποφασιστικό ρόλο να παίξη στην εκτέλεση του σχεδίου του Θεού που σκιαγραφήθηκε σ” αυτά τα δύο τελευταία εδάφια. Και τα αισθήματα με τα οποία ο Παύλος εκτελούσε την αποστολή του, πρέπει να είναι σε αρμονία με την σειρά του έργου του Θεού. Αυτό είναι ακριβώς που δείχνει σ” αυτά τα τρία εδάφια.
Εδάφια 13-15
«Υμίν γαρ λέγω τοις έθνεσιν. Εφ” όσον μεν ειμί εγώ εθνών απόστολος, την διακονίαν μου δοξάζω, ει πως παραζηλώσω μου την σάρκα και σώσω τινάς εξ αυτών. Ει γαρ η αποβολή αυτών καταλλαγή κόσμου, τις η πρόσληψις ει μη ζωή εκ νεκρών;»
«Σ” εσάς τους εθνικούς λέγω: Εφ” όσον είμαι απόστολος των εθνών, τιμώ την υπηρεσίαν μου, δια να κεντήσω τον ζήλον των ομοεθνών μου και σώσω μερικούς απ” αυτούς. Διότι εάν η απόρριψις των επέφερε συμφιλίωσιν δια τον κόσμον, τότε τι θα είναι η αποδοχή των παρά ζωή εκ νεκρών;»
«Γαρ»: Η σύνδεση των εδαφίων 11, 12 με τα εδάφια 13-15 είναι αυτή: «Ό,τι μόλις σας έχω πει για τα μεγαλειώδη αποτελέσματα που μια μέρα θα προκύψουν μεταξύ σας Εθνικοί από την επανόρθωση των Ιουδαίων, είναι τόσο αληθές, ώστε προς συμφέρον σας, και ακόμη σαν απόστολος, απόστολος σε σας Εθνικοί, είναι που αγωνίζομαι για την σωτηρία των Ιουδαίων. Διότι γνωρίζω όλα εκείνα που μια μέρα θα προκύψουν προς όφελος σας απ” την μεταστροφή τους σαν Έθνος, θα προκύψει μια αληθινή πνευματική ανάσταση (εδάφιο 15).»
Η έμφαση εδώ δεν είναι, όπως οι πιο πολλοί σχολιαστές θεωρούν, στο ότι, εργαζόμενος ο Παύλος για την μεταστροφή των Εθνικών εργάζεται τελικά για εκείνη των Ιουδαίων – πράγμα που είναι αναμφίβολλα αληθές, εδάφια 13 και 14 – αλλά στο ότι, εργαζόμενος κατ” αυτόν τον τρόπο για την μεταστροφή των Ιουδαίων, είναι ακριβώς σε κείνον τον δρόμο του να εργάζεται για το καλό των Εθνικών, που είναι και το κύριο έργο του, εδάφια 13-15.
«Εφ” όσον μεν ειμί εγώ εθνών απόστολος, την διακονίαν μου δοξάζω»: Εκείνο που εννοεί είναι ότι, εάν σαν ένας Ιουδαίος που έχει γίνει πιστός, αυτός αισθάνεται την επιθυμία να εργασθή για την σωτηρία των συμπατριωτών του («της σάρκας του»), εργάζεται μ” όλη του την δύναμη να το κάνη επειδή είναι ο Απόστολος των Εθνικών. Και τούτο διότι η μεταστροφή του λαού του θα καταλήξη στο να φέρη στους Εθνικούς όλα τα πλούτη των ευλογιών του Ευαγγελίου. Η συνέχεια θα εξηγήση το πως (εδάφιο 15).
Τι να εννοεί ο Παύλος με την έκφραση, «την διακονίαν μου δοξάζω»; Είναι για τον ζήλον του και την δραστηριότητα του στην υπηρεσία της αποστολής του, που ο Απόστολος σκέφτεται εδώ. Το να «δοξάση την διακονίαν του» σαν ο Απόστολος των Εθνικών, είναι το να μεταστρέψη όσο πιο πολλούς ειδωλολάτρες είναι δυνατόν. Και σε τι απώτερο αποτέλεσμα στοχεύει δι” αυτού; Μας το λέγει στο εδάφιο 14.
Εδάφιο 14
«Ει πως παραζηλώσω μου την σάρκα και σώσω τινάς εξ αυτών».
Εδώ, όπως και στο εδάφιο 11, χρησιμοποιεί την έκφραση που είχε αναφέρει ο Μωυσής (Ι 19). Αναμφίβολλα δεν αυταπατάται. Δεν υπολογίζει σε μια μαζική μεταστροφή του Ισραήλ πριν τους τελευταίους καιρούς. Θα ήθελε όμως, προσθέτει, να σώση, τουλάχιστον μερικούς, σαν απαρχή της συγκομιδής. Αλλά δεν είμαστε ακόμη στον τελικό στόχο. Αυτό εδώ δεν είναι παρά ένα μέσο που βοηθά να φθάσουμε σ” αυτόν. Ο τελικός στόχος δηλώνεται στο εδάφιο 15.
Εδάφιο 15
«Ει γαρ η αποβολή αυτών καταλλαγή κόσμου, τις η πρόσληψις ει μη ζωή εκ νεκρών;»
Δεν θα είναι παρά μόνον όταν η εθνική μεταστροφή του Ισραήλ θα λάβει χώρα, που το έργο του Θεού θα φθάση την τελειότητα του μεταξύ των ιδίων των Εθνικών, και που ο καρπός του έργου του σαν Απόστολος τους θα φανή σ” όλη του την μεγαλειότητα. Αυτή είναι η εξήγηση των λέξεων του εδαφίου 13: «Εφ” όσον ειμι εγώ των Εθνών απόστολος». Σαν Ιουδαίος, σίγουρα επιθυμεί την μεταστροφή των Ιουδαίων. Αλλά την επιθυμεί ακόμα περισσότερο, σαν ο Απόστολος των Εθνικών, επειδή γνωρίζει τι θα είναι αυτό το γεγονός για όλη την Εκκλησία.
Την σκέψη του Αποστόλου, καθώς προκύπτει από τον συνδυασμό των τριών εδαφίων, μπορούμε να την αποδώσωμε κάπως έτσι: «Για να το πούμε πιο σωστά, είναι σαν δικός σας Απόστολος Εθνικοί, που εργάζομαι να κεντήσω τον ζήλον των Ιουδαίων με την δική σας μεταστροφή. Διότι δεν είναι παρά όταν αυτοί επανορθωθούν στην χάρη, που σεις θα στεφανωθήτε με την πληρότητα της ζωής.»
«Η αποβολή αυτών καταλλαγή κόσμου»: Πως η απόρριψη των Ιουδαίων έφερε την συμφιλίωση του κόσμου; Την έφερε διότι αυτή έριξε κάτω τον τοίχο του νόμου που κρατούσε τους Εθνικούς έξω από την θεία διαθήκη, και άνοιξε πλατειά σ” αυτούς την πόρτα της χάρης, δι” απλής πίστης στην ιλαστήριο θυσία του Χριστού.
Τώρα, εάν αυτό είναι το αποτέλεσμα της απόρριψης τους, τι θα είναι το αποτέλεσμα της «πρόσληψης τους»; Κάτω από κατάρα, συνείσφεραν στην επανόρθωση του κόσμου. Τι πρόκειται να κάνουν όταν βρεθούν κάτω από ευλογία; Εδώ τα λόγια φαίνονται σαν ένας υπαινιγμός στο τι ο Ίδιος ο Χριστός πρόσφερε στον κόσμο δια του εξιλεωτικού Του θανάτου και της ανάστασης Του. Στον λαό του Χριστού πάντα υπάρχει κάτι από τον Ίδιο τον Χριστό.
«Ει μη ζωή εκ νεκρών»: Πρόκειται για μια μεγάλη πνευματική αφύπνιση που θα γίνη στην καρδιά της Εθνικής Χριστιανοσύνης από το γεγονός της μεταστροφής των Ιουδαίων. Το φως που οι μετεστραμμένοι Ιουδαίοι φέρουν στην Εκκλησία, και η δύναμη ζωής που αυτοί έχουν μερικές φορές αφυπνίσει σ” αυτήν, είναι η εγγύηση εκείνης της πνευματικής αναζωπύρωσης που θα λάβει χώρα στην Εθνική Χριστιανοσύνη από την μαζική τους είσοδο. Δεν είναι που και μεις αισθανόμαστε ότι στην παρούσα μας κατάσταση υπάρχει κάτι που λείπει για να εκπληρωθούν οι υποσχέσεις του Ευαγγελίου σ” όλη τους την πληρότητα; Ότι υπάρχει ένα μυστηριώδες εμπόδιο στην αποτελεσματικότητα του κηρύγματος, μια ατονία έμφυτη στην πνευματική μας ζωή, μια έλλειψη χαράς και δύναμης, που έρχεται σε αντίθεση με τα χαρούμενα ξεσπάσματα των προφητών και των ψαλμωδών; Ότι, το δείπνο στο σπίτι του Πατέρα δεν είναι πλήρες…; Γιατί; Είναι διότι η οικογένεια δεν είναι πλήρως ανασυγκροτημένη. Τούτο θα γίνει με την επιστροφή του μεγαλυτέρου γιού. Τότε είναι που θα έλθη η Πεντηκοστή των τελευταίων ημερών, η όψιμη βροχή.
Εδάφια 16-24
Ο Απόστολος εδώ δείχνει ότι η μελλοντική τους επανόρθωση είναι σε συμφωνία με τον άγιο χαρακτήρα με τον οποίον έχουν σφραγισθεί. Δεν είναι λοιπόν μόνον δυνατή, αλλά και ηθικά αναγκαία (εδάφιο 16). Αυτή η σκέψη, προσθέτει ο Παύλος, θα έπρεπε να εμπνέη τους Εθνικούς, αφ” ενός μ” ένα αίσθημα βαθύ σεβασμού για τον Ισραήλ, ακόμα και στην κατάσταση της αποστασίας τους (εδάφια 17,18). Από το άλλο μέρος, μ” ένα αίσθημα άγιου φόβου γι” αυτούς τους ιδίους. Διότι εάν μια κρίση απόρριψης έπεσε επάνω σ” έναν τέτοιο λαό, πόσο πιο εύκολα μπορεί η ίδια τιμωρία να πέση επάνω τους (εδάφια 19-21)! Και τελειώνει μ” ένα συμπέρασμα που βεβαιώνει την βασική ιδέα του χωρίου (εδάφια 22-24).
Εδάφιο 16
«Ει δε η απαρχή αγία, και το φύραμα. Και ει η ρίζα αγία, και οι κλάδοι.»
«Εάν είναι άγιον το προζύμι, τότε θα είναι και το ζυμάρι, και εάν είναι αγία η ρίζα, τότε θα είναι και τα κλαδιά.»
Ο Ιουδαϊκός λαός είναι αφιερωμένος στον Θεό από καταγωγής – δηλαδή, από την κλήση του Αβραάμ, η οποία περιελάμβανε και την δική τους (εδάφιο 29).
Σύμφωνα με το Αριθμοί ΙΕ18-21, κάθε φορά που οι Ισραηλίτες έτρωγαν από το ψωμί της γης που ο Θεός τους είχε δώσει, έπρεπε, πρώτα απ” όλα, να βάλουν στην άκρη ένα μέρος του ζυμαριού για να κάνουν μια πίττα για τους ιερείς. Αυτή η πίττα ονομαζόταν «απαρχή». Είναι αυτή την χρήση που ο Απόστολος υπαινίσσεται στο πρώτο μέρος του εδαφίου μας. Αυτή η πίττα που προσφερόταν στον αντιπρόσωπο του Θεού, εντύπωνε την σφραγίδα της αφιέρωσης στην όλη μάζα απ” όπου είχε παρθεί. Και ποιά είναι η άγια «απαρχή» αυτού του λαού; Είναι οι πατριάρχες, στο πρόσωπο των οποίων όλοι οι απόγονοι τους είναι ολοκληρωτικά αφιερωμένοι στην αποστολή του να είναι ο λαός που θα υπηρετήσει το έργο σωτηρίας του κόσμου, σύγκρινε Θ5 και ΙΑ28.
Αλλά αυτή η εικόνα, δια της οποίας το όλον Έθνος συγκρίνεται με μια μάζα ζυμαριού αφιερωμένη στον Θεό, δεν προμηθεύει στον Απόστολο το μέσον που θα τον βοηθήσει να διακρίνη μεταξύ Ιουδαίων και Ιουδαίων, μεταξύ εκείνων που έχουν διατηρήσει με πιστότητα αυτόν τον εθνικό χαρακτήρα, και εκείνων που τον έχουν εξαλλείψει με την προσωπική τους απιστία. Έτσι είναι υποχρεωμένος να προσθέση μια δεύτερη εικόνα, ώστε να μπορή να κάνη την διάκριση μεταξύ αυτών των δύο τόσο διαφορετικών τμημάτων του Έθνους.
Από αυτές τις δύο συγκρίσεις έπεται επίσης ότι, για να επιτύχη την σωτηρία ο Ιουδαϊκός λαός έχει μόνον να παραμείνη στο έδαφος όπου φυσιολογικά είχαν ριζώσει, ενώ η σωτηρία των εθνικών απαιτεί μια πλήρη μεταφύτευση. Εξ αυτού μια διπλή προειδοποίηση που ο Παύλος αισθάνεται τον εαυτόν του αναγκασμένο να κάνη σ” αυτούς τους τελευταίους (στους εθνικούς). Και πρώτα η προειδοποίηση ενάντια στην υπερηφάνεια.
Εδάφια 17,18
«Ει δε τινες των κλάδων εξεκλάσθησαν, συ δε αγριέλαιος ων ενεκεντρίσθης εν αυτοίς και συγκοινωνός της ρίζης και της πιότητος της ελαίας εγένου, μη κατακαυχώ των κλάδων. Ει δε κατακαυχάσαι, ου συ την ρίζαν βαστάζεις, αλλ” η ρίζα σε.»
«Αλλ” εάν μερικά από τα κλαδιά ξεκόπηκαν και εσύ, ένα βλαστάρι αγριεληάς, εμπολιάσθηκες στην θέσι τους και έγινες μέτοχος της ρίζας και του πάχους της εληάς, μη καυχάσαι απέναντι των κλάδων. Εάν καυχάσαι, να θυμάσαι ότι δεν βαστάζεις εσύ την ρίζαν, αλλ” η ρίζα βαστάζει εσένα.»
«Δε»: Μπορούμε να του δώσωμε την ερμηνεία του «αλλά», ή του «τώρα»: «Αλλά εάν, παρόλο την φυσική (κληρονομική) τους αφιέρωση, τα κλαδιά κόπηκαν…»
Αναμφίβολλα, έχει συμβεί ένα γεγονός που φαίνεται να είναι σε αντίθεση με τον χαρακτήρα αγιότητας αυτού του λαού. Ένας ορισμένος αριθμός («τινές») των μελών του έχει απορριφθεί, σαν τα κλαδιά που κόβονται με το τσεκούρι.
«Συ δε»: Εδώ ο Παύλος μιλά σε κάθε χριστιανό, εθνικής προέλευσης, και του θυμίζει ότι παρ” όλο που κατέχει την ποιότητα ενός άγριου δένδρου, έχει πάρει μέρος σ” αυτόν τον ευλογημένο και άγιο οργανισμό, προς τον οποίον αρχικά ήταν ξένος.
«Εν αυτοίς»: «Εις την θέση τους», στην θέση αυτών που απεβλήθηκαν, ή «αναμεταξύ τους», ανάμεσα σ” αυτούς που μετεστράφησαν και παρέμειναν στο δένδρο. Άπαξ και κεντρώθηκαν πάνω σ” αυτόν τον κορμό, τα άγρια κλαδιά έχουν γίνει «συγκοινωνοί» της ρίζας.
«Συγκοινωνός της ρίζης και της πιότητος της ελαίας»: Όπως από την ρίζα ανεβαίνει σ” όλο το δένδρο ένας πλούσιος χυμός που εμποτίζει όλα τα κλαδιά, έτσι η ευλογία που βεβαιώθηκε στον Αβραάμ («η ευλογία του Αβραάμ», Γαλάτας Γ14) παραμένει έμφυτη στην εθνική ζωή του Ισραήλ, και επιπλέον μεταδίδεται από τους πιστεύοντας Ιουδαίους σε κείνους από τους Εθνικούς που γίνονται παιδιά του πατριάρχη δια πίστεως, σύγκρινε Γαλάτας Γ5-9.
Όπως φαίνεται εδώ, οι πιστοί του Ισραήλ είναι ο πυρήνας γύρω απ” τον οποίον μαζεύτηκαν οι μετεστραμμένοι από τα Έθνη. Ο παλιός λαός του Θεού είναι το κοπάδι μέσα στο οποίο ενσωματώθηκαν οι Εθνικοί. «Έχω και άλλα πρόβατα», είπε ο Ιησούς (Ιωάννης Ι 16), «που δεν είναι απ” αυτό το κοπάδι. Πρέπει να μαζέψω και αυτά, και θα γίνουν ένα κοπάδι, ένας Ποιμένας».
Εφόσον το πράγμα είναι έτσι, οι Χριστιανοί Εθνικής προέλευσης δεν έχουν αιτία για υπερηφάνεια απέναντι στα φυσικά κλαδιά.
«Μη κατακαυχώ των κλάδων»: Εδώ σαν «κλάδοι» εννοούνται οι κομμένοι, των οποίων οι Εθνικοί πήραν την θέση. Και ακόμα στις ημέρες μας βλέπομε Χριστιανούς να φέρωνται με περιφρόνηση στα μέλη του Ιουδαϊκού Έθνους που κατοικούν μεταξύ τους.
Όπου και να έχουν φθάσει οι Εθνικοί δεν πρέπει να ξεχνάνε το γεγονός ότι, η σωτηρία που απολαμβάνουν, έχει προετοιμασθεί από μια θεία ιστορία που ταυτίζεται με εκείνη του Ισραήλ, και ότι παίρνουν στην κατοχή τους μια ευλογία που ήδη υπάρχει σ” αυτόν τον λαό. Είναι οι Ιουδαίοι το κανάλι των ευλογιών στα Έθνη, και όχι αντίστροφα. Οι Εθνικοί έγιναν λαός του Θεού μέσω των Ιουδαίων, και όχι οι Ιουδαίοι με την μεσολάβηση των Εθνικών. Με αυτό το γεγονός κατά νουν, η περιφρόνηση που αισθάνονται αυτοί οι τελευταίοι για τους Ιουδαίους είναι παράλογη και επικίνδυνη.
Άρα, όχι μόνον ο Εθνικός πιστός δεν θα πρέπει να «κατακαυχάται» ενάντια στον Ιουδαίο, αλλά, εάν καταλαβαίνει την θέση του σωστά, η θέα της απόρριψης αυτού του λαού θα πρέπει να τον κάνει προσεκτικό για τον εαυτόν του
Εδάφιο 19
«Ερείς ουν, εξεκλάσθησαν οι κλάδοι, ίνα εγώ εγκεντρισθώ.»
«Θα πης: «Εκόπηκαν τα κλαδιά, δια να μπολιασθώ εγώ».
Τούτο μπορούμε να το αποδώσωμε κάπως έτσι: «Αφού τα κλαδιά αποκόπηκαν από τον κορμό για να κάνουν μέρος για μένα, που εκ φύσεως ήμουν ξένος σ” αυτόν, μ” αυτό το γεγονός φαίνεται καθαρά η προτίμηση του Θεού για μένα. Ειδικά φαίνεται απ” το ότι, δεν με έχει κεντρώσει στον ίδιο κορμό μαζί μ” αυτά, αλλά τα έκοψε για να κάνη μέρος για μένα.»
«Εξεκλάσθησαν οι κλάδοι»: Η πλειονότητα των κωδίκων δεν έχει το άρθρο «οι», και αυτό είναι το σωστό: «Εξεκλάσθησαν κλάδοι».
Εδάφιο 20
«Καλώς. Τη απιστία εξεκλάσθησαν, συ δε τη πίστει έστηκας. Μη υψηλοφρόνει».
«Πολύ καλά. Εκόπηκαν ένεκα της απιστίας των, και συ στέκεσαι δια της πίστεως. Μη υπερηφανεύεσαι».
Ό,τι έγινε δεν είναι αυθαιρεσία εκ μέρους του Θεού. Εάν οι Ιουδαίοι έχουν απορριφθεί, αυτό είναι σε συνέπεια της απιστίας τους. Και εάν ο Εθνικός έχει επί του παρόντος πάρει την θέση τους, είναι σε συνέπεια της πίστης του – δηλαδή από θεία χάρη. Και είναι μόνο αποτέλεσμα χάρης διότι δεν υπάρχει καμμία αξία στην πίστη, μια και αυτή δεν είναι τίποτα άλλο παρά το άπλωμα του χεριού να πάρη το δώρο του Θεού.
«Συ δε τη πίστει έστηκας»: Εδώ αναφέρεται η προνομιούχα θέση του κεντρωμένου κλαδιού, που τώρα υψώνεται πάνω στον κορμό, ενώ εκείνα τα κλαδιά, την θέση των οποίων πήρε, βρίσκονται κατά γης.
Αλλά δεν είναι αρκετό να αποφύγη την υψηλοφροσύνη μόνον. Θα πρέπει να έχη και έναν συγκεκριμένο φόβο.
