Εδάφιο 21
«Αλλά φοβού. Ει γαρ ο Θεός των κατά φύσιν κλάδων ουκ εφείσατο, μήπως ουδέ σου φείσεται.»
«Αλλά φοβού. Διότι εάν ο Θεός δεν ελογάριασε τους φυσικούς κλάδους, δεν θα λογαριάση ούτε εσένα.»
Δεν μπορεί να συμβή με τους κεντρωμένους κλάδους ότι συνέβηκε με τους φυσικούς; Μπορεί, και ακόμα πιο εύκολα (σε περίπτωση απιστίας), διότι αυτοί έχουν λιγώτερη ομοιογένεια με τον κορμό απ” ότι οι φυσικοί κλάδοι.
Eδάφιο 22
«Ίδε ουν χρηστότητα και αποτομίαν Θεού, επί μεν τους πεσόντας αποτομίαν, επί δε σε χρηστότητα, εάν επιμείνης τη χρηστότητι. Επεί και συ εκκοπήση.»
«Βλέπε λοιπόν την αγαθότητα και την αυστηρότητα του Θεού, αυστηρότητα εις εκείνους που έπεσαν, αγαθότητα σ” εσένα, εάν παραμένης εις την σφαίραν της αγαθότητος του Θεού, διότι αλλοιώς και συ θ” αποκοπής.»
Οι αναγνώστες της επιστολής έχουν μόλις δει δύο παραδείγματα, το ένα αυστηρότητας, το άλλο χάρης. Το πρώτο στο πρόσωπο των Ιουδαίων. Το δεύτερο στο δικό τους. Από δω βγαίνουν δύο διδάγματα που ο Απόστολος τους προτρέπει να μην αμελήσουν να πάρουν.
«Εάν επιμείνης τη χρηστότητι»: Η συνέχεια εξασφαλίζεται με τον ίδιο τρόπο όπως και η οικειοποίηση της χάρης κατ” αρχάς, με ταπεινή πίστη. Δυστυχής ο πιστός για τον οποίον η χάρη δεν είναι πλέον χάρη την εκατοστή ή την χιλιοστή ημέρα, όπως ήταν την πρώτη! Διότι η ελαχίστη αίσθηση υψηλοφροσύνης που μπορεί να τον καταλάβη, επ” ευκαιρία κάποιας χάρης που δέχθηκε, ή των καρπών της, παραλύει και καταστρέφει στην περίπτωση του την ιδία την χάρη. Δεν υπάρχει τίποτα περισσότερο γι” αυτόν να περιμένη σ” αυτή την κατάσταση, από του ν” αποκοπή και ο ίδιος από τον κορμό.
Είναι πολύ καθαρό σε κάθε έναν που έχει μάτια να δει, ότι η Εθνική μας Χριστανοσύνη έχει τώρα φθάσει το σημείο που αναφέρει εδώ ο Παύλος. Στην υπερηφάνεια της ποδοπατά ακριβώς την ιδέα εκείνη της χάρης που την έκανε ό,τι είναι. Άρα βαδίζει σε μια κρίση απόρριψης σαν εκείνη του Ισραήλ. Και τούτη η κρίση δεν θα έχει μια υπόσχεση να την απαλύνη, σαν αυτή που συνόδευσε την πτώση των Ιουδαίων (για μελλοντικη επανόρθωση). Βέβαια να θυμίσωμε ότι το υπό συζήτηση θέμα εδώ είναι η Εθνική Χριστιανοσύνη γενικά, και όχι ειδικά τούτο ή εκείνο από τα μέλη της.
Στα εδάφια 23 και 24 αναφέρεται η ιδέα της αυστηρότητας, όπως εκείνη της χρηστότητας αναφέρθηκε στο προηγούμενο εδάφιο. Όπως η χρηστότητα που έχουν απολαύσει τα Έθνη μπορεί, μέσω της απιστίας τους, να μετατραπεί σε αυστηρότητα, έτσι η αυστηρότητα με την οποία ο Θεός μεταχειρίστηκε τους Ιουδαίους, μπορεί ν” αλλάξη γι” αυτούς σε σπλαχνική καλοσύνη, εάν συγκατατεθούν να πιστέψουν, όπως έκαναν προηγουμένως τα Έθνη. Με το κλείσιμο αυτού του εδαφίου ο Απόστολος επιστρέφει στο βασικό του θέμα, το μέλλον του Ισραήλ.
Εδάφια 23,24
«Και εκείνοι δε, εάν μη επιμείνωσι τη απιστία, εγκεντρισθήσονται. Δυνατός γαρ εστίν ο Θεός πάλιν εγκεντρίσαι αυτούς. Ει γαρ συ εκ της κατά φύσιν εξεκόπης αγριελαίου και παρά φύσιν ενεκεντρίσθης εις καλλιέλαιον, πόσω μάλλον ούτοι οι κατά φύσιν εγκεντρισθήσονται τη ιδία ελαία;»
«Και εκείνοι, εάν δεν επιμείνουν εις την απιστίαν, θα μπολιασθούν, διότι ο Θεός έχει την δύναμιν να τους μπολιάση πάλιν. Διότι εάν εσύ εκόπηκες από την κατά φύσιν αγριεληά και εμπολιάσθηκες παρά φύσιν σε ήμερη εληά, πόσο μάλλον αυτοί οι κατά φύσιν θα μπολιασθούν στην δική τους εληά;»
Όπως η αυστηρότητα στους Ιουδαίους είναι μια προειδοποίηση προς τα Έθνη, έτσι και η χρηστότητα που επιδείχθηκε προς τα Έθνη είναι μια εγγύηση ελέους προς τους Ιουδαίους. Μόνον να σταματήσουν να επιμένουν στην απιστία τους, και μ” αυτή μόνον την προϋπόθεση η δύναμη του Θεού θα επανορθώση την θέση τους στην Βασιλεία Του. Θα τους εγκεντρίση στον Χριστό, που θα γίνη γι” αυτούς ένα ζωοποιό στέλεχος, όπως είναι και για τα Έθνη. Και αυτή η μεταφύτευση θα πραγματοποιηθή ακόμα πιο εύκολα στην περίπτωση τους, απ” ότι στην περίπτωση των Εθνικών.
Υπάρχει, πράγματι, μια σχέση μεταξύ του Ιουδαϊκού Έθνους και της Βασιλείας του Θεού, ένα είδος ενυπάρχουσας αρμονίας, έτσι που, όταν θα έλθη η ώρα, η επανόρθωση τους θα επιτελεσθή ακόμα πιο εύκολα από την ενσωμάτωση των Εθνικών.
«Πόσω μάλλον ούτοι»: «Πόσο πιο εύκολα». Σε τούτη την ερμηνεία μπορεί να τεθή η αντίρρηση ότι για τον Θεό δεν υπάρχουν πράγματα λιγώτερο εύκολα και περισσότερο εύκολα. Και αυτό είναι σωστό όσον αφορά τον φυσικό κόσμο. Στον ηθικό όμως κόσμο ο Θεός συναντά έναν παράγοντα που ο Ίδιος τον σέβεται, την ηθική ελευθερία.
Ειδικά με τους Ιουδαίους τα πράγματα θα είναι πιο εύκολα, διότι ο Ιουδαϊκός λαός, έχοντας ξεχωρισθεί μόνον για τον σκοπό της Βασιλείας του Θεού, δεν έχει ανάγκη να υποστή μια οργανική μεταμόρφωση για να επιστρέψη σ” αυτή. Και εάν προβληθή σαν αντίρρηση ότι ένας Ιουδαίος μεταστρέφεται πιο δύσκολα από έναν Εθνικό, αυτό δεν έχει να κάνει τίποτα με την συλλογική επανάσταση που θα γίνη σ” αυτό το Έθνος στα τέλη των καιρών. Ένα κάλυμμα θα πέση (Α” Κορ. Γ14,15), και όλα θα γίνουν.
Έως εδώ ο Απόστολος έχει δείξει την ηθική βάση του γεγονότος το οποίον αναπτύσσει. Στην συνέχεια το αναγγέλει κατηγορηματικά, και μάλιστα σαν ένα θέμα ειδικής αποκάλυψης.
Εδάφια 25-32
Το εδάφιο 25 περιέχει την αναγγελία του γεγονότος. Τα εδάφια 26,27 αναφέρουν μερικές προφητείες σχετικά μ” αυτό. Τα εδάφια 28,29 κλείνουν το θέμα όσον αφορά τον Ισραήλ. Τέλος, τα εδάφια 30-32, συνοψίζουν το όλο θείο σχέδιο όσον αφορά τον Ισραήλ και τα Έθνη.
Εδάφια 25,26α
«Ου γαρ θέλω υμάς αγνοείν, αδελφοί, το μυστήριον τούτο, ίνα μη ήτε παρ” εαυτοίς φρόνιμοι, ότι πώρωσις από μέρους τω Ισραήλ γέγονεν άχρις ου το πλήρωμα των εθνών εισέλθη, και ούτω πας ο Ισραήλ σωθήσεται».
«Δεν θέλω να αγνοήτε, αδελφοί, το μυστικό αυτό, δια να μη θεωρήτε τους εαυτούς σας σοφούς, ότι δηλαδή έπεσεν εν μέρει αναισθησία επί των Ισραηλιτών, έως ότου εισέλθη ο πλήρης αριθμός των εθνικών και έτσι θα σωθή όλος ο Ισραηλιτικός λαός.»
Ο Παύλος, για να δηλώση το γεγονός που πρόκειται ν” αναγγείλη, χρησιμοποιεί την λέξη «μυστήριο». Με αυτό δεν εννοεί, καθώς μπορεί να νομισθή από την έννοια που αυτός ο όρος έχει πάρει στην εκκλησιαστική γλώσσα, ότι αυτό το γεγονός παρουσιάζει κάτι το ακατάληπτο στην λογική. Στην Καινή Διαθήκη αυτή η λέξη δηλώνει μια αλήθεια ή ένα γεγονός που μπορεί να γίνη γνωστό στον άνθρωπο μόνο μέσω μιας αποκάλυψης από επάνω, αλλά και το οποίο, μετά που αυτή η αποκάλυψη έχει λάβει χώρα, πέφτει πλέον μέσα στην περιοχή της αντίληψης. Οι δύο έννοιες «μυστήριο» και «αποκάλυψη» είναι αλληλοεξαρτώμενες, σύγκρινε Εφεσίους Γ3-6. Ο Απόστολος λοιπόν έχει κατ” ευθείαν από τον ουρανό την γνώση του γεγονότος που προχωρά ν” αναγγείλη, σύγκρινε Α” Κορ. ΙΕ51 και Α” Θεσσ. Δ15.
Πριν ν” αναφέρη το γεγονός, εξηγεί που αποσκοπεί η ανακοίνωση του: «Ίνα μη ήτε παρ” εαυτοίς φρόνιμοι». Η αναφορά εδώ δεν είναι, όπως στο εδάφιο 19, σε υπερήφανες σκέψεις που μπορεί να προκύπτουν από την προτίμηση που ο Θεός φαίνεται να έχη δείξη τώρα στους Εθνικούς. Είναι η «δική μας σοφία, η ανθρώπινη» της οποίας τις θέσεις ζητά ν” απομακρύνει εδώ ο Παύλος. Οι μετεστραμμένοι Εθνικοί που συνθέτουν την Εκκλησία της Ρώμης μπορεί να σκέφτονται παράξενες εξηγήσεις όσον αφορά την απόρριψη του Ισραήλ και την μελλοντική ιστορία. Ο Παύλος θέλει να συγκεντρώσει και να καθαρίσει τις ιδέες τους πάνω σ” αυτό το σπουδαίο σημείο, και να μην αφήσει χώρο στο μυαλό τους για μάταιες και αλαζονικές σκέψεις. Τις εκφράσεις του τις δανείζεται από το Παροιμίες Γ7.
Το περιεχόμενο του «μυστηρίου» δηλώνεται στο τέλος αυτού του εδαφίου και στις πρώτες λέξεις του ακολούθου: «Έχει πέσει πώρωσις». Ο Παύλος το είχε ήδη αναφέρει, εδάφιο 7, αλλά εδώ προσθέτει: «Από μέρους», σ” ένα μέρος δηλαδή του λαού. Η κρίση δεν έχει πέσει στο σύνολο του Ισραήλ, αλλά μόνον σ” ένα μέρος.
Αλλά ακόμη και αυτή η κρίση, που έχει πέσει σ” ένα ολόκληρο κομμάτι του Έθνους, θα έχη ένα τέλος. Για να την σηκώσει από επάνω τους, ο Θεός περιμένει έως ότου το σύνολο των Εθνικών λαών εισέλθει στην Βασιλεία Του. Και να σκεφθής ότι αυτοί (οι Ιουδαίοι) είναι ο λαός που θα έπρεπε να είχε εισάγει όλους τους άλλους λαούς μεσα σ” αυτή. Για τιμωρία τους θα συμβή το αντίθετο, καθώς και ο Κύριος εδήλωσε, «Οι πρώτοι θα γίνουν τελευταίοι».
«Το πλήρωμα των εθνών»: Το σύνολο των ειδωλολατρικών εθνών που εισέρχονται προοδευτικά στην Εκκλησία μέσω του κηρύγματος του Ευαγγελίου. Αυτή η εποχή της μεταστροφής του Εθνικού κόσμου είναι εκείνη που ο Ιησούς δηλώνει, Λουκάς ΚΑ24, με την φράση, «καιροί εθνών», και την οποία αντιπαραθέτει σιωπηρά με την θεοκρατική εποχή, με «τους καιρούς των Ιουδαίων» (ΙΘ 42,44).
Ο Ιησούς προσθέτει, κατά την ίδια ακριβώς έννοια όπως ο Παύλος, «ότι η Ιερουσαλήμ θα είναι πατουμένη έως ότου εκπληρωθούν εκείνοι οι καιροί των εθνικών», το οποίο προφανώς δηλώνει ότι μετά που θα έχουν περάσει αυτοί οι καιροί, η Ιερουσαλήμ θα απελευθερωθή και θα ξανακτισθή. Σ” αυτή την ομιλία του Κυρίου, καθώς αναφέρεται από τον Ματθαίο (ΚΔ14) και τον Μάρκο (ΙΓ10), επισημαίνεται ότι, «Το ευαγγέλιο της βασιλείας θα κηρυχθή σ” όλα τα έθνη της γης, και τότε θα έλθη το τέλος.» Αυτό το τέλος περιλαμβάνει και την τελική σωτηρία του Ιουδαϊκού λαού. Έως λοιπόν την ολοκλήρωση της μεταστροφής των Εθνικών, μεταξύ των Ιουδαίων θα σημειώνονται μόνον ατομικές μεταστροφές. Αλλά άπαξ και επιτευχθεί αυτός ο στόχος, θα λάβη χώρα η μαζική τους μεταστροφή.
«Και ούτω»: Όχι «και τότε», αλλά «και έτσι», δηλαδή, μέσω της εισόδου των Εθνικών στην Εκκλησία, σύγκρινε εδάφιο 31. Όταν ο Ισραήλ θα δει τις υποσχέσεις της Παλαιάς Διαθήκης, οι οποίες αποδίδουν στον Μεσσία την μεταστροφή των Εθνικών προς τον Θεό του Αβραάμ, να εκπληρώνονται σ” όλον τον κόσμο υπό του Ιησού Χριστού, και τους Εθνικούς να πλημμυρίζουν, με την μεσολάβηση Του, από τις ευλογίες που αυτοί οι ίδιοι λαχταρούν, θα αναγκασθούν να ομολογήσουν ότι ο Ιησούς είναι ο Μεσσίας. Διότι εάν αυτός ο τελευταίος επρόκειτο να είναι ένα διαφορετικό πρόσωπο, τι αυτός ο άλλος θα είχε να κάνη, μια και ο Ιησούς θα έχει ήδη κάνει όλα που αναμένονται από τον Μεσσία;
«Πας Ισραήλ»: Ο Ισραήλ στην ολότητα του. Ο Παύλος, εκφραζόμενος έτσι, δεν εννοεί να καταπνίξη την ατομική ελευθερία στους Ισραηλίτες που θα ζουν εκείνη την εποχή. Ομιλεί για μια συλλογική κίνηση του Έθνους γενικά, που θα τους φέρει, σαν Έθνος, στα πόδια του Μεσσία τους. Πιθανόν ορισμένα άτομα ν” αντισταθούν. Σύγκρινε την θαυμάσια σκιαγράφηση αυτής της περιόδου στον προφήτη Ζαχαρία (ΙΒ 10-14). Στην συνέχεια αναφέρει δύο προφητείες που περιέχουν την αποκάλυψη αυτού του μυστηρίου.
Εδάφια 26β, 27
«Καθώς γέγραπται, «Ήξει εκ Σιών ο ρυόμενος και αποστρέψει ασεβείας από Ιακώβ. Και αύτη αυτοίς η παρ” εμού διαθήκη, όταν αφέλωμαι τας αμαρτίας αυτών».
«Καθώς είναι γραμμένον: «Από την Σιών θα έλθη ο Λυτρωτής και θα διώξη τας ασεβείας από τον Ιακώβ. Αυτή θα είναι η διαθήκη μου εις αυτούς, όταν αφαιρέσω τας αμαρτίας των.»
Τα χωρία που συνδυάζονται σ” αυτή την αναφορά είναι τα Ησαϊας ΝΘ20 και ΚΖ9. Και τα δύο στον Ησαϊα αναφέρονται στους τελευταίους καιρούς, και επομένως έχουν Μεσσιανική σημασία.
«Εκ Σιών»: Ίσως να εννοεί ότι, μετά που θα ξεκινήση απ” την Σιών το κήρυγμα του Ευαγγελίου, και αφού έχει κάνει τον γύρο του κόσμου, θα επιστρέψει στον Ισραήλ να τον καθαρίση, μετά απ” όλα τ” άλλα Έθνη. Μπορεί όμως και να δηλώνουν αυτές οι λέξεις το μέρος όπου ο Κύριος θα κάνη την δόξα Του να λάμψη, όταν θα εκπληρώση αυτή την τελευταία υπόσχεση Του στην γη.
Να σημειώσωμε ότι ο Παύλος ακολουθεί την μετάφραση των Ο”, αλλάζοντας μόνον το «ένεκεν Σιών» εις «εκ Σιών».
Η κεντρική ιδέα των δύο εδαφίων είναι ότι, εκείνος που θ” απελευθερώση την Σιών από την επί μακρόν της καταπίεση, θα το κάνη απομακρύνοντας την ανομία από τον λαό σαν σύνολο. Άπαξ και η αμαρτία του Ισραήλ έχει συγχωρηθεί (η απιστία τους στον Μεσσία), ο Κύριος θα ανανεώση μ” αυτούς την ακυρωθείσα διαθήκη Του.
Το «αυτών» αναφέρεται στα άτομα, ενώ το «Ιακώβ» δηλώνει το σύνολο του λαού.
Στα δύο εδάφια που ακολουθούν ο Απόστολος εξάγει, απ” ό,τι προηγείται, το συμπέρασμα σχετικά με τον Ισραήλ. Στο εδάφιο 28 το εκφράζει με μια κτυπητή αντίθεση, και στο εδάφιο 29 δικαιολογεί το τελικό αποτέλεσμα (28β) αναφέροντας μια γενική αρχή της θείας διακυβέρνησης.
Εδάφια 28,29
«Κατά μεν το ευαγγέλιον, εχθροί δι” υμάς, κατά δε την εκλογήν αγαπητοί δια τους πατέρας. Αμεταμέλητα γαρ τα χαρίσματα και η κλήσις του Θεού.»
«Εν σχέσει προς το ευαγγέλιον είναι εχθροί του Θεού προς χάριν σας, αλλ” εν σχέσει προς την εκλογήν των από τον Θεόν είναι αγαπητοί εις αυτόν, χάριν των προπατόρων των, διότι τα χαρίσματα και η κλήσις του Θεού είναι πράγματα που δεν ανακαλούνται.»
Ο Ισραήλ βρίσκεται σε μια διπλή σχέση προς τον Θεόν, είναι ταυτόχρονα εχθροί και αγαπητοί Του. Αλλά ο τελευταίος χαρακτήρας θα επικρατήση τελικά του προηγουμένου.
«Εχθρός», σημαίνει, αντικείμενο της δίκαιας οργής του Θεού, ιδέ και το Ε10. Δεν είναι ανάγκη βέβαια να λεχθή ότι όταν το αίσθημα του μίσους εφαρμόζεται στον Θεό, θα πρέπει να εξαλλείφωμε απ” αυτό κάθε πρόσμειξη προσωπικής πικρίας, ή του πνεύματος της εκδίκησης. Ο Θεός μισεί τον αμαρτωλό κατά την ίδια έννοια κατά την οποίαν ο αμαρτωλός θα πρέπει να μισή τον εαυτόν του, δηλαδή, «την ίδια του την ζωή». Αυτό το αίσθημα στον Θεό είναι μόνον το μίσος της αγιότητας προς το κακό, και μετά προς τον αμαρτωλό τον ίδιο, όσο αυτός ταυτίζεται με το κακό.
Οι λέξεις, «κατά μεν το ευαγγέλιον», αναφέρονται σε ότι ελέχθη πιο πάνω: Ότι οι Ιουδαίοι άπαξ και απεφάσισαν να μην εγκαταλείψουν τον νόμο τους και το μονοπώλιο τους που ήταν θεμελιωμένο σ” αυτόν, χρειάστηκε να κτυπηθούν με τύφλωση, ώστε να μην διακρίνουν στον Ιησού τον Μεσσία τους. Διαφορετικά ένα Ιουδαϊζον ευαγγέλιο θα είχε εμποδίσει την προσφορά της σωτηρίας στα ειδωλολατρικά Έθνη. Γι” αυτό και ο Απόστολος προσθέτει το «δι” υμάς» («εχθροί δι” υμάς»).
Αλλά ο κάθε Ιουδαίος δεν είναι μόνο ένα αντικείμενο του μίσους, της οργής του Θεού, είναι και ένα αντικείμενο της αγάπης Του. Εάν ρωτήσει κάποιος πως αυτά τα δύο συναισθήματα μπορούν να συνυπάρξουν στην καρδιά του Θεού, θα πρέπει να σημειώσωμε, πρώτον, ότι ίδια είναι η περίπτωση έως κάποιο σημείο αναφορικά με τον κάθε άνθρωπο. Σε κάθε έναν, εκεί συνυπάρχει ένα ον, που ο Θεός το μισεί, ο αμαρτωλός, και ένα ον που ακόμα αγαπά, ο άνθρωπος δημιουργημένος στην εικόνα Του, και για τον οποίον πέθανε ο Υιός Του. Μετά θα πρέπει να σημειωθή ότι αυτός ο δυασμός αισθημάτων δεν είναι παρά προσωρινός, και καταλήγει τελικά είτε σε απόλυτο μίσος είτε σε τέλεια αγάπη. Διότι ο κάθε άνθρωπος θα πρέπει να φθάση στον τελικό στόχο είτε του απολύτου καλού ή του απολύτου κακού, όσον αφορά την ηθική του ανάπτυξη, και τότε το θείο αίσθημα θα απλοποιηθή (ιδέ Ε9,10).
«Κατά δε την εκλογήν»: Είναι η θεία πράξη δια της οποίας ο Θεός εδιάλεξε αυτόν τον λαό σαν λαό για την υπόθεση της σωτηρίας. Αυτή η ιδέα της εκλογής συνδέεται στενά με την επεξήγηση, «αγαπητοί δια τους πατέρας». Ήτο στα πρόσωπα του Αβραάμ, Ισαάκ, και Ιακώβ, που η θεία εκλογή του Ισραήλ αρχικά πραγματοποιήθηκε, και μέσω αυτών που μεταβιβάστηκε σε όλο τον λαό. Η αγάπη με την οποία ο Θεός αγάπησε τους πατέρες συνεχίζει προς τους απογόνους τους «έως χίλιες γενεές» (Έξοδος Κ6). Μόνον οι καρδιές των τέκνων να επιστρέψουν στους πατέρες τους, δηλαδή, να επιστρέψουν στα αισθήματα των πατέρων τους (Μαλαχίας Δ6, Λουκάς Α17), και το ευεργετικό σύννεφο που πάντα απλώνεται πάνω απ” τα κεφάλια τους, θα στάξη πάλι την δροσιά του επάνω τους.
Το εδάφιο 29 δικαιολογεί την βεβαιότητα της σωτηρίας που εκφράσθηκε για τον Ισραήλ στην δεύτερη πρόταση του εδαφίου 28.
«Τα χαρίσματα του Θεού» μπορεί να δηλώνουν τις θείες χάρες γενικά. Αλλά φαίνεται να είναι πιο πολύ σε αρμονία με το κείμενο, το οποίο από την αρχή έως το τέλος αναφέρεται στον προορισμό του Ισραήλ, να δώσωμε σ” αυτόν τον όρο την ειδική έννοια που έχει συνήθως στις επιστολές του Παύλου. Εδώ αυτή η λέξη χρησιμοποιείται να δηλώση τις ηθικές και διανοητικές ικανότητες με τις οποίες ο Θεός προικίζει έναν άνθρωπο, αποβλέποντας στο έργο που του έχει εμπιστευθεί. Και ποιός μπορεί να μην δει ότι ο λαός του Ισραήλ είναι πράγματι προικισμένος με μοναδικές ιδιότητες για την αποστολή του σαν ο λαός της σωτηρίας; Οι Έλληνες, οι Ρωμαίοι, οι Φοίνικες είχαν τα ειδικά τους χαρίσματα στις διάφορες περιοχές της επιστήμης και της τέχνης, του νόμου και της πολιτικής, της βιομηχανίας και του εμπορίου. Ο Ισραήλ, χωρίς να στερήται των δυνάμεων που σχετίζονται μ” αυτές τις σφαίρες της κοσμικής δραστηριότητας, εχει λάβει ένα ανώτερο χάρισμα, την ικανότητα να προσεγγίζη το θείον και την διαίσθηση της αγιότητας.
Η «κλήσις του Θεού» είναι από το ένα μέρος η αιτία, και από το άλλο το αποτέλεσμα αυτών των χαρισμάτων. Είναι διότι ο Θεός εκάλεσε αυτόν τον λαό στο αιώνιο σχέδιο Του, που Αυτός τους εμπιστεύτηκε τα χαρίσματα. Και είναι διότι τους επλούτισε μ” εκείνα τα χαρίσματα, που στην πορεία του χρόνου τους εκάλεσε να εκπληρώσουν τον στόχο του να εισάγουν τον κόσμο στον δρόμο της σωτηρίας, και να προετοιμάσουν την σωτηρία για τον κόσμο.
Αλλά επί του παρόντος έχουν στερηθεί αυτή την υψηλή αποστολή. Αντί να εισέλθουν πρώτοι, θα εισέλθουν τελευταίοι. Αλλά ο προορισμός τους είναι, παρ” όλα αυτά, αμετάκλητος, και θα πραγματοποιηθή σ” αυτούς, μέσα απ” το ξεχείλισμα του θείου ελέους (Ε20), στην περίοδο που ανηγγέλθη απ” τον Απόστολο, όταν, αφού σωθούν οι ίδιοι, θα προκαλέσουν ένα ρεύμα ζωής από τον ουρανό να εκχυθή στην καρδιά της Εθνικής Χριστανοσύνης (ΙΕ12, 15, και 25,26).
Αυτός ο αμετάκλητος χαρακτήρας του προορισμού του Ισραήλ δεν έχει τίποτα μέσα του αντίθετο στην ατομική ελευθερία. Κανένας εξαναγκασμός δεν θα ασκηθή. Ο Θεός θ” αφήση τις άπιστες γενιές να διαδέχονται η μία την άλλη όσο τούτο θα είναι αναγκαίο, έως ότου στο τέλος έλθει εκείνη η γενιά που θ” ανοίξη τα μάτια της, και θα επιστρέψη ελεύθερα σ” Αυτόν. Και ακόμη τότε η υπό συζήτηση κίνηση θα είναι μια εθνική και συλλογική κίνηση, απ” την οποία θα είναι σε θέση ν” αποσυρθούν εκείνοι που αρνούνται αποφασιστικά να πάρουν μέρος σ” αυτήν. Είναι αδύνατον η θεία πρόγνωση αναφορικά με τον Ισραήλ σαν λαό («τον λαό που ο Θεός προγνώρισε», εδάφιο 2) να μην πραγματοποιηθή στην ιστορία.
Συνοψίζοντας, να πούμε ότι ο Απόστολος μιλά εδώ για μια πνευματική επανόρθωση του Ισραήλ, μέσω μιας γενικής συγνώμης, και για την έκχυση των χαρισμάτων που θα εκπηγάσουν απ” αυτήν. Σύμφωνα με την Αποστολική αποκάλυψη, ο Ισραήλ θα μεταστραφή εν σώματι. Και αυτό το γεγονός θα είναι το σημείο αφετηρίας για μια συγκλονιστική πνευματική αφύπνιση μέσα σ” όλη την Εκκλησία.
Εδώ εξαντλείται το θέμα του κεφαλαίου. Αποκτήσαμε φως πάνω σε όλα τα σημεία, πάνω σε κείνο του δικαιώματος, σ” εκείνο της αιτίας, και σ” εκείνο του στόχου όσον αφορά αυτή την μυστηριώδη απόφαση της απόρριψης του Ισραήλ. Δεν μένει τίποτα παρά να συγκεντρωθή ό,τι έχει λεχθεί για το παρελθόν και το μέλλον αυτού του εκλεγμένου λαού, σε μια γενική θέα του σχεδίου του Θεού όσον αφορά την θρησκευτική πρόοδο της ανθρωπότητας. Αυτό είναι που κάνει ο Απόστολος στα εδάφια 30-32.
Εδάφια 30,31
«Ώσπερ γαρ και υμείς ποτε ηπειθήσατε τω Θεώ, νυν δε ηλεήθητε τη τούτων απειθεία, ούτω και ούτοι νυν ηπείθησαν, τω υμετέρω ελέει ίνα και αυτοί ελεηθώσι.»
«Καθώς και σεις κάποτε ήσαστε απειθείς εις τον Θεόν, αλλά τώρα ελεηθήκατε εξ αιτίας της παρακοής των, έτσι και τώρα, όταν σεις ελεήσθε, αυτοί έχουν απειθήσει δια να ελεηθούν και αυτοί.»
Η όλη σειρά της θρησκευτικής ιστορίας του κόσμου καθορίζεται από τον ανταγωνισμό που δημιουργήθηκε ανάμεσα στο ανθρώπινο γένος μετά την κλήση του Αβραάμ, μεταξύ ενός λαού ειδικά προορισμένου απ” τον Θεό να λάβη τις αποκαλύψεις Του, και των άλλων Εθνών παραδομένων στους εαυτούς τους. Από εκείνη τη στιγμή (Γένεση ΙΒ), από εκεί αρχίζουν να παρουσιάζονται εκείνες οι δύο καμπύλες που διασχίζουν τους αιώνες της αρχαιότητας σε αντίθετες κατευθύνσεις, και οι οποίες, διασταυρώνοντας η μία την άλλη με τον ερχομό του Χριστιανισμού, συνεχίζουν, από εκείνη την περίοδο, σε αντίθετες κατευθύνσεις, και θα τελειώσουν με το να ενωθούν και να ταυτισθούν η μία με την άλλη κατά το τέλος της ιστορίας.
Το εδάφιο 30 περιγράφει την αποστασία των Εθνικών, και στην συνέχεια την σωτηρία τους, που υπηρετήθηκε από την αποστασία των Ιουδαίων. Το εδάφιο 31, την αποστασία των Ιουδαίων, και στην συνέχεια την σωτηρία τους, που προκύπτει από την σωτηρία των Εθνικών.
Εδάφιο 30
«Ώσπερ γαρ και υμείς ποτε ηπειθήσατε τω Θεώ, νυν δε ηλεήθητε τη τούτων απειθεία».
Οι Εθνικοί πρώτοι είχαν την περίοδο της ανυπακοής τους. Το «ποτέ» μας φέρει πίσω στα περιεχόμενα του κεφαλαίου Α, σε κείνους τους καιρούς της ειδωλολατρείας, όταν οι Εθνικοί έσβυσαν εθελοντικά το φως της φυσικής αποκάλυψης, για ν” αφήσουν τους εαυτούς τους πιο ελεύθερα στις κακές τους τάσεις. Τούτους τους καιρούς της ανυπακοής είναι που ο Απόστολος τους ονομάζει στην Αθήνα (Πράξεις ΙΖ30) μ” ένα λιγώτερο βαρύ όνομα: «Οι καιροί της αγνοίας».
Αυτή η εποχή της ανυπακοής έχει τώρα τελειώσει. Οι Εθνικοί έχουν εύρει χάρη. Αλλά με ποιό κόστος; Είναι με την ανυπακοή των Ιουδαίων. Ο Θεός χρειάστηκε να κάνη την προσωρινή θυσία του εκλεγμένου Του λαού, για ν” αποδεσμεύση το Ευαγγέλιο απ” τις νομικίστικες φόρμες, στις οποίες αυτοί επιθυμούσαν να το κρατήσουν φυλακισμένο. Ήταν γι” αυτόν τον λόγο που ο Ισραήλ χρειάστηκε να παραδοθή σε απιστία αναφορικά με τον Μεσσία τους. Εξ αυτού η απόρριψη τους, η οποία άνοιξε τον κόσμο στο Ευαγγέλιο. Στην συνέχεια, μια ανάλογη, αν και κατά μία έννοια αντίθετη οικονομία, θα λάβη χώρα στην περίπτωση των Ιουδαίων.
