ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ 16
Είναι συνήθεια του Αποστόλου, όταν τελειώνη ένα γράμμα του, να καταπιάνεται μ” έναν αριθμό ειδικών θεμάτων περισσότερον ή λιγώτερον προσωπικής φύσης, τέτοια όπως ειδικοί χαιρετισμοί, εντολές, ή προειδοποιήσεις.
Και πρώτα, εδάφια 1 και 2, η σύσταση της διακόνισσας Φοίβης.
Εδάφια 1,2
«Συνίστημι δε υμίν Φοίβην την αδελφήν ημών, ούσαν διάκονον της εκκλησίας της εν Κεχρεαίς, ίνα αυτήν προσδέξησθε εν Κυρίω αξίως των αγίων και παραστήτε αυτή εν ω αν υμών χρήζη πράγματι. Και γαρ αύτη προστάτις πολλών εγενήθη και αυτού εμού.»
«Σας συνιστώ την Φοίβην την αδελφήν μας, η οποία είναι διακόνισσα της εκκλησίας εν Κεγχρεάς, δια να την δεχθήτε εν Κυρίω όπως αξίζει εις αγίους και την βοηθήσετε εις ό,τι χρειασθή από σας, διότι και αυτή εβοήθησε πολλούς και εμέ τον ίδιον.»
Εχει γίνει γενικά αποδεκτό ότι η Φοίβη ήταν αυτή με την οποία ο Παύλος έστειλε την Επιστολή του στην Εκκλησία της Ρώμης. Ετσι εξηγείται και η προσωπική σύσταση που της κάνει. Ο Απόστολος αναφέρει δύο τίτλους οι οποίοι την συστήνουν στους χριστιανούς της Ρώμης: Είναι «αδελφή», και επί πλέον, «υπηρέτρια του Κυρίου», επιφορτισμένη επομένως μ” ένα εκκλησιαστικό αξίωμα, αυτό της «διακόνισσας». Και υπήρχαν τόσες υπηρεσίες για τους πτωχούς, τους ορφανούς, τους ξένους, τους αρρώστους, τις οποίες οι γυναίκες αδελφές ήταν σε θέση να κάνουν καλλίτερα.
Οι Κεχρεαίς ήταν το λιμάνι της Κορίνθου το προς την ανατολή, στην πλευρά του Αιγαίου.
Εδάφιο 2
«Εν Κυρίω»: Στην βαθειά αίσθηση της κοινωνίας με Αυτόν, που ενώνει σ” ένα σώμα όλα τα μέλη της Εκκλησίας.
«Προστάτις πολλών εγεννήθη και αυτού εμού»: Πιθανόν η Φοίβη να φρόντισε τον Παύλο στην παραμονή του στις Κεχρεαίς, που αναφέρεται στις Πράξεις ΙΗ18, ίσως και επ” ευκαιρία κάποιας αρρώστειας του.
Εδάφια 3-16
Μετά την σύσταση της Φοίβης ο Απόστολος προσθέτει μια σειρά χαιρετισμών. Τούτους τους χαιρετισμούς, σημάδι της αγάπης του, επιφορτίζει την Εκκλησία την ιδία να τους μεταφέρη (προφανώς στην δημόσια ανάγνωση της Επιστολής του στο εκκλησίασμα).
Εδάφια 3-5α
«Ασπάσασθε Πρίσκιλλαν και Ακύλαν τους συνεργούς μου εν Χριστώ Ιησού, οίτινες υπέρ της ψυχής μου τον εαυτών τράχηλον υπέθηκαν, οις ουκ εγώ μόνος ευχαριστώ, αλλά και πάσαι αι εκκλησίαι των εθνών, και την κατ” οίκον αυτών εκκλησίαν».
«Χαιρετήστε την Πρίσκιλλαν και τον Ακύλαν, τους συνεργάτες μου εν Χριστώ Ιησού, οι οποίοι χάριν της ζωής μου εκινδύνευσαν να αποκεφαλισθούν και τους οποίους όχι μόνον εγώ ευχαριστώ αλλά και όλαι αι εκκλησίαι των εθνών. Χαιρετήστε επίσης την εκκλησίαν του σπιτιού τους».
Ο Ακύλας και η σύζυγος του Πρίσκιλλα ήσαν Ιουδαίοι, γεννημένοι στον Πόντο, στην Μικρά Ασία. Είχαν εγκατασταθεί στην Ρώμη σαν κατασκευαστές σκηνών, μέχρι που η διαταγή του Κλαυδίου, που έδιωξε τους Ιουδαίους από την πρωτεύουσα, τους ανάγκασε να μεταναστεύσουν. Ήλθαν, και για λίγο εγκαταστάθηκαν στην Κόρινθο, όταν έφθασε εκεί ο Παύλος την πρώτη φορά, το έτος 53. Εκεί τους ένωσε η κοινή τους τέχνη, και ο Παύλος σύντομα τους έφερε στην γνώση του Χριστού (Πράξεις ΙΗ2). Όταν, δύο χρόνια αργότερα, ο Απόστολος έφυγε από την Κόρινθο με την πρόθεση να πάη να ξεκινήση μια αποστολή στην Έφεσσο, ο Ακύλας και η σύζυγος του μετέβησαν σ” αυτή την πόλη, ενώ ο Παύλος προχώρησε πρώτα να επισκεφθή την Ιερουσαλήμ και την Αντιόχεια. Η πρόθεση τους θα ήταν σίγουρα να προετοιμάσουν τον δρόμο γι” αυτόν στην πρωτεύουσα της επαρχίας της Ασίας, και μετά να υποστηρίξουν την διακονίαν του εκεί, όπως είχαν κάνει και στην Κόρινθο, σύγκρινε Πράξεις ΙΗ18-21. Σαν ατόνησε η εφαρμογή του αυτοκρατορικού διατάγματος, θα πρέπει να επέστρεψαν στην Ρώμη.
Γνωρίζομε, από το Πράξεις ΙΘ21, ότι από την Έφεσσο ο Παύλος είχε ήδη κάνει το σχέδιο του να προχωρήση στην Ρώμη, ευθύς ως τελείωνε το έργο του στην Ασία και την Ελλάδα. Ο Ακύλας και η Πρίσκιλλα, που του είχαν σταθεί τόσο χρήσιμοι στην Κόρινθο, οι οποίοι είχαν ακόμα πάει και στην Έφεσσο μαζί του, έχοντας κατά νουν την αποστολή που προετοίμαζε, πηγαίνοντας τώρα από την Έφεσσο στην Ρώμη, κάνουν γι” αυτόν, ίσως για μια δεύτερη φορά, ό,τι είχαν κάνει αφήνοντας την Κόρινθο για την Έφεσσο. Το Ιάκωβος Δ13 δείχνει την ευκολία με την οποία οι πλούσιοι Ιουδαίοι έμποροι ταξίδευαν από την μια μεγάλη πόλη στην άλλη («Σήμερα ή αύριο θα πάμε σε τούτη την πόλη, και θ” αγοράσωμε και θα πωλήσωμε και θα κερδίσωμε»).
Εδάφιο 4
«Οίτινες υπέρ της ψυχής μου τον εαυτών τράχηλον υπέθηκαν, οις ουκ εγώ μόνος ευχαριστώ, αλλά και πάσαι αι εκκλησίαι των εθνών, και την κατ” οίκον αυτών εκκλησίαν».
«Τον εαυτών τράχηλον υπέθηκαν»: Απεικονιστική έκφραση, που δηλώνει, «έθεσαν την ζωή τους σε κίνδυνο». Δεν γνωρίζομε το πότε ή το που έλαβε χώρα αυτό το γεγονός. Ο Απόστολος θυμίζει στους Ρωμαίους ότι δι” αυτού ο Ακύλας και η Πρίσκιλλα υπηρέτησαν όλες τις Εκκλησίες του Εθνικού κόσμου, επομένως και αυτούς.
Εδάφιο 5α
«Και την κατ” οίκον αυτών εκκλησίαν»:
Αναφέρεται σε κείνο το μέρος της Εκκλησίας που είχαν σαν συνήθη τόπο συγκέντρωσης το σπίτι τους, σύγκρινε Α” Κορινθίους ΙΣΤ19.
Εκείνο που είναι σίγουρο είναι ότι αυτά τα δύο πρόσωπα χαιρετιόνται εδώ, όχι μόνον σαν φίλοι του Παύλου, αλλά λόγω του σπουδαίου ρόλου που έπαιζαν στο έργο της αποστολικότητας του. Το Πράξεις ΙΗ24-28 παρουσιάζει ένα παράδειγμα της δραστηριότητας τους, και της δυναμικής επίδρασης που αυτοί ασκούσαν. Και είναι πιθανον ότι ό,τι υπήρξαν στην Έφεσσο, το ίδιο ήταν και στην Ρώμη, απ” την ημέρα που επέστρεψαν σ” αυτήν. Μ” έναν λόγο, αυτοί ήσαν ευαγγελιστές της πρώτης σειράς. Αυτό είναι που τους συνιστά στην Εκκλησία, και τους βάζει στην πρώτη σειρά σ” αυτή την λίστα των αποστολικών χαιρετισμών. Τούτο είναι επίσης που ρίχνει και φως στον χαρακτήρα της όλης αυτής λίστας.
Εδάφια 5β,6
«Ασπάσασθε Επαίνετον τον αγαπητόν μου, ος εστιν απαρχή της Αχαϊας εις Χριστόν. Ασπάσασθε Μαριάμ, ήτις πολλά εκοπίασεν εις ημάς.»
«Χαιρετήστε τον Επαίνετον τον αγαπητόν μου, που είναι ο πρώτος από την Αχαϊαν που επίστεψε εις τον Χριστόν. Χαιρετήστε την Μαριάμ, η οποία πολύ εκοπίασε για μας.»
Εδάφια 7,8
«Ασπάσασθε Ανδρόνικον και Ιουνίαν τους συγγενείς μου και συναιχμαλώτους μου, οίτινες εισιν επίσημοι εν τοις αποστόλοις, οι και προ εμού γεγόνασιν εν Χριστώ. Ασπάσασθε Αμπλίαν τον αγαπητόν μου εν Κυρίω.»
«Χαιρετήστε τον Ανδρόνικον και την Ιουνίαν, τους ομοεθνείς μου και συντρόφους μου εις την φυλακήν. Είναι διακεκριμένοι μεταξύ των αποστόλων και είχαν πιστέψει εις τον Χριστόν πριν από εμέ. Χαιρετήστε τον Αμπλίαν τον αγαπητόν μου εν Κυρίω.»
Από το τέλος του εδαφίου 7 φαίνεται ότι το σωστό είναι «ο Ιουνίας», και όχι «η Ιουνία».
«Συγγενείς»: Μάλλον εδώ δηλώνει «συμπατριώτες» (ιδέ και Θ3, ΙΣΤ11,21).
«Επίσημοι εν τοις αποστόλοις»: Επίσημοι μεταξύ εκείνου του μεγάλου αριθμού των ευαγγελιστών οι οποίοι, με το ιεραποστολικό τους έργο στις χώρες της Ανατολής, φέρουν επάξια τον τίτλο του αποστόλου. Πράγματι, αυτός ο τίτλος θα μπορούσε σε ορισμένες περιπτώσεις να έχη μια πλατύτερη έννοια απ” αυτή που έχει στα Ευαγγέλια, μια έννοια σαν και αυτή που έχει στις ημέρες μας.
Τούτοι οι δύο θα πρέπει ν” ανήκαν σε κείνη την πρώτη Εκκλησία της Ρώμης.
«Αμπλίαν τον αγαπητόν μου εν Χριστώ»: Αυτό το «εν Χριστώ», σύμφωνα με το πνεύμα αυτής της λίστας των χαιρετισμών, υπονοεί την αφιέρωση του Αμπλία στην υπηρεσία του Κυρίου.
Εδάφια 9,10
«Ασπάσασθε Ουρβανόν τον συνεργόν ημών εν Χριστώ και Στάχυν τον αγαπητόν μου. Ασπάσασθε Απελλήν τον δόκιμον εν Χριστώ. Ασπάσασθε τους εκ των Αριστοβούλου».
«Χαιρετήστε τον Ουρβανόν τον συνεργάτην μας εν Χριστώ, και τον Στάχυν τον αγαπητόν μου. Χαιρετήστε τον Απελλήν τον δοκιμασμένον εν Χριστώ. Χαιρετήστε τους οικιακούς του Αριστοβούλου».
«Δόκιμος»: Είναι ο χριστιανός που έχει περάσει τις δοκιμασίες του, που έχει φανεί σταθερός στην πορεία του.
Εδάφια 11,12
«Ασπάσασθε Ηρωδίωνα τον συγγενή μου. Ασπάσασθε τους εκ των Ναρκίσσου τους όντας εν Κυρίω. Ασπάσασθε Τρύφαιναν και Τρυφώσαν τας κοπιώσας εν Κυρίω. Ασπάσασθε Περσίδα την αγαπητήν, ήτις πολλά εκοπίασεν εν Κυρίω.»
«Χαιρετήστε τον Ηρωδίωνα τον ομοεθνή μου. Χαιρετήστε εκείνους από τους οικιακούς του Ναρκίσσου που ανήκουν στον Κύριον. Χαιρετήστε την Τρύφαιναν και την Τρυφώσαν, αι οποίαι κοπιάζουν δια τον Κύριον. Χαιρετήστε την Περσίδα την αγαπητήν, η οποία πολύ εκοπίασε δια τον Κύριον.»
Εδάφιο 13
«Ασπάσασθε Ρούφον τον εκλεκτόν εν Κυρίω και την μητέρα αυτού και εμού.»
«Χαιρετήστε τον Ρούφον τον εκλεκτόν εν Κυρίω, και την μητέρα του που είναι και δική μου.»
Ο όρος «εκλεκτός» δεν μπορεί να παίρνεται εδώ στην έννοια κατά την οποία εφαρμόζεται σε όλους τους χριστιανούς. Εδώ σημαίνει «διακεκριμένος», «εξαίρετος».
Οι λέξεις, «την μητέρα αυτού και εμού», αποδεικνύουν ότι ο Παύλος ήταν ενωμένος μ” αυτή την οικογένεια με στενούς δεσμούς, ότι ίσως είχε ζήσει και μαζί τους. Και εάν θυμηθούμε ότι ο Μάρκος, γράφοντας το Ευαγγέλιο του στην Ρώμη, δηλώνει τον Σίμωνα τον Κυρηναίο, που μετέφερε τον σταυρό του Κυρίου, σαν «τον πατέρα Αλεξάνδρου και Ρούφου», οδηγούμεθα φυσιολογικά να συμπεράνωμε, αν πρόκειται φυσικά για τα ίδια πρόσωπα, ότι αυτή η οικογένεια είχε μετοικήσει από την Ιερουσαλήμ στην Ρώμη, όπου ο Ρούφος κατείχε διακεκριμένη θέση στην Εκκλησία. Ίσως στα χρόνια της νεότητας του, όταν ο Παύλος σπούδαζε στην Ιερουσαλήμ, να έζησε σ” αυτή την οικογένεια, και να απόλαυσε την μητρική φροντίδα της συζύγου του Σίμωνα.
Εδάφια 14,15
«Ασπάσασθε Ασύγκριτον, Φλέγοντα, Ερμάν, Πατρόβαν, Ερμήν και τους συν αυτοίς αδελφούς. Ασπάσασθε Φιλόλογον και Ιουλίαν, Νηρέα και την αδελφήν αυτού, και Ολυμπάν και τους συν αυτοίς πάντας αγίους.»
«Χαιρετήστε τον Ασύγκριτον, τον Φλέγοντα, τον Ερμάν, τον Πατρόβαν, τον Ερμήν και τους αδελφούς που είναι μαζί τους. Χαιρετήστε τον Φιλόλογον και την Ιουλίαν, τον Νηρέα και την αδελφήν του, τον Ολυμπάν και όλους τους αγίους που είναι μαζί τους.»
«Και τους συν αυτοίς αδελφούς»: Απ” αυτή την φράση έπεται ότι τα αναφερόμενα εδώ πρόσωπα δεν αναφέρονται απλά σαν πιστοί, αλλά σαν υπεύθυνοι επί μέρους συναθροίσεων.
Εδάφιο 16
«Ασπάσασθε αλλήλους εν φιλήματι αγίω. Ασπάζονται υμάς αι εκκλησίαι του Χριστού».
«Χαιρετήστε ο ένας τον άλλον με άγιο φίλημα. Σας χαιρετούν όλαι αι εκκλησίαι του Χριστού.»
Ο Απόστολος έχει μόλις χαιρετήσει στο δικό του όνομα τα μέλη που έχουν κάποια θέση στις διάφορες συναθροίσεις της Εκκλησίας της Ρώμης. Αλλά αισθάνεται την ανάγκη να μαρτυρήση την αγάπη του και σε όλη την Εκκλησία. Και επιφορτίζει όλα τα μέλη της να το κάνουν γι” αυτόν, ο ένας προς τον άλλον.
Όσο για το «άγιο φίλημα», πιθανόν ο υπεύθυνος της συνάθροισης να φιλούσε τον αδελφό που καθόταν δίπλα του, αυτός τον επόμενο, και ούτω καθ” εξής. Το ίδιο θα λάμβανε χώρα και στην μεριά των γυναικών.
Εδάφια 17-20
Στην Πρώτη Επιστολή προς Κορινθίους, ο Απόστολος, μετά από ένα χωρίο χαιρετισμών, ΙΣΤ19-21, σταματά με μιας, για ν” απευθύνη στην Εκκλησία, σαν σε υστερόγραφο, μια επίσημη προειδοποίηση (εδάφιο 22). Είναι σαν ο χαιρετισμός που μόλις είχε γράψει να ξύπνησε μέσα του, ακόμα μια φορά πριν κλείση το γράμμα του, το αίσθημα του κινδύνου που ήταν στον δρόμο των αναγνωστών του. Και εδώ είναι το ίδιο, με την διαφορά ότι στην Κόρινθο ο κίνδυνος ήταν παρών και πίεζε, καθώς φαίνεται από την όλη Επιστολή, ενώ στην Ρώμη είναι ακόμα μακρυνός, παρόλο αναπόφευκτος.
Εδάφια 17,18
«Παρακαλώ δε υμάς, αδελφοί, σκοπείν τους τας διχοστασίας και τα σκάνδαλα παρά την διδαχήν ην υμείς εμάθετε ποιούντας, και εκκλίνατε απ” αυτών. Οι γαρ τοιούτοι τω Κυρίω ημών Ιησού Χριστώ ου δουλεύουσιν, αλλά τη εαυτών κοιλία, και δια της χρηστολογίας και ευλογίας εξαπατώσι τας καρδίας των ακάκων.»
«Σας παρακαλώ, αδελφοί, να προσέχετε εκείνους που δημιουργούν διχόνοιες και σκάνδαλα, αντίθετα προς όσα εδιδαχθήκατε, και απομακρυνθήτε απ” αυτούς, διότι οι τέτοιοι άνθρωποι δεν είναι δούλοι του Κυρίου μας Ιησού Χριστού αλλά των δικών τους επιθυμιών και με τα γλυκά και τα ωραία τους λόγια εξαπατούν τις καρδιές των αθώων».
Στα κεφάλαια ΙΔ και ΙΕ ο Απόστολος έχει δώσει οδηγίες για όλα όσα αναφερόταν στις εσωτερικές διαφορές που μπορεί να υπήρχαν στην Εκκλησία της Ρώμης. Τώρα όμως έχει παρουσιασθεί ζωντανά στην σκέψη του η ενότητα όλης της Χριστιανοσύνης. Θυμούμενος δε εδώ τις διαιρέσεις που τάραζαν τις άλλες Εκκλησίες, σκέφτεται ότι μπορεί αυτές να διεισδύσουν απ” έξω και ανάμεσα σ” αυτή την Εκκλησία. Προφανώς έχει υπ” όψιν του εκείνους τους Ιουδαϊζοντας οι οποίοι είχαν έλθει από την Ιερουσαλήμ να αναστατώσουν την Εκκλησία της Αντιοχείας, οι οποίοι από την Συρία είχαν ακολουθήσει τον Παύλο κατά πόδας στην Γαλατία, και ακόμη στην Κόρινθο. Ήταν δε σίγουρος ότι ευθύς ως άκουγαν για την Εκκλησία που ιδρύθηκε στην Ρώμη, δεν θ” αργούσαν να φθάσουν και εκεί, ζητόντας να την μονοπωλήσουν για τους εαυτούς τους. Τα γεγονότα απέδειξαν ότι οι ανησυχίες του ήταν βάσιμες. Η αρχή της Επιστολής προς Φιλιππησίους, που γράφτηκε από την Ρώμη, τέσσερα ή πέντε χρόνια μετά την δική μας εδώ, μας αφήνει να καταλάβουμε για την επιβλαβή δραστηριότητα εκείνων των φανατικών υπερμάχων του νόμου στην Εκκλησία της Ρώμης. Πιθανόν η μερίδα των «αδυνάτων», κεφάλαιο ΙΔ, να άνοιξε πόρτα στην επιροή τους.
Το άρθρο πριν τις λέξεις «διχοστασίας» και «σκανδαλα», δείχνει ότι ο Απόστολος είχε κατά νουν γεγονότα ήδη γνωστά στους Ρωμαίους, που συνέβαιναν σε άλλες Εκκλησίες.
Ο όρος «διχοστασίες» αναφέρεται σε εκκλησιαστικές διαιρέσεις. Ο όρος «σκάνδαλα» σε ηθικές αταξίες που τόσο συχνά συνόδευαν τις προηγούμενες, ειδικά στην Κόρινθο, σύγκρινε Β” Κορινθίους Ι-ΙΓ.
«Την διδαχήν ην υμείς εμάθετε»: Πρόκειται για το Ευαγγέλιο του Παύλου που διδάχθηκε στους Ρωμαίους, όχι από τον ίδιον, αλλά από τους συνεργάτες του τους οποίους μόλις χαιρέτησε στην Επιστολή. Η διδασκαλία που αντιτίθεται σ” αυτό το Ευαγγέλιο, είναι το νομικίστικο σύστημα, το οποίο, σύμφωνα μ” αυτό το χωρίο, καθώς επίσης το Α8,11,12, ΣΤ17, και την όλη Επιστολή γενικά, δεν είχε βάλει ακόμα πόδι στην Ρώμη.
«Εκκλίνατε απ” αυτών»: Σαν θα φθάσουν και μέχρι εσάς, μην εισέλθετε σε κοινωνία μαζί τους, γυρίστε τους την πλάτη. Και γιατί αυτό; Το εδάφιο 18 δίνει την απάντηση.
Εδάφιο 18
«Οι γαρ τοιούτοι τω Κυρίω ημών Ιησού Χριστώ ου δουλεύουσιν, αλλά τη εαυτών κοιλία, και δια της χρηστολογίας και ευλογίας εξαπατώσι τας καρδίας των ακάκων.»
Αυτοί που αναφέρονται εδώ είναι άνθρωποι ταυτόχρονα φιλήδονοι και υποκριτές. Είναι λοιπόν κάτω από την επίδραση μιάς βαθειάς ηθικής αποστροφής που οι χριστιανοί της Ρώμης καλούνται να τους αποφεύγουν. Αυτοί υπηρετούν τις σαρκικές τους ορέξεις και όχι τον Χριστό. Αυτό μας θυμίζει το Φιλιππησίους Γ19, λόγια που έχουν εφαρμογή στα ίδια αυτά άτομα: «Των οποίων ο Θεός είναι η κοιλιά τους, η σκέψη τους είναι στα γήινα πράγματα». Σύγκρινε επίσης Β” Κορινθίους ΙΑ20 και 21: «Δείχνετε υπομονήν, εάν σας καταδουλώνη κανείς ή σας κατατρώγη ή σας εκμεταλεύεται». Είναι αυτή η σαρκική και θρασεία συμπεριφορά που ο Παύλος χαρακτηρίζει, Φιλιππ. Γ2, με τους βαρείς όρους: «Προσέχετε τα σκυλιά. Προσέχετε τους κακούς εργάτες». Η διακονία του Ευαγγελίου ήταν γι” αυτούς τους ανθρώπους ένα μέσον κέρδους, και το κέρδος μέσον του να ικανοποιήσουν τα αμαρτωλά τους πάθη. Συνηθίζουν να παρουσιάζονται μ” ένα μειλίχιο ύφος λόγου («χρηστολογία»), και με πατρικές ευχές («ευλογίαι»). Έτσι οι αθώοι («οι άκακοι»), που δεν υποψιάζονται το κακό, παγιδεύονται απ” αυτό το ευσεβές παρουσιαστικό και τον πατρικό τόνο. Ο Παύλος τους σκιαγραφεί στους Ρωμαίους, για να τους αναγνωρίσουν αμέσως, σαν θα εμφανισθούν και σ” αυτούς.
Εδάφιο 19
«Η γαρ υμών υπακοή εις πάντας αφίκετο. Χαίρω ουν το εφ” υμίν. Θέλω δε υμάς σοφούς μεν είναι εις το αγαθόν, ακεραίους δε εις το κακόν.»
«Η υπακοή σας έγινε γνωστή εις όλους. Χαίρω λοιπόν για σας, αλλά θέλω να είσθε σοφοί για ό,τι είναι καλό, και ακέραιοι εις το κακό.»
Η σύνδεση τούτου του εδαφίου με ό,τι προηγείται είναι η εξής: «Εάν σας προειδοποιώ, καθώς μόλις έκανα, (εδάφια 17,18), είναι διότι η αναφορά της υπακοής σας στο Ευαγγέλιο, έχοντας ήδη απλωθεί παντού, θα φθάσει και στ” αυτιά αυτών των ανθρώπων. Θα μάθουν και αυτοί για την Εκκλησία σας, και θα εισβάλλουν και σε σας να επωφεληθούν απ” την πίστη σας, όπως έκαναν και αλλού». Κατ” αυτήν την έννοια, τούτα τα λόγια είναι μια επανάληψη του Α8: «Η πίστη σας διαλαλείται σ” όλον τον κόσμον». Ο Απόστολος προσθέτει πόσο χαρούμενος είναι για τις ευαγγελικές τους πεποιθήσεις. Αλλά πόσο απαραίτητο είναι, για να τις προστατέψουν, να ενώσουν, στην σοφή διάκριση του τι είναι καλό, τον απλό και ειλικρινή τρόμο για ό,τι είναι κακό.
«Χαίρω ουν το εφ” υμίν». Η σωστότερη γραφή είναι αυτή του Αλεξανδρινού κειμένου, «Εφ υμίν ουν χαίρω». Η προσκόλληση τους στην ευαγγελική αλήθεια δίνει χαρά στον Απόστολο (σύγκρινε το «χάρις δε τω Θεώ», ΣΤ17). Μόνο που πρέπει να την διατηρήσουν, και γι” αυτόν τον σκοπό ο Απόστολος θέλει, στην υπακοή τους προς την αλήθεια, να προσθέσουν δύο πράγματα: Διάκριση και ακεραιότητα.
Ένας ηθικολόγος γράφοντας πάνω σ” αυτό το θέμα πιθανώς να είχε πει: «σοφία όσον αφορά το κακό, και ακεραιότητα όσον αφορά το καλό». Ο Παύλος κάνει το αντίθετο: Θέλω δε υμάς σοφούς μεν είναι εις το αγαθόν, ακεραίους δε εις το κακόν.»
Και από εδώ πάλιν φαίνεται ότι αυτός μιλά «δια της χάρης που του δόθηκε». Αναφορικά με το τι είναι κακό, δεν υπάρχουν δύο ερωτήσεις. Το συμπέρασμα, η κρίση: «Είναι κακό!», άπαξ και ανηγγέλθη στην συνείδηση, το κάθε τι έχει λεχθεί. Αλλοίμονον σε κείνον που μετά απ” αυτό ακόμα διαφωνεί, και αναπτύσσει επιχειρήματα. Ένας ικανώτερος απ” αυτόν (σύγκρινε εδάφιο 20) δεν θ” αποτύχη να τον παγιδέψη. Δεν υπάρχει πλέον παρά ένα πράγμα που πρέπει να γίνη: «Να εκκλίνουν απ” αυτό» (εδάφιο 17). Εξ αυτού, όσον αφορά το κακό, το μόνο πράγμα που χρειάζεται είναι η ακεραιότητα.
Δεν είναι το ίδιο αναφορικά με το καλό. Όταν ένα πράγμα αναγνωρίζεται σαν καλό, δεν έχει λεχθεί ακόμα το κάθε τι. Εδώ, αντιθέτως, χρειάζεται σύνεση για να μη καταστρέψεις ένα καλό πράγμα με τον άσοφο ή αδέξιο τρόπο που θα το κάνης. Εδώ είναι που παρουσιάζονται διάφορες ερωτήσεις: «Είναι η ώρα να το κάνω»; «Πως θα πρέπει να το κάνω»; κ.λ.π. κ.λ.π. Όλες αυτές είναι ερωτήσεις που χρειάζονται ένα ορισμένο μέτρο σοφίας, διάκρισης, πρακτικής ικανότητας, («σοφίας»). Στην περίπτωση του κακού, αλλοίμονο στον ικανό! Η ικανότητα δημιουργεί θύματα. Στην περίπτωση του καλού, αλλοίμονο στον απλό! Η απλότητα είναι ο πατέρας των λαθών.
Θα πρέπει να σημειωθή ότι για να δηλώση την ακεραιότητα, ο Παύλος σ” αυτό το εδάφιο χρησιμοποιεί έναν τελείως διαφορετικόν όρο από ότι στο προηγούμενο. Εκεί είχε υπ” όψιν ανθρώπους σε άγνοια ως προς το κακό, που ευκολα εξαπατόνται, εξ αυτού η χρήση του όρου «άκακος». Εδώ επιθυμεί να ομιλήση για την ηθική ακεραιότητα η οποία, την στιγμή που αναγνωρίζει το κακό, σπάει τις σχέσεις της μαζί του. Εξ αυτού ο όρος «ακέραιος», που κατά γράμμα σημαίνει «μη αναμεμειγμένος», «ελεύθερος από ακάθαρτη ανάμειξη».
Αυτά τα λόγια του Αποστόλου εξηγούν την εντολή του Κυρίου, Ματθαίος Ι16: «Απλοί σαν τα περιστέρια, φρόνιμοι σαν τα φίδια». Σύγκρινε επίσης Α” Κορινθίους ΙΔ20 και Β” Κορινθίους ΙΑ3.
