Ισχυριζόμαστε ότι η θεία υπόσταση του Θεού Λόγου προϋπήρχε αιώνια πριν από το χρόνο, απλή και ασύνθετη, άκτιστη, ασώματη, αόρατη, αψηλάφητη, απερίγραπτη, έχοντας όλα όσα έχει ο Πατέρας, επειδή είναι ομοούσιά του. Διαφέρει με την υπόσταση του Πατέρα στον τρόπο και τη σχέση της γεννήσεως, που είναι τέλεια, χωρίς ποτέ να έχει βγει έξω από την πατρική υπόσταση. Τα τελευταία όμως χρόνια, ο Λόγος, χωρίς καθόλου να απομακρυνθεί από τον τόπο του Πατέρα του, με τρόπο απερίγραπτο, κατοίκησε μέσα στην κοιλιά της αγίας Παρθένου, χωρίς σπέρμα και χωρίς να εγκλειστεί, όπως αυτός μόνο γνωρίζει· και μέσα σ’ αυτήν απόκτησε σάρκα για τον εαυτό του από την αγία Παρθένο αλλά στην προαιώνια υπόστασή του.
Υπήρχε, λοιπόν, (ο Χριστός) μέσα σ’ όλα και πάνω απ’ όλα, και στην κοιλία της αγίας Θεοτόκου και στο ενεργούμενο γεγονός της σαρκώσεως.
Σαρκώθηκε απ’ αυτήν προσλαμβάνοντας το πιο εκλεκτό από τη δική μας (ανθρώπινη) γενιά· προσέλαβε σάρκα πλουτισμένη με λογική και νοερή ψυχή, για να χρησιμεύσει αυτή ως υπόσταση της σάρκας, η υπόσταση δηλαδή του Θεού Λόγου· έτσι συνέβη ώστε η υπόσταση του Λόγου, η οποία πριν ήταν απλή, να γίνει σύνθετη –σύνθετη από δύο τέλειες φύσεις, τη θεία και την ανθρώπινη– και ν’ αποκτήσει αυτή το χαρακτηριστικό και διακριτικό γνώρισμα της θείας ιδιότητας του Υιού που έχει ο Θεός Λόγος, με το οποίο γνώρισμα διακρίνεται από τον Πατέρα και το Πνεύμα· να έχει επίσης και τα χαρακτηριστικά και διακριτικά γνωρίσματα της ανθρωπίνης φύσεως στα οποία διαφέρει με τη μητέρα και τους λοιπούς ανθρώπους. Να φέρει όμως και τα γνωρίσματα της θείας φύσεως, με τα οποία συνδέεται με τον Πατέρα και το Άγιο Πνεύμα, καθώς και τα γνωρίσματα της ανθρωπίνης φύσεως, με τα οποία είναι συνδέεται με τη μητέρα και μας. Διαφέρει βέβαια με τον Πατέρα, το Πνεύμα, τη μητέρα και εμάς, στο ότι είναι ο ίδιος μαζί και Θεός και άνθρωπος· αυτό πράγματι είναι το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό γνώρισμα της υποστάσεως του Χριστού.
Γι’ αυτό, λοιπόν, ομολογούμε ότι αυτός είναι ο ένας Υιός του Θεού και μετά την ενανθρώπησή του, και ο ίδιος είναι Υιός του ανθρώπου, ένας Χριστός, ένας Κύριος, ο μοναδικός μονογενής Υιός και Λόγος του Θεού, ο Ιησούς, ο Κύριός μας. Προσκυνούμε τις δύο γεννήσεις του, μία γέννηση από τον Πατέρα, προαιώνια, πέρα από αιτία, λογική, χρόνο και φύση, και άλλη γέννηση τελευταία για μας, σύμφωνα με τα δικά μας, και πάνω από τα δικά μας. «Για μας», διότι έγινε για τη δική μας σωτηρία· «σύμφωνα με μας», διότι γεννήθηκε από γυναίκα με κανονικό τοκετό· και «πάνω από μας», διότι δεν γεννήθηκε με σπέρμα, αλλά από το Άγιο Πνεύμα και την αγία Παρθένο, πέρα από τη φυσιολογική κύηση. Δεν κηρύττουμε ότι είναι μόνο Θεός χωρίς την ανθρώπινη φύση μας, ούτε βέβαια μόνον άνθρωπος απογυμνωμένος από τη θεία φύση· δεν κηρύττουμε ότι είναι άλλος και άλλος, αλλά ένας και ο αυτός, Θεός μαζί και άνθρωπος· είναι τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος, ολόκληρος Θεός και ολόκληρος άνθρωπος· είναι ο ίδιος όλος Θεός με τη σάρκα του, και όλος άνθρωπος με την υπέρθεη θεία φύση του. Με την έκφραση «τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος», δηλώνεται η πληρότητα και τελειότητα των φύσεων·και με την έκφραση «ολόκληρος Θεός και ολόκληρος άνθρωπος» δηλώνεται η μοναδικότητα και ενότητα της υποστάσεως.
Ομολογούμε ακόμη «μία φύση του Θεού Λόγου η οποία έχει σαρκωθεί».
Με την έκφραση «σαρκωμένη», θέλουμε να φανερώσουμε τη φύση της σάρκας, σύμφωνα με τον μακάριο Κύριλλο. Σαρκώθηκε, λοιπόν, ο Λόγος, αλλά δεν άφησε το ασώματο της φύσεώς του· ολόκληρος σαρκώθηκε και ολόκληρος είναι απερίγραπτος. Μικραίνει σωματικά και συστέλλεται αλλά παραμένει απερίγραπτος στη θεία φύση του, χωρίς το σώμα του να έχει την ίδια έκταση με την απερίγραπτη θεία φύση του.
Επομένως, όλος είναι τέλειος Θεός, αλλά δεν είναι ως ολότητα Θεός· διότι δεν είναι μόνο Θεός, αλλά και άνθρωπος· και είναι ολόκληρος τέλειος άνθρωπος, αλλά δεν είναι ως ολότητα άνθρωπος· διότι δεν είναι μόνον άνθρωπος, αλλά και Θεός. Η έκφραση «ολότητα» σημαίνει τη φύση, ενώ η έκφραση «όλος»δηλώνει την υπόσταση, όπως η έκφραση «άλλο» δηλώνει τη φύση, ενώ η έκφραση «άλλος» την υπόσταση.
Πρέπει μάλιστα να γνωρίζουμε ότι, αν και λέμε ότι οι φύσεις του Κυρίου αλληλοπεριχωρούνται, η αλληλοπεριχώρηση γίνεται χάρη στη θεία φύση.
Διότι αυτή τα διαπερνά όλα με τη θέλησή της και τα περιχωρεί· τίποτε όμως δεν διαπερνά αυτήν. Και ενώ βέβαια προσφέρει τη δόξα της στη σάρκα, η ίδια παραμένει απαθής και αμέτοχη στα πάθη της σάρκας.
Διότι, αν ο ήλιος μεταδίδει σε μας τις δικές του ενέργειες, αλλά ο ίδιος δεν μετέχει στα δικά μας, πόσο μάλλον ο δημιουργός και Κύριος του ήλιου!
Υπήρχε, λοιπόν, (ο Χριστός) μέσα σ’ όλα και πάνω απ’ όλα, και στην κοιλία της αγίας Θεοτόκου και στο ενεργούμενο γεγονός της σαρκώσεως.
Σαρκώθηκε απ’ αυτήν προσλαμβάνοντας το πιο εκλεκτό από τη δική μας (ανθρώπινη) γενιά· προσέλαβε σάρκα πλουτισμένη με λογική και νοερή ψυχή, για να χρησιμεύσει αυτή ως υπόσταση της σάρκας, η υπόσταση δηλαδή του Θεού Λόγου· έτσι συνέβη ώστε η υπόσταση του Λόγου, η οποία πριν ήταν απλή, να γίνει σύνθετη –σύνθετη από δύο τέλειες φύσεις, τη θεία και την ανθρώπινη– και ν’ αποκτήσει αυτή το χαρακτηριστικό και διακριτικό γνώρισμα της θείας ιδιότητας του Υιού που έχει ο Θεός Λόγος, με το οποίο γνώρισμα διακρίνεται από τον Πατέρα και το Πνεύμα· να έχει επίσης και τα χαρακτηριστικά και διακριτικά γνωρίσματα της ανθρωπίνης φύσεως στα οποία διαφέρει με τη μητέρα και τους λοιπούς ανθρώπους. Να φέρει όμως και τα γνωρίσματα της θείας φύσεως, με τα οποία συνδέεται με τον Πατέρα και το Άγιο Πνεύμα, καθώς και τα γνωρίσματα της ανθρωπίνης φύσεως, με τα οποία είναι συνδέεται με τη μητέρα και μας. Διαφέρει βέβαια με τον Πατέρα, το Πνεύμα, τη μητέρα και εμάς, στο ότι είναι ο ίδιος μαζί και Θεός και άνθρωπος· αυτό πράγματι είναι το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό γνώρισμα της υποστάσεως του Χριστού.
Γι’ αυτό, λοιπόν, ομολογούμε ότι αυτός είναι ο ένας Υιός του Θεού και μετά την ενανθρώπησή του, και ο ίδιος είναι Υιός του ανθρώπου, ένας Χριστός, ένας Κύριος, ο μοναδικός μονογενής Υιός και Λόγος του Θεού, ο Ιησούς, ο Κύριός μας. Προσκυνούμε τις δύο γεννήσεις του, μία γέννηση από τον Πατέρα, προαιώνια, πέρα από αιτία, λογική, χρόνο και φύση, και άλλη γέννηση τελευταία για μας, σύμφωνα με τα δικά μας, και πάνω από τα δικά μας. «Για μας», διότι έγινε για τη δική μας σωτηρία· «σύμφωνα με μας», διότι γεννήθηκε από γυναίκα με κανονικό τοκετό· και «πάνω από μας», διότι δεν γεννήθηκε με σπέρμα, αλλά από το Άγιο Πνεύμα και την αγία Παρθένο, πέρα από τη φυσιολογική κύηση. Δεν κηρύττουμε ότι είναι μόνο Θεός χωρίς την ανθρώπινη φύση μας, ούτε βέβαια μόνον άνθρωπος απογυμνωμένος από τη θεία φύση· δεν κηρύττουμε ότι είναι άλλος και άλλος, αλλά ένας και ο αυτός, Θεός μαζί και άνθρωπος· είναι τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος, ολόκληρος Θεός και ολόκληρος άνθρωπος· είναι ο ίδιος όλος Θεός με τη σάρκα του, και όλος άνθρωπος με την υπέρθεη θεία φύση του. Με την έκφραση «τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος», δηλώνεται η πληρότητα και τελειότητα των φύσεων·και με την έκφραση «ολόκληρος Θεός και ολόκληρος άνθρωπος» δηλώνεται η μοναδικότητα και ενότητα της υποστάσεως.
Ομολογούμε ακόμη «μία φύση του Θεού Λόγου η οποία έχει σαρκωθεί».
Με την έκφραση «σαρκωμένη», θέλουμε να φανερώσουμε τη φύση της σάρκας, σύμφωνα με τον μακάριο Κύριλλο. Σαρκώθηκε, λοιπόν, ο Λόγος, αλλά δεν άφησε το ασώματο της φύσεώς του· ολόκληρος σαρκώθηκε και ολόκληρος είναι απερίγραπτος. Μικραίνει σωματικά και συστέλλεται αλλά παραμένει απερίγραπτος στη θεία φύση του, χωρίς το σώμα του να έχει την ίδια έκταση με την απερίγραπτη θεία φύση του.
Επομένως, όλος είναι τέλειος Θεός, αλλά δεν είναι ως ολότητα Θεός· διότι δεν είναι μόνο Θεός, αλλά και άνθρωπος· και είναι ολόκληρος τέλειος άνθρωπος, αλλά δεν είναι ως ολότητα άνθρωπος· διότι δεν είναι μόνον άνθρωπος, αλλά και Θεός. Η έκφραση «ολότητα» σημαίνει τη φύση, ενώ η έκφραση «όλος»δηλώνει την υπόσταση, όπως η έκφραση «άλλο» δηλώνει τη φύση, ενώ η έκφραση «άλλος» την υπόσταση.
Πρέπει μάλιστα να γνωρίζουμε ότι, αν και λέμε ότι οι φύσεις του Κυρίου αλληλοπεριχωρούνται, η αλληλοπεριχώρηση γίνεται χάρη στη θεία φύση.
Διότι αυτή τα διαπερνά όλα με τη θέλησή της και τα περιχωρεί· τίποτε όμως δεν διαπερνά αυτήν. Και ενώ βέβαια προσφέρει τη δόξα της στη σάρκα, η ίδια παραμένει απαθής και αμέτοχη στα πάθη της σάρκας.
Διότι, αν ο ήλιος μεταδίδει σε μας τις δικές του ενέργειες, αλλά ο ίδιος δεν μετέχει στα δικά μας, πόσο μάλλον ο δημιουργός και Κύριος του ήλιου!
