«Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν συναισθάνονται πως είναι φυλακισμένοι μέσα σε ένα γυάλινο μπουκάλι, είναι πεπεισμένοι πως είναι ελεύθεροι. Η δυστυχία του ανθρώπου που έχει βαθύτερη αντίληψη από τους άλλους είναι να συνειδητοποιήσει πως είναι φυλακισμένος. Η μεγαλύτερη χαρά πηγάζει μόνο από το γεγονός της πιθανότητας ό,τι το γυάλινο μπουκάλι ίσως, είναι δυνατόν, να σπάσει…» Ε.Τ.Α. Χόφφμαν, 1815.
Νομίζω πως είναι ένα ζήτημα το οποίο αξίζει να το συλλογιστείς σοβαρά, και ίσως να μπορέσω να σε βοηθήσω λιγάκι σ’ αυτό… Ας πούμε, άραγε, μπορείς να πας όπου θέλεις, όποτε θέλεις; Έχεις ελευθερία κινήσεων; Μπορείς να ταξιδέψεις, να γνωρίσεις τον κόσμο, ας πούμε, να δεις από κοντά ένα καγκουρώ στην Αυστραλία; Όχι; Είναι μακριά και θέλει πολλά λεφτά; Εντάξει.Χμ… Μπορείς, αν το επιθυμείς, αύριο το πρωί να πιεις ένα κ αφέ στο Πήλιο; Να πας για ψάρεμα στη Μυτιλήνη; Να πας για βαρκάδα στα φιόρδ της Νορβηγίας; Τι; Πρέπει να πας στη δουλειά αύριο το πρωί και δεν μπορείς; Έχεις υποχρεώσεις; Μάλιστα…
Ε, τότε μπορείς να διαβάσεις την Κοσμική Τριλογία του C. S. Lewis, ένα βιβλίο το οποίο κατά τη γνώμη μου είναι από τα πιο υπέροχα που γράφτηκαν ποτέ, το οποίο θα σε ταξιδέψει σε άλλους πλανήτες και άλλους κόσμους. Τι; Δεν έχει εκδοθεί στα ελληνικά και δεν ξέρεις αγγλικά; Είναι οκτακόσιες σελίδες και δεν έχεις χρόνο; Δεν διαβάζεις τέτοια πράγματα; Καλά, εντάξει…
Χμ, τότε σίγουρα θα μπορείς να κάνεις μια υπέροχη κουβέντα μ’ έναν φίλο σου, σήμερα το βράδυ, και να συζητήσετε για τα ταξίδια στο Χρόνο, για τα Ισλανδικά Έπη, για ένα παλιό ταξίδι σας στην Πράγα, για την χαρτογραφία των ανέμων, για το Megapolisomancy, για τις προοπτικές του Virtual Reality… Α, μάλιστα, καταλαβαίνω…
Οι φίλοι σου δεν ξέρουν ούτε θέλουν να ξέρουν για τέτοια πράγματα, μιλάνε συνέχεια για ποδόσφαιρο, πολιτική, οικονομικά προβλήματα, σεξ, (κι αν είσαι γυναίκα, οι φίλες σου μιλάνε για καλλυντικά, για άντρες, για κουτσομπολιά και για την καριέρα τους).
Τέλος πάντων, σίγουρα μπορείς τουλάχιστον να κοιμηθείς και να δεις κάποιο ωραίο όνειρο, να ζήσεις υπέροχες περιπέτειες σε μια μακρινή Ονειροχώρα. Τί; Δεν θυμάσαι ποτέ τα όνειρά σου; Νομίζεις ότι μάλλον δεν βλέπεις ποτέ όνειρα; Εντάξει, τότε απλά ας πούμε ότι δεν μπορείς να πας όπου θέλεις, όποτε θέλεις, «λόγω ανωτέρας βίας», αλλά κατά τα άλλα είσαι ένας ελεύθερος άνθρωπος… Λοιπόν, ας δοκιμάσουμε κάτι άλλο…
Μπορείς να πεις ελεύθερα τη γνώμη σου για κάτι;
Ναι, ξέρω, φυσικά και μπορείς να την πεις ελεύθερα, όμως, είναι η δική σου γνώμη; Μήπως δεν διαφέρει και πολύ από την ελεύθερη γνώμη όλων των άλλων; Τι σημασία έχει να λέμε ελεύθερα τη γνώμη μας, αν αυτή είναι ίδια με όλες τις άλλες!… Ναι, ξέρω, είσαι ιδιαίτερος άνθρωπος και αυτό δεν ισχύει για σένα. Εντάξει, λοιπόν. Πες μου τότε, ποια είναι η ελεύθερη γνώμη σου –χμ– για την αποκωδικοποίηση του DNA;
Αχά, μάλιστα, αφήνεις αυτά τα δύσκολα θέματα για πιο ειδικούς από εσένα, αυτοί έχουν λόγο και δικαίωμα να έχουν γνώμη, ενώ εσύ όχι (ε, μην γελοιοποιηθούμε κιόλας…). Α, θυμήθηκες τώρα κάτι που άκουσες για το ζήτημα: όλα αυτά οδηγούν στον Κλωνισμό, εκείνο που κάνανε με κάτι πρόβατα, που είναι κάτι πολύ κακό γιατί επεμβαίνουμε αλαζονικά στη Φύση, και δεν πρέπει να αφήσουμε να γίνει αυτό σε ανθρώπους.
Μάλιστα, πολύ ενδιαφέρουσα η γνώμη σου, είναι πολύ πρωτότυπη και πολύ ενημερωμένη. Και την είπες και ελεύθερα. Κι αφού δεν άκουσες κανέναν να σε κοροϊδεύει, αφού κανείς δεν σε συνέλαβε, πάει να πει ότι είτε είσαι ελεύθερος άνθρωπος, είτε ότι σοφά δεν διακινδυνεύεις μακριά από την πεπατημένη. ΟΚ…
Αλήθεια, είσαι ελεύθερος να ασχοληθείς με ό,τι θέλεις;
Ας πούμε, μπορείς να γίνεις αστροναύτης αν το επιθυμείς; Να ασχοληθείς με την κατασκευή λαβυρίνθων, να γίνεις ζωγράφος, να παίξεις καταπληκτικό τρομπόνι, να ασχολείσαι μόνο με τις ποικιλίες του σεξ, να κάνεις τον ακροβάτη, να κάνεις εξερευνήσεις στην Αραβία, να γίνεις συλλέκτης βαλσαμωμένων ερπετών, να κάνεις εφευρέσεις, να ασχοληθείς με την υψηλή ραπτική ή με την αρχιτεκτονική πύργων;
Ξέρω, ξέρω, δεν μπορείς να κάνεις αυτό που αληθινά θέλεις. Είσαι αναγκασμένος να είσαι τραπεζικός υπάλληλος, φοιτητής, πωλήτρια, βενζινοπώλης, καφετζής, δημόσιος υπάλληλος, λογίστρια, εκπαιδευτικός, γραμματέας, κλητήρας, δικηγόρος, υδραυλικός. Μάλιστα, καταλαβαίνω, προς το παρόν δεν μπορείς να κάνεις αυτό που αληθινά θέλεις, αλλά είσαι ελεύθερος να το κάνεις κάποτε. Με συγχωρείς που ρωτώ, αλλά πότε; Σύντομα, εντάξει, αφού το λες εσύ…
Να σε ρωτήσω και κάτι άλλο; Αφού είσαι τόσο πιεσμένος και τόσο προσγειωμένος (παρ’ όλη την ελευθερία σου), κάνεις κάποια όνειρα; Γιατί να μην ακολουθήσεις αύριο τα όνειρά σου; Γιατί να μην προσπαθήσεις να τα κάνεις πραγματικότητα, όσο τρελά κι αν είναι; Τι περιμένεις; Να γεράσεις; Χμ, σε βλέπω λίγο σκεπτικό. Ας σε βοηθήσω λίγο…
Κατ’ αρχήν, πες μου, ποια είναι τα μεγάλα σου όνειρα;
Τι; Να αποκτήσεις δικό σου σπίτι, αυτοκίνητο, home-cinema, πολλά λεφτά, καλό φαγητό, μπάνια, σεξ, γλέντια και μπουζούκια; Μα, αυτά δεν είναι όνειρα, αυτά είναι καταναλωτικά προϊόντα και ψυχαγωγία. Όνειρα δεν έχεις; Εννοώ, κάτι τρελό, κάτι άπιαστο, ένα όραμα, τέλος πάντων κάτι δικό σου, ένα πεπρωμένο.
Μάλιστα, καταλαβαίνω, ωραίες είναι οι φαντασίες αλλά η ζωή είναι σκληρή και συγκεκριμένη, έχεις ανάγκες, υποχρεώσεις, η βιοπάλη, αδικία, κουράζεσαι πολύ, προβλήματα, χρειάζεσαι ξεκούραση, να ξεσκάσεις, κλπ, κλπ, εντάξει. Τι; Θέλεις να με ρωτήσεις κι εσύ κάτι; Σ’ ακούω.
Μήπως είμαι λίγο παράξενος;
Να σου πω, δεν είμαι λίγο παράξενος, για σένα είμαι πολύ παράξενος, πάρα πολύ παράξενος. Ή μάλλον, είμαι κάτι σαν εξωγήινος. Και να φανταστείς ότι έχω και αρκετούς φίλους που είναι σαν κι εμένα, για να μη μιλήσω και για τους άγνωστους φίλους μου. Έχουμε κάνει εισβολή στον πλανήτη σας, κρυφά. Είμαστε μεταμφιεσμένοι και κυκλοφορούμε ανάμεσά σας, κι ευτυχώς που δεν έχετε καθόλου φαντασία για να φανταστείτε τι τύποι είμαστε, αλλιώς θα την είχαμε βαμμένη.
Για παράδειγμα, συχνά ασχολούμαστε με το Φλορ και με το Φλομπεράλ (τι είναι αυτά;), παίζουμε παιχνίδια ρόλων και συμπεριφερόμαστε σαν να ζούμε στο 1390, συζητάμε για τα ξωτικά, προσπαθούμε να εντοπίσουμε πύλες για άλλους κόσμους, ακούμε μουσικές που δεν έχεις ακούσει ποτέ σου, καβγαδίζουμε για τη μελλοντολογία, ανταλλάσσουμε παράξενα βιβλία που δεν μπορείς να τα βρεις πουθενά, το όνειρό μας είναι να αποικίσουμε άλλους πλανήτες ή να ζήσουμε στο Λοχ Νες και να φωτογραφίζουμε φαντάσματα, προσπαθούμε να γίνουμε «Αστυμάγοι» (τί είναι αυτό;), βλέπουμε φωτεινά αυγά γύρω από τους ανθρώπους (!), γράφουμε ποίηση (τί είναι αυτό;).
Παρ’ όλα αυτά, κι εμείς θέλουμε να ξεσκάσουμε λίγο, καμιά φορά. Θυμάμαι τότε που με το φίλο μου τον Λάμπρο θέλαμε να απομονωθούμε για λίγο καιρό σ’ ένα σπίτι στην εξοχή. Θέλαμε, όπως λέγαμε, «να διαβάσουμε μπλεγμένους μεταξύ τους όλους τους στίχους χιλίων ποιημάτων, να παίξουμε με στρατιωτάκια μέσα στη ζούγκλα μιας φλοκάτης, να ανακρίνουμε τις λάμπες και τα πορτατίφ, να αναγκάσουμε ένα τραπεζομάντιλο να μας πει τις συνταγές των φαγητών που φιλοξένησε, να επισκεφτούμε το βουκολικό τοπίο ενός αδιάφορου πίνακα, να κοιτάμε σιωπηλοί με τις ώρες τα παμπάλαια μπιμπελό της γιαγιάς που θα μας νοίκιαζε το σπίτι, για ν’ ανακαλύψουμε μέσα τους χαμένες μνήμες της παιδικής μας ηλικίας. Να κοιμόμαστε και να διηγούμαστε ο ένας στον άλλον τα όνειρα που είδαμε…»
Ναι, είμαστε λίγο παράξενοι, οι φίλοι μου κι εγώ.
Τί; Δεν είναι του γούστου σου όλα αυτά τα περίεργα;
Είναι σαχλαμάρες όλα αυτά;
Εντάξει, δεν τρέχει τίποτε, δικαίωμά σου είναι, στο κάτω-κάτω ελεύθερος άνθρωπος είσαι…
@ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗΣ
συγγραφέας κι εκδότης
του περιοδικού strange
