Η Ελληνική γλώσσα, είναι η μόνη εννοιολογική γλώσσα της γης, δηλαδή η μόνη γλώσσα στην οποίαν το σημαίνον (όνομα) εμπεριέχει απολύτως και άνευ παρερμηνείας το σημαινόμενον (νόημα). Το ότι δίδονται σήμερα διά κάθε λέξιν της Ελληνικής καθομιλουμένης διάφορες ερμηνείες, αυτό είναι απόδειξις της απωλείας της σοφίας, η οποία ενυπάρχει στην γλώσσα μας, από τους σημερινούς χρήστες αυτής, δηλαδή από εμάς τους σημερινούς Έλληνες. Όμως, σχετικά με το θέμα αυτό, υπάρχει ένας πραγματικός θησαυρός της Ελληνικής Γραμματείας, τον οποίον θα πρέπει όλοι οι Έλληνες να τον μελετήσουν. Είναι ο Πλατωνικός διάλογος «ΚΡΑΤΥΛΟΣ», ο οποίος αναφέρεται ακριβώς στην ιστορία, φιλοσοφία και ετυμολογία των ονομάτων της Ελληνικής γλώσσας. Ειδικά όσοι διακατέχονται από τον ετυμολογικόν της γλώσσας μας οίστρον, θα πρέπει απαραιτήτως να αναγνώσουν προσεκτικά τον εν λόγω διάλογο. Περί του ονόματος «άνθρωπος», δίδεται από τον Σωκράτη στον «ΚΡΑΤΥΛΟ» η ακόλουθος ετυμολογική ερμηνεία (την παραθέτω εδώ σε μετάφρασι): [……ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Νομίζω ότι και το όνομα των ανθρώπων, μία από αυτές τις αλλοιώσεις υπέστη, καθώς και αυτό έγινε όνομα, ενώ πριν ήταν έκφρασις. Με την αφαίρεσιν του γράμματος Άλφα και με την μεταβολήν του τόνου της λήγουσας από οξύτερο σε βαρύτερο.
ΕΡΜΟΓΕΝΗΣ: Τι εννοείς;
ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Ιδού τι εννοώ: Το όνομα «άνθρωπος» σημαίνει ότι τα μεν άλλα ζώα τίποτε από όσα βλέπουν δεν μελετούν, δεν συλλογίζονται και δεν αναθρούν … τίποτε ήτοι δεν παρατηρούν με προσοχή… ο δε άνθρωπος άπαξ και δεί κάτι – άπαξ δηλαδή και «όπωπε» κάτι – και αναθρεί και συλλογίζεται ό,τι όπωπε. Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι ο άνθρωπος σωστά ονομάστηκε «άνθρωπος», διότι είναι το μοναδικό ζώον, το οποίον «αναθρεί ά όπωπε», παρατηρεί δηλαδή με μεγάλη προσοχή ό,τι έχει δεί….].
Βλέπουμε λοιπόν ότι ο σοφότερος των ανθρώπων Σωκράτης, μεταφέροντας μέσα από τον συγκεκριμένον διάλογον την πανάρχαια γνώσιν της Ελληνικής ονοματοθετήσεως διά την συγκεκριμένην λέξιν, δίδει την πληροφορίαν ότι η λέξις «άνθρωπος» στην πρωτογένεσιν της ήταν περιφραστικός επιθετικός προσδιορισμός του όντος, το οποίον διέφερε από τα ζώα βασικά ως προς τον τρόπον με τον οποίον χρησιμοποιούσε τον νούν του και ως προς τις διανοητικές του ικανότητες. Έτσι ο περιφραστικός επιθετικός προσδιορισμός «αναθρών ά όπωπε», συνεπτύχθη μονολεκτικά σε «ανάθρωπος», και εν συνεχεία με την αφαίρεση του γράμματος «α»μεταξύ των φθόγγων «ν» και «θ» και της μεταφοράς του τόνου στην πρώτην συλλαβήν της λέξεως, διεμορφώθη η λέξις «άνθρωπος»!
Εδώ θα πρέπει να τονισθή ότι η Ελληνική γλώσσα είναι η μοναδική, η οποία χαρακτηρίζει τον άνθρωπο σύμφωνα με τις διανοητικές του ικανότητες. Όλες οι άλλες λατινογενείς διάλεκτοι, χαρακτηρίζουν τον άνθρωπο μόνον με την υλικήν του υπόστασιν, την χοϊκήν, την χωμάτινη (homo, human, home, κ.λ.π.). Να είναι άραγε τυχαίον αυτό, διότι και ο ορισμός αυτός από Ελληνικήν λέξιν έχει ληφθή, ή μήπως η Ελληνική γλώσσα είναι η μοναδική, η οποία αναδεικνύει την προτεραιότητα στην οποίαν πρέπει να επικεντρώνεται η προσοχή του ανθρώπου;!
Ανώνυμος είπε... Η σημασία μιας λέξης, είναι η σημασία των γραμμάτων της. Τα γράμματα είναι σύμβολα και συμβολίζουν κάποια χαρακτηριστικά. Τα χαρακτηριστικά που συμβολίζονται με τα γράμματα είναι στο σύνολο τους η έννοια της λέξης την οποία δομούν.
Στη λέξη άνθρωπος έχουμε τρείς ομάδες συμβόλων/γραμμάτων που η κάθε ομάδα από τα γράμματα που αποτελείται έχει μιαν έννοια.
Οι τρείς ομάδες είναι:
1) ανθρ
2) ωπ
3)ος.
Τα γράμματα της ομάδας 1) σημαίνουν:
α= οντότητα,ν=κίνηση, θ=το παν που βρίσκεται στον πανχώρο, ρ=ύλη.Άρα η ομάδα ανθρ σημαίνει οντότητα που κινείται στον πανχώρο (πανχώρος σημαίνει αυτό που εννοούμε με την λέξη Σύμπαν).
Η ομάδα 2) ωπ σημαίνει: ω=απεριόριστο, π=δημιουργώ/πλάθω. Άρα ωπ= δημιουργώ απεριόριστα. Το μοναδικό που δημιουργεί απεριορίστως τα πάντα είναι η όραση. Ό,τι βρεθεί στον φακό του ματιού δημιουργείται σαν είδωλο/μέσα στο μάτι δι' ανακλάσεως δημιουργούνται τα πάντα. Έτσι η λέξη ωπ σημαίνει το μάτι (βλέπε Ευρ-ώπ-η= η έχουσα ευρέα μάτια/μεγάλους οφθαλμούς), την όραση, αυτό που είναι εικόνα.
Η ομάδα 3) ος δηλώνει μιαν οποιαδήποτε οντότητα (όπως και τα υπόλοιπα φωνήεντα η, α, οι, αι, ι, οι) και σημαίνει αυτός, ή, αυτό, αυταί, αυτοί (ανάλογα). Ολόκληρη η λέξη άνθρωπος ενοιακά αναλύεται ως εξής: -ος = αυτός // ωπ = που φαίνεται. (Το κλειδί της έννοιας της λέξης βρίσκεται στην έννοια του πρώτου μέρους της λέξης ανθρ.)
Άρα άνθρωπος σημαίνει ΑΥΤΟΣ ΠΟΥ ΜΟΙΑΖΕΙ ΜΕ ΑΥΤΟΥΣ ΠΟΥ ΚΙΝΟΥΝΤΑΙ ΣΤΟ ΣΥΜΠΑΝ.
Απομένει στις γνώσεις μας να αντιλειφθούμε ποιοί είναι αυτοί που κινούνται στο Σύμπαν και με τους οποίους μοιάζουμε. Φαίνεται ότι εκείνοι οι απότατοι πρόγονοι που έπλασαν τις λέξεις, είχαν γνώσεις που σήμερα δεν έχουμε. Άλλες λέξεις που έχουν κατάληξη -ωπ(ος) είναι π.χ. η λέξη σκυθρωπός (σημαίνει αυτός που έχει την όψη/φαίνεται σκυθρή.) Π.χ. η λέξη γκριζωπός σημαίνει αυτόν που φαίνεται γκρίζος. Π.χ. χαρωπός σημαίνει αυτόν που στην όψη έχει την χαρά, που φαίνεται χαρούμενος. Π.χ. η λέξη περίωπς σημαίνει αυτόν που βλέπει γύρω γύρω, π.χ. η λέξη αγριωπός σημαίνει αυτόν που φαίνεται άγριος.....έτσι και η λέξη άνθρωπος σημαίνει αυτόν που φαίνεται/μοιάζει σαν εκείνους που κινούνται στο σύμπαν (κατ' εικόνα και ομοίωση λέγει κάπου αλλού).
Ο «Κρατύλος ή περί ορθότητος ονομάτων, λογικός» του Πλάτωνος είναι ένας φιλοσοφικός διάλογος, όπου ερευνάται η προέλευση, η κατασκευή, η λειτουργία όπως και οι δυνατότητες της Ελληνικής γλώσσας {γράφτηκε το ~ 385 – 379 π.χ. } Είναι επίσης το πρώτο έργο της παγκόσμιας γραμματείας περί ετυμολογίας των ονομάτων, δηλαδή την δυνατότητα αναλύσεως ενός ονόματος στα συστατικά του μέρη και την αναζήτηση του ετύμου { = αληθινό, πραγματικό, βέβαιο} της λέξεως. Ο δεύτερος δε τίτλος του διαλόγου { περί ορθότητος ονομάτων } μας δηλώνει και την προβληματική του διαλόγου. Η σπουδαιότητα της ετυμολογίας είχε εντοπιστεί από τους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους και ποιητές. Ενδεικτικώς, ο Όμηρος στην «Οδύσσεια» ετυμολογεί το νηπενθές και τον Οδυσσέα. Ο Πλάτων στον «Φαίδρο» την μαντικήν και τον χορόν. Ο Αριστοτέλης στα «Ηθικά Νικομάχεια» το νόμισμα. Ο Πρόκλος στα «Σχόλια στον Τίμαιο ή περί φύσεως του Πλάτωνος» δίνει την ετυμολογία της αισθήσεως. Ο Απολλώνιος ο Σοφιστής στο «Λεξικόν κατά στοιχείον της τε Ηλιάδος και Οδυσσείας» ετυμολογεί πλειάδα Ομηρικών λέξεων, όπως άγαλμα, φώτες {=άνθρωποι } κτλ. Ο Στέφανος Βυζάντιος στα «Εθνικά» παρέχει την ετυμολογία πολλών λημμάτων όπως ο Βόσπορος και τέλος ο ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ο ΘΡΑΞ – «Γραμματική Τέχνη ».
Tα μέρη της Γραμματικής είναι έξι {6}. Τέταρτο μέρος της γραμματικής είναι η εύρεση της ετυμολογίας.
ΤΟ ΕΡΓΟ :
Ο τόπος που εκτυλίσσεται ο διάλογος είναι άγνωστος. Σε κάποια οδό ή σε κάποιο σημείο της πόλεως των Αθηνών, το οποίο ο Πλάτων δεν αναφέρει. Εσκεμμένα, ίσως, για να ταιριάξει με την άδηλη καταγωγή της γλώσσας. Ένα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο του Κρατύλου είναι το ότι ο διάλογος γίνεται στο πόδι! {σχόλιο Γ.Κεντρωτή }. Η ορθότητα των ονομάτων αρμόζει με τους όρθιους συνομιλητές! Άρα τίποτα από την συζήτηση δεν είναι προμελετημένο και συστηματικό αλλά στο πόδι και προχείρως. Όλα γεννώνται επί τόπου δια της διαλεκτικής μεθόδου και από την αμηχανία των συνομιλητών.
Α. ΠΡΟΣΩΠΑ:
Oι συνομιλητές στην αρχή είναι δύο: ο Ερμογένης και ο Κρατύλος. Κατόπιν προσκλήσεως προσέρχεται στον διάλογο και ο Σωκράτης.
1]. Ο Ερμογένης {= Ερμού γένος, άρα κερδώος και λόγιος} κάθε άλλο παρά αυτό που λέει τ’ όνομά του είναι. Διότι την πλούσια πατρική περιουσία δεν την διεκδίκησε για κάποιο λόγο} από τον αδελφό του Καλλία, ώστε κατάντησε πένης και αποτυχημένος. Ο Ερμογένης έχει άγνοια από φιλοσοφία [ δεν είναι ευμήχανος λόγου ] κι εκφράζει τις απόψεις του Πρωταγόρα για την γλώσσα, ότι τα ονόματα είναι αποτέλεσμα σύμβασης, μιας συμφωνίας μεταξύ των ανθρώπων για να δώσουν όνομα σ’ ένα πράγμα. Συνεπώς στηρίζεται σε κάποια συνήθεια ή σύμβαση {συνθήκη και ομολογία, νόμος και έθος} Μια σχετικιστική, συμβατική άποψη 2]. Ο Κρατύλος {=ο κρατών την ύλη, αυτός που ελέγχει την διαρκή ροή της ύλης στον κόσμο της γενέσεως και της φθοράς }. Οπαδός της Ηρακλείτειας θεώρησης, της αενάου ροής και μεταβολής των πραγμάτων. Ο Κρατύλος διαστρεβλώνει τον Ηράκλειτο καταπατώντας το μέτρο και φτάνει σε υπερβολές, τις οποίες προσπαθεί να διορθώσει 3]. Ο Σωκράτης { =ο σώζων το κράτος του νου }, βρίσκεται στην μέση δύο ακραίων θέσεων για την κατασκευή των ονομάτων. Αφ’ ενός ψέγει την ρασιοναλιστική θεωρία του Ερμογένη, ότι η γλώσσα δομείται δια μέσου μιας σειράς αποδεδειγμένων αυθαιρεσιών. Διότι δεν είναι όλα αποτέλεσμα μιας συμφωνίας των ανθρώπων, όπου όλως τυχαίως αποφάσισαν να αποκαλούν έτσι τα πράγματα κι όχι αλλιώς. Αποδεικνύει δε ότι πλείστα ονόματα είναι κατασκευασμένα βάσει κάποιων αρχών, κανόνων και νόμων, τους οποίους πολλοί αγνοούν. Όμως ο Σωκράτης αποδοκιμάζει και την νατουραλιστική άποψη του Κρατύλου με την υπερβολική στάση του περί ορθοεπείας. Εάν δηλαδή δεν εφαρμόζονται πλήρως αυτοί οι νόμοι, πρέπει να απορρίπτεται το όνομα { άκρα ορθοέπεια }. Διότι υπάρχουν και ονόματα κατά σύμβαση ή κατά συνθήκη κατασκευασμένα.
Ουσιαστικά ο διάλογος απηχεί:
α].την αντίθεση μεταξύ Παρμενίδη και Ηρακλείτου. Ο Σωκράτης με την χαρακτηριστική ειρωνεία του αντιτάσσει στον μεν Ερμογένη { Παρμενίδειος } την Ηρακλείτεια θεωρία περί της αενάου ροής και μεταβολής των πάντων, στον δε Κρατύλο { Ηρακλείτειος } την Παρμενίδεια θεωρία περί του αιωνίου όντος.!
Λεπτοφυής ειρωνεία μέχρι τα άκρα! Οι δύο αντίθετες απόψεις αποτελούν τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.
ΠΡΟΚΛΟΥ – «Σχόλια εις τον Κρατύλον Πλάτωνος εκλογαί χρήσιμοι », [68 ].
Τα ονόματα είναι μιμήσεις της ουσίας των πραγμάτων, είδωλα, σύστοιχα προς τους μιμητές . Ο Σωκράτης κατά την εξέταση των ονομάτων ασκεί κριτική και στις μεν [ απόψεις Ερμογένη ] και στις δε [απόψεις Κρατύλου ].
«Η ενότητα και πάλη των αντιθέτων».
ΠΑΡΜΕΝΙΔΗΣ – ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ
β]. την αντίθεση απόψεων μεταξύ Πρωταγόρα και Ηρακλείτου. Η ορθότητα των ονομάτων δεν βασίζεται σε «μαντείες» αλλά σε κάποια συνήθεια ή σύμβαση μεταξύ των ανθρώπων, λέει ο Ερμογένης. Άρα κυρίαρχος πλέον είναι ο υποκειμενισμός και η αυθαιρεσία, αφού κανένα όνομα δεν είναι ορθό παρά αποτέλεσμα αυθαιρεσίας.
Πρωταγόρας: «Πάντων χρηµάτων µέτρον ἐστίν ἄνθρωπος, τῶν µέν ὄντων ὡς ἐστιν, τῶν δέ οὐκ ὄντων ὡς οὐκ ἔστιν» { =για όλα τα πράγµατα µέτρο (κριτήριο) είναι ο άνθρωπος· για όσα υπάρχουν, ότι υπάρχουν και για όσα δεν υπάρχουν, ότι δεν υπάρχουν }. Ο Κρατύλος αντίθετα ισχυρίζεται ότι για κάθε υπαρκτό πράγμα, υπάρχει οπωσδήποτε και το κατάλληλο εκ φύσεως ορθό όνομα απορρίπτοντας όσα ονόματα δεν είναι εκ φύσεως ορθά, χαρακτηρίζοντάς τα ως μη ονόματα.
Άρα όλα τα ονόματα είναι ορθά κα δεν υπάρχουν εσφαλμένα ονόματα, αλλά μόνο εσφαλμένη χρήση των ορθών ονομάτων.
Ηράκλειτος : «πάντα ρεί, πάντα χωρεί και ουδέν μένει»
γ]. Εντέλει η ορθότητα των ονομάτων είναι «φύσει» {Κρατύλος } ή «νόμω» {Ερμογένης}; Μήπως είναι και «φύσει και νόμω»;
ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ- ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ
Ο ΔΙΑΛΟΓΟΣ. { φιλοσοφική θεώρηση της γλώσσας, χωρίς τις ετυμολογίες ονομάτων }.
Ο Σωκράτης αρχίζει τον διάλογο μετά του Ερμογένους τονίζοντας μια παλιά παροιμία: τα καλά [πράγματα] είναι δύσκολα όταν πρόκειται να μάθουμε την φύση τους. Η σπουδή των ονομάτων μάλιστα δεν τυγχάνει να είναι εύκολο μάθημα {384 b }.
Α’] .ΕΡΜΟΓΕΝΗΣ – ΣΩΚΡΑΤΗΣ :
Ο Ερμογένης υποστηρίζει, ότι η φύση δεν έχει κανένα όνομα προσδιορίσει σε κανένα πράγμα, αλλά η χρήση και η συνήθεια εκείνων, πού συνήθισαν το όνομα και το έδωσαν (το έχουν καθιερώσει), { 384 d}.
« ΕΡΜ …. δεν κατορθώνω όμως να πεισθώ ,ότι κάποια άλλη είναι η ορθότητα του ονόματος παρά η κοινή συμφωνία και συναίνεση .»,{ 384 d }.
{I}.Επιχειρηματολογία υπέρ της φυσικής ορθότητας των ονομάτων.
Ο Σωκράτης δια της μαιευτικής μεθόδου εξάγει ενδιαφέροντα αποτελέσματα. Υπάρχει ψευδής και αληθής λόγος. Άρα και το μικρότερο μέρος του λόγου, που είναι το όνομα, θα είναι κατ’ ανάγκη ή ψευδές ή αληθές. Το αληθές όνομα είναι κάτι αντικειμενικό το οποίο υπάρχει σύμφωνα με την φύση της ουσίας του και δεν είναι αποτέλεσμα προσωπικής αυθαιρεσίας, άνευ κανόνων και κριτηρίων.
« ΣΩ. ... , είναι φανερό ότι τα πράγματα έχουν ίδια μια δική τους μόνιμη φύση, πού δεν είναι ούτε σχετική με μας ούτε εξαρτημένη από μας, και δεν σύρονται άνω και κάτω από τη δική μας φαντασία, άλλα υφίστανται από μόνα τους σύμφωνα με τη δική τους ουσία και σύμφωνα με τη φύση τους.», { 386 e }.
Το να δίνεις όνομα είναι κάποιου είδους πράξη, όπως και το να ομιλείς.
«ΣΩ. Και πάλι το να λέμε ένα όνομα δεν είναι μια πράξη, αφού βέβαια και ή ομιλία είναι μια πράξη σχετική με τα πράγματα ; »,{ 387 c }.
Oι πράξεις πρέπει να γίνονται σύμφωνα με την φύση των πραγμάτων. Η δε ονοματοθεσία { ονομάζειν } είναι πράξη, άρα πρέπει να γίνεται σύμφωνα με την φύση του πράγματος κα να αποτυπώνει την ουσία στο όνομά του. Τα όργανα διευκολύνουν τις πράξεις. Όργανο της πράξεως, που λέγεται ονοματοθεσία είναι το όνομα.
«ΣΩ. Επομένως το όνομα είναι ένα όργανο πού χρησιμεύει να διδάσκουμε και να ξεχωρίζουμε την ουσία των πραγμάτων, όπως η σαΐτα ξεχωρίζει το ύφασμα.», {388 c }.
«ΣΩ. Επομένως ‘Ερμογένη, δέν είναι δουλειά κάθε άνθρωπου νά βάζη το όνομα, άλλα κάποιου δημιουργού ονομάτων. Κι αυτός είναι, καθώς φαίνεται, ό νομοθέτης πού ώρισμένως είναι άπό όλους τους ανθρώπους ο πιό σπάνιος στον κόσμο » ,{ 389 a }.
Δεν υπάρχει μόνον ένας τρόπος να κατασκευαστεί ένα όνομα αλλά πολλοί, όπως μπορεί εξ ίσου καλά, αλλά διαφορετικά εργαλεία να φτιαχτούν από διαφορετικούς σιδηρουργούς για τον ίδιο σκοπό. Αρωγός απαραίτητος του ονοματουργού είναι ο διαλεκτικός. Ποιός είναι ο διαλεκτικός; Αυτός που ξέρει να ρωτά και ν’ αποκρίνεται όταν τον ρωτούν.
«ΣΩ. Aλλ’ εκείνον που ξέρει να ρωτά και ν’ αποκρίνεται, αλλιώς πώς τον ονομάζεις ή διαλεκτικό;», {390 c}.
Ο διαλεκτικός κρίνει την ορθότητα των ονομάτων. Είναι ο χρήστης του ονόματος. Έτσι ο νομοθέτης [ ονοματουργός ] κατασκευάζει ορθώς τα ονόματα όταν έχει την επιστασία του διαλεκτικού.
«ΣΩ. Και του νομοθέτη έργο είναι, καθώς φαίνεται, να δίνει το όνομα υπό την επίβλεψη του διαλεκτικού, αν έχει σκοπό να βάλει τα ονόματα όπως πρέπει.», {390 d}.
Υπάρχουν και περιπτώσεις όπου γίνεται χρήση δύο διαφορετικών ονομάτων για το ίδιο πράγμα { π.χ. άναξ και Έκτωρ }. Τα ονόματα αυτά δεν είναι εύκολο να τα ξεχωρίσει ο οιοσδήποτε αλλά μόνον ο επαΐων, «ο επιστάμενος περί των ονομάτων». Μπορεί λοιπόν να υπάρχουν πολλά ονόματα για το ίδιο πράγμα και όλα ν’ αποδίδουν εξ ίσου καλά την ουσία του. Κάποια ονόματα προέρχονται από συνεκφορά πολλών λέξεων, οι οποίες σχηματίζουν μια φράση { π.χ. άνθρωπος }.
«ΣΩ. .. πρέπει να βάλουμε στο νου μας για τα ονόματα, ότι πολλές φορές προσθέτουμε γράμματα και άλλοτε αφαιρούμε άλλα, τροποποιώντας το όνομα πού θέλουμε, και μεταβάλλουμε τον τονισμό.», { 399 a }.
Παλαιά και νέα γλώσσα. Η ορθή ετυμολογία ανάγεται στις αρχαιότερες μορφές ονομάτων.
«ΣΩ,…. δεν ξέρεις ότι τα πρώτα ονόματα που τέθηκαν έχουν παραμορφωθεί από όσους ήθελαν να τα κάνουν τραγικά, με την προσθήκη και την αφαίρεση γραμμάτων χάριν ευφωνίας και με την περιστροφή τους απ’ όλα τα μέρη, καθώς και από λόγους καλλωπισμού και πολυκαιρίας»,
{414 d }.
Συνεπώς με την προσθήκη και αφαίρεση γραμμάτων υπάρχει ο κίνδυνος της αλλοιώσεως των εννοιών κι αν θέλουμε να βρούμε το αληθινό νόημα της λέξεως πρέπει να ανατρέξουμε σε αρχαιότερες μορφές της.
«ΣΩ. προσθέτοντας και αφαιρώντας γράμματα, μεταβάλλουν φοβερά την σημασία των ονομάτων, έτσι ώστε με μικρές μεταβολές τα κάνουν να σημαίνουν την αντίθετη σημασία.», { 418 a-b }.
«εξαφανίζοντας την σημασία τους, ενώ η αρχαία γλώσσα δείχνει καθαρά εκείνο πού σημαίνει το ένα και το άλλο όνομα. », { 418b }.
To τί είναι «όνομα» κατανοείται καλλίτερα , εάν συνδεθεί με την λέξη «ονομαστόν».
«ΣΩ. Φαίνεται λοιπόν ότι αυτό το όνομα απαρτίζεται από ολόκληρη πρόταση πού λέει ότι το όνομα είναι όν, στο οποίο φέρνει η έρευνα. Αυτό θα το εννοούσες ευκολώτερα σ’ εκείνο που λέμε ονομαστόν. Γιατί εδώ λέει καθαρά ότι πρόκειται για το όν, πού είναι αντικείμενο έρευνας ( όν ου μάσμα εστίν).», { 421 a-b }.
Το όνομα λοιπόν είναι το αποτέλεσμα που αποτυπώνει την έρευνα, την αναζήτηση, {μάσμα <μάω = αναζητώ}. Τα πρώτα ονόματα δεν αναλύονται. Τα σύνθετα μπορούν ν’ αναλυθούν και να φανερώσουν την ουσία τους μέσω των πρώτων ονομάτων στα οποία αναλύονται.
«ΣΩ. «Ώστε, καθώς φαίνεται, το όνομα είναι μίμηση με την φωνή εκείνου του πράγματος, το οποίο μιμείται. Και ονομάζει κανείς, όταν απομιμηθεί με τη φωνή, εκείνο το όποιο μιμείται.», {423 b }.
Το πρώτο όνομα λοιπόν είναι μια φωνητική μίμηση του πράγματος Μιμητικές τέχνες είναι η ζωγραφική και η μουσική. Η μεν ζωγραφική μιμείται τα χρώματα και τα σχήματα η δε μουσική τον ήχο. Η ονοματοθεσία, η τέχνη της κατασκευής ονομάτων, μιμείται την ουσία των πραγμάτων. Συνεπώς ο ονομαστικός {νομοθέτης} πρέπει να ελεγχθεί εάν με τα γράμματα και τις συλλαβές που χρησιμοποίησε στην κατασκευή ονομάτων κατάφερε να μιμηθεί την ουσία των πρώτων ονομάτων.
«ΣΩ. Και τώρα, αν μπορέσει κανείς να μιμηθεί αυτό που έχει το κάθε πράγμα, θέλω να πω την ουσία με γράμματα και συλλαβές, άραγε δεν θα δήλωνε τι θα είναι το κάθε πράγμα ‘η όχι ; », { 423 e }.
Οι «παλαιοί» λοιπόν ήσαν εκείνοι που συνέθεσαν τα ονόματα, διότι ήσαν σοφοί νομοθέτες και γνώστες των πραγμάτων ….
«ΣΩ. Διότι οι παλαιοί είναι εκείνοι που συνέθεσαν τα ονόματα, όπως μας βρίσκονται. Και ο ρόλος μας είναι, αν θέλουμε να εξετάσουμε όλα αυτά τα προβλήματα επιστημονικά, αφού έχουμε κάνει όλες τις σχετικές διακρίσεις πρέπει να ιδούμε με τον ίδιο τρόπο αν τα πρώτα και τα παράγωγα ονόματα είναι ή δεν είναι βαλμένα όπως πρέπει. Αλλιώς μια άλλη σύνδεση θα ήταν κίνδυνος να είναι ελαττωματική και όχι μεθοδική, αγαπητέ μου Ερμογένη.», {425 a-b }
Β’ ΚΡΑΤΥΛΟΣ – ΣΩΚΡΑΤΗΣ
Ο Κρατύλος ισχυρίζεται ότι όλα τα ονόματα είναι ορθά και ότι δεν υπάρχουν εσφαλμένες ονομασίες, αλλά μόνον εσφαλμένη χρήση των ορθών ονομάτων.
«ΣΩ. «Αραγε είναι απόλυτα αδύνατο να λέει κανείς ψέματα; Αυτό είναι εκείνο που θέλεις να πείς ; », {429 d }.
Δεν υπάρχουν λοιπόν ψευδείς λόγοι, αλλά πρόκειται απλώς περί της υπάρξεως θορύβου {ψοφείν} κατά τις συνήθεις συνομιλίες μας.
«KP. Εγώ θα έλεγα ότι αυτός [o άνθρωπος] κάνει θόρυβο, ματαίως..», { 430 a }.
II.α]. Επιχειρηματολογία υπέρ της συμβατικής ορθότητας των ονομάτων. Ο Σωκράτης επιχειρηματολογεί ως εξής: Διαφέρει το όνομα, από αυτό που περιγράφει.Το όνομα είναι η μίμησις αυτού που περιγράφει.Ο ονοματοθέτης είναι δυνατόν να μην έχει κατασκευάσει σωστά ένα όνομα, όταν διατάσσει τα πράγματα κατά μη ορθό τρόπο.
«ΣΩ. Τώρα τί φρονείς για κείνον που απομιμείται με τις συλλαβές και τα γράμματα την ουσία των πραγμάτων; Δεν είναι αλήθεια ότι ισχύει και εδώ ο ίδιος λόγος, ότι δηλαδή, αν αποδώσει στα πράγματα όλα τα ταιριαστά, η είκόνα θα γίνει ωραία—καί αυτό είναι το όνομα—αν όμως κάποτε παραλείψει ή πρόσθεσει λίγα, θά γίνει εικόνα, όχι όμως ωραία; Επομένως άλλα ονόματα θα είναι καλά κατασκευασμένα και άλλα άσχημα:
KP. Ίσως.
ΣΩ. Επομένως, άλλος ίσως θα είναι καλός δημιουργός ονομάτων και άλλος κακός;
KP. Μάλιστα.
ΣΩ. Καί αυτός ονομάζεται νομοθέτης»,[ 431 d-e ].
Tα ονόματα δεν είναι σαν τους αριθμούς, που εάν προσθέσουμε ή αφαιρέσουμε κάτι, προκύπτει νέος αριθμός, αλλά είναι σαν τις ζωγραφικές εικόνες: μια μίμηση. Η μίμηση βεβαίως είναι πάντα κατώτερη από το πρωτότυπο.
Για να ολοκληρωθεί ο σκοπός της ονοματοθεσίας, δεν είναι αναγκαίο στο όνομα να περιέχονται όλα τα γράμματα αλλά μόνο τα σπουδαιότερα και πιο χαρακτηριστικά. Αρκεί να αποδοθεί δι΄ αυτών καλώς { σωστά } ο τύπος { το καλούπι } του πράγματος. Η ύπαρξη ή όχι των σπουδαιότερων και πιο χαρακτηριστικών γραμμάτων μας βοηθά να συμπεράνουμε ότι άλλα ονόματα είναι καλώς κατασκευασμένα και άλλα κακώς. Διότι εάν απεικονίζονταν όλα τα χαρακτηριστικά θα είχαμε δύο απολύτως όμοια ονόματα/πράγματα ή ζωγραφιές πράγματα.
«από τα ονόματα άλλο είναι καλοβαλμένο και άλλο όχι, και μην απαιτείς από ένα όνομα να έχει όλα τα γράμματα, για να γίνει εντελώς όμοιο με εκείνο το πράγμα, το οποίον ονομάζει, άλλα άφησε να προστεθεί και το γράμμα πού δεν ταιριάζει σ’ αυτό. Και αν δέχεσαι γράμμα, δέξου και όνομα στη φράση. Και πάλι αν δέχεσαι όνομα, δέξου να προστεθεί και φράση στον λόγο, πού δεν ταιριάζει στα πράγματα και όχι λιγότερο παραδέξου ότι το πράγμα ονομάζεται και λέγεται εφόσον ενυπάρχει ο γενικός χαρακτήρας του πράγματος, για το όποιο γίνεται λόγος... »,[ 433 b ].
Πολλές φορές το έθος { συνήθεια } που έχει καθιερώσει το όνομα δηλώνει και τη σημασία του. Εμείς δηλαδή εκ συνηθείας { δια το έθος } καταλαβαίνουμε τι εννοεί το όνομα.
«ΣΩ. Αλλά ακόμη κι αν δεν συμπίπτουν απολύτως συνήθεια και συνθήκη, πάλι δεν θα ήταν ορθό να λέμε ότι η ομοιότητα δηλώνει τα πράγματα [ δήλωμα ] αλλά η συνήθεια. Διότι εκείνη, όπως φαίνεται, δηλώνει και με το όμοιο και με το ανόμοιο. Και επειδή συμφωνούμε σ’ αυτά, Κρατύλε— θεωρώ την σιωπή σου ως συγκατάθεση—ακολουθεί αναγκαστικά ότι και η συνθήκη κατά κάποιον τρόπο και η συνήθεια συντελούν στην έκφραση εκείνων πού έχουμε στο νου μας, όταν μιλούμε.», { 435 b }.
Αποδεικνύεται λοιπόν ότι όχι μόνον η συνήθεια αλλά και η συμφωνία/σύμβαση { συνθήκη } δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητοι παράγοντες στην κατασκευή ονομάτων και δεν μπορούμε να τους αγνοήσουμε. Τα καλλίτερα ονόματα βέβαια είναι τα σοφά, αυτά που αποτυπώνουν την φύση των πραγμάτων, αλλά δυστυχώς δεν είναι όλα.
«ΣΩ… και είμαστε αναγκασμένοι να καταφεύγουμε ακόμη και για την ορθότητα των ονομάτων σ’ αυτό το χονδροειδές μέσον, τη συνθήκη.» ,{ 435 c }.
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – « Όργανον », Περί Ερμηνείας »,{2].
Όνομα είναι σημαντική φωνή, κατά συνθήκη [συμβατικά] και άνευ χρονικής αναφοράς, της οποίας κανένα μεμονωμένο μέρος δεν είναι σημαντικό.
II.β]. Τα ονόματα δεν αποτελούν ασφαλή βάση της γνώσεως των όντων και της ουσίας των πραγμάτων.
O Κρατύλος ισχυρίζεται ότι όποιος γνωρίζει τα ονόματα γνωρίζει και τα πράγματα.
«KP. Να διδάσκουν μου φαίνεται, Σωκράτη, και τούτο είναι πολύ ευνόητο, ότι όποιος γνωρίζει τα ονόματα, αυτός γνωρίζει και τα πράγματα.», { 435 d }.
Ο Σωκράτης διαφωνεί και δηλώνει πως η μόνη ασφαλής γνώση είναι ότι [ τα ονόματα ] τα κατασκεύασε ο ονοματουργός , ο οποίος όμως δεν αποκλείεται να έχει κάνει λάθος και λόγω της πλάνης αυτού να πλανώμεθα και εμείς. Συνεπώς τα πρώτα ονόματα δεν μας διδάσκουν, πολύ λιγότερο δεν μπορούν να μας διδάξουν τα κατά συνθήκη και κατά συμφωνία [αυθαιρέτως ] ονόματα.
«ΣΩ. Έλα τώρα, ας σκεφτούμε, Κρατύλε, το έξης. ‘Αν στην έρευνα των πραγμάτων παίρνουμε τα ονόματα για οδηγούς, εξετάζοντας την έννοια καθενός απ’ αυτά, άραγε φαντάζεσαι ότι διατρέχομε μεγάλο κίνδυνο ν’ απατηθούμε;», {436 b }.
«ΣΩ. Με ποιό λοιπόν τρόπο πρέπει να μαθαίνουμε ή να βρίσκουμε τα οντά, αυτό είναι ίσως ζήτημα ανώτερο από τις δικές μου και τις δικές σου δυνάμεις. Είναι όμως αρκετό να συμφωνήσουμε σε τούτο, ότι δεν πρέπει ν’ αρχίσουμε από τα ονόματα, άλλα πρέπει πολύ περισσότερο και να μαθαίνουμε και να ερευνούμε τα πράγματα, ξεκινώντας απ’ αυτά τα ίδια, παρά από τα ονόματα», [ 439 b ].
«ΣΩ. Είναι λοιπόν δυνατόν, καθώς φαίνεται, Κρατύλε, να μάθουμε τα όντα χωρίς την βοήθεια των ονομάτων, αν αυτά που λέμε είναι σωστά.». { 438 e }.
Τα ονόματα δεν είναι η μοναδική πηγή γνώσεως γι αυτό η γνώση πρέπει να αναζητείται στα ίδια τα πράγματα. Για να γίνει όμως η γνωστική προσέγγιση ενός αντικειμένου πρέπει αυτό να μην αλλάζει μορφή κατά την γνωστή Ηρακλείτεια θεωρία { ως ιόντων απάντων αεί και ρεόντων ] αλλά να είναι σταθερό και αμετακίνητο, ειδάλλως πάντα θα μας διαφεύγει η γνώση της πραγματικής ουσία του..
Σταθερότητα όμως έχουν μόνο όσα «είναι» κι όχι όσα «γίνονται»... Υπάρχουν δηλαδή -πέραν της αενάου κινήσεως των πάντων και μεταβολής τους -και πράγματα που δεν υπόκεινται σε αλλαγή και μεταβολή ούτε αλλοιώνονται, όπως το καλόν και το αγαθόν {καλόν κάγαθόν}. Την επιστημονική γνώση δε την εγγυάται η σταθερότητα των πραγμάτων.
«ΣΩ. Αλλ’ ούτε γνώση μπορούμε να δεχτούμε ότι υπάρχει, Κρατύλε, αν όλα τα πράγματα μεταβάλλονται και κανένα δεν μένει στη θέση του. Αν όμως και η ίδια μορφή της γνώσεως μεταβάλλεται, τότε θα μετατρέπεται συνεχώς σε μιαν άλλη μορφή γνώσεως και τότε δε Θα υπάρχει γνώση. Και αν πάντοτε μεταβάλλεται, ποτέ δε Θα είναι γνώση. Απ’ αυτό τον λόγο ακολουθεί ότι δε θα υπάρχει ούτε υποκείμενο για να την γνωρίσει ούτε πράγμα που αυτό το υποκείμενο θα γνωρίσει », { 440 b-c }.
ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Κρατύλος » ,{ 440c-d }.
Διότι ο νουνεχής άνθρωπος δεν εναποθέτει την φροντίδα του εαυτού του και της ψυχής του στα ονόματα, έχοντας τυφλή εμπιστοσύνη σ’ εκείνα και σ’ εκείνον που τα έθεσε, ούτε ισχυρίζεται πως κάτι γνωρίζει, και την ίδια στιγμή να κατακρίνει τον εαυτό του και τα όντα, λέγοντας πως τίποτα το υγιές [ αναλλοίωτο ] δεν υπάρχει, αλλά τα πάντα σαν τα κεραμικά σπάνε και διαλύονται, και γενικώς να νομίζει ,ότι όπως κι εκείνοι που πάσχουν από καταρροή, έτσι είναι και τα πράγματα, δηλαδή σαν να έχουν καταληφθεί τα πάντα από το ρεύμα και την καταρροή… Σε κάθε περίπτωση πρέπει να εξετάζεις τα πάντα με ανδρεία και ορθότητα και να μην αποδέχεσαι τίποτα με ευκολία.
ΠΛΑΤΩΝΟΣ – «Κρατύλος ». { 440c-d } [ απόδοση Η.Λάγιου}.
Ο Κρατύλος ήταν πιστός εκφραστής των απόψεων του Ηρακλείτου ή τις αλλοιώνει;
ΓΙΑΝΝΗ ΛΑΜΨΑ – «Λεξικό του Αρχαίου κόσμου». Ηράκλειτος.
Την θεωρία για την ροή των φανερών γεγονότων, την κατασκεύασε ο Κρατύλος γενικεύοντας ορισμένες παρατηρήσεις του Ηρακλείτου. Ο Ηράκλειτος πίστευε ότι εκτός από την ροή υπάρχει και η σταθερότητα, που εκπροσωπείται από τον Λόγο, τον Νόμο, την Δίκη και το Θείον. Τα όντα κατά τον Ηράκλειτο δεν διακρίνονται σε αισθητά [ αισθησιοκρατία} και μη, αλλά σε φανερά και αφανή.
ΝΕΩΤΕΡΟΝ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ "ΗΛΙΟΥ"-
«Το Αρχαίον Ελληνικόν Πνεύμα».
Ηρακλείτου αποφθέγματα.
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – «Μετά τα φυσικά», { βιβλ.Α’ ,κεφ.6 }
Ο Πλάτων σε νεαρά ηλικία, ήταν μαθητής του Κρατύλου και των θεωριών του Ηρακλείτου, ότι όλα τα αισθητά πράγματα βρίσκονται σε μια αιώνια ροή και συνεπώς δεν μπορεί να υπάρχει επιστημονική γνώση για αυτά. Φυσικά στην Ηρακλείτεια θεωρία -σύμφωνα με το σχόλιο [54] – δεν διαφαίνεται διάκριση μεταξύ αισθητών και νοητών πραγμάτων ούτε δηλώνεται αδυναμία αναγνωρίσεως και κατανοήσεως του αισθητού κόσμου. { Ίσως πρόκειται -όπως στον Πλάτωνα έτσι και στον Αριστοτέλη- για σκόπιμη αλλοίωση της Ηρακλείτειας θεωρίας, προς επίρρωση των επιχειρημάτων εναντίον της αενάου ροής θεωρίας }.
Tους οφθαλμούς ανοίξaτε, τας θύρας κλείσατε. Εκάς οι αμύητοι.
α].Τι εννοεί ο Πλάτων με το «δυνατόν μαθείν [ το όν ] άνευ ονομάτων»;
ΠΛΑΤΩΝΟΣ – «Κρατύλος », { 438 e }.
Eίναι δυνατόν να μάθουμε τα όντα χωρίς να καταφύγουμε στα ονόματα; Προφανώς η πηγή αυτής της γνώσεως ανάγεται στην ίδια την επιστήμη, της οποίας τα ονόματα είναι βοηθητικά [ όργανα] της προσεγγίσεως της ουσίας των πραγμάτων, δίνοντάς μας μια πρώτη εικόνα αυτών. {σημ.Γ.Κεντρωτή: o Πλάτων λέει «άνευ ονομάτων», πουθενά δεν λέει «νευ λόγου »}.
ΝΕΩΤΕΡΟΝ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ ‘ΗΛΙΟΥ’-
«Το Αρχαίον Ελληνικόν Πνεύμα».
Ποίες είναι οι γενικώτερες μορφές εμφανίσεως του όντος;
Ο Πλάτων τις μορφές αυτές ονομάζει «μέγιστα γένη του όντος», ο δε Αριστοτέλης τις ονομάζει «κατηγορίες». Κατά τον Πλάτωνα υπάρχουν πέντε { 5 } «μέγιστα γένη»:
1.Το ον
2. Η στάσις
3. Η κίνησις
4. Το ταυτόν [ ταυτότης ]
5. Το έτερον [ ετερότης ].
Έκαστον από τα γένη νοείται πως αποτελεί ταυτότητα με τον εαυτόν του και πως διαφέρει από τ’ άλλα γένη. Παρά την διαφορά τους όμως τα γένη αυτά, ευρίσκονται σε επικοινωνία το ένα με το άλλο.
ΠΛΑΤΩΝΟΣ – « Σοφιστής », { 253 b-c }.
Τα γένη αναμιγνύονται μεταξύ τους και ο επιστήμονας πρέπει με σωστό τρόπο να δείξει ποια με ποια είδη συμβιβάζονται και ποια είναι μεταξύ τους ασυμβίβαστα.
ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Σοφιστής », { 253 e }.
Αυτό σημαίνει το «επίστασθαι διακρίνειν κατά γένος». Το να γνωρίζει κανείς να διακρίνει επιστημονικά, ποια πράγματα μπορούν να μετέχουν και ποια όχι μέσα σε κάθε γένος.
Άρα σύμφωνα με τα προαναφερθέντα το όν μετέχει της κινήσεως { όπως ισχυρίζεται ο δογματικός Κρατύλος } αλλά και της στάσεως. Συνεπώς τα πράγματα υπάρχουν και δια της κινήσεως και δια της στάσεως.
ΠΛΑΤΩΝΟΣ – «Επιστολαί », [ Ζ’ ] , { 342 b }.
Οι προϋποθέσεις για την απόκτηση γνώσης εκάστου όντος.
KARL MARX – » Das Karital ».
«Δεν υπάρχει βασιλική οδός να σε οδηγεί στην επιστήμη, μόνο όσοι δεν φείδονται κόπων, σκαρφαλώνοντας στα απότομα μονοπάτια της έχουν προοπτική να δουν τα φωτεινά της ύψη ».
β]. Ο Πλάτων και η Χρυσή τομή :
ΠΛΑΤΩΝΟΣ – «Κρατύλος ».
{ απόδοση – σχόλια : Γ.Λαθύρης -Μ.Μαραγκού },σελ.24.
Ο Σωκράτης εκφράζει την ‘‘χρυσή τομή» μεταξύ του Ερμογένη και του Κρατύλου.!
Τι εννοεί η κ. Μαραγκού; Πώς εφαρμόζονται οι μαθηματικές μέθοδοι στην φιλοσοφία; Είναι μια αυθαιρεσία ή ένα αποτέλεσμα εμβριθούς μελέτης; Ασφαλώς δεν είναι αυθαιρεσία αλλά αποτέλεσμα βαθιάς μελέτης του Πλατωνικού έργου, πολύχρονος καρπός του οποίου είναι και το εικονιζόμενο ογκώδες πόνημα για τον Πλατωνικό Κρατύλο με τα 360 σχόλια και το μικρό Πλατωνικό ετυμολογικό λεξικό των 256 λέξεων!
« Η Χρυσή Τομή Φ »
ΕΥ.ΣΠΑΝΔΑΓΟΥ – «Η Χρυσή τομή στην Αρχαία Ελλάδα».
Χρυσή Τομή ή Χρυσός Κανόνας ονομάστηκε από τους μεταγενέστερους το «Πρόβλημα της διαιρέσεως ενός ευθυγράμμου τμήματος σε άκρο και μέσο λόγο» [Ευκλείδης].
Θεωρείται ως η πλέον αρμονική διαίρεση ενός ευθυγράμμου τμήματος σε δύο άνισα μέρη, με τέτοιο τρόπο ώστε το ένα να μην είναι αισθητά μεγαλύτερο του άλλου.
ΝΕΩΤΕΡΟΝ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ ‘ΗΛΙΟΥ’-
«Το Αρχαίον Ελληνικόν Πνεύμα».
Ο Πλάτωνας συνήθως θεωρείται ως μέγας φιλόσοφος, ο οποίος θεμελίωσε την κοσμοθεωρία των Ιδεών και του συγχρόνου Ιδεαλισμού. Όμως όσοι έχουν εντρυφήσει στα πλατωνικά συγγράμματα γνωρίζουν ότι ο Πλάτων ήταν εμπειρότατος και περί την γεωμετρία. Αλλά ο κλάδος της γεωμετρίας που χρωστάει πολλά στον Πλάτωνα είναι η στερεομετρία. Διότι ο μέγιστος ποιητής-φιλόσοφος ήταν ένας εκ των θεμελιωτών αυτής της επιστήμης. Γι’ αυτό η σπουδή των κανονικών πολυέδρων έχει συνδεθεί με τ’ όνομά του. Από την μελέτη δε των αναλογιών ορμώμενος, φαίνεται ότι προχώρησε και στο πρόβλημα της χρυσής τομής, δια του οποίου ζητείται η διαίρεση μιας ευθείας σε άκρο και μέσο λόγο. Η ενασχόληση επίσης του Πλάτωνα με τα προβλήματα αυτά τον οδήγησαν και στην μελέτη των ασύμμετρων μεγεθών. Πολλοί νομίζουν πως οι «Ιδέες» του Πλάτωνα είναι αερολογίες, εικασίες ή ιδεολογήματα αγνοώντας ότι ουσιαστικώς είναι μαθηματικά μοντέλα …και ο νοών νοείτω.
γ].Πλάτων και Σωσσύρ :
Φ.ΣΩΣΣΥΡ – «Μαθήματα Γενικής Γλωσσολογίας», { σελ.172}.
Ο Φ.Σωσσύρ ήταν Ελβετός γλωσσολόγος. Υπήρξε ιδρυτής της μοντέρνας γλωσσολογίας και του στρουκτουραλισμού. Η θέση του για το «αυθαίρετο σημείο» δε θεωρείται πρωτοποριακή. Ως φιλοσοφικός πρόγονος του Σωσσύρ θεωρείται ο Πλάτων με το έργο του ‘Κρατύλος’.
Τίποτα βέβαια δεν είναι πιο ισχυρό από την φήμη. Διότι σημείο σήμαινε άλλα πράγματα για τον Πλάτωνα και άλλα για τον Σωσσύρ. Τα δε «απόλυτα αυθαίρετο» και «σχετικά αυθαίρετο» θυμίζουν λίγο το ...ολίγον έγκυος. Προσέξτε το σκεπτικό: το σύστημα της γλώσσας στηρίζεται στην μη λογική αρχή του αυθαίρετου σημείου «απόλυτα αυθαίρετο». Αλλά επειδή εάν εφαρμοστεί αυτή η αρχή θα καταλήξει στην έσχατη περιπλοκή {δηλ. ασυνεννοησία, αλαλία, αγλωσσία} έρχεται ο νους … ως deus ex machina, ο οποίος πετυχαίνει να εισαγάγει μιαν αρχή τάξης και κανονικότητας { σχετικά αυθαίρετο }.! Αν όλα αυτά δεν είναι αυθαίρετα, δογματικά και ‘μεταφυσικά’, τότε μάλλον πρέπει να παραδεχτούμε ότι η εξωγήινη παρουσία είναι γεγονός.!
ΧΡ.ΔΑΛΚΟΥ – «Τα Ιδεολογήματα της νέας γλωσσολογίας», { σελ.72 }.
Ο εξαιρετικός και γλωσσικά δομημένος φιλόλογος Xρ.Δάλκος, δίνει την απάντησή του σε αυτές τις ιδεαλιστικές θεωρίες, οι οποίες δεν έχουν σχέση με τον Πλάτωνα και τον Κρατύλο. Μάλλον ως αλλοίωση ή ως παρερμηνεία μπορούν να χαρακτηρισθούν. Ορθώς λοιπόν διερωτάται κανείς, γιατί ο νους να «εισάγει» εκ των υστέρων και όχι εκ των προτέρων μιαν αρχή τάξεως και κανονικότητας; Και καταλήγει ο συγγραφέας: ο φυσικός δεσμός μεταξύ σημαίνοντος και σημαινομένου υπήρξε κάποτε, διαταράχθηκε κατόπιν σε πολλές περιπτώσεις γι’ αυτό ο νους δεν «εισάγει» αλλά αποκαθιστά την φυσική τάξη αναγόμενος, μέσω της ετυμολογίας, στις πρωταρχικές, ηχομιμητικές ρίζες της γλώσσας.
ΠΛΑΤΩΝΟΣ – «Κρατύλος », { σελ.162,163,164 }
Ενδιαφέρον κεφάλαιο για την σχέση Πλάτωνα και Σωσσύρ έχει και ο Γ.Κεντρωτής, καθηγητής Θεωρίας της Μετάφρασης στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, στο εξειδικευμένο- και με πλούσια ξένη βιβλιογραφία -βιβλίο του για τον «Κρατύλο» του Πλάτωνα. Εκεί διευκρινίζει ότι είναι άλλο πράγμα ο Ιδεαλισμός και διαφορετικό η αισθησιοκρατία. Εάν δε στο γλωσσικό σημείο δεν επιβάλλεται κάτι εκ των έξω ούτε κάτι εκ των έσω, το μόνο που μπορούμε να περιμένουμε είναι η ..επιφοίτηση του Σωσσυριανού πνεύματος.!
ΠΛΑΤΩΝΟΣ – «Κρατύλος », { σελ.164 }.
Στην σημείωση [29] ο εμπνευσμένος καθηγητής κάνει μερικές αξιοπρόσεκτες διαπιστώσεις.
α]. Ο Σωσσύρ ουδέποτε θέλησε να αποκαλύψει τα φιλοσοφικά θεμέλια των γλωσσολογικών απόψεών του. Ούτε όμως και οι επίγονοι κατάφεραν να τα ανακαλύψουν
β]. Όλοι οι οπαδοί- γλωσσολόγοι του Σωσσύρ αγνοούν ακριβώς τι σημαίνει η έκφραση «θεωρεί τη γλώσσα ως nomenclatura» στο σώμα των παραδόσεων του Σωσσύρ, κάτι που συνιστά curiosum { περίεργο } μοναδικό στην ιστορία της επιστήμης!
Το παράξενο είναι ότι αυτές τις μεταφυσικές θεωρίες του Σωσσύρ για την γλώσσα τις ενστερνίζονται και ...μαρξιστές! Βέβαια αυτές οι αυθαιρεσίες δεν έχουν καμμία σχέση με τον μαρξισμό και την διαλεκτική λογική.
Μ. Μ.ΡΟΖΕΝΤΑΛ – «Αρχές της διαλεκτικής λογικής», {σελ.29 }
Ο άνθρωπος μαθαίνει να σκέφτεται πριν απ’ όλα κάτω από την επίδραση της φύσης. Η φύση υπήρξε το πρώτο «εγχειρίδιο» λογικής.
RENE MAGRITTE – «The False Mirror», { 1928 }.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ :
Είναι ο «Κρατύλος» του Πλάτωνος ένα … κωμικό βιβλίο;
Ένα τόσο σπουδαίο και θεμελιώδες βιβλίο για την γλώσσα όπως ο «Κρατύλος» ήταν αναπόφευκτο να προκαλέσει πολλές έριδες, σφοδρές συζητήσεις {για το τι ακριβώς είναι} και ποικίλες αντιδράσεις μέχρι απαξιώσεως εξ αιτίας του δυσνόητου -ειδικά για τους αλλόγλωσσους -περιεχομένου του. Στην σκοτεινή πλάνη αυτής της απαξιώσεως και του χαρακτηρισμού του ως κωμικού {!} -ein lustiges buch – έπεσε και ο μεγάλος Βιλαμόβιτς (Wilamowitz-Mðllendorff), Γερμανός φιλόλογος και κορυφαίος ερμηνευτής του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού { ή δεν τα εννοούσε σοβαρά, όταν τα έγραψε κατά τον Γ.Κεντρωτή}. Το δυστύχημα είναι ότι τα λόγια του Βιλαμόβιτς, τα πήρε τοις μετρητοίς ο σπουδαίος καθηγητής Γ.Μπαμπινιώτης και εκδίωξε από τον παράδεισο της ετυμολογίας τον «Κρατύλο» του Πλάτωνος, διότι ο Σωκράτης …παρετυμολογεί !
Γ.ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗ – «Ετυμολογικό Λεξικό », εισαγωγή.
[Οι περισσότερες -κραυγαλέες μάλιστα – παρετυμολογήσεις περιέχονται στον «Κρατύλο» του Πλάτωνα, που φέρει μάλιστα και τον τίτλο Περί ορθότητος ονομάτων]. Δηλαδή, ο Πλάτωνας θα ενέπλεκε τον «σοφώτερον των ανθρώπων» παρετυμολογεί πληθώρα λέξεων; Νομίζω ότι διαφέρει ο Σωκράτης στον "Κρατύλο" του Πλάτωνος από τον Σωκράτη στις «Νεφέλες» του Αριστοφάνη.
ΠΛΑΤΩΝΟΣ – « Κρατύλος », { σελ.167 }.
«Το να χαρακτηρίζεις εκουσίως ή ακουσίως τον Σωκράτη / Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη "αφελείς", επειδή είδαν την γλώσσα ως nomenclatura είναι -κατ’ επιεική έκφραση- κάπως προπετές».
ΠΡΟΚΛΟΥ – « Σχόλια εις τον Κρατύλον Πλάτωνος εκλογαί χρήσιμοι », [ 1 ].
Ποίος είναι ο σκοπός του «Κρατύλου»; «Να επιδείξει την γόνιμη ενέργεια των ψυχών στο έσχατο σημείο και την αφομοιωτική δύναμη, αυτήν που τους έλαχε κατά την ουσία τους και την οποία επιδεικνύουν μέσα από την ορθότητα των ονομάτων. Η μεριστή ενέργεια των ψυχών αποτυγχάνει πολλές φορές στην επίτευξη των οικείων σκοπών, όπως ακριβώς και η μερική φύση και γι’ αυτό είναι λογικό να υπάρχουν και τα απροσδιόριστα, τυχαία και τα αυτομάτως περιφερόμενα ονόματα, και δεν είναι όλα γεννήματα της νοητικής επιστήμης και δεν αποσκοπούν στη συνάφεια με τα πράγματα». Οι ψυχές που έχουν σπόρον πυρός ονομάζονται πυρίσπορες ! { Τελικό συμπέρασμα από την Μ. Μαραγκού }.
ΚΛΑΥΔΙΟΥ ΓΑΛΗΝΟΥ – «Θεραπευτική μέθοδος », βιβλ.Α΄.
Η καλή θεραπεία των νόσων δεν βασίζεται στα ονόματα, αλλά στην ορθή αντίληψη των πραγμάτων.
«Χαλεπά τα καλά εστίν».
Μην λησμονείτε: Η αναζήτηση της σοφίας αρχίζει με την επίσκεψη των ονομάτων [ ετυμολογία], δεν τελειώνει εκεί.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ :
ΑΓΟΡΑΖΕΤΕ ΒΙΒΛΙΑ, ΕΛΕΓΧΕΤΕ ΤΙΣ ΠΗΓΕΣ.
