Το θυμότανε. Πάντα. Δυνατά. Τις μέρες και τις νύχτες. Σαν «όνειρο», σα μοσκοβολιά, κι έλεγε…—το ’λεγε όλες τις στιγμές, και το παράγγελνε με πάθος στον εαυτό του— αν γλύτωνε, αν ξανανέβαινε στο φως, να ψάξει, να. κοσκινίσει όλον τον κόσμο, ώσπου να την βρει— όποια κι αν ήταν, όπως κι αν την έλεγαν…—και να σκάψει να της φιλήσει τα χέρια, να την γεμίσει με δακρυσμένα «ευχαριστώ».
Εκεί μέσα που τον έθαψαν, που τον είχαν σα λείψανο ριγμένο, λαχτάρισε και δίψασε. Δίψασε για ένα σημαδάκι χλόη, για μια σταλίτσα του απάνω κόσμου. Ένα γέλιο μικρού παιδιού ή ένα τζιτζίκι… Κάτι που να μη θυμίζει αυτόν τον μουχλιασμένο και πνιγερό τάφο.
Εκεί κάτου τα ’χε ξεχάσει όλα. Το χρώμα του κόσμου, τη μέρα. Τί χρώμα είχε, αλήθεια, η μέρα; Ήταν γαλάζια; ή άσπρη;… Γιατί εδώ τα μάτια του ήταν άχρηστα, περιττά. Εδώ ζούσε μόνο με τ’ αφτιά και τα δάχτυλα. Την πρώτη μέρα που τον κατέβασαν είχε μαζί του και τη μύτη του μα ύστερα την έχασε. Τον έπιασε καταρροή κι ανόστησαν όλα. Πρόφτασε μονάχα να μυριστεί ότι βρωμούσε βαριά κι ανυπόφορα εκεί μέσα… Κάτι σαν υπόνομος σαν λάκκος ψοφιμιών. Ότι βούιζε σα βαθύ πιθάρι. Ύστερα όλα μπερδεύτηκαν. Το σκοτάδι τα κατάπιε και τ’ αφάνισε όλα. Κάπως έτσι θα ’πρεπε να ’ναι στον Άδη. Έτσι άχαρα, έτσι στυφά. Μόνο πού τώρα πρέπει να του πάρουν αυτό τ’ όνομα, και να τον λένε «Απομόνωση». Θα του ταιριάζει περισσότερο.
Είχε μια πίκρα, που την έφερε μαζί του απ’ έξω. Ότι δεν πρόφτασε να δει το φεγγάρι. Το σπίτι πού κρυβότανε ήταν παράμερο, σε μια γούβα, με τα παράθυρα πάντα κλειστά, πάντα, μέρα και νύχτα.
Ά… το φεγγάρι… Έπρεπε να είχε προφτάσει να το δει. Όμορφα είναι και με τον ήλιο,
—ά ναι….
—και μ’ αυτόν, είναι πολύ όμορφα. Μα με το φεγγάρι… Μ’ αυτό είναι αλλιώτικα. Ο κόσμος γίνεται μαγευτικός, σαν παραμυθένιος. Σκέτου… Αυτός κι εκείνη —το Κοριτσάκι-—με το φεγγάρι. Βράδυ αττικό. Και το φλύαρο ζεστό χεράκι της χωμένο στο δικό του. Το Κοριτσάκι… Ακουμπισμένο απάνω του σφιχτά στο ξύλινο καναπεδάκι. Κι από πάνω η ακακία με το φεγγάρι μπλεγμένο στα κλαριά της. «Κοριτσάκι… κόψε μου κείνο το χρυσό μήλο» —«Κλείσε τα μάτια να στο κόψω…». Το μάγουλό της, τρυφερό, μεταξένιο, τριβότανε μ’ ένα μικρό θρόισμα απάνω του. «’Ώ, τι γλυκό και μοσχοβολημένο φεγγάρι…».
Τώρα που να είναι, τι να κάνει; Το Κοριτσάκι…
Ήταν τρυφερό, το μόνο τρυφερό συναπάντημα της ζωής του. Μικρό… ολομόναχο. Ανίδεο απ’ τη ζωή και τις παγίδες της. Γελούσε σα φρεσκοκομμένο ρόδι και δεν έβλεπε τους λύκους πού ακόνιζαν γύρω της τα δόντια τους. Το είχε ανταμώσει λίγο πριν απ’ το γκρεμό και τ’ άρπαξε και το ‘σφιξε πάνω στο τίμιο στήθος του. Και το καλόπιασε. Κείνη ακούμπησε στο μπράτσο του και πάτησε θαρρετά.
Μα αν γλύτωσε το Κοριτσάκι απ’ το γκρεμό κι απ’ τα δόντια των λύκων, άλλος γκρεμός, ένας αληθινός τάφος, ανοίχτηκε για τον ίδιο. Άλλοι λύκοι άρχισαν να μυρίζουν τα δικά του τα βήματα. Το κατάλαβε στην ώρα. Και της το ’πε —κείνη έτρεμε…
—Ξέρεις, Κοριτσάκι. Το καταλαβαίνω, πως η ανάσα μου εδώ πάνου θα είναι λίγη. Μια μέρα θα με σύρουν σα φονιά, ναι, εμένα. Θα μου ζητήσουν να πατήσω το ψωμί μου. Να παραδώσω τούς συντρόφους μου. Να βρίσω το δίκιο του νηστικού. Να πω ήμαρτον για όλα πού αγάπησα. Κι εγώ θα πω «όχι». Και τότε, Κοριτσάκι,—δεν έχουμε καιρό να στο εξηγήσω γιατί —τότε μπορεί και να με κρεμάσουν ανάποδα, ή να με θλίψουν ζωντανό. Και να με κρατούν, κρεμασμένο ή θαμμένο, ώσπου να πίσω και ν’ απαρνηθώ. Τότε, Κοριτσάκι, θα μείνεις ολομόναχο. Και πρέπει να σφίξεις τα δόντια σου. Παντού παραμονεύουνε λύκοι δαμασμένοι για πλάσματα σαν και σένα. Πρέπει να σφάζεις τα δόντια και να περιμένεις ώσπου να με ξεθάψουν —γιατί κάποτε θα με ξεθάψουνε. Θα κουραστούνε και θα με ξεθάψουνε. Τότε θα μου ξαναδώσεις πάλι να σφίξω το χεράκι σου… και δεν θα τ’ αφήσω πια ποτέ.
Που να είναι άραγε τώρα το μικρό του, το ολόμικρό του Κοριτσάκι;…
Εδώ κάτου όλα ήταν μαύρα σαν κατράμι. Όλα σκεπασμένα με νύχτα πηχτή. Μπερδεμένα τα μερόνυχτα. Σμιγμένη η νύχτα με τη μέρα σε μια μόνη νύχτα χωρίς σύνορα. Είχε πάψει πια να μετράει, γιατί από πού ν’ αρχίσει; Με τί να μετρήσει; Εδώ ήταν όλα ένα μονοκόμματο σκοτάδι. Οι ώρες, τα λεπτά, οι μήνες και τα χρόνια. Τα ρολόγια και τα καλαντάρια, ήταν γι’ αυτούς πού ζουν στο ξέφωτο του κόσμου, πού έχουν τα μάτια, και πού τους χρειάζονται τα μάτια. Εδώ «ζω» θα πει
ψηλαφώ.
Έτσι σερνόταν αυτή η άσωτη μαυρίλα, έτσι λίμναζε αυτή η ασήκωτη πίσσα πού απάνω τη λένε χρόνο. Κι έτσι θα σερνόταν, κι έτσι θα λίμναζε… αν…
Αν δεν γινότανε αυτό το θαμπωτικό και πρωτάκουστο, αν κάποτε, ξάφνου δεν γινόταν φ ώ ς. Τί ήταν; Από πού ξεκίνησε; Τί ζητούσε;… Δεν ήξερε. Η αλήθεια είναι ότι έγινε, ότι κάποτε —μέσα στα βαθιά έγκατα —έπεσε φως. Μόλις το είδε, έτριψε καλά τα μάτια του, κούνησε το μυαλό του, μην ήταν ψέμα, μην τον περιπαίζανε τα όνειρα. Όχι. Ήταν αλήθεια! Σύρτηκε με τα τέσσερα και κόλλησε τα μάτια του στην τρυπούλα του κελιού.
Ήταν φώς! Ή ζωή ήταν ακόμη στη θέση της! Μα δεν πρόφτασε να χαρεί. Χοντρά βήματα ακούστηκαν ξοπίσω της. Και μ’ όλο του το σάστισμα μπόρεσε να ξεχωρίσει τη βαριά σιλουέτα του Σβάρτς, του βασανιστή και του σκυλάνθρωπου, που δέκα ολάκερα μερόνυχτα τον παίδευε, πριν τον θάψει εδώ μέσα. Ναι, ήταν αυτός. Μα που την πήγαινε την άγνωστη με το φεγγάρι; Δεν πρόφτασε να την μελετήσει καλά, είχε μόνο ξεχωρίσει τα μαλλιά της —χρυσά πίσω απ’ το φως, και το μπόι της, αρκετά ψηλό. Τίποτε’ άλλο. Τα βήματα πέρασαν κι έσβησαν.
Κάθισε να τρίβει τα μάτια του. Ήταν φως; Ήταν αλήθεια; Ό κόσμος πέρασε από δίπλα του γρήγορος σαν αστραπή, και χάθηκε πίσω απ’ το διάδρομο. Έχωσε τό κεφάλι του μες’ στα μπράτσα κι απόμεινε κει. Πέρασαν ώρες, δε θυμόταν πόσες. Σίγουρα. Δεν ήταν αληθινό ότι έτρεξε. Του φάνηκε.
‘Όλα τα ’φερε ό πυρετός. Ό πυρετός απ’ τις κακοφορμισμένες πληγές του.
Έτσι θα ήταν. Κρίμα…
Κοιμόταν. Τον είχε κλεφτοπάρει έτσι κουλουριασμένος, όπως έμενε. Μπορεί να ονειρεύτηκε κιόλα. Ένα όνειρο γεμάτο φεγγάρια, φεγγάρια και κορίτσια. Ένα παγκάκι μια ακακία… Μα τί ’ταν αυτό; Σήκωσε το κεφάλι του.
Το φεγγάρι. Το κορίτσι με το φεγγάρι ξαναπερνούσε. Όχι, δεν ήταν όνειρο. . · Δεν ήταν ψέμα · . Αχ. . · εξαίσιο πέρασμα. . . χαμόγελο της ζωής. Υπάρχεις λοιπόν; Κι εσύ γυναίκα, όποια κι αν είσαι, να ’σαι ευλογημένη. Αφού υπάρχει το φως όλα υπάρχουν. Τώρα μπορεί να κυλήσει όσο μαύρος χείμαρρος θέλει. Ή ζωή υπήρχε! Και τον περίμενε.
Τότε ορκίστηκε. Αν ζούσε, αν ανέβαινε στο ως, να ψάξει, να την βρει, και να την βρει, και να την προσκυνήσει, όποια κι αν ήταν, όπως κι αν την έλεγαν. Γιατί τον δυνάμωνε, γιατί κατέβηκε στα τάρταρα, για να του φέρει το φώς, και την εγκαρτέρηση.
Έτσι το θυμόταν: Δυνατά, επίμονα, με πάθος… Όλον τον κατοπινό καιρό, όσος ήταν. Τον όρκο του τον είχε βάψει στις πληγές του. Το θυμόταν κι όταν σύρθηκαν οι βαρείες άλυσσίδες —γιατί κάποτε οι αλυσίδες σύρτηκαν —και τον πέταξαν ξανά στο φώς. Θυμόταν και τα λόγια που αλλάξανε ξοπίσω του οι φύλακες. «Μπορείς απ’ την πέτρα την ξερή να βγάλεις νερό, απ’ αυτόν δεν βγάζεις λέξη».
Δίπλα στο Ιεροξεταστήριο ήταν ένα καφενεδάκι. Κάθισε στην πρώτη καρέκλα πού σκόνταψε. Κάθισε, γιατί δεν μπορούσε ούτε να δει, ούτε να σκεφτεί, ούτε να περπατήσει. Ακόμα ψηλαφούσε… Ήρθε ένας μεσόκοπος άντρας και στάθηκε από πάνω του.
— Από κάτω έρχεσαι;… του λέει με πονετική φωνή. Φαίνεσαι. Είσαι σα χάσες. Να σου φέρω ένα καφεδάκι, παιδί μου, να στυλωθείς;
— Πόσον καιρό έχω; τον ρωτά.
— Πού να ξέρω… Πότε σε πιάσανε; πι μου και θα το βρούμε.
— Αρχές ’Απρίλη.
— Χμ… Σήμερα έχουμε τέλη του Νοέμβρη.
— Τέλη του Νοέμβρη;…
Εφτά μήνες. . . Εφτά ολοστρόγγυλους μήνες. . . Μόνο με ψωμί. . . Νερό και ψωμί, πού του το πετούσαν αμίλητοι απ’ την τρυπίτσα. Αμίλητοι, για να μην ακονίσει ανθρώπινη μιλιά, κι αναθαρρήσει…
Ο καφετζής ξαναγύρισε με το δίσκο.
— Πάρε, παιδί μου. Κι απόθεσε τον καφέ.
Δεν τον πρόσεξε. ’Έπεσε πάνω στο νερό με χαχανητό.
—Μπάρμπα… του λέει. Και γαντζώνει πάνω στο ρούχο του. Μπάρμπα, οποίος κι αν είσαι. Έκανα έναν όρκο εκεί κάτω. Και θέλω τώρα πού βγήκα να τον ξεπληρώσω…
— Ποιόν παιδί μου; Λέγε…
— Κάποτε… δεν ξέρω πότε. Μα μια μέρα…—ή μια νύχτα…, δεν θυμάμαι —εκεί κάτω έγινε φώς. Ένα κορίτσι…
— Άσε, ξέρω.
— Ξέρεις;
—- Ναι, άσε, ξέρω… Να, εκειδά στο στενάκι κάθεται. Τη βλέπεις κείνη την πόρτα την κανελιά με το χερούλι; Έ, κει κάθεται.
— Ποιος; Το κορίτσι;
— Το κορίτσι. Δώσε στην πόρτα χτυπησιές και θα σ’ ανοίξουνε. Το ξέρω το κορίτσι. Είναι το τελευταίο κελεπούρι του Σβάρτς. Έχει καναδυό μήνες πού το σπίτωσε.
— Του Σάρτς;… Κάνει σαστισμένος. Και καλά, γιατί ο κύριος δεν πηγαίνει εκεί; Γιατί την κατεβάζει στο μαύρο κόσμο, κάτου στα έγκατα της Γής;
— Άπιαστος κόσμος, παιδί μου, χαλασμένος, πώς το λένε… Άσε, είναι ιδιότροπος, διαστρεμμένος, βίδα… πώς το λένε;
— Άσε, μπάρμπα, κατάλαβα. Στην κανελιά πόρτα είπες; ’Άσε, κατάλαβα. Γεια σου…
Έχωσε τη σκούφια του βαθιά κι έφυγε. Παραπατούσε σα μεθυσμένος. Σερνόταν τοίχο-τοίχο, ώσπου έφτασε στο χερούλι της καφετιάς πόρτας και κρεμάστηκε απάνω του. Ένα ξεπλυμένο μούτρο χάραξε την πόρτα και τον κοίταξε στυφά-στυφά.
— Πάαινε παρακάτω, χριστιανέ μου… Δεν έχει…
— Τί;
— Δεν έχουμε λιανά.
Έπιασε με δύναμη την πόρτα και την έσπρωξε μέσα.
— Λιανά;… Λιανά είπες; Για ποιόν λοιπόν με πέρασες;
Η γριά τον μέτρησε φοβισμένη.
— Καλά… Κόπιασε. Μα τι ορίζεις;
— Θέλω… (Σταμάτησε. Τι ήθελε;… Σκούπισε τον Ιδρώτα του). Θέλω τη… (Μα πώς την έλεγαν;). Θέλω.. Θέλω τη… την «άπαυτή»… τη λεγάμενη του Σβάρτς.
— ..Χμ… Xμ… κάνει η γριά και ξερογλείφεται. Δεν είναι για τα δοντάκια σου, καψερέ μου. Πάαινε.
— Όχι. γιαγιά. Όχι, να μη χαρώ τα μάτια μου. Δεν…
— Πάαινε… πάαινε… Δεν είναι για κανέναν. Μη βλέπεις με. κείνον. Έχει το λόγο της. Ποιόν λόγο;… Κείνη ξέρει. Κάτι, λέει, της έταξε… Δεν είναι της «δουλειάς» το κορίτσι, μάτια μου. Τράβα.
— Γιαγιά… κάνει και της σταυρώνει τα χέρια. Δεν με κατάλαβες. Δεν με νοιάζει ποιανού είναι και τί κάνει. Εγώ θέλω μόνο να τη δα. Τίποτα άλλο. Μόνο να τη δα.
— Να τη δεις; Άλλο και τούτο! Και γιατί;
Κείνη την ώρα ακούστηκαν ξοπίσω βήματα.
— Να… πες τα στην ίδια… λέει η γριά. Άκου, κορίτσι μου.
Στράφηκε. Κοντά του ήταν ένα τραπέζι…
— Τί είναι, γιαγιά; ρώτησε το κορίτσι.
Τότε έγινε κάτι σα σεισμός. Μα αυτός ωστόσο δεν έπεσε. Στάθηκε αντίκρυ της σαν κέρινη σκιά… (Το μικρό του πάναγνο Κοριτσάκι…).
Κείνη έπαιξε με δύναμη τα μάτια. Ύστερα τα ’κλείσε και περίμενε τα νύχια του. Δεν έγινε… Ό άνθρωπος πού στεκότανε αντίκρυ της έβγαλε αργά-αργά το σκούφο του και γονάτισε. Κείνη έπεσε στα χέρια της γριάς. Κάτι ζεστό άγγιξε το μέτωπό της… Ένα ζεστό στόμα πέρασε σιγά, λεπτά, με ευλάβεια απ’ τα μαλλιά της… Κι ύστερα ξεμάκρυνε…
Άνοιξε τα μάτια της. Ο άνθρωπος με το φιλί έφευγε. Κι ή τραγιάσκα του… ήταν ακόμη κρεμασμένη απ’ το χέρι… Της ήρθε να φωνάξει. Να τρέξει ξοπίσω του, να τον προφτάσει…, μα τα πόδια της ήταν κολλημένα. Ήθελε να τού φωνάξει. Να περιμένει. Να δεις πώς θα πέφτει, και πώς θα φιλεί ένα-ένα τα βήματά του… μα κείνος είχε ξεμακρύνει. ’Ακούστηκε να κλείνει ξοπίσω του η πόρτα.
Και τότε… Τότε κατάλαβε…—κι έμπηξε φωνή —κατάλαβε… πώς στον τάφο πού κατέβηκε για να τον βγάλει, έμεινε για πάντα θαμμένη η ίδια…
***
Μενέλαος Λουντέμης – Από τη συλλογή διηγημάτων: «Αυτοί που φέρανε την καταχνιά»
