Η αμετανοησία είναι το μόνο θανάσιμο αμάρτημα για την Ορθοδοξία και μέσα σε αυτό συμπεριλαμβάνεται κάθε αμαρτία και όχι μόνο τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα που προβάλλει η Καθολική Εκκλησία.
Τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα ονομάζονται έτσι γιατί σύμφωνα με την Καθολική Εκκλησία μπορούν να στερήσουν τη θεία χάρη και να οδηγήσουν στην αιώνια καταδίκη της ψυχής του ανθρώπου.
Σύμφωνα με την παράδοση, κάθε ένα από τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα εκπροσωπείται από ένα δαίμονα και ορίζονται ως εξής:
Οκνηρία (acedia) από τον δαίμονα Βηλφεγώρ [Belphegor].
Αλαζονεία (superbia) από τον δαίμονα Aζαζέλ [Azazel].
Λαιμαργία (gula), από τον δαίμονα Βελζεβούλ [Beelzebub].
Λαγνεία (lussuria), από τον δαίμονα Ασμοδαίο [Asmodeus].
Απληστία (avaritia), από τον δαίμονα Μαμμωνά [Mammon].
Οργή (ira), από τον δαίμονα Σατανά [Satan/Amon].
Ζηλοφθονία (invidia), από τον δαίμονα Λεβιάθαν [Leviathan].
Για την Ορθόδοξη Εκκλησία, όμως, ο διαχωρισμός των αμαρτιών σε μικρές και μεγάλες, σε θανάσιμες και μη, σε βαρείς και ελαφρές, δεν είναι ορθός γιατί μία είναι η θανάσιμη αμαρτία˙ η αμετανοησία. Το να μην υπάρχει η θέληση για μετάνοια της οποιασδήποτε αμαρτίας, είτε αυτές είναι σαρκική, είτε είναι πνευματική, όπως η υπερηφάνεια, ο φθόνος, η υποκρισία και η κατάκριση. Όπως τονίζουν οι Πατέρες της Ζ’ Οικουμενικής Συνόδου στον Ε’ κανόνα της, «αμαρτία προς θάνατον εστίν, όταν τινές αμαρτάνοντες, αδιόρθωτοι μένωσιν». Δηλαδή, η μόνη θανάσιμη αμαρτία είναι η αμετανοησία.
Η αμετανοησία, άλλωστε, είναι και η μοναδική αμαρτία και βλασφημία που ο Χριστός δεν συγχωρεί, γιατί αυτή είναι η βλασφημία του Αγίου Πνεύματος˙ η άρνηση της παραδοχής ότι έχω αμαρτήσει, πολλές φορές εφευρίσκοντας διάφορες δικαιολογίες με την πιο κλασσικη «σήμερα έτσι κάνουν όλοι» και εφ’ όσον δεν έχω αμαρτήσει, δεν χρειάζεται να μετανοήσω. Γράφει ο Μέγας Αθανάσιος: Ο Χριστός δεν είπε, Τω βλασφημήσαντι και μετανοήσαντι ουκ αφεθήσεται, αλλά τω βλασφημούντι, δηλαδή σε όποιον επιμένει στη βλασφημία.
Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, άλλωστε, κήρυττε «Το πίπτειν ανθρώπινον, το εμμένειν εωσφορικόν, το μετανοείν θείον».
Τα εφτά θανάσιμα αμαρτήματα υπάρχουν στον καθένα μας και επηρεάζουν την ψυχή μας. Όλες οι αμαρτίες είναι προσπάθειες να αναπληρώσουν το κενό που νιώθουμε σε διαφόρους τομείς της ζωής μας, όταν δεν καλύπτονται οι βασικές μας ανάγκες. Κάθε αμάρτημα επηρεάζει με διαφορετικό τρόπο τη σκέψη, το συναίσθημα και τη συμπεριφορά μας και διαστρεβλώνει τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε την πραγματικότητα.
Τι αποκαλύπτει το κάθε αμάρτημα για τον εαυτό μας;
Οκνηρία:
Αποφυγή φυσικής ή πνευματικής δραστηριότητας, τεμπελιά.
Η έλλειψη ενεργητικότητας είναι, συνήθως, αποτέλεσμα γενικότερης έλλειψης ενδιαφέροντος ή ικανοποίησης από καθημερινές δραστηριότητες και έμμεσα υποδηλώνει αδιαφορία για τους σημαντικούς ανθρώπους της ζωής μας.
Η παραίτηση και η αποχή από τις απαιτήσεις της πραγματικότητας οδηγεί σταδιακά σε έλλειψη κινήτρων και πρωτοβουλίας για δράση και κατ’ επέκταση σε μειωμένη ικανότητα λήψης αποφάσεων.
Το άτομο παγιδεύεται σ’ ένα φαύλο κύκλο απάθειας που χρωματίζεται από μια διάχυτη καταθλιπτική διάθεση.
Αλαζονεία:
Ψευδαίσθηση ότι είμαι ο πιο σπουδαίος και ο καλύτερος. Υπεροψία, περηφάνια.
Αίσθηση σπουδαιότητας και μεγαλείου που υπερβαίνει τα όρια της υγιούς αυτοπεποίθησης, καθώς το άτομο πιστεύει πως έχει ξεχωριστές ικανότητες και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που όμως δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.
Συνήθως πρόκειται για ανασφαλή άτομα που είτε χρειάζονται διαρκώς τους άλλους για να καθρεφτίσουν την σπουδαιότητά τους (ματαιοδοξία), είτε πιστεύουν πως είναι ανώτεροι από όλους και επαρκείς και φτάνουν στην ύβρη.
Έχουν έντονα ναρκισσιστικά στοιχεία, μεγάλη ανάγκη για θαυμασμό, σχετίζονται με επαγγέλματα με ιδιαίτερη προβολή και καταλαμβάνουν ανώτατα αξιώματα στην ιεραρχία, λόγω των έντονων αρχηγικών τους τάσεων.
Είναι δημοφιλείς και επιτυχημένοι, επικοινωνιακοί και πρόσχαροι, αλλά όλο τους το προφίλ αλλάζει, όταν νιώθουν ότι αμφισβητούνται ή κριτικάρονται.
Λαιμαργία:
Η επιθυμία να καταναλώνεις περισσότερη ποσότητα τροφής από όση χρειάζεσαι, βουλιμία.
Η τάση να χρησιμοποιούμε υπερβολική ποσότητα φαγητού συνήθως συνδέεται με την ανάγκη μας για έλεγχο και εμφανίζεται κυρίως όταν βιώνουμε έντονες καταστάσεις που συμβαίνουν γύρω μας και δεν έχουμε την δύναμη να χειριστούμε, με άλλα λόγια, όταν κυριευόμαστε από άγχος.
Επιπλέον, οι βουλιμικές τάσεις μπορεί να εκφράζουν την προσπάθειά μας να αναπληρώσουμε την έλλειψη ενός βασικού συναισθήματος.
Τρώμε για να γεμίσουμε το κενό που δημιουργεί η έλλειψη αγάπης και πολλές φορές αυτό που καταπίνουμε είναι ο θυμός και η απογοήτευσή.
Λαγνεία:
επίμονη και ακατανίκητη ανάγκη για σαρκική απόλαυση.
Η λαγνεία δεν είναι συναίσθημα.
Είναι το ένστικτο που κατευθύνει τη σεξουαλική διέγερση και είναι τόσο ισχυρό, ώστε μπορεί να παρέμβει στην ικανότητα για ηθική κρίση και στη διαδικασία λήψης απόφασης.
Η σεξουαλική ορμή είναι στη φύση μας και θα πρέπει να διατηρείται.
Μετατρέπεται σε "λαγνεία", όταν υπερβαίνει τα ομαλά επίπεδα ή είναι συνεχής και ανάρμοστη.
Σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει σε συμπεριφορές απιστίας, μοιχείας ή σε διαφόρων ειδών σεξουαλικές διαστροφές.
Απληστία:
ανεξάντλητη επιθυμία για υλικά αγαθά, πλεονεξία.
Η απληστία υπάρχει παντού γύρω μας και μπορεί να πάρει ποικίλες μορφές.
Το πιο οικείο πρόσωπό της είναι η εργασιομανία, δηλ. η επίμονη και αποκλειστική ενασχόληση με το επάγγελμα που απορροφά τον περισσότερο χρόνο της καθημερινότητας, χωρίς να υπάρχει ουσιαστική ανάγκη επιβίωσης.
Ο εργασιομανής χρησιμοποιεί την εργασία του ως μέσο για να «ξεχαστεί από τα προβλήματα του» ή αναλαμβάνει πολλαπλές ευθύνες και παγιδεύεται σ’ έναν ιστό που ο ίδιος δημιούργησε, επειδή συνεχώς δημιουργεί περισσότερα προβλήματα από όσα μπορεί να λύσει.
Αποσύρεται συναισθηματικά από τα προσωπικά προβλήματά του, καθώς απομακρύνεται ολοένα και περισσότερο από τους ανθρώπους που τον αγαπούν, με αποτέλεσμα να φυλακίζεται πίσω από τα τείχη που ο ίδιος έχτισε γύρω του.
Δρα με γνώμονα το προσωπικό του όφελος και κατά συνέπεια είναι πιθανόν να εκμεταλλεύεται, να χειραγωγεί ή να εξαπατά και να προδίδει οποιονδήποτε μπαίνει εμπόδιο στα μεγαλεπήβολα σχέδιά του.
Οργή:
θυμός, μανία για εκδίκηση.
O θυμός αποτελεί φυσιολογική ανθρώπινη αντίδραση που προκαλείται από την αδυναμία του ατόμου να διαχειριστεί λογικά και ψύχραιμα την κατάσταση που βιώνει.
Είναι η συναισθηματική απάντηση στην ενδεχόμενη απειλή της ύπαρξης, την άδικη μεταχείριση, την εξαπάτηση, την προδοσία, την αχαριστία ή εκμετάλλευση από τους άλλους, που προκαλεί επιθετικές αντιδράσεις, λεκτικές ή σωματικές, με σκοπό την εκδίκηση ή την τιμωρία.
Ωστόσο, οι έντονες και ανεξέλεγκτες εκρήξεις θυμού έχουν τη δύναμη να τυφλώσουν τη σκέψη και να παραμορφώσουν την αλήθεια.
Ο οργισμένος άνθρωπος, υπό την επήρεια της μανίας του, γίνεται απειλητικός και αυτοκαταστροφικός και οι συνέπειες των πράξεών του είναι απρόβλεπτες.
Η οργή, μετά το πέρας της, αφήνει ανεξίτηλα ίχνη:
τύψεων και ενοχών,
καθώς το άτομο εξακολουθεί να είναι θυμωμένο όχι για το λόγο που του προκάλεσε το θυμό, αλλά για τα λόγια και τις πράξεις του απέναντι στους άλλους τη στιγμή που εξέφραζε την οργή του ή μόνιμης εσωτερικής έντασης, στις περιπτώσεις που ο θυμός δεν κατευνάζεται και η αντιπαλότητα εκφράζεται ανεύθυνα και εχθρικά και οδηγεί σε βία και παραβατικότητα.
Ζηλοφθονία:
η λαχτάρα να αποκτήσεις αυτά που κατέχει ο άλλος και η δυσκολία να χαρείς με την επιτυχία του.
Ζώντας σε μια οργανωμένη κοινωνία η σύγκριση με τους γύρω μας είναι θεμιτή και αναπόφευκτη.
Παρατηρώντας τα επιτεύγματα των άλλων ερχόμαστε σε επαφή με τις δικές μας δημιουργικές δυνάμεις και αγωνιζόμαστε να καταφέρουμε ακόμη περισσότερα.
Αυτός ο υγιής ανταγωνισμός οδηγεί στην προαγωγή του ατόμου αλλά και ολόκληρου του κοινωνικού συνόλου.
Για το ζηλόφθονα η κοινωνική σύγκριση δεν αποτελεί κίνητρο για καταφέρει περισσότερα πράγματα, αλλά οδηγεί σε επιθυμία για υποβιβασμό του άλλου.
Η ζήλεια θολώνει το μυαλό του και όλες οι ενέργειές του έχουν ως επίκεντρο όχι την προσωπική του πρόοδο άλλα την καταστροφή αυτού που είναι πιο πετυχημένος, πιο ευκατάστατος, πιο ικανός.
Το άτομο χάνει την ταυτότητα του και την εσωτερική του γαλήνη, καθώς εμπλέκεται σ' ένα συνεχή αγώνα δρόμου με τους άλλους, χωρίς ποτέ να μπορεί να νικήσει.
Οι μελέτες δείχνουν ότι τα δύο φύλα τείνουν να είναι περισσότερο επιρρεπή σε διαφορετικά αμαρτήματα.
Οι άντρες φαίνεται να υποπίπτουν σε μεγαλύτερη συχνότητα στη λαγνεία, ενώ ακολουθεί η λαιμαργία και η οκνηρία ενώ οι γυναίκες τείνουν να διακατέχονται πιο συχνά από αλαζονεία, ζηλοφθονία και οργή.
Τα εφτά θανάσιμα αμαρτήματα επηρεάζουν την κοινωνία, εμάς και την ψυχή μας.
Ωστόσο η ευτυχία ενός ανθρώπου δεν καθορίζεται από την απουσία παθών αλλά από την κυριαρχία του πάνω σ’ αυτά.
Η ίδια ενέργεια που μας κατευθύνει στο καλό, έχει τη δύναμη να μας οδηγήσει και στην αμαρτία, γι’ αυτό είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε πως μέσα μας υπάρχει μια διαρκής μάχη.
Η «αμαρτία» και η «αρετή» είναι ελεύθερη επιλογή.
Ο πειρασμός υπάρχει για να τονίσει την ελευθερία μας να διαλέγουμε τον δρόμο που θα ακολουθήσουμε απέναντι σε κάθε δυσκολία.
Η ποιότητα της ζωής μας και η γαλήνη της ψυχής μας εξαρτάται από την επιλογή και την απόφαση που παίρνουμε κάθε μέρα που περνάει.
Τά ἡγετικά δαιμόνια
καί τά θανάσιμα πάθη
Κάθε αμαρτία γίνεται με την παρακίνηση ή και τη συνεργεία ορισμένου δαιμονίου και κάθε πάθος υποστηρίζεται από ορισμένο δαιμόνιο.
Κάθε πονηρό πνεύμα, πολεμώντας μας, ενεργεί με τους δικούς του τρόπους, ανάλογα με το πάθος που υποστηρίζει.
Τα πονηρά πνεύματα μας πολεμούν με πολλούς τρόπους:
Πρώτον, με τους εμπαθείς λογισμούς, με τους οποίους αιχμαλωτίζουν το νου, τον σκοτίζουν και τον πειθαναγκάζουν να συναινέσει στην αμαρτία.
Δεύτερον, με τα πάθη, που υπάρχουν μέσα μας, από τα οποία παίρνουν τις αφορμές για να υποκινήσουν τους εμπαθείς λογισμούς.
Τρίτον, με τις σωματικές αισθήσεις -την ακοή, την αφή, τη γεύση, την όσφρηση και, προπάντων, την όραση- μέσ’ από τις οποίες, σαν από πόρτες, περνούν στη ψυχή ποικίλα εξωτερικά ερεθίσματα, που ξεσηκώνουν τα πάθη μας και μας σπρώχνουν στην αμαρτία.
Τέταρτον, με άλλους ανθρώπους, τους οποίους βάζουν είτε να μας κατατρέχουν και να μας αδικούν είτε να μας παρασύρουν στην αμαρτία.
Πέμπτον, με θλίψεις, βάσανα και αρρώστιες.
Μας πολεμούν και με άλλους τρόπους τα πονηρά πνεύματα, αλλά οι κυριότεροι είναι αυτοί οι πέντε.
Τα Επτά Θανάσιμα Αμαρτήματα και τα πάθη που απορρέουν από αυτά
1.Υπερηφάνεια
-Κενοδοξία
-Καύχηση
-Οίηση
-ανυποταξία
-καταγέλαση
-υπόκριση
-πείσμα κ.λπ
2.Φιλαργυρία
-Πλεονεξία
-ανελεημοσύνη
-σκληροκαρδία
-κλοπή
-αρπαγή
-ψεύδος
-αδικία
-δολιότης
-επιορκία
-σιμωνία
-ιεροσυλία
-απιστία
3.Πορνεία
-Μοιχεία
-αρσενοκοιτία
-κτηνοβασία
-παιδοφθορία
-αιμομιξία
-παρθενοφθορία
-συγκυσμός
-αυνανισμός
-αναίδεια
-τύφλωση νοός
-αθεοφοβία
4.Φθόνος
-Επιβουλή
-έχθρα
-χαιρεκακία
-φιλονικία
-καταλαλιά
-απάτη
-προδοσία
-φόνος
-αχαριστία
-λύπη για τα καλά του φθονούμενου
5.Γαστριμαργία
-Λαιμαργία
-Μέθη
-Ασωτεία
-Φιληδονία
-Λαγνεία κ.ά
6.Θυμός
-Βλασφημία
-μίσος
-μνησικακία
-φιλονικία
-επιορκία
-κατάρα
-ύβρις
-μάχη
-διαπληκτισμός
-φόνος
7.Ακηδία(Αμέλεια)
-Μικροψυχία
-θηλυπρέπεια
-λύπη και αγανάκτηση για το καλό που μπορείς να κάνεις
-απόγνωση
-απιστία
-νωθρότης και έλλεψει καλών έργων.
