Ας το πούμε από την αρχή, για να μην κοροϊδευόμαστε: Έλληνας και αποταμίευση είναι δύο πράγματα που σχεδόν ποτέ δεν πάνε μαζί. Αποταμίευση κάνουν οι άνθρωποι που κάνουν μακροχρόνια σχέδια, που έχουν πειθαρχία και αυτοέλεγχο, που δεν έχουν σε πρώτη προτεραιότητα την επίδειξη και την σπατάλη. Ποιο από όλα αυτά τα χαρακτηριστικά σας θυμίζει Έλληνα; 
Η αποταμίευση μοιάζει κάπως με το γυμναστήριο. Ξέρουμε ότι θα έπρεπε να πηγαίνουμε, αφού όλοι λένε ότι μας κάνει γενικά καλό. Βλέπουμε όσους κάνουν τακτικά γυμναστική, πόσο καλύτερα φαίνονται από εμάς σε εμφάνιση και υγεία. Παρ’ όλο που και μόνο η αναφορά του μας κάνει να βαριόμαστε, μπορεί κάποια στιγμή να αποφασίσουμε να κάνουμε και εμείς μία προσπάθεια. Συνήθως αυτό γίνεται Γενάρη (“φέτος θα αρχίσω κανονικά γυμναστήριο” ), μετά το Πάσχα (“έρχεται το καλοκαίρι, μάλλον πρέπει να αρχίσω το γυμναστήριο” ) ή τον Σεπτέμβριο (“τέρμα οι διακοπές, τα κεφάλια μέσα, θα αρχίσω γυμναστήριο” ).
Και κάθε φορά, μετά από μερικές εβδομάδες ή μήνες τα παρατάμε. Βαριόμαστε, ή δεν έχουμε χρόνο, ή έχουμε άλλα έξοδα και δεν θέλουμε να πληρώσουμε τη συνδρομή, ή νοιώθουμε άσχημα με όλους τους γυμνασμένους τύπους που μας κάνουν να φαινόμαστε σαν εξαντλημένοι γυμνοσάλιαγκες. Δικαιολογίες βρίσκουμε άπειρες, αλλά το αποτέλεσμα είναι το ίδιο: τα παρατάμε στη μέση και κάνουμε μια τρύπα στο νερό.
Όλοι έχουμε μία δικαιολογία για την αποταμίευση, αλλά η ουσία είναι η ίδια: όπως και η τακτική άσκηση, ξέρουμε ότι είναι κάτι που θα μας ωφελήσει πολύ στο μέλλον, θέλουμε να προσπαθήσουμε να το κάνουμε σωστά, αλλά πάντα κάτι προκύπτει και σταματάμε. Νοιώθουμε ότι δεν αξίζει τόση προσπάθεια για κάτι που θα εκτιμήσουμε στο μακρινό μέλλον. Στην καλύτερη περίπτωση, λέμε στα παιδιά ή τα ανίψια μας ότι πρέπει να το κάνουν, αλλά ποτέ δεν μπορούμε να τους πούμε να πάρουν παράδειγμα από εμάς.
Και γιατί δηλαδή να κάνω αποταμίευση;
Υπάρχουν δύο βασικές κατηγορίες ατόμων: Η “τυχερή” μειοψηφία αυτών που μπορούν να καλύπτουν τα τακτικά τους έξοδα χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία, και όλοι οι υπόλοιποι που συνεχώς ζορίζονται και μετά βίας καταφέρνουν να βγάλουν τον μήνα. Και ή κάθε κατηγορία έχει μία κλασική δικαιολογία για να μην κάνουν αποταμίευση.
Οι πρώτοι λένε: “βγάζω παραπάνω από αρκετά, και κάθε μήνα μου περισσεύουν λεφτά. Γιατί λοιπόν να κάνω οικονομία;” Όσοι έχουν αυτή την άνετη άποψη για τα χρήματα τους, συνήθως τους αρέσει να επιδεικνύουν και στους γύρω τους την άνεση αυτή. Ο όρος “lifestyle inflation” αναφέρεται στο πως κάποιος που αποκτά μεγαλύτερο εισόδημα αυξάνει ανάλογα και τα έξοδα του. Το αποτέλεσμα να μένει και πάλι με λίγα ή και τίποτα στο τέλος κάθε μήνα, και να προσπαθεί να αυξήσει και άλλο τα έσοδα του. Αυτό σημαίνει ότι δεν έχουν κάποιο ιδιαίτερο πλάνο για το πως να αξιοποιήσουν τους πόρους τους με τον καλύτερο τρόπο.
Οι δεύτεροι λένε: “Πλάκα κάνεις; Εδώ με τα χίλια ζόρια καταφέρνω να τη βγάλω κάθε μήνα, δεν περισσεύει μία!” Και μπορεί όντως στο τέλος κάθε μήνα να βλέπουν τον λογαριασμό τους κολλημένο στο € 0,00, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι όλα τα έξοδα που έκαναν μέχρι τότε ήταν τόσο απαραίτητα. Μπορεί να είναι απλά σπάταλοι και να μην σκέφτονται τι πληρώνουν μέχρι το πορτοφόλι τους να αδειάσει, ή μπορεί να μην έχουν αξιολογήσει και τόσο καλά τα έξοδα που κάνουν. Το σωστό είναι να έχουμε μία ρεαλιστική εικόνα για το τι μπορούμε να πληρώνουμε κάθε μήνα και ποιες είναι οι πραγματικές μας ανάγκες.
True Story #24, by Dimitra Adamopoulou
Και στις δύο περιπτώσεις, η απάντηση στο γιατί να κάνει κάποιος αποταμίευση είναι η ίδια: τα χρήματα δεν έιναι τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο από ένα εργαλείο για να αντιμετωπίζουμε τις ανάγκες μας. Και η αποταμίευση μας δίνει την δυνατότητα να αποκτήσουμε περισσότερα και καλύτερα εργαλεία, για να πετύχουμε μεγαλύτερους στόχους.
Αποταμίευση… με προοπτική
Υπάρχει μία πολύ απλή λέξη για αυτούς που θέλουν να φυλάνε και να αυξάνουν τα χρήματα που μαζεύουν, μόνο και μόνο για να τα βλέπουν και να χαίρονται.
Τσιγκούνης!
Και μπορεί να χρησιμοποιούμε αυτή την λέξη για όλους όσους γενικά δεν κάνουν σπατάλες, όμως η τσιγκουνιά είναι πολύ διαφορετική από την αποταμίευση. Εάν αποφασίσετε να εξοικονομείτε κάθε μήνα ένα ποσό έτσι γενικά, χωρίς συγκεκριμένο λόγο, θα συμβούν δύο πράγματα: είτε έχετε τη τσιγκουνιά στο αίμα σας και θα καταντήσετε σαν τον Εμπενίζερ Σκρουτζ πιο πάνω, είτε θα βρείτε πολύ σύντομα μία αφορμή για να σταματήσετε να κάνετε αποταμίευση.
Η σωστή αποταμίευση γίνεται όταν έχουμε έναν συγκεκριμένο στόχο. Εάν πείτε στον εαυτό σας ότι χρειάζεστε να μαζέψετε ένα συγκεκριμένο ποσό για μία συγκεκριμένη ανάγκη, θα έχετε ένα πολύ ισχυρό κίνητρο για να μειώσετε τα έξοδα σας. Ο στόχος αυτός μπορεί να είναι διαφορετικός σε κάθε περίπτωση: κάποιος μπορεί να θέλει να μαζέψει χρήματα για ένα laptop, για ένα νέο κινητό, για ένα ταξίδι διακοπών, για τον γάμο του, για ένα καινούργιο αυτοκίνητο, ή για πολλούς άλλους λόγους. Σε κάθε περίπτωση, το σημαντικό για όσους δεν έχουν συνηθίσει στην αποταμίευση αλλά θέλουν να ξεκινήσουν, είναι να πουν ότι το κάνουν για κάτι που θέλουν πραγματικά. Έτσι θα μπαίνετε πιο δύσκολα σε πειρασμό να κάνετε αχρείαστα έξοδα.
Πληρώστε πρώτα… τον εαυτό σας
Οι περισσότεροι από εμάς αντιμετωπίζουν τα έξοδα τους με το σκεπτικό “τόσα έχω, τόσα θα ξοδέψω.” Όσο βλέπουν ότι έχουν μετρητά στο πορτοφόλι τους ή υπόλοιπο στον λογαριασμό τους, νοιώθουν άνετα και δεν θα διστάσουν να κάνουν άλλη μία αγορά ή άλλη μία βραδινή έξοδο. Εάν δεν έχουμε συνηθίσει να χρησιμοποιούμε προϋπολογισμό (κάτι που θα συζητήσουμε αναλυτικά σε άλλο άρθρο), είναι δύσκολο να υπολογίσουμε από πριν πόσα χρήματα θα χρειαζόμαστε για τα απαραίτητα έξοδα μας, και τι μας περισσεύει να αποταμιεύσουμε.
Ο πιο απλός τρόπος για να μείνουμε εντός προγράμματος, είναι να “πληρώνουμε” κάθε μήνα πρώτα τον εαυτό μας. Τι σημαίνει αυτό ακριβώς;
Η ιδέα είναι απλή: στην αρχή του μήνα, πριν κάνουμε οποιοδήποτε έξοδο, πριν από οποιοδήποτε λογαριασμό ή αγορά, κάνουμε την αποταμίευση μας. Βάζουμε το ποσό που έχουμε αποφασίσει στην άκρη, κάπου που έχουμε αποφασίσει ότι θα είναι μόνο για την αποταμίευση μας. Μπορεί να είναι ένα κουτί ή κουμπαράς στο σπίτι, ή ένας ξεχωριστός λογαριασμός στην τράπεζα. Ιδανικά μπορεί να δώσουμε μία πάγια μηνιαία εντολή στην τράπεζα μας, για αυτόματη μεταφορά σε έναν προθεσμιακό λογαριασμό με διάρκεια 3 ή 6 μήνες. Η ουσία είναι να βάζουμε αυτό το ποσό σε ξεχωριστό σημείο, ώστε να ξέρουμε ότι είναι εκεί για τον συγκεκριμένο σκοπό, και να μην τα πειράζουμε με την πρώτη αφορμή.
Το σημαντικότερο είναι να κάνουμε αυτή την δουλειά από την πρώτη μέρα, όσο νοιώθουμε άνετα με ολόκληρο τον μισθό του μήνα στη διάθεση μας. Εφόσον έχουμε ήδη βάλει τα χρήματα αυτά στην άκρη, θα μπορούμε να κάνουμε όλα τα υπόλοιπα έξοδα μας χωρίς να φοβόμαστε ότι θα χάσουμε τον λογαριασμό. Και ακόμα και αν μείνουμε και πάλι με € 0,00 στο ΑΤΜ, θα ξέρουμε ότι έχουμε ήδη φυλάξει τα χρήματα που έχουμε βάλει στόχο.
Και με πόσα να αρχίσω;
Το ποσό που θα κάνουμε αποταμίευση εξαρτάται από δύο πράγματα: τα έσοδα μας (προφανώς) και τον σκοπό που μαζεύουμε αυτά τα χρήματα. Το σημαντικό όμως είναι να το βάλουμε στο πρόγραμμα μας, όσο μικρό και αν είναι το ποσό. Κάποιος που δεν έχει κάνει ποτέ τακτική αποταμίευση, καλό θα ήταν να αρχίσει με ένα σχετικά μικρό για αυτόν ποσό, έτσι ώστε να μην επηρεαστεί πολύ το πορτοφόλι του και σταματήσει προτού καν αρχίσει. € 20 τον μήνα είναι ένα ποσό που δεν θα λείψει ιδιαίτερα στους περισσότερους, ενώ άλλοι μπορεί να αποφασίσουν π.χ. 5% ή και 10% του εισοδήματος τους.
Κάποιοι ίσως να προτείνουν να αρχίσουν την αποταμίευση τους με ψιλά, βάζοντας δηλαδή ότι κέρματα τους περισσεύουν κάθε μέρα σε έναν κουμπαρά. Συνήθως όμως τα αποτελέσματα δεν είναι και τόσο ενθαρρυντικά. Μπορεί να έχει πλάκα να βλέπουμε τον κουμπαρά να γεμίζει και να κάνει θόρυβο από τα ψιλά, όμως δεν έχει και τόσο πλάκα όταν κουβαλάμε τον γεμάτο κουμπαρά μας στην τράπεζα ή στο σουπερμάρκετ, και περιμένουμε μέχρι να μετρήσουν όλα τα ψιλά και να μας δώσουν μόλις € 5. Όσοι δοκίμασαν αυτή τη μέθοδο, συνήθως τα παράτησαν μετά την πρώτη φορά.
Μόνο για όσους παίρνουν ακόμα χαρτζιλίκι από τους γονείς τους!
Καλό είναι επίσης να βάλουμε έναν σχετικά εύκολο στόχο για την πρώτη μας αποταμίευση. Για παράδειγμα, τα € 500 είναι ένα αξιοπρεπές πρώτο ποσό, το οποίο μπορούμε να συγκεντρώσουμε μέσα σε 6 έως 12 μήνες, και με το οποίο μπορούμε να κάνουμε πάρα πολλά πράγματα. Βάλτε έναν στόχο στο μυαλό σας, κάτι που θέλετε να κάνετε σε μερικούς μήνες με αυτά τα χρήματα, και θα έχετε ένα πολύ καλό κίνητρο για να μην κάνετε ζαβολιά.
Το ενδιαφέρον είναι ότι στην Αμερική υπάρχουν ήδη mobile apps που κάνουν αυτήν την δουλειά αυτόματα. Εφαρμογές όπως το Acorns και το Digit συνδέονται με την τράπεζα του χρήστη και μεταφέρουν αυτομάτως μικροποσά για αποταμίευση, χωρίς ο χρήστης να χρειαστεί να κάνει κάτι παραπάνω. Οι Αμερικάνοι χρήστες γενικότερα έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν πολλές εφαρμογές, όπως τις Mint, Personal Capital, Level, οι οποίες συνδέονται αυτόματα με τις τράπεζες τους και τους επιτρέπουν να διαχειρίζονται πολύ πιο εύκολα το πορτοφόλι τους. Στην Ευρώπη δυστυχώς οι εφαρμογές αυτές δεν είναι διαθέσιμες, αλλά θα συζητήσουμε σε άλλο άρθρο ποιες επιλογές έχουμε στην Ελλάδα για να κάνουμε το πορτοφόλι μας πιο “ηλεκτρονικό”.
Κάθε ταξίδι αρχίζει με το πρώτο βήμα
Ανεξάρτητα από το ποσό με το οποίο ξεκινάτε, αυτό που έχει σημασία είναι να συνηθίσουμε στην ιδέα της αποταμίευσης, ώστε στο μέλλον να μπορούμε πιο εύκολα να βάλουμε περισσότερους στόχους και να αυξήσουμε το ποσό που εξοικονομούμε από τα καθημερινά μας έξοδα. Κανείς δεν περιμένει ότι έτσι θα λύσουμε όλα μας τα οικονομικά προβλήματα μέσα σε λίγους μήνες, όμως αυτό δεν είναι δικαιολογία να μην ξεκινήσουμε.
Εάν και εσείς αρχίσετε να βάζετε τακτικά ένα ποσό στην άκρη κάθε μήνα, όσο βλέπετε σιγά-σιγά το ποσό αυτό να μεγαλώνει, θα δείτε ότι η διαδικασία θα γίνεται όλο και πιο εύκολη. Θα μπορείτε να βάζετε πιο φιλόδοξους στόχους, να φτιάξετε ένα καλό κομπόδεμα για επείγοντα έξοδα, ακόμα και να αρχίσετε να κάνετε μακροπρόθεσμες αποταμιεύσεις για καινούργιο αυτοκίνητο, τις σπουδές των παιδιών σας ή την συνταξιοδότηση σας. Στο επόμενο άρθρο μας στο Ourwallet, θα συζητήσουμε πως ακριβώς θα βάλουμε σε προτεραιότητα τις αποταμιεύσεις μας και πως μπορούμε να τις διαχειριστούμε.
Τα 4 Βήματα της Αποταμίευσης
Ήδη πήρατε μία ιδέα για το πως να αρχίσετε να κάνετε για πρώτη φορά συστηματική αποταμίευση. Χωρίς να δυσκολευτείτε ιδιαίτερα ή να στερηθείτε πολλά, πληρώνοντας πρώτα τον εαυτό σας και με σύμμαχο τον χρόνο, μπορείτε να μαζέψετε σε λίγους μήνες ένα αξιοσέβαστο ποσό, ανάλογο του μισθού σας και ολόκληρο στη διάθεση σας να το κάνετε… ότι νομίζετε!
Εάν το πήρατε απόφαση και έχετε ήδη ξεκινήσει, θα παρατηρήσετε κάτι ενδιαφέρον: όσο περνάει ο καιρός και βλέπετε σιγά-σιγά την αποταμίευση σας να αυξάνεται, δεν θα σκέφτεστε πια τι τυχόν στερείστε σήμερα με τα χρήματα που βάζετε στην άκρη, αλλά πιο πολύ τι θα μπορούσατε να κάνετε με αυτό το ποσό που όλο και μεγαλώνει. Εάν για παράδειγμα είπατε στην αρχή ότι θα κρατάτε € 50 για 6 μήνες, και στο τέλος του εξαμήνου δείτε τα € 300 που μαζέψατε, είναι πολύ πιθανό εκείνη τη στιγμή να πείτε: “δεν ήταν και τόσο δύσκολο τελικά! Γιατί δεν το συνεχίζω λίγο ακόμα;” Συγχαρητήρια, μόλις ξεπεράσατε τον μπαμπούλα της αποταμίευσης!
Ακόμα και οι πιο σπάταλοι από μας μπορούν να το καταφέρουν, αρκεί να ακολουθούν τους δύο βασικούς κανόνες που αναφέραμε και παραπάνω:
1. Πληρώστε πρώτα τον εαυτό σας2. Φυλάξτε την αποταμίευση σας σε ξεχωριστό σημείο
Αφού είδαμε λοιπόν πως μπορούμε να ξεκινήσουμε την αποταμίευση, είναι ώρα να συζητήσουμε και γιατί την κάνουμε. Οι αρχάριοι αποταμιευτές θα έχουν στο μυαλό τους κάποιο ρούχο, κινητό ή ταξίδι που να θέλουν να ξοδέψουν τα χρήματα που μάζεψαν για πρώτη φορά. Λογικό είναι, όλοι χρειαζόμαστε ένα καλό “καρότο” ως κίνητρο για να ξεκινήσουμε μία καινούργια συνήθεια. Όμως θα πρέπει να καταλάβουμε ότι η αποταμίευση αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά εργαλεία του πορτοφολιού μας, και καλό είναι να την χρησιμοποιήσουμε πιο σοφά και συνετά. Πρέπει να βάλουμε σωστές προτεραιότητες, ώστε τα χρήματα που μαζεύουμε αργά και σταδιακά να πιάσουν πραγματικά τόπο. Ας δούμε λοιπόν τα 4 βασικά στάδια της αποταμίευσης, από το πιο άμεσο και επείγον μέχρι το πιο μακροπρόθεσμο.
Βήμα 1: Το “μαξιλάρι” ανάγκης
Όλοι έχουμε ακούσει από γονείς ή παππούδες την φράση “να έχεις πάντα κάτι στην άκρη, για μία ώρα ανάγκης, παιδάκι μου.” Κλισέ, αλλά όλα τα στερεότυπα έχουν και μία δόση αλήθειας. Όλοι ξέρουμε ότι πάντα θα προκύπτουν επείγοντα έξοδα στη ζωή μας, και καλό είναι να μην μας πιάνουν εντελώς απροετοίμαστους. Πολλοί βέβαια θα ισχυριστούν ότι αυτήν την εποχή το “επείγον” έχει γίνει καθημερινότητα, και τα έσοδα δεν φτάνουν ούτε για τα τακτικά έξοδα, πόσο μάλλον για επιπλέον αποταμίευση. Η σωστή απάντηση εδώ είναι ότι σε μία τέτοια περίπτωση, χρειάζονται ριζικές αποφάσεις και αλλαγές, αντί για γκρίνια και αναποφασιστικότητα, όμως αυτό είναι θέμα για επόμενο άρθρο.
Ας δούμε λοιπόν πιο αναλυτικά το “απόθεμα ανάγκης” μας. Η πρώτη ερώτηση είναι φυσικά “για τι ποσό μιλάμε;”
Το απολύτως ελάχιστο ποσό εδώ θα πρέπει να είναι περίπου όσο τα τακτικά μας έξοδα για μία περίοδο 3 μηνών.
Έτσι θα μπορούμε να κινηθούμε χωρίς πρόβλημα εάν τυχόν καθυστερήσει ο μισθός μας για κάποιο λόγο, καθώς και να καλύψουμε επείγοντα έξοδα όπως ζημιές στο σπίτι ή στο αυτοκίνητο, έξοδα υγείας ή οτιδήποτε άλλο εκτός προγράμματος που δεν παίρνει αναβολή. Το ιδανικό θα ήταν να αυξήσουμε σιγά-σιγά το ποσό αυτό στους 6 μήνες εξόδων, για να είμαστε καλυμμένοι και σε πιο ακραία προβλήματα όπως π.χ. μία απόλυση. Αυτό βέβαια μπορούμε να το καταφέρουμε αργότερα, αφού έχουμε καλύψει το πρώτο “μαξιλαράκι” μας και αρχίζουμε να βάζουμε και αλλού ταυτόχρονα χρήματα.
Στο σημείο αυτό, πολλοί κάνουν το συνηθισμένο λάθος να “τσιμπάνε” από το απόθεμα ανάγκης τους για πράγματα όχι και τόσο επείγοντα. Μπορεί να είναι μεγάλος πειρασμός για κάποιους να βλέπουν τα χρήματα αυτά μαζεμένα, αλλά αν προκύψει μία ατυχία λίγες μέρες μετά από ένα τέτοιο έξοδο μπορεί να πισωγυρίσουν στο ίδιο σημείο από όπου ξεκίνησαν, ή και ακόμα χειρότερα. Θα πρέπει να καταλάβουμε για ποιο λόγο ακριβώς έχουμε κάνει αυτή την αποταμίευση, και να την αφήσουμε ήσυχη μέχρι να έρθει η “κακία ώρα”… ακόμα και αν αυτή δεν έρθει ποτέ.
Η επόμενη ερώτηση είναι που να φυλάμε το ποσό αυτό. Εφόσον μιλάμε για επείγοντα έξοδα, θα πρέπει να έχουμε άμεση πρόσβαση σε αυτά τα χρήματα, οποιαδήποτε στιγμή. Μέχρι πρόσφατα αυτό θα σήμαινε έναν συνηθισμένο λογαριασμό ταμιευτηρίου, αλλά η εποχή των capital controls έχει περιπλέξει λίγο αυτήν την επιλογή. Θα ήταν καλύτερο να τα μοιράσουμε σε δύο ή περισσότερους λογαριασμούς, ώστε στην σε μία κακή στιγμή να μπορούμε να κάνουμε αμέσως ανάληψη. Υπάρχουν ακόμα λογαριασμοί ταμιευτηρίου που μας προσφέρουν λίγο καλύτερα επιτόκια, χωρίς να μας δεσμεύουν όπως ένας προθεσμιακός.
Άλλοι ίσως θα προτιμούσαν τα μετρητά, φυλαγμένα είτε στο σπίτι είτε σε τραπεζική θυρίδα. Για την πρώτη επιλογή θα τονίσουμε ότι πρέπει να διαλέξουμε πολύ προσεκτικά τις κρυψώνες μας, για ευνόητους λόγους.
Όσον αφορά την θυρίδα, με δεδομένο ότι υπάρχουν έξοδα ενοικίασης της, δεν αξίζει να μιλάμε για ποσά μικρότερα από € 1000, εκτός και εάν υπάρχουν και άλλα πολύτιμα είδη που χρειάζονται φύλαξη. Και οι απόψεις ότι οι θυρίδες κινδυνεύουν σε περίπτωση κουρέματος καταθέσεων ή μαζικών κατασχέσεων, είναι απλά αβάσιμες. Εκτός και εάν έχετε ήδη καταδικαστεί για φοροδιαφυγή… οπότε μάλλον έχετε πολύ μεγαλύτερα προβλήματα.
Βήμα 2: Εξοφλήστε τα χρέη σας
Πάρα πολλοί από εμάς, η πλειοψηφία ίσως, έχει τον ίδιο απλό και εύκολο τρόπο αντιμετώπισης των χρεών τους, είτε αυτά είναι πιστωτικές και δάνεια, είτε ειδοποιήσεις από την εφορία, είτε ακόμα και από κάποιον γνωστό που μας έκανε μία παλιά διευκόλυνση.
Το σπουδαίο έργο του Ιταλού νομπελίστα έχει γίνει αδίκως το σύνθημα όλων των κακοπληρωτών, που εάν έβλεπαν την παράσταση μάλλον θα ένοιωθαν προβληματισμό για τις απόψεις τους παρά δικαίωση. Η ουσία πάντως είναι ότι όσο αγνοούμε ή κρυβόμαστε από τα χρέη που φορτώνουν το πορτοφόλι μας, τόσο αυτά τοκίζονται, μεγαλώνουν και γίνονται αδύνατον να τα διαχειριστούμε. Η κρίση μπορεί να έφερε στη ζωή μας απολύσεις, μειώσεις μισθών, φόρους και άλλα κακά που μας ανάγκασαν να φορτώσουμε την πιστωτική μας, να πάρουμε “δανεικά και αγύριστα” από καταναλωτικά δάνεια και υπεραναλήψεις, ή να στραφούμε σε φίλους και συγγενείς που δεν μας πολυπιστεύουν όταν υποσχόμαστε ότι θα τους ξεπληρώσουμε με την πρώτη ευκαιρία.
Όποιος και αν είναι ο λόγος, αργά ή γρήγορα το αποτέλεσμα είναι συνήθως το ίδιο δυσάρεστο για όλους.
Θα το κάνουμε όσο πιο ξεκάθαρο γίνεται: τα χρέη σας είναι μια ωρολογιακή βόμβα για το πορτοφόλι σας, και πρέπει να τα αντιμετωπίσετε άμεσα.
Σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις, τα χρέη επιβαρύνονται με τόκους, και όσο περισσότερο τα αγνοούμε τόσο χειρότερα μπορούν να γίνουν τα πράγματα. Πολλές άσχημες ιστορίες ανθρώπων που πνίγηκαν στα χρέη και έχασαν την περιουσία τους, θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί εάν ήταν πιο συνετοί και αποφασιστικοί και ενεργούσαν νωρίτερα.
Οι περισσότεροι που βρισκόμαστε σε αυτήν την θέση νοιώθουμε αδικημένοι, από γεγονότα και συνθήκες που δεν μπορούμε να ελέγξουμε. Εάν απογοητεύεστε ή θυμώνετε με τα χρέη που νοιώθετε σαν να μπήκαν ουρανοκατέβατα στη ζωή σας, η λύση δεν είναι να χαλάσετε το υστέρημα σας για να πάτε διακοπές ή για ψώνια “έτσι, για να ξεχαστούμε λίγο βρε αδελφέ”. Θα ξεχαστείτε λίγο σήμερα μεν, αλλά αύριο που τα πράγματα θα έχουν χειροτερέψει λόγω της αδράνειας σας, θα μετανιώσετε για το λάθος σας!
Θα συζητήσουμε σε επόμενο άρθρο τους τρόπους που μπορούμε να διαχειριστούμε διάφορα είδη χρεών, αλλά αυτό που μας ενδιαφέρει εδώ είναι να βάλουμε την πληρωμή τους ως την δεύτερη μας προτεραιότητα αποταμίευσης, μετά από την δημιουργία του αποθέματος ανάγκης. Εφόσον έχουμε ήδη φυλάξει ένα ποσό για να αντιμετωπίσουμε νέα επείγοντα έξοδα, θα πρέπει να στραφούμε στα ήδη υπάρχοντα χρέη μας και να αρχίσουμε ένα πρόγραμμα σταδιακής εξόφλησης τους.
Μπορεί να νομίζουμε ότι είναι αδύνατον να σκαρφαλώσετε το “βουνό” των χρεών που έχετε μπροστά σας, όμως το να θυσιάσουμε σήμερα κάποια έξοδα για διασκέδαση ή οτιδήποτε άλλο προαιρετικό, είναι η σωστή και υπεύθυνη λύση για το μέλλον του πορτοφολιού μας και της οικογένειας μας. Το πρώτο βήμα μπορεί να μας φαίνεται δύσκολο, όμως το αίσθημα ότι ξαναπαίρνουμε πίσω τον έλεγχο του πορτοφολιού μας θα σας δώσει το κουράγιο να πάρετε και άλλες γενναίες αποφάσεις στη ζωή σας!
Βήμα 3: Καλλιεργήστε τα “μαρούλια” σας
Εάν έχετε καταφέρει να φτάσετε στο σημείο αυτό, συγχαρητήρια! Το ταμείον δεν είναι πια μείον, έχετε ένα ποσό στην άκρη για ώρα ανάγκης, και καταφέρατε να εξοφλήσετε τα χρέη που δεν σας άφηναν το πορτοφόλι σας να πάρει ανάσα. Τώρα είναι η ώρα να αρχίσετε να κάνετε αυτό που πραγματικά θέλατε με τις αποταμιεύσεις σας: να τις χρησιμοποιήσετε για τα έξοδα που θέλετε να κάνετε σε μερικούς μήνες από τώρα. Και εδώ δεν μιλάμε μόνο για τα “ευχάριστα” έξοδα, όπως τις επόμενες διακοπές σας, ή εκείνο το μπουφάν που έχετε βάλει στο μάτι εδώ και καιρό. Θα πρέπει να βάλετε στο πρόγραμμα σας και τα “δυσάρεστα” έξοδα που ξέρετε ότι είναι καθ’ οδόν, όπως το επόμενο εκκαθαριστικό της εφορίας, ή το σέρβις του αυτοκινήτου.
Μπορεί να νομίζετε ότι είστε καλυμμένοι αφού καταφέρατε να έχετε περίσσευμα κάθε μήνα, αλλά όσο καλύτερα μπορείτε να προγραμματίσετε τα μελλοντικά σας έξοδα, τόσο πιο ανώδυνα θα τα πληρώσετε όταν έρθει η ώρα τους. Θα είστε επίσης σίγουροι ότι δεν θα αναγκαστείτε να καταφύγετε ξανά σε πιστωτικές ή άλλα δανεικά, και να γυρίσετε πάλι πίσω στο Βήμα 2.
1. Σημειώνουμε τα έξοδα που θα χρειαστεί να κάνουμε στο μέλλον, και σε πόσο καιρό θα προκύψουν
2. Υπολογίζουμε πόσα χρήματα θα πρέπει να αποταμιεύσουμε κάθε μήνα για το κάθε έξοδο (π.χ. € 100 για τις διακοπές μας, €50 για την εφορία, κλπ.)3. Βάζουμε στην άκρη κάθε μήνα, μόλις πληρωθούμε, τα χρήματα που υπολογίσαμε συνολικά για αυτά τα έξοδα4. Και όταν έρθει η ώρα για να κάνουμε κάποιο από αυτά τα μεγάλα έξοδα, τα χρήματα είναι ήδη έτοιμα!
Μοιάζει με την γνωστή παραδοσιακή “μέθοδος των φακέλων” (envelope budgeting) που ίσως να χρησιμοποιούσαν και οι γονείς σας.
Η βασική μέθοδος των φακέλων βέβαια δουλεύει μόνο με μετρητά, και δύσκολα προσαρμόζεται σε νοικοκυριά με περισσότερους από έναν εργαζόμενους και πολλά είδη εξόδων, άλλα η βασική ιδέα είναι η ίδια: ξεχωρίζουμε τα χρήματα μας και τους δίνουμε μια “δουλειά” ανάλογα με την κάθε μελλοντική ανάγκη που θέλουμε. Εδώ πια αρχίζουμε να ακουμπάμε σιγά-σιγά το θέμα του οικογενειακού προϋπολογισμού, ένα εργαλείο άγνωστο στους περισσότερους από μάς, αλλά τόσο σημαντικό για να έχουμε ένα υγιές και αξιόπιστο πορτοφόλι, και που θα εξετάσουμε σε μελλοντικό άρθρο στο Ourwallet.
Στην πράξη, η τακτική αποταμίευση που κάνουμε για τα “μαρούλια” μας μπορεί να γίνει στην τράπεζα, αφού δεν είναι χρήματα που κανονικά θα χρειαστούμε άμεσα σε μετρητά όπως το απόθεμα ανάγκης μας, άρα τα capital controls δεν αποτελούν πρόβλημα. Μάλιστα εάν μιλάμε για χρόνο αποταμίευσης πάνω από 6 μήνες, και έχουμε τη δυνατότητα από την τράπεζα μας, ένας προθεσμιακός λογαριασμός είναι το ιδανικό εργαλείο αφού θα έχουμε και το πλεονέκτημα των τόκων όσο τα χρήματα μας συγκεντρώνονται.
Βήμα 4: Χτίστε το μέλλον σας
Την ώρα όμως που καλλιεργείτε τα “μαρούλια” σας, θα πρέπει σιγά-σιγά να αρχίσετε να κοιτάζετε και πιο μακριά. Εάν € 100 το μήνα για 6 μήνες σας βοηθούν να κανονίσετε τις επόμενες διακοπές της οικογένειας σας, τότε τι θα μπορούσατε να κάνετε για την οικογένεια σας με € 100 το μήνα… για 20 χρόνια;
Κατ’ αρχήν ας το κάνουμε ακόμα καλύτερο με την βοήθεια του ανατοκισμού:
Με ένα πολύ συντηρητικό επιτόκιο 2%, μία αποταμίευση € 100 για 20 χρόνια θα σας αποφέρει το κεφάλαιο των € 24.000,00, ΣΥΝ τους τόκους € 5.528,82.
Για σκεφτείτε… Εάν μόλις παντρευτήκατε, με € 30.000 μόλις εξασφαλίσατε τις σπουδές των παιδιών σας. Εάν μόλις πιάσατε τη πρώτη σας δουλειά, θα έχετε την προκαταβολή για το μελλοντικό σας σπίτι. Ή μπορείτε να έχετε ένα καλό κεφάλαιο για την ώρα που θα βγείτε στην σύνταξη, με λιγότερο άγχος για το τι θα μπορέσετε να πάρετε από το ΙΚΑ. Με την αποταμίευση ο χρόνος και οι τόκοι δουλεύουν πάντα υπέρ σας, σε αντίθεση με τα χρέη.
Μία τόσο μεγάλη δέσμευση μπορεί να φαίνεται δύσκολη να τηρηθεί, αλλά όσο θυμάστε τον μεγάλο στόχο που έχετε βάλει για αυτά τα χρήματα, δεν θα μπαίνετε στον πειρασμό να τα “πειράξετε”. Στην πράξη δεν μιλάμε πια για απλή αποταμίευση, αλλά για επένδυση των χρημάτων σας, και τα εργαλεία που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για τον σκοπό αυτό είναι πάρα πολλά, ακόμα και με τους υπάρχοντες περιορισμούς των capital controls: ασφαλιστικά προγράμματα, προθεσμιακοί λογαριασμοί, μετοχές & ομόλογα, αμοιβαία κεφάλαια, και πολλά άλλα. Το σημαντικό εδώ είναι να αποφασίσουμε ότι αξίζει τον κόπο να αποταμιεύουμε και για τους μακροχρόνιους στόχους μας, ώστε να αποφύγουμε και πάλι τον πειρασμό του δανείου στο μέλλον.
