Η οσφυαλγία είναι το σύμπτωμα του πόνου στη μέση και η ισχιαλγία είναι ο πόνος κατά μήκος του ενός ή του άλλου σκέλους.
Η οσφυαλγία είναι πολύ συχνό σύμπτωμα. Θα το νιώσει τουλάχιστον μια φορά στη ζωή γου το 75% των υγιών ενηλίκων. Όμως, από αυτούς το 60% θα ξαναπονέσει και θα αναγκαστεί λόγω του πόνου να καταφύγει στον ειδικό ιατρό.
Η αιτία της οσφυαλγίας και της ισχιαλγίας μπορεί να είναι διάφορες παθήσεις των σπονδύλων και των μεσοσπονδυλίων δίσκων, κύρια όμως αιτία της συνήθους οσφυαλγίας είναι η εκφύλιση του μεσοσπονδυλίου δίσκου.
Ο μεσοσπονδύλιος δίσκος που παρεμβάλλεται μεταξύ των σπονδύλων για να απορροφά τους κραδασμούς και να διευκολύνει την κινητικότητα της σπονδυλικής στήλης είναι κατασκευασμένος από χόνδρο ιδιαίτερα ανθεκτικό υλικό (ινώδης δακτύλιος) που περιβάλλει μία μάζα ζελατινώδους υλικού (πηκτοειδής πυρήνας).
Η ανθεκτικότητα του περιβλήματος του δίσκου οφείλεται στην ειδική κατασκευή του από διαπλεκόμενες στοιβάδες ισχυρών ινών (όπως τα ελαστικά των αυτοκινήτων) και μπορεί να υποστεί μεγάλες παραμορφώσεις στις κινήσεις κάμψεως, εκτάσεως. Είναι όμως ευένδοτος στις στροφικές παραμορφώσεις (σκύβω και στρίβω).
Από τους μεσοσπονδύλιους δίσκους κατά μήκος της σπονδυλικής στήλης (δηλ. του αυχένος, του θώρακος και της οσφύος) οι οσφυϊκοί παίρνουν αναγκαστικά το υπερκείμενο βάρος του κορμού και γι’ αυτό πάσχουν συχνότερα. Η πίεση που δέχεται ένας οσφυϊκός μεσοσπονδύλιος δίσκος είναι σε όρθια θέση ίση με το υπερκείμενο βάρος τους σώματος, σε καθιστικεία θέση η πίεση αυτή διπλασιάζεται και όταν σκύβουμε, στην ανόρθωση, τετραπλασιάζεται!!, δηλαδή για ένα άτομο 80 κιλών, στην ορθία θέση παίρνει ένα φορτίο περίπου 65 κιλών, στην καρέκλα όταν κάθεται 160 κιλών και όταν σκύβει για να σηκώσει ένα χαρτί 320 κιλά!!, δηλαδή χρειάζεται στην πραγματικότητα μηχανικός γερανός για να το σηκώσει.
Για να μην υφίσταται τραυματισμούς ο μεσοσπονδύλιος δίσκος υποστηρίζεται από το μυϊκό σύστημα. Συνεπώς, η χαλαρότητα των μυών (κοιλιακών), τα άβολα (βαθιά) καθίσματα και η κακή στάση του κορμού (ψηλά τακούνια) επιβαρύνουν τη λειτουργία του και προοδευτικά εκφυλίζεται, δηλαδή χάνει μέρος του υγρού του στοιχείου, καθίσται σκληρότερος και το περίβλημά του πιο ευένδοτο. Ο δίσκος που έχει υποστεί τέτοιου είδους εκφύλιση, αναγνωρίζεται σήμερα με τη μαγνητική τομογραφία ως «μαύρος» δίσκος και θεωρείται ότι προκαλεί συμπτώματα οσφυαλγίας. Στο δίσκο αυτό σε μια κίνηση κάμψεως και στροφής, υποχωρεί το περίβλημά του (ινώδης δακτύλιος) και μέρος του περιεχομένου (πηκτοειδής πυρήνας) προβάλλει στην περιοχή της ελαττωμένης αντίστασης του περιβλήματος , δημιουργώντας μία προβολή, δηλ. κήλη του μεσοσπονδυλίου δίσκου.
‘Οταν μέρος του υλικού του πηκτοειδούς πυρήνος οδηγείται προς το περίβλημά του (προς την κήλη), τότε είναι φυσικό να ελαττώνεται η ποσότητα του πηκτοειδους πυρήνα που παραμένει μέστα στο δίσκο, οπότε ελαττώνεται και το ύψος του.
‘Ομως, οι σπόνδυλοι στο πίσω μέρος της σπονδυλικής στήλης συνδέονται με δύο μικρές αρθρώσεις (Facet) –σαν ποδαράκια- . ‘Οταν πλησιάσουν οι δύο σπόνδυλοι εμπρός πίσω, τα «ποδαράκια» αρχίζουν να τρίβονται και να παθαίνουν αρθρίτιδα, δηλ. πόνο.
Μερικές φορές το περίβλημα «σχίζεται» εντελώς και τότε μέρος του ζελατινοειδούς πυρήνος εκχύεται μέσα στο νωτιαίο κανάλι, δηλ. το κανάλι που περνάει ο νωτιαίος μυελός και τα νεύρα που πάνε στα πόδια.
Σ’ αυτές τις περιπτώσεις έχει απόλυτη ένδειξη η χειρουγική θεραπεία. Αυτό όμως συμβαίνει σπανίως. Από το 60% των ανθρώπων που θα ξαναπονέσουν μετά την πρώτη κρίση οσφυαλγίας, μόνο το 30% θα έχει σημαντική βλάβη που θα χρειαστεί σοβαρή ιατρική παρέμβαση και, από αυτούς, μόνο το 17% θα χρειαστεί χειρουργική θεραπεία.
Σε όλες τις άλλες φάσεις της εκφύλισης του δίσκου που προκαλεί οσφυαλγία ή οσφυαλγία με ισχιαλγία, δεν χρειάζεται χειρουργική θεραπεία, αλλά συντηρητική θεραπεία.
Η συντηρητική θεραπεία περιλαμβάνει αναλγητικά, κλινοστατισμό, παρασπονδυλικές εγχύσεις, επισκληριδίους εγχύσεις, φυσιοθεραπείες και ειδικές ασκήσεις.
Η οσφυαλγία είναι σύμπτωμα που διαταράσσει τη δυνατότητα του ατόμου να κινηθεί, να δραστηριοποιηθεί και να λειτουργήσει. Μειώνει έτσι προοδευτικά την παραγωγικότητά του και, εάν παραταθεί, το καθιστά σχετικά ανίκανο να λειτουργήσει σαν φυσιολογικό άτομο, επηρεάζοντας και το ψυχολογικό του profile.
Γι’ αυτό, τα τελευταία χρόνια γίνεται προσπάθεια να κινητοποιείται ο πάσχων με διάφορα μέσα ταχέως. Δεν νοείται πλέον να παραμένει κλινήρης επί εβδομάδες, περιμένοντας να περάσει ο πόνος.
Μέσα στην γκάμα των μέσων που χρησιμοποιούνται για την υποχώρηση του οσφυϊκού και ισχιακού πόνου, τα τελευταία δέκα χρόνια, αναπτύχθηκε στις ΗΠΑ ένα σύστημα με την επωνυμία “D.R.S.” (Decompression Reduction Stabilization) με το οποίο επιτυγχάνεται ταχεία υποχώρηση των ενοχλημάτων της οσφυαλγίας και αποκατάσταση της φυσιολογικής λειτουργίας του δίσκου.
Το σύστημα αυτό στηρίζεται στη λογική ότι εφόσον ο μεσοσπονδύλιος δίσκος δέχεται πιέσεις που προκαλούν εκφύλιση και απώλεια του ύψους του, η εφαρμογή αντίθετων δυνάμεων (ελκυσμού) θα έχει ευεργετική επίδραση στη λειτουργία του δίσκου και στην ελαττωση του μεγέθους της προβολής (κήλης) που πιέζει τα νευρικά στοιχεία.
Συνεπώς, έχει ένδειξη σε περιπτώσεις οσφυαλγίας που οφείλεται σε «μαύρο» δίσκο, προβολή δίσκου, εκφύλιση (στένωση) δίσκου, εκφύλιση των αποφύσεων.
‘Εχει αντένδειξη σε κατάγματα της σπονδυλικής στήλης, οστεοπόρωση, όγκους σπονδυλικής στήλης, φλεγμονές και πίεση νεύρων από ελεύθερο δισκικό υλικό, σπονδυλόλυση και σπονδυλολίσθηση.
Το σύστημα «D.R.S.» έχει λάβει στις ΗΠΑ την πιστοποίηση FDA, ότι έχει ένδειξη να χρησιμοποιείται σε ασθενείς με χαμηλή οσφυαλγία.
‘Οταν έχει τεθεί σωστά ένδειξη εφαρμογής του, τότε το σύστημα “D.R.S.” έχει υψηλό ποσοστό καλού αποτελέσματος (75%-80%).
Από την πείρα που έχει αποκτηθεί με ασθενείς που υπεβλήθησαν σε αυτό το είδος της θεραπείας, η βελτίωση εμφανίζεται μετά την 5η συνεδρία (επί συνόλου 20 συνεδριών).
Ο ασθενής προοδευτικά ελαττώνει τη συχνότητα των συνεδριών και μετά τη συμπλήρωση της θεραπεία, διδάσκεται ορισμένες ασκήσεις, ώστε να διατηρείται το επιτευχθέν καλό αποτέλεσμα.
‘Οταν έχει τεθεί η σωστή ένδειξη, τότε θεωρώ ότι η μέθοδος είναι ασφαλής, αποδοτική και λίαν αποτελεσματική.
Ι.Η. Βλάχος Δρ
Δ/ντής Β’ Ορθοπαιδικής Κλινικής
Νοσοκομείου “Ερρίκος Ντυνάν”
