Το συνεχές στρες για μεγάλες χρονικές περιόδους μπορεί να προκαλέσει φυσική δυσανεξία στο στομάχι ή στα έντερα και πόνους στην πλάτη, άσθμα, ερεθισμούς στο δέρμα και πονοκεφάλους, ανακοίνωσε σήμερα η επαγγελματική ένωση γερμανών ψυχιάτρων.
Εάν δεν υπάρχει κάποια νοσογόνος αιτία για το πρόβλημα, οι ασθενείς πρέπει να βρουν τί είναι αυτό που στη ζωή τους δημιουργεί τόσο έντονη πίεση και τί μπορούν να κάνουν για να αλλάξουν την κατάσταση. Εάν μόνο αυτό δεν μπορεί να τους βοηθήσει, η ψυχοθεραπεία ίσως να είναι μια λύση.
Το στρες ίσως να είναι η συνέπεια απαιτήσεων ή ρήξεων με συναδέλφους ή προϊσταμένους στο χώρο δουλειάς ή προκύπτει από προβληματικές διαπροσωπικές σχέσεις.
Στοιχεία καταδεικνύουν ότι περισσότερο από το 1/3 των ανθρώπων έχουν καταφύγει στο γιατρό παραπονούμενοι με τα παραπάνω συμπτώματα τα οποία οφείλονται σε ψυχοσωματικές ασθένειες.
Σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης
Μια νέα μάστιγα, που λέγεται σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης, συμβαίνει στους διαδρόμους των γραφείων. Και παρ΄ όλο που δεν είναι ευρέως γνωστό στη χώρα μας, βασανίζει όλο και μεγαλύτερο αριθμό εργαζομένων. Οι Έλληνες μάλιστα κατέχουν μία αρνητική πρωτιά, καθώς σύμφωνα με στοιχεία του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), ένας στους τέσσερις δηλώνει ότι το στρες και η οξυθυμία που αισθάνεται είναι «απόκτημα» της επαγγελματικής του πορείας.
Ο μεγάλος όγκος δουλειάς, η μη αναγνώριση των επαγγελματικών προσπαθειών, αλλά και οι χαμηλότερες αποδοχές συγκριτικά με τα όσα προσφέρει ο εργαζόμενος, είναι από τους βασικούς λόγους που οδηγούν τους υπαλλήλους σε μία τέτοια κατάσταση. «Δεν είναι ένα αθώο προβληματάκι που αρχίζει το πρωί της Δευτέρας και τελειώνει την Παρασκευή.
Πρόκειται για μια εξάντληση που αυξάνεται σταδιακά και προκαλεί μακροχρόνια προβλήματα στον εργαζόμενο», υπογραμμίζουν οι ειδικοί. Ποιο είναι το αποτέλεσμα; Να εμφανίζονται συμπτώματα όχι μόνο ψυχολογικά αλλά και σωματικά, καθώς και προβλήματα συμπεριφοράς.
Μέσω ερευνητικών προγραμμάτων που διεξάγονται παρατηρείται ότι περίπου το 10% των εργαζομένων είναι ήδη σε burnout κατάσταση και ένα αντίστοιχο ποσοστό ετοιμάζεται να το πάθει.
Οι επαγγελματίες οι οποίοι σύμφωνα με τους συμβούλους ψυχικής υγείας φαίνεται να επηρεάζονται πιο συχνά από το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης, είναι αυτοί που έρχονται σε άμεση επαφή με κόσμο, όπως είναι οι ειδικότητες των επαγγελμάτων υγείας.
Παράλληλα, πλήττονται και επαγγελματίες οι οποίοι εργάζονται σε μεγάλες εταιρείες που είναι συχνά απρόσωπες. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι υπάλληλοι δεν βλέπουν άμεσα την προσπάθειά τους να αναγνωρίζεται. Όπως υπογραμμίζουν οι ειδικοί, ευθύνη για το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης έχουν και οι εργοδότες. Και θα πρέπει να φροντίσουν να μην “καίνε” τους εργαζόμενους καθώς μία τέτοια εξέλιξη δεν θα έχει επιπτώσεις μόνο στους υπαλλήλους αλλά και στην πορεία της ίδιας της εταιρείας, καθώς εκείνοι δεν θα μπορούν να αποδώσουν, σημειώνουν οι ειδικοί.
Στρες
Η πλειοψηφία των ανθρώπων που ζουν στις αναπτυγμένες χώρες, έχουν αποδεχθεί το στρες ως αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας τους. Για παράδειγμα στις Η.Π.Α. εκτιμάται ότι καθημερινά απουσιάζουν από την εργασία τους ένα εκατομμύριο Αμερικανοί, λόγω του στρες. Την προηγούμενη δεκαετία υπήρξε εκρηκτική ανάπτυξη ειδικοτήτων με σκοπό να βοηθούν τους ανθρώπους στη διαχείριση ή έλεγχο του στρες.
Εάν ζητήσουμε από δέκα ανθρώπους να μας καθορίσουν τι σημαίνει στρες γι’ αυτούς, θα πάρουμε δέκα διαφορετικές απαντήσεις. Ο λόγος είναι ότι κάτι, που προκαλεί στρες σε κάποιον, σ’ έναν άλλον άνθρωπο είναι ευχάριστό, ή τον επηρεάζει ελάχιστα, ενώ όλοι αντιδρούμε διαφορετικά κάτω από συνθήκες στρες . Βέβαια αν δεν μπορείς να το καθορίσεις, πως μπορείς να το εκτιμήσεις, και πολύ περισσότερο να το μετρήσεις.
Γενικά το στρες σχετίζεται τόσο με εξωτερικούς παράγοντες, όσο και με εσωτερικούς.
Εξωτερικοί παράγοντες είναι το φυσικό περιβάλλον, περιλαμβάνοντας και τον εργασιακό χώρο, οι σχέσεις με τους ανθρώπους, του οικογενειακού περιβάλλοντος, και τους υπόλοιπους, αλλά και όλες οι περιστάσεις που μας προκαλούν, οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε, καθώς και οι προσδοκίες μας σε καθημερινή βάση.
Οι εσωτερικοί παράγοντες καθορίζονται από την ικανότητα να αντιμετωπίζουμε τους εξωτερικούς παράγοντες στρες. Παράγοντες που διευκολύνουν την ικανότητα χειρισμού του στρες, περιλαμβάνουν την διατροφή, την συνολική υγεία, το επίπεδο φυσικής κατάστασης, την συναισθηματική ισορροπία, καθώς τον επαρκή ύπνο και την ικανοποιητική ξεκούραση.
Αντιμετώπιση του στρες στον εργασιακό χώρο με τα παρακάτω στάδια:
- Συζήτηση των προβλημάτων που αυξάνουν το στρες, με τους συναδέλφους.
- Ανακεφαλαίωση των διαδικασιών που ισχύουν, για την αντιμετώπιση δύσκολων αποστολών.
- Εκτέλεση λεπτομερούς σχεδίασης, πριν την ανάληψη οποιασδήποτε αποστολής.
- Επιμερισμός καθηκόντων και υποχρεώσεων, στα άλλη μέλη της ομάδας/πληρώματος, έτσι ώστε να ισοκατανεμηθεί ο φόρτος εργασίας.
- Σχεδίαση του τρόπου αντιμετώπισης όλων εκείνων των καταστάσεων που εκτιμούνται ότι θα δημιουργήσουν προβλήματα.
- Καθορισμός προτεραιοτήτων, για ενέργειες ανάλογα με την κατάσταση που πρέπει να αντιμετωπισθεί.
- Γνώση των αιτίων και παραγόντων που επιβαρύνουν το επίπεδο του στρες.
- Ρεαλιστική αυτοαξιολόγηση.
- Θετική αντιμετώπιση των διαδικασιών της επίλυσης των προβλημάτων.
- Καθορισμός ενός τρόπου καθημερινής ζωής που να απαγορεύει τη δημιουργία των παραγόντων που αυξάνουν το στρες.
Αντιδράσεις του σώματος στο στρες σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία.
1. Νευρικό σύστημα. Όταν νιώθουμε στρες, ο οργανισμός ενεργοποιεί απότομα τα ενεργειακά αποθέματά του για να πολεμήσει αυτό που εκλαμβάνεται ως απειλή. Με μια αντίδραση που αποκαλείται «πάλεψε ή φύγε», το επονομαζόμενο συμπαθητικό νευρικό σύστημα δίνει το μήνυμα στα επινεφρίδια να απελευθερώσουν αδρεναλίνη (επινεφρίνη) και κορτιζόλη, ώστε ο οργανισμός να ετοιμαστεί για να παλέψει εναντίον της δυνητικής απειλής ή να προσπαθήσει να την αποφύγει. Πρόκειται για δύο ορμόνες, που κάνουν την καρδιά να κτυπά πιο γρήγορα, ενώ αυξάνουν την αρτηριακή πίεση, αλλάζουν την διαδικασία της πέψης και διεγείρουν τα επίπεδα γλυκόζης (σακχάρου) στο αίμα. Όταν περάσει η κρίση, το νευρικό σύστημα συνήθως επανέρχεται στο φυσιολογικό.
2. Μυοσκελετικό σύστημα. Σε συνθήκες στρες, οι μύες «τεντώνονται», δηλαδή συσπώνται. Η σύσπαση αυτή για παρατεταμένα χρονικά διαστήματα μπορεί να προκαλέσει τις επονομαζόμενες κεφαλαλγίες τάσεως (είναι η πιο συχνή μορφή πονοκεφάλου), ημικρανία και διάφορα μυοσκελετικά προβλήματα (λ.χ. πόνο στην μέση).
3. Αναπνευστικό σύστημα. Το στρες μπορεί να δυσκολέψει την αναπνοή ή να προκαλέσει ταχύπνοια, δηλαδή γρήγορη αναπνοή, η οποία με τη σειρά της οδηγεί μερικούς ανθρώπους στις κρίσεις πανικού.
4. Καρδιαγγειακό σύστημα. Το οξύ στρες, δηλαδή αυτό που διαρκεί λίγο, προκαλεί αύξηση του καρδιακού παλμού και ισχυρότερες συσπάσεις του καρδιακού μυός. Επιπλέον, διαστέλλει τα αγγεία μέσω των οποίων φτάνει το αίμα από την καρδιά στους μεγάλους μύες του σώματος και στην καρδιά, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η τροφοδοσία τους με αίμα.
Τα επαναλαμβανόμενα επεισόδια οξέος στρες μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονή στις στεφανιαίες αρτηρίες της καρδιάς, ενώ οι συνέπειες μπορεί να φτάσουν έως και το έμφραγμα.
5. Ενδοκρινικό σύστημα. Όταν ο οργανισμός βρίσκεται σε κατάσταση στρες, τα επινεφρίδια παράγουν κορτιζόλη και επινεφρίνη (αδρεναλίνη), τις επονομαζόμενες «ορμόνες του στρες».
Όταν συμβεί αυτό, το ήπαρ παράγει περισσότερη γλυκόζη (σάκχαρο), η οποία παρέχει στον οργανισμό την ενέργεια που χρειάζεται σε περιπτώσεις ανάγκες για την αντίδραση «πάλεψε ή φύγε» (βλ. Νευρικό σύστημα).
6. Γαστρεντερικό σύστημα. Το στρες μπορεί να μας κάνει να τρώμε περισσότερο ή λιγότερο απ’ όσο συνήθως. Εάν ένας άνθρωπος αυξήσει την τροφή που καταναλώνει, αλλάξει διατροφικές συνήθειες, αυξήσει την χρήση αλκοόλ ή καπνίζει περισσότερο λόγω στρες, μπορεί να αναπτύξει «καούρες» (ή γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση).
Το στομάχι από την πλευρά του μπορεί να αντιδράσει με αίσθημα σφιξίματος ή ακόμα και με ναυτία ή έμετο. Πολλοί άνθρωποι, τέλος, εκδηλώνουν δυσκοιλιότητα ή διάρροια σε περιόδους στρες, επειδή μπορεί να επηρεαστεί η πέψη και ο τρόπος απορρόφησης των θρεπτικών συστατικών.
7. Σύστημα αναπαραγωγής. Στις γυναίκες, το στρες μπορεί να προκαλέσει διαταραχή του εμμήνου κύκλου, διακοπή της εμμήνου ρύσεως ή πόνο στην διάρκεια της περιόδου. Μπορεί επίσης να ελαττώσει την ερωτική επιθυμία.
Στους άνδρες, η υπερπαραγωγή κορτιζόλης λόγω στρες μπορεί να επηρεάσει την φυσιολογική λειτουργία του συστήματος αναπαραγωγής. Αν το στρες είναι χρόνιο, μπορεί να διαταραχθούν τα επίπεδα τεστοστερόνης και η παραγωγή σπερματοζωαρίων, με συνέπεια την υπογονιμότητα. Τα συμπτώματα που προκαλούνται από το χρόνιο στρες, περιπλέκονται από άλλα προβλήματα (ανορεξία ή υπερφαγία, κακός ύπνος), με σοβαρές συνέπειες για την υγεία.
Τι πρέπει να κάνετε;
Συνήθως είναι δυνατόν να αντιμετωπισθούν τα συμπτώματα του στρες με τεχνικές χαλάρωσης, καλύτερο χειρισμό του χρόνου, αποφυγή καταστάσεων που δημιουργούν στρες και περισσότερη σωματική άσκηση. Η οικογενειακή υποστήριξη, η βοήθεια και συμπαράσταση από φίλους, η αποφυγή κακών συνηθειών όπως το κάπνισμα και το ποτό, η υγιεινή διατροφή, έχουν επίσης καθοριστικό ρόλο στην επιτυχή αντιμετώπιση του στρες.
Σαν πρώτη βοήθεια κάντε τα εξής:
1.Χαλαρώστε από την ένταση
2.Αντιμετωπίστε κατευθείαν το αγχογόνο ερέθισμα και μην το αποφεύγετε και
3. Ελέγξτε τις δυσάρεστες σκέψεις
Εάν όμως τα συμπτώματα είναι σοβαρά, χρειάζεται ιατρική βοήθεια τόσο για την αναγνώριση των πηγών του στρες αλλά και για την ανεύρεση του καλύτερου τρόπου αντιμετώπισης του.
