Το 1851 βυθίστηκε στα νερά της Μάγχης το πρώτο καλώδιο τηλέγραφου που συνέδεε το Ντόβερ με το Καλαί. Το 1852, κάποιος έγραψε "η ιδέα της σύνδεσης της Ευρώπης με την Αμερική με καλώδια που περνούν από τον Ατλαντικό δεν είναι καθόλου πρακτική, και είναι παράλογη".
Μαντέψτε τι έγινε το 1858. Ένα καλώδιο συνέδεσε την Ευρώπη με την Αμερική.
Μερικές φορές, τα πιο μεγάλα τεχνολογικά άλματα που κάνουν τον κόσμο τάξεις μεγέθους καλύτερο για τους Homo sapiens γίνονται ξαφνικά. Μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα ο κόσμος αλλάζει με κρίσιμο τρόπο και μετά η ζωή μόλις λίγα χρόνια πριν φαντάζει γραφική. Θυμάστε πώς ήταν πριν από τα κινητά τηλέφωνα; Πριν από το ίντερνετ; Φαντάζεστε πώς ήταν πριν από το ηλεκτρικό ρεύμα; Τον τηλέγραφο;
Το πρόβλημα είναι πως συνήθως είναι πάρα πολύ δύσκολο να προβλέψεις τον αντίκτυπο που θα έχουν αυτές οι αλλαγές, παρ’ όλο που εκ των υστέρων η αξία τους είναι οφθαλμοφανής.
Αυτή τη στιγμή συμβαίνει μια τέτοια αλλαγή, που λέτε, αλλά δεν είναι και πολύ δύσκολο να προβλέψει κανείς τον αντίκτυπό της, γιατί αφ’ ενός είναι πιο κραυγαλέα οφθαλμοφανής κι από τα κινητά τηλέφωνα, κι αφ’ ετέρου έχει ήδη ξεκινήσει.
Πριν από ένα μήνα ένα φορτηγό της γερμανικής Daimler έκανε το πρώτο του επίσημο δρομολόγιο στη Νεβάδα των ΗΠΑ μόνο του. Πήγε το φορτίο του από τη μία πόλη στην άλλη χωρίς να το οδηγήσει άνθρωπος. Υπήρχε ένας οδηγός στη θέση του οδηγού, αλλά δεν οδηγούσε, καθόταν ο άνθρωπος, κοιτούσε τη θέα, άκουγε μουσική, ποιος ξέρει. Ήταν εκεί τυπικά για να αναλάβει τον έλεγχο σε περίπτωση απροόπτου αλλά, μη γελιόμαστε, στην πραγματικότητα ήταν εκεί κυρίως για να είναι ήσυχοι οι λουδίτες που θα διάβαζαν την είδηση μετά. Ειδικά σε περίπτωση απροόπτου το ρομπότ θα ήταν πολύ πιο αποτελεσματικό. Βεβαίως, δεν ήταν το πρώτο αυτοκίνητο-ρομπότ (παρεμπιπτόντως: τι κρίμα που σπαταλήσαμε τη λέξη “αυτοκίνητο” εκατό χρόνια πριν φτιαχτούν πραγματικά αυτοκίνητα) που έχει κινηθεί στους δρόμους του δυτικού κόσμου. Όλες οι μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες δουλεύουν πάνω στη συγκεκριμένη τεχνολογία. Η Apple ετοιμάζεται να φτιάξει το δικό της αυτοκίνητο. Η Uber το ίδιο. Ακόμα και στα Τρίκαλα έχουν γίνει δοκιμές με ένα πρωτόγονο αυτόνομο λεωφορειάκι. Η Google δοκιμάζει αυτοκίνητα-ρομπότ εδώ και πολλά χρόνια, τα οχήματά της έχουν κάνει πάνω από 2,7 εκατομμύρια χιλιόμετρα σε πραγματικές συνθήκες, σε πόλεις και λεωφόρους. Σε όλες αυτές τις διαδρομές τους έχουν συμβεί 11 ατυχήματα. Σε όλα έφταιγαν οι άλλοι. Οι άνθρωποι.
Είναι πια καλά τεκμηριωμένο το ότι η τεχνολογία είναι ήδη ώριμη, έτοιμη. Τα ρομπότ-αυτοκίνητα του σήμερα μπορούν να διαβάζουν το δρόμο και να πηγαίνουν από το Α στο Β με μεγαλύτερη ασφάλεια και πολύ πιο γρήγορα από ό,τι οι άνθρωποι. Εχτές ο Ήλον Μασκ ανακοίνωσε πως σε δύο χρόνια όλα τα Tesla θα θα μπορούν να κινούνται μόνα τους -όχι μόνο τα καινούρια μοντέλα, αλλά και τα υπάρχοντα (πλέον τα αυτοκίνητα είναι σαν κινητά, αναβαθμίζονται μόνα τους). Αυτό θα έχει σημαντικές συνέπειες. Παιδιά που γεννιούνται σήμερα είναι πιθανό να μη χρειαστεί να βγάλουν ποτέ άδεια οδήγησης. Αλλά οι σημαντικότερες συνέπειες θα είναι στην αγορά των μεταφορών. Γι’ αυτό το δρομολόγιο της Daimler ήταν τόσο σημαντικό -ήταν το πρώτο επισήμως αδειοδοτημένο φορτηγό που έκανε δρομολόγιο σε αμερικανική πολιτεία.
Σήμερα η αγορά των μεταφορών στις ΗΠΑ απασχολεί περίπου 3,5 εκατομμύρια οδηγούς και άλλα 6,5 εκατομμύρια εργαζομένων σε περιφερειακές αγορές. Η δουλειά του οδηγού φορτηγού είναι μια από τις τελευταίες που μπορούν να εξασφαλίσουν αξιοπρεπή μισθό σε εργαζόμενους που δεν έχουν πτυχίο πανεπιστημίου. Η δουλειά αυτή σε λίγα χρόνια θα εξαφανιστεί.
Οι οδηγοί φορτηγών θα πάψουν να υπάρχουν, μαζί με τους οδηγούς λεωφορείων μακρών αποστάσεων, λίγο πριν από τους οδηγούς των ταξί και των λεωφορείων πόλεως. Τα ρομπότ θα κάνουν την ίδια δουλειά, χωρίς να χρειάζονται διάλειμμα και ξεκούραση, χωρίς να κουράζονται στο τιμόνι, χωρίς να οδηγούν απότομα ή επικίνδυνα, σπαταλώντας λιγότερα καύσιμα (όσο ακόμα χρησιμοποιούνται καύσιμα από τα αυτοκίνητα). Στις ΗΠΑ κάθε χρόνο σκοτώνονται 4000 άνθρωποι σε τροχαία ατυχήματα στα οποία εμπλέκονται φορτηγά. Στο 90% των περιπτώσεων η αιτία ήταν “ανθρώπινο λάθος”. Τα ρομπότ δεν κάνουν ανθρώπινα λάθη.
Και, φυσικά, οι αλλαγές θα επηρεάσουν τους πάντες. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το 2014 υπήρχαν στην Ελλάδα 34.000 ταξί, 36.000 φορτηγά ΔΧ και 27.000 λεωφορεία, δηλαδή πάνω από 100.000 επαγγελματικά οχήματα τα οποία δουλεύουν πολύ πολύ περισσότεροι από 100.000 επαγγελματίες (για να μην αναφέρουμε τα 1,3 εκ. φορτηγά ιδιωτικής χρήσης). Όσο ισχυρά συνδικάτα κι αν έχουν, την αναπόφευκτη μοίρα δεν τη γλιτώνουν -το πολύ πολύ να την καθυστερήσουν λιγάκι.
Το νόημα όλων αυτών, δεδομένου ότι μόλις τελείωσαν και οι πανελλήνιες εξετάσεις, ήταν το εξής: Αν είστε νέος ή νέα στο ξεκίνημα της σταδιοδρομίας σας και θέλετε να γίνετε επαγγελματίας οδηγός, μην το κάνετε. Και δεν είναι η μόνη δουλειά που δεν έχει πολύ μέλλον. Ένα σωρό δουλειές θα εξαφανιστούν ή θα αλλάξουν ολοσχερώς τα αμέσως επόμενα χρόνια, καθώς θα φτιάχνονται καλύτερες τεχνητές νοημοσύνες, αποδοτικότερα ρομπότ, υπερηχητικά τρένα και ποιος ξέρει τι άλλο. Ενώ εμείς ασχολούμαστε με το πόσο χρήσιμο βρίσκει το ΕΚΑΣ ο Κατρούγκαλος και τα μικρά σαΐνια μας δίνουν πανελλήνιες για να μπουν στη Νομική να γίνουν δικηγόροι, η παγκόσμια οικονομία αλλάζει ολοκληρωτικά. H Adidas, που φτιάχνει τα παπούτσια της στην Ασία, ξανανοίγει το 2017 εργοστάσιο παραγωγής στη Γερμανία, κι ετοιμάζεται να ανοίξει άλλο ένα στις ΗΠΑ. Στα καινούρια εργοστάσια τα παπούτσια θα τα φτιάχνουν ρομπότ, όχι Κινέζοι εργάτες. Σε 7-9 χρόνια η ζήτηση πετρελαίου για την παραγωγή βενζίνης θα έχει πέσει τόσο πολύ εξαιτίας της εξάπλωσης των ηλεκτρικών αυτοκινήτων, που θα προκαλέσει άλλη μια κατάρρευση των τιμών αντίστοιχη του ’14 -η οποία δεν έχει αναστραφεί εξάλλου. Και τι έκανε, ας πούμε, η Σαουδική Αραβία τις προάλλες; Επένδυσε 3,5 δισ. στην Uber. Χαμός γίνεται.
Υπάρχουν μέσα σ’ αυτό το κοσμογονικό, δημιουργικό χάος ευκαιρίες για το παραγωγικό μοντέλο μιας μικρής χρεωκοπημένης χώρας; Πιθανότατα. Κανείς αρμόδιος δεν τις αναζητεί όμως. Γράφονται έρευνες, διατυπώνονται ιδέες, αλλά δεν υπάρχει ζύμωση, κινητοποίηση, διάθεση για αλλαγή, κάποιος εκεί σε κάποιο από τα εξακόσα κτίρια που χρησιμοποιεί το κράτος που να σκαρώνει ιδέες για κίνητρα, αδειοδοτήσεις, άρση εμποδίων και να μπορεί και να τα υλοποιήσει. Στην Ολλανδία έδωσαν κίνητρα για να φτιάξει η Tesla το πρώτο ευρωπαϊκό της εργοαστάσιο. Εδώ οι συνδικαλιστές διώχνουν κρουαζιερόπλοια επειδή πουλήθηκε ένα λιμάνι.
Οι δε παλαβοί απ’ έξω από το κράτος (στην άγονη στέππα) που έχουν επίγνωση του τι συμβαίνει, ευαίσθητες κεραίες, και διάθεση να μπλέξουν με το μέλλον, είναι πλέον εντελώς απ’ έξω. Από τη χώρα.
Οπότε το μόνο χρήσιμο συμπέρασμα όλων αυτών αφορά αυτούς τους νέους και τις νέες που προσπαθούν να αποφασίσουν τι θα κάνουν σε μια χώρα με το μισό πληθυσμό να πληρώνονται απευθείας από το κράτος, με ανεργία στο 24%, φορολογία στα ουράνια, μηδενικά κίνητρα για τις επιχειρήσεις για να ανοίξουν δουλειές, μηδενική στήριξη στην έρευνα, πενιχρή στήριξη στους ανέργους και τους φτωχούς, και παντελή άγνοια για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα-ρομπότ που γυρνοβολάνε μόνα τους στις λεωφόρους κρατών που κάνουν τα πράγματα λίγο καλύτερα από εμάς. Και το συμπέρασμα είναι το εξής:
Κάντε ό,τι καταλαβαίνετε.
Μόνο μη γίνετε φορτηγατζήδες.
