"Το πλοίο των τρελών" του Ιερώνυμου Μπος*
Δεν είναι δύσκολο να κατανοήσουμε πώς η κοινωνική, πολιτική και θεσμική ισχύς μεγεθύνει το καταστρεπτικό δυναμικό ενός ηλίθιου ανθρώπου.
Αλλά πρέπει και να εξηγήσουμε και να αντιληφθούμε τι ακριβώς είναι αυτό που καθιστά ένα ηλίθιο άτομο τόσο επικίνδυνο για τους άλλους ανθρώπους – ή, με άλλα λόγια, σε τι συνίσταται η δύναμη της ηλιθιότητας.
Στην ουσία, οι ηλίθιοι άνθρωποι είναι επικίνδυνοι και επιβλαβείς επειδή οι λογικοί άνθρωποι δυσκολεύονται να συλλάβουν και να κατανοήσουν την παράλογη συμπεριφορά.
Ένα ευφυές άτομο πιθανά να κατανοήσει τη λογική ενός κακοποιού. Οι πράξεις των κακοποιών ακολουθούν ένα σχέδιο με κάποια συλλογιστική – επίβουλη συλλογιστική μεν, αλλά παρ’ όλα αυτά συλλογιστική.
Ο κακοποιός επιθυμεί ενεργητικό στο λογαριασμό του.
Εφόσον δεν είναι αρκετά έξυπνος ώστε να σχεδιάσει πρακτικές που θα του αποφέρουν όφελος και παράλληλα θα ωφελήσουν κι εσάς, θα παραγάγει το ενεργητικό του προκαλώντας παθητικό στο δικό σας λογαριασμό.
Η συμπεριφορά του είναι κατακριτέα, αλλά διέπεται από μία λογική, και ένας λογικός άνθρωπος μπορεί να την προβλέψει.
Μπορείς να μαντέψεις πώς θα ενεργήσει ένας κακοποιός, τους κακόβουλους χειρισμούς του και τις υστερόβουλες φιλοδοξίες του και συχνά είναι εφικτό να θωρακίσεις τις άμυνές σου.
Με ένα ηλίθιο άτομο, αυτό είναι παντελώς αδύνατο, όπως εξηγείται από τον Τρίτο Βασικό Νόμο.
Ένα ηλίθιο πλάσμα σε κατατρέχει χωρίς λόγο, χωρίς να προσβλέπει σε κάποιο πλεονέκτημα, χωρίς σχέδιο ή μεθόδευση και στις πλέον ακατάλληλες στιγμές και μέρη.
Όταν αντιμετωπίζεις ένα ηλίθιο άτομο, βρίσκεσαι ολοκληρωτικά στο έλεός του.
[...]
Αυτό είναι που και ο Ντίκενς και ο Σίλερ είχαν κατά νου, όταν ο πρώτος παρέθετε πως «με ηλιθιότητα και καλή πέψη ο άνθρωπος μπορεί να υπομείνει αρκετά» και ο τελευταίος έγραφε πως «ενάντια στην ηλιθιότητα ακόμη και οι Θεοί αγωνίζονται μάταια».
"Το πλοίο των τρελών" του Ιερώνυμου Μπος
Ο Ιερώνυμος Μπος, κάπου μεταξύ 1490 και 1510, ζωγράφισε έναν μικρό πίνακα που ανήκει από το 1918 στο Μουσείο του Λούβρου. Ονομάσθηκε Το πλοίο των τρελών και απεικονίζει μια δεκάδα ανθρώπων να οργιάζουν τρώγοντας και πίνοντας πάνω σε μια βάρκα ξανοιγμένη στη θάλασσα.
*"Το πλοίο των τρελών" του Ιερώνυμου Μπος
Στο κέντρο της βάρκας ένας φραγκισκανός μοναχός και μια καλόγρια που παίζει λαούτο κάθονται αντικριστά. Έχουν ορθάνοιχτα τα στόματά τους σαν να θέλουν να τραγουδήσουν ή να προσπαθούν να δαγκώσουν ένα παξιμάδι που κρέμεται ανάμεσά τους. Πίσω τους δυο βαρκάρηδες με κόκκινα πουκάμισα. Ο ένας αντί για κουπί έχει μια τεράστια κουτάλα· στο κεφάλι του άλλου ισορροπεί ένα ποτήρι και στην άκρη του κουπιού του μια αναποδογυρισμένη στάμνα. Στη μια άκρη της βάρκας μια γυναίκα ετοιμάζεται να χτυπήσει μ' ένα κανάτι έναν άνδρα που κρατά ένα φλασκί μισοβυθισμένο στο νερό. Στην άλλη άκρη της κάποιος προσπαθεί να ξεκρεμάσει από το κατάρτι μια ψημένη πάπια, ενώ παραδίπλα ένας άλλος σκύβει για να ξεράσει. Ένας τρελός, αναγνωρίσιμος από τη φορεσιά του και τη μαρόττα που κρατά, κάθεται σε ένα κλαδί πίνοντας ήσυχα το ποτό του χωρίς να συμμετέχει στην κραιπάλη των υπολοίπων. Έξω από τη βάρκα δυο άνθρωποι βρίσκονται στο νερό· ο ένας πιάνεται από την κουπαστή σαν να θέλει να ανέβει χωρίς κανείς από τους μεθυσμένους επιβάτες να του δίνει σημασία.Στο κατάρτι είναι δεμένα κλαδιά και λουλούδια μέσα από τα οποία ξεπροβάλει το κεφάλι μιας κουκουβάγιας (που μοιάζει και με νεκροκεφαλή). Τέλος, στη κορυφή του καταρτιού κυματίζει μια σημαία με την ημισέληνο.
"Το πλοίο των τρελών" του Ιερώνυμου Μπος
Ο Ιερώνυμος Μπος, κάπου μεταξύ 1490 και 1510, ζωγράφισε έναν μικρό πίνακα που ανήκει από το 1918 στο Μουσείο του Λούβρου. Ονομάσθηκε Το πλοίο των τρελών και απεικονίζει μια δεκάδα ανθρώπων να οργιάζουν τρώγοντας και πίνοντας πάνω σε μια βάρκα ξανοιγμένη στη θάλασσα.
*"Το πλοίο των τρελών" του Ιερώνυμου Μπος
Στο κέντρο της βάρκας ένας φραγκισκανός μοναχός και μια καλόγρια που παίζει λαούτο κάθονται αντικριστά. Έχουν ορθάνοιχτα τα στόματά τους σαν να θέλουν να τραγουδήσουν ή να προσπαθούν να δαγκώσουν ένα παξιμάδι που κρέμεται ανάμεσά τους. Πίσω τους δυο βαρκάρηδες με κόκκινα πουκάμισα. Ο ένας αντί για κουπί έχει μια τεράστια κουτάλα· στο κεφάλι του άλλου ισορροπεί ένα ποτήρι και στην άκρη του κουπιού του μια αναποδογυρισμένη στάμνα. Στη μια άκρη της βάρκας μια γυναίκα ετοιμάζεται να χτυπήσει μ' ένα κανάτι έναν άνδρα που κρατά ένα φλασκί μισοβυθισμένο στο νερό. Στην άλλη άκρη της κάποιος προσπαθεί να ξεκρεμάσει από το κατάρτι μια ψημένη πάπια, ενώ παραδίπλα ένας άλλος σκύβει για να ξεράσει. Ένας τρελός, αναγνωρίσιμος από τη φορεσιά του και τη μαρόττα που κρατά, κάθεται σε ένα κλαδί πίνοντας ήσυχα το ποτό του χωρίς να συμμετέχει στην κραιπάλη των υπολοίπων. Έξω από τη βάρκα δυο άνθρωποι βρίσκονται στο νερό· ο ένας πιάνεται από την κουπαστή σαν να θέλει να ανέβει χωρίς κανείς από τους μεθυσμένους επιβάτες να του δίνει σημασία.Στο κατάρτι είναι δεμένα κλαδιά και λουλούδια μέσα από τα οποία ξεπροβάλει το κεφάλι μιας κουκουβάγιας (που μοιάζει και με νεκροκεφαλή). Τέλος, στη κορυφή του καταρτιού κυματίζει μια σημαία με την ημισέληνο.
Οι βασικοί νόμοι της ανθρώπινης ηλιθιότητας,
Carlo M. Cipolla,
Εκδότης ΚΕΔΡΟΣ,
