Μήπως μπλέκετε σε σχέσεις χωρίς κατανόηση; Φοβάστε να δείξετε τον πραγματικό εαυτό σας, μήπως και σας απορρίψουν; Βάζετε τις ανάγκες των άλλων πάνω από τις δικές σας; Μήπως αισθάνεστε ότι πρέπει, με κάθε κόστος, να αγωνίζεστε για το καλύτερο, κι αυτό αποδεικνύεται συνεχώς λιγότερο καλό;
Οι πιο συνηθισμένες «παγίδες ζωής», οι στερεότυποι εκείνοι τρόποι με τους οποίους ανακυκλώνουμε τα σενάρια της ζωής μας και εξαιτίας των οποίων βιώνουμε μια συνεχή δυσφορία ή δυσλειτουργούμε σε διαπροσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο, αποτέλεσαν το αντικείμενο μελέτης των ψυχολόγων Jefrey Young και Janet Klosko, οι οποίοι εισήγαγαν την έννοια των σχημάτων και τη Θεραπεία Σχημάτων.
Τι είναι μια παγίδα;
Οι παγίδες (ή αλλιώς σχήματα) αναπτύσσονται κατά τον Young ως αποτέλεσμα τοξικών εμπειριών της παιδικής μας ηλικίας. Ένα σχήμα είναι δηλαδή:
- ένα ευρύ, διάχυτο πρόβλημα ή μοτίβο
- αποτελούμενο από μνήμες, συναισθήματα, σκέψεις και σωματικές αισθήσεις
- που αφορά τον εαυτό και τις σχέσεις με τους άλλους
- που δημιουργήθηκε στην παιδική ηλικία ή στην εφηβεία
- που αναπτύχθηκε σε όλη τη διάρκεια της ζωής και
- που είναι δυσλειτουργικό σε σημαντικό βαθμό.
Οι δυσλειτουργικές συμπεριφορές αναπτύσσονται ως απάντηση στις παγίδες.
Η ειρωνεία της επανάληψης
Στην ενήλικη ζωή οι παγίδες διεγείρονται από γεγονότα, τα οποία αντιλαμβανόμαστε (ασυνείδητα) ως παρόμοια με τις τραυματικές εμπειρίες της παιδικής μας ηλικίας. Όταν κάποια από τις παγίδες ενεργοποιηθεί, βιώνουμε ένα ισχυρό αρνητικό συναίσθημα, όπως: θλίψη, ντροπή, φόβο ή οργή.
Οι παγίδες παλεύουν να επιβιώσουν, ως αποτέλεσμα της ανθρώπινης ανάγκης για συνέπεια. Αν και η παγίδα προκαλεί πόνο, είναι άνετη και οικεία. Έχει «σωστή» αίσθηση. Οι άνθρωποι νιώθουν να ελκύονται από γεγονότα που ενεργοποιούν τις παγίδες τους. Παραδόξως, τους οδηγούν άθελά τους να αναπαράγουν στην ενήλικη ζωή τους τις συνθήκες της παιδικής ηλικίας, που ήταν τόσο βλαπτικές γι’ αυτούς.
Η δυσλειτουργική φύση των παγίδων συνήθως γίνεται εξαιρετικά εμφανής αργότερα στη ζωή, όταν οι άνθρωποι συνεχίζουν να διαιωνίζουν τις παγίδες τους στις αλληλεπιδράσεις τους με τους άλλους ανθρώπους, έστω και αν οι αντιλήψεις τους δεν είναι πια ακριβείς.
Πώς αναπτύσσονται οι παγίδες;
Η κληρονομικότητα, η έμφυτη ιδιοσυγκρασία και το περιβάλλον, τα πρώιμα τραυματικά γεγονότα αλληλεπιδρούν. Ως αποτέλεσμα αυτής της αλληλεπίδρασης προκύπτουν οι παγίδες.
Πρώιμες εμπειρίες: οι τοξικές εμπειρίες της παιδικής ηλικίας είναι η πρωταρχική πηγή των παγίδων. Οι παγίδες, που αναπτύσσονται νωρίτερα και ισχυρότερα ανακύπτουν συνήθως μέσα από την οικογένεια. Σε μεγάλο βαθμό, η δυναμική της οικογένειας είναι η δυναμική ολόκληρου του πρώιμου κόσμου του παιδιού. Άλλες επιρροές είναι οι φίλοι, το σχολείο, οι κοινωνικές ομάδες, η κουλτούρα του περιβάλλοντος. Οι παγίδες, που αναπτύσσονται αργότερα δεν είναι τόσο γενικές ή διάχυτες ή τόσο έντονες.
Ιδιοσυγκρασία: η ιδιοσυγκρασία καθορίζει εν μέρει το κατά πόσο το άτομο ταυτίζεται με τα χαρακτηριστικά ενός «σημαντικού άλλου» και τα εσωτερικεύει.
Κάθε παιδί έχει μια μοναδική και διακριτή προσωπικότητα ή ιδιοσυγκρασία από τη γέννησή του. Η συναισθηματική ιδιοσυγκρασία αλληλεπιδρά με τα οδυνηρά γεγονότα της παιδικής ηλικίας για τη δημιουργία των παγίδων. Οι διαφορετικές ιδιοσυγρασίες εκθέτουν επιλεκτικά τα παιδιά σε διαφορετικές περιστάσεις της ζωής (για παράδειγμα: ένα επιθετικό παιδί είναι ίσως πιο πιθανό να προκαλέσει τη σωματική κακοποίηση από ένα βίαιο γονέα, σε σχέση με ένα παθητικό παιδί). Επιπλέον, οι διαφορετικές ιδιοσυγκρασίες καθιστούν σε διαφορετικό βαθμό τα παιδιά ευάλωτα σε παρόμοιες περιστάσεις της ζωής. Ένα εξαιρετικά ευνοϊκό ή αρνητικό πρώιμο περιβάλλον μπορεί να κάμψει τη συναισθηματική ιδιοσυγκρασία σε σημαντικό βαθμό και το αντίστροφο.
Τι χρειάζεται ένα παιδί για να αναπτυχθεί;
Τα παιδιά έχουν κάποιες βασικές συναισθηματικές ανάγκες, που χρειάζεται να καλυφθούν. Οι ανάγκες αυτές είναι καθολικές, τις έχουν δηλαδή όλοι οι άνθρωποι, αν και κάποιοι έχουν εντονότερες ανάγκες από άλλους.
Οι παγίδες προκύπτουν από ανεκπλήρωτες συναισθηματικές ανάγκες κατά την παιδική ηλικία. Οι πέντε πυρηνικές συναισθηματικές ανάγκες των ανθρώπων είναι:
- Βασική ασφάλεια: ασφάλεια, σταθερότητα, φροντίδα και αποδοχή
- Επαφή με τους άλλους
- Αυτονομία
- Αυτοεκτίμηση
- Αυτοέκφραση
- Ρεαλιστικά όρια
Η παγίδα της εγκατάλειψης "Σε παρακαλώ μη με αφήνεις!"...
Εάν αναγνωρίζετε αυτή τη φράση για τον εαυτό σας, τότε αυτό σημαίνει ότι βιώνετε έντονα συναισθήματα όταν μικρά ή μεγάλα γεγονότα ζωής ξυπνάνε τη βασική σας πεποίθηση: θα χάσετε τους ανθρώπους που αγαπάτε και θα μείνετε εντελώς μόνοι/ες, θα εγκαταλειφθείτε και αυτό θα κρατήσει για πάντα.
Ακόμα και σύντομοι αποχωρισμοί μπορεί να σας κάνουν να νιώσετε ανασφαλής, και ίσως να προσκολληθείτε υπερβολικά στο/στη σύντροφό σας, να θυμώσετε ή να φοβηθείτε αδικαιολόγητα μπροστά σε έναν ενδεχόμενο αποχωρισμό.
Οι αιτίες για να δημιουργηθεί μια τέτοια παγίδα κατά την παιδική ηλικία είναι πολλές και διαφορετικές για κάθε άτομο. Μπορεί να μεγαλώσατε με νταντάδες ή σε κάποιο ίδρυμα, με πολλές διαφορετικές μητρικές φιγούρες σε πολύ μικρή ηλικία. Μπορεί κάποιος γονιός σας να πέθανε ή να σας εγκατέλειψε όταν ήσασταν μικρός/ή, ή να χάσατε την προσοχή ενός γονιού σας σε σημαντικό βαθμό, όταν για παράδειγμα γεννήθηκε το αδελφάκι σας.
Μπορεί, επίσης, η μητέρας σας να είχε εισαχθεί στο νοσοκομείο ή να είχε απομακρυνθεί από κοντά σας για ένα μεγάλο διάστημα όταν ήσασταν παιδί, ή η ίδια να ήταν ασταθής (έπεφτε σε κατάθλιψη, θύμωνε, μεθούσε). Τελος, μπορεί οι γονείς σας να χώρισαν όταν ήσασταν μικρός/ή ή να μάλωναν τόσο πολύ, που φοβόσασταν ότι η οικογένεια θα διαλυθεί. Αντιθέτως, η οικογένειά σας μπορεί να ήταν υπερβολικά περιοριστική και υπερπροστατευτική, ώστε δεν μάθατε ποτέ να αντιμετωπίζετε τις δυσκολίες της ζωής σαν παιδί.
Τι συμβαίνει όμως όταν ενεργοποιείται η παγίδα; Αρχικά μπορεί να σας πιάσει έντονο άγχος και ένα παραλήρημα: "Πού έχει πάει; Είμαι ολομόναχος/η, χάθηκα". Το άγχος αυτό μπορεί να κορυφωθεί και να κρατήσει ακόμη και για μέρες. Όταν κάποια στιγμή περάσει και θα έχει έρθει η αποδοχή, θα εμφανιστεί ταυτόχρονα και η λύπη, που μπορεί όμως να φτάσει μέχρι και την κατάθλιψη. Εάν τελικά αυτός ή αυτή επιστρέψει σε εσάς, τότε εσείς θυμώνετε μαζί του/της που σας εγκατέλειψε, αλλά και με τον εαυτό σας για τη μεγάλη σας αδυναμία.
Φαίνεται να γοητεύεστε από ανθρώπους και συντρόφους που σαν δημιουργούν ένα ανάμεικτο συναίσθημα ελπίδας και αμφιβολίας ότι θα μείνουν σταθερά μαζί σας. Αποφεύγετε ίσως και τις στενές σχέσεις από το φόβο ότι θα τις χάσετε ή ότι θα δεθείτε πάρα πολύ και θα πληγωθείτε. Θυμώνετε εύκολα και υπεραντιδράτε απέναντι σε ενδείξεις ότι ο/η σύντροφός σας θέλει να σας εγκαταλείψει.
Συνειδητοποιήστε, λοιπόν, την εγκατάλειψη της παιδικής σας ηλικίας, ανακαλύψτε και καταγράψτε τις αφορμές κατά τις οποίες βγαίνει η παγίδα στην καθημερινή σας ζωή. Αποφύγετε τους επιπόλαιους, ασταθείς και αμφιθυμικούς συντρόφους, πιστέψτε ότι υπάρχουν άνθρωποι που θα μείνουν δίπλα σας και δεν θα σας εγκαταλείψουν και μην υπεραντιδράτε στους φυσιολογικούς αποχωρισμούς μιας φυσιολογικής σχέσης.
Η παγίδα της δυσπιστίας και της κακοποίησης "Δεν μπορώ να σε εμπιστευτώ"
Η παγίδα αυτή διαθέτει ένα κράμα συναισθημάτων τα οποία νιώθουμε ότι είναι έτοιμα να εκραγούν: Πόνος, Φόβος, Οργή και Θλίψη.
Η διάθεσή σας είναι πολύ συχνά ευμετάβλητη ή αποστασιοποιήστε πλήρως από τα συναισθήματά σας που νιώθετε να σας παραλύουν, δίνοντας την εντύπωση ότι βρίσκεστε κάπου αλλού. Για εσάς οι σχέσεις είναι επικίνδυνες και απρόβλεπτες. Δυσκολεύεστε να εμπιστευτείτε τους ανθρώπους, είστε σε μια συνεχή επιφυλακή ενώ πιστεύετε (με βάση τις εμπειρίες σας) ότι μπορεί να σας πληγώσουν, να σας προδώσουν και να σας χρησιμοποιήσουν.
Έχετε καταλήξει σε αυτά τα συμπεράσματα γιατί κάποιος στην οικογένειά σας σας κακοποιούσε λεκτικά, σωματικά ή σεξουαλικά. Δεν μπορέσατε να εμπιστευτείτε τους ανθρώπους στην οικογένειά σας γιατί μπορεί να εκμεταλλεύονταν τις αδυναμίες σας, να σας έλεγαν ψέματα, να σας έδιναν υποσχέσεις που δεν κρατούσαν... Επιπλέον, μπορεί να εξαναγκαζόσασταν να κάνετε πράγματα με την απειλή της αυστηρής τιμωρίας ή της αντεκδίκησης ή οι άνθρωποι στην οικογένειά σας να ήταν εναντίον σας ή να σας μιλούσαν με τρόπο που σας πλήγωναν.
Η κακοποίηση κάνει τους ανθρώπους να ντρέπονται για τον εαυτό τους και να πιστεύουν ότι άξιζαν αυτό που έπαθαν. Οι άλλοι τους έκαναν να πιστέψουν ότι δεν έχουν δικαίωμα να διεκδικήσουν κάποια πράγματα ή να υποστηρίξουν τον εαυτό τους. Το άτομο για να αντέξει τα συναισθήματα και τις εικόνες ή την πραγματικότητα της κακοποίησης, αποδράει ψυχολογικά (διάσχιση) και αποστασιοποιείται.
Εάν αναγνωρίζετε κάτι από τα παραπάνω σε εσάς, τότε ίσως να αντιληφθείτε ότι επιλέγετε συντρόφους με ένα οξύθυμο χαρακτήρα που σας τρομάζει, που χάνει τον έλεγχο και σας ταπεινώνει, σας υποτιμά και σας κατακρίνει. Δεν σέβεται τις ανάγκες σας, σας εξαναγκάζει να κάνετε διάφορα πράγματα και εκμεταλλεύεται τις αδυναμίες σας.
Ο λόγος που όλοι μας τείνουμε να επαναλαβάνουμε τα ίδια βιώματα και αυτοκαταστροφικά σενάρια που ζήσαμε σαν παιδιά, είναι ότι μας είναι πιο οικεία. Τις περισσότερες φορές έχουμε εσωτερικεύσει επικριτικές φωνές και έχουμε λανθασμενα πιστέψει ότι εμείς είμαστε οι κακοί της όλης υπόθεσης.
Εάν όλα τα παραπάνω νιώθετε να σας δυσκολεύουν, μη διστάσετε να ζητήσετε να δείτε ένα θεραπευτή για να σας βοηθήσει να απεγκλωβιστείτε από αυτή την παγίδα.
Αναγνωρίστε πως ξεκίνησε και φαντασιακά (για αρχή) εκφράστε το θυμό σας σε αυτόν που σας κακοποίησε, μέχρι να βρείτε τον τρόπο να τον/την αντιμετωπίσετε.
Μην ανέχεστε την κακοποίηση στις τωρινές σας σχέσεις και προσπαθήστε να δημιουργήσετε σχέση μ' ένα άτομο που σέβεται τα διακαιώματά σας και δε θέλει να σας πληγώσει.
Η παγίδα της μειονεκτικότητας "Είμαι ανάξιος/α"
Κυρίαρχο συναίσθημα εδώ είναι η Ντροπή.
Ντρέπεστε όταν εκτίθενται τα ελαττώματά σας και μπορεί να κάνετε το παν για να αποφύγετε τέτοιες καταστάσεις.
Πιστεύετε για τον εαυτό σας ότι δεν αξίζετε και ψάχνετε συνεχώς αποδείξεις ότι οι άνθρωποι σας αντιπαθούν και σας απορρίπτουν. Μπορεί να γίνεστε αυτοτιμωρητικός/ή και αυτό με τη σειρά του να σας κάνει πολύ ευάλωτους/ες στις σχέσεις.
Κάθε ένας από εμάς διαχειρίζεται με το δικό του τρόπο την παγίδα της Μειονεκτικότητας. Κάποιοι επιτρέπουν στον εαυτό τους να γίνουν ευάλωτοι σε κάποια συγκεκριμένα σημεία και να αποκαλύψουν συναισθήματα, κάποιοι άλλοι κρύβουν ορισμένα, ένω άλλοι φροντίζουν να υπεραναπληρώνουν αυτό που στην πραγματικότητα είναι και να καμουφλάρονται.
Τα συναισθήματα της αποκάλυψης είναι δύσκολα και η κακή εικόνα εαυτού φαίνεται να είναι πειστική και παγιωμένη. Για το λόγο αυτό, πολλοί λίγοι έρχονται αναγνωρίζοντας ότι νιώθουν μειονεκτικά.
Όλα ξεκίνησαν όταν κάποιος στην οικογένειά σας ήταν υπερβολικά επικριτικός, προσβλητικός ή τιμωρητικός και ίσως σας έκανε να νιώθετε προβληματικός/ή. Iσως σας κατηγορούσαν για ό,τι συνέβαινε στο σπίτι και τόνιζαν διαρκώς πόσο κακός/ια ή ανάξιος/α ήσασταν. Το αίσθημα της ταπείνωσης ακολουθούσε κάθε τέτοια συμπλοκή ενώ τα ελαττώματά σας (γιατί όλοι έχουμε!) βρίσκονταν στο στόχαστρο.
Τα ελαττώματά μας όμως είναι ένα κομμάτι του πραγματικού μας εαυτού. Και αν τα κρύβουμε σε σημείο που αρνούμαστε ότι τα έχουμε, είναι σαν να σκοτώνουμε και να θάβουμε ένα κομμάτι από εμάς. Αλλά επειδή οι πρώιμες εμπειρίες μας πάντα θα μας "κυνηγάνε", προσέξτε μήπως γίνετε εσείς επικριτικός με τα παιδιά σας, με τη σύντροφό σας ή με τους φίλους σας.
Αν θέλετε να κάνετε κάτι διαφορετικό ώστε να το αλλάξετε, αρχίστε να παρατηρείτε πως αντδράτε όταν νιώθετε μειονεκτικά σε διάφορες περιστάσεις. Παρακολουθήστε τα συναισθήματά σας και καταγράψετε τα χαρίσματα και τα ελαττώματά σας από την παδική σας ηλικία μέχρι σήμερα. Δεχτείτε την αγάπη από τους κοντινούς σας ανθρώπους και σταματήστε να αφήνετε τους άλλους να σας φέρονται άσχημα. Αξιολογήστε κατά πόσο σοβαρά είναι τα ελαττώματά σας και γράψτε ένα γράμμα στον επικριτικό γονέα σας.
Η παγίδα της αποτυχίας "Νιώθω αποτυχημένος/η"
Είτε τα καταφέρνετε, είτε όχι, τις περισσότερες φορές νιώθετε ότι αποτυγχάνετε. Αποθαρρύνεστε από το να κάνετε καινούρια βήματα, λέγοντας "Ποιο το όφελος. Αφού πάλι σε αποτυχία θα καταλήξει" και χάνετε όλο και περισσότερο ευκαιρίες και δεξιότητες.
Η παγίδα της αποτυχίας κατακλήζει σχεδόν όλους τους τομείς. Επαγγελματικούς, προσωπικούς..... Η προσμονή για μια αποτυχία, ίσως να λειτουργεί και σαν αυτοεκπληρούμενη προφητεία, σαμποτάροντας πολύ συχνά τον εαυτό σας. Μερικοί πιο συχνοί τρόποι ίσως να είναι το γεγονός ότι υποτιμάτε τις ικανότητές και τα επιτεύγματά σας και μεγεθύνετε τις αδυναμίες και τα λάθη σας.
Αποφεύγετε ίσως να πέρνετε πρωτοβουλίες ή αποφάσεις μόνοι σας στη δουλειά, με αποτέλεσμα να μην σας εμπιστευτούν για μια πιο υπεύθυνη θέση. Επιλέγετε μια καριέρα κατώτερη των δυνατοτήτων σας, ή σε μια προσπάθεια να κρύψετε και να υπεραναπληρώσετε το αίσθημα της αποτυχίας, μπορεί να επιλέξετε μια δουλειά πάρα πολύ δύσκολη και αυτό να σας φέρει πάλι στο ίδιο σημείο.
Αν γυρίσετε το χρόνο πίσω, ίσως να ξανανιώσετε εκείνο το αίσθημα που άφηνε πίσω της η έντονη επικριτικότητα από κάποιον γονέα σας. Οι γονείς σας μπορεί να σας είχαν θέσει πολύ υψηλές προσδοκίες, τις οποίες δικαίως σαν παιδί δεν μπορέσατε να εκπληρώσετε. Ίσως σας να σας συνέκριναν με τα αδέλφια σας/ξαδέλφια σας ή να είχατε μια μαθησιακή δυσκολία και να μην ήσασταν τόσο καλός μαθητής.
Τέλος, μπορεί οι γονείς σας να μην σας έθεταν αρκετούς περιορισμούς και έτσι να μην συνηθίσατε στην αυτοκυριαρχία ή στις ευθύνες. Συνεπώς, δεν είχατε την απαραίτητη στήριξη ώστε να μάθετε να κάνετε συστηματικά και αποτελεσματικά τις σχολικές σας εργασίες ή να μάθετε τεχνικές και ικανότητες.
Έχετε δυνατότητες αλλά δεν σας δόθηκαν οι ευκαιρίες να τις ανακαλύψετε και να τις αξιοποιήσετε. Φτιάξτε μια λίστα με τα προτερήματα και τις ικανότητές σας από όταν ήσασταν παιδί μέχρι σήμερα. Αν ανακαλύψετε ότι υπάρχουν κάποια πραγματικά κενά στις γνώσεις σας λόγω των χρόνων αποφυγής, αναγνωρίστε τα πραγματικά αίτια και μην κατηγορείτε άλλο τον εαυτό σας. Αναγνωρίστε την πρόοδο που έχετε κάνει και ανταμείψτε τον εαυτό σας που αποφασίζει να ξεκινήσει και να δοκιμάσει από την αρχή κάποιες νέες για εσάς δεξιότητες και ικανότητες.
Η παγίδα της ευαλωτότητας "Φοβάμαι την καταστροφή"
Κατακλύζεστε συχνά από το άγχος και τη σκέψη ότι θα σας πλήξει η καταστροφή και δεν θα μπορέσετε να την αντιμετωπίσετε. Υπάρχουν 4 κατηγορίες ευαλωτότητας, ανάλογα με το που ανήκει η παγίδα σας:
2) κίνδυνος,
3) φτώχεια,
4) απώλεια ελέγχου.
Αν ανήκετε στην πρώτη κατηγορία της υγείας και της ασθένειας, τότε μάλλον αναζητάτε διαρκώς σωματικά συμπτώματα που να προμηνύουν κάποιο πιθανό πρόβλημα.
Ανησυχείτε ότι κάτι σοβαρά ιατρικό σας συμβαίνει, αν και οι γιατροί σας διαβεβαιώνουν για το αντίθετο.
Όσον αφορά την παγίδα ευαλωτότητας στον κίνδυνο, φαίνεται να ανησυχείτε υπερβολικά τόσο για τη δική σας ασφάλεια όσο και των αγαπημένων σας προσώπων.
Όσον αφορά την παγίδα ευαλωτότητας στον κίνδυνο, φαίνεται να ανησυχείτε υπερβολικά τόσο για τη δική σας ασφάλεια όσο και των αγαπημένων σας προσώπων.
Φοβάστε τις φυσικές καταστροφές (σεισμοί, πλημμύρες), καθώς και τα αυτοκινητιστικά και αεροπορικά δυστυχήματα, παρόλο των λογικών πιθανοτήτων.
Η ευαλωτότητα ως προς τη φτώχεια αφορά κυρίως ανθρώπους που έζησαν την παιδική τους ηλικία σε εμπόλεμες, κατοχικές και οικονομικά δυσμενείς καταστάσεις της χώρας τους και της οικογένειάς τους. Αποταμιεύετε ακόμα και ευτελή ποσά και παρόλο την οικονομική άνεση που διαθέτετε, ανησυχείτε υπερβολικά ακόμα και για μικροέξοδα, φοβούμενοι/ες την απόλυτη οικονομική σας καταστροφή. Αν χάσετε τα χρήματά σας, τότε είστε έρμαιο της οποιαδήποτε καταστροφής σας έρθει!
Τέλος, η απώλεια ελέγχου αφορά εκείνα τα άτομα που έχουν ένα καταστροφολογικό τρόπο σκέψης και ίσως εκδηλώνουν πολλές προσβολές πανικού.
Αν και εσείς ανήκετε εδώ, τότε σίγουρα θα ξέρετε ότι ο φόβος σας είναι μήπως πάθετε νευρικό κλονισμό, λιποθυμήσετε, τρελαθείτε ή χάσετε τον έλεγχο. Σκέφτεστε ότι μπορεί να σας συμβεί το χειρότερο και νιώθετε τόσο αδύναμη/ος που δεν μπορείτε να αντιμετωπίσετε την πραγματικότητα.
Και για τις τέσσερις περιπτώσεις, η παιδική ηλικία έχει να μας δώσει μια καλή εξήγηση.
Ένας από τους γονείς σας μπορεί να είχε την ίδια παγίδα ή ήταν υπερπροστατευτικός και σας προειδοποιούσε συχνά για συγκεκριμένους κινδύνους. Από την άλλη πλευρά, μπορεί και να μη σας προστάτευαν αρκετά και έτσι να νιώθατε ευάλωτος/η. Επιπλέον, εάν εσείς ή κάποιος από τους γονείς σας πέρασε μια τραυματική εμπειρία, είναι πολύ πιθανό να σας στιγμάτισε με αυτόν τον τρόπο.
Αν θέλετε να κάνετε ένα βήμα προς την αντιμετώπιση αυτών των φόβων, κάντε μια πρώτη καταγραφή, βαθμολογήστε τους και βάλτε τους σε μια ιεραρχική κλίμακα.
Ζητήστε βοήθεια από αγαπημένα σας πρόσωπα και εξετάστε μαζί την πιθανότητα να συμβούν όλα αυτά που φοβάστε. Αντιμετωπίστε τον κάθε φόβο και ανταμείψτε τον εαυτό σας.
"Ανακαλύπτοντας ξανά τη ζωή σας"
των Jeffrey Young και Janet Klosko,
εκδόσεις Πατάκη
