Η υπερηφάνεια είναι η μεγαλύτερη πνευματική αρρώστια. Σαν την βδέλλα
που, αν κολλήσει επάνω σου, σου ρουφάει το αίμα, έτσι και η υπερηφάνεια
ρουφάει όλο το εσωτερικό του ανθρώπου. Φέρνει και πνευματική ασφυξία,
γιατί καταναλώνει όλο το πνευματικό οξυγόνο της ψυχής. Κοίταξε να
πετάξεις τον εαυτό σου, γιατί αν δεν πετάξεις τον εαυτό σου, θα σε
πετάξει ο εαυτός σου. Αν πετάξεις τον εαυτό σου, μετά θα πετάς. Τι τον
κρατάς τον εαυτό σου για τον εαυτό σου; Το κομμάτι της αγάπης που κρατάς
για τον εαυτό σου, το αφαιρείς από την ολοκληρωτική αγάπη που πρέπει να
έχεις για τους άλλους.
Αν γνωρίσεις τον εαυτό σου, θα δεις ότι δεν έχεις τίποτα δικό σου και τίποτε δεν μπορείς να κάνεις χωρίς τη βοήθεια
του Θεού. Αν λοιπόν καταλάβεις πως ότι καλό κάνεις είναι από τον Θεό
και όσες χαζομάρες κάνεις είναι δικές σου, τότε θα πάψεις να έχεις
εμπιστοσύνη στον εαυτό σου και θα απαλλαγείς από την αυτοπεποίθηση.
Λίγο αν μας εγκαταλείψει η Χάρις του Θεού, τίποτε δεν θα μπορούσαμε
να κάνουμε. Είναι απλά τα πράγματα. Έχει, ας υποθέσουμε, κάποιος μερικές
ικανότητες και υπερηφανεύεται γι’ αυτές. Πρέπει να σκεφθεί: Που τις
βρήκε; Του τις έδωσε ο Θεός. Αυτός τι έκανε; Τίποτε. Δίνει λ.χ. ο Θεός
σε κάποιον λίγο παραπάνω μυαλό και μπορεί να έχει μια μεγάλη επιχείρηση
και να ζει άνετα. Να υπερηφανευτεί ότι τα καταφέρνει; Λίγο να τον
εγκαταλείψει ο Θεός, μπορεί να χρεοκοπήσει και να πάει φυλακή.
Όταν κάποιος κάνει κάτι ταπεινά και με αγάπη και δεν βρει αναγνώριση,
μπορεί να του έρθει και ένα παράπονο. Αυτό είναι ανθρώπινο -όχι φυσικά
ότι και αυτό είναι σωστό, αλλά τότε έχει κανείς κάποια ελαφρυντικά. Όταν
όμως απαιτεί την αναγνώριση, αυτό είναι βαρύ∙ έχει μέσα εγωισμό και
ανθρωπαρέσκεια. Όσο μπορείς, να κινείσαι ταπεινά. Ότι κάνεις να το
κάνεις με φιλότιμο, για τον Χριστό και όχι από κενοδοξία για να ακούσεις
το «μπράβο» από τους ανθρώπους. Όταν ο άνθρωπος δε δέχεται τα «μπράβο»
από τους ανθρώπους και εργάζεται μόνο για τον Θεό, τότε ανταμείβεται από
τον Θεό και σ’ αυτήν τη ζωή με την άφθονη Χάρη Του και στην άλλη με τα
αγαθά του Παραδείσου.
Σε κάθε σου ενέργεια, ακόμη και στην παραμικρή σου κίνηση, κέντρο να είναι ο Θεός. Στρέψε όλο τον εαυτό σου προς τον Θεό.
Αν αγαπήσεις τον Θεό, ο νους σου θα είναι συνέχεια στο πως να
ευχαριστήσεις τον Θεό, και όχι στο πως να αρέσεις στους ανθρώπους.
Δυστυχώς, πολλές φορές οι πνευματικοί άνθρωποι θέλουν την αρετή, αλλά
θέλουν και κάτι που να τρέφει την υπερηφάνεια τους, δηλαδή αναγνώριση,
πρωτεία κ.τ.λ., κι έτσι μένουν με ένα κενό στην ψυχή τους, το κενό της
κενοδοξίας∙ δεν υπάρχει το πλήρωμα, το φτερούγισμα της καρδιάς. Και όσο
μεγαλώνει η κενοδοξία τους, τόσο μεγαλώνει και το κενό μέσα τους και
τόσο περισσότερο υποφέρουν.
Μόνο με τα αντίθετα των κοσμικών επιδιώξεων θα μπορέσεις να κινηθείς
στον πνευματικό χώρο. Στοργή θέλεις; Να χαίρεσαι, όταν δε σου δίνουν
σημασία. Ζητάς θρόνο; Κάθισε τον εαυτό σου στο σκαμνί. Ζητάς επαίνους;
Αγάπησε την περιφρόνηση, για να νιώσεις την αγάπη του Περιφρονημένου
Ιησού. Ζητάς δόξα; Ζήτα την αδοξία, για να νιώσεις την δόξα του Θεού.
Και όταν νιώσεις την δόξα του Θεού, θα νιώθεις τον εαυτό σου ευτυχισμένο
και θα έχεις μέσα σου την μεγαλύτερη χαρά απ’ όλες τις χαρές του
κόσμου.
ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ
Δεν γνωρίσαμε τον εαυτό μας. Αν τον γνωρίσουμε, η ψυχή μας θα
χαίρεται και θα ζητά ταπεινά το έλεος του Θεού. Η γνώση του εαυτού μας
γεννά την ταπείνωση. Γιατί, όσο περισσότερο γνωρίζει ο άνθρωπος τον
εαυτό του, τόσο περισσότερο ανοίγουν τα μάτια της ψυχής του και βλέπει
καθαρότερα την μεγάλη του αδυναμία. Γνωρίζει την αθλιότητά του και την
αχαριστία του, καθώς και την μεγάλη αρχοντιά και την ευσπλαχνία του
Θεοί, οπότε συντρίβεται εσωτερικά, ταπεινώνεται πολύ και αγαπάει τον Θεό
πολύ.
Όταν
σε ταπεινώνει ο άλλος και το δέχεσαι, τότε έχεις πραγματική ταπείνωση,
γιατί πραγματική ταπείνωση είναι η ταπείνωση στην πράξη, όχι στα λόγια.
Μια φορά ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός ρώτησε τους ανθρώπους που είχαν
συγκεντρωθεί γύρω του: «Ποιος από σας δεν έχει υπερηφάνεια;». «Εγώ»,
είπε κάποιος. «Έλα εδώ εσύ που δεν έχεις υπερηφάνεια, του λέει. Κόψε το
μισό μουστάκι και πήγαινε στη πλατεία». «Α, αυτό δεν μπορώ να το κάνω»,
του απαντά. «Ε, τότε δεν έχεις ταπείνωση», του λέει. Ήθελε να πει ο
Άγιος ότι χρειάζεται έμπρακτη ταπείνωση.
Όταν ο άνθρωπος βλέπει τον εαυτό του κάτω από όλους, κάτω, κάτω…, από
εκεί βγαίνει επάνω στον Ουρανό. Αλλά εμείς τι κάνουμε; Συγκρίνουμε τον
εαυτό μας με τους άλλους και βγάζουμε συμπεράσματα ότι είμαστε ανώτεροι
από εκείνους. «Και από εκείνον είμαι καλύτερος, λέμε, και από τον άλλο…
Δεν είμαι σαν κι αυτόν…». Από τη στιγμή όμως που έχουμε τον λογισμό ότι ο
άλλος είναι κατώτερος από εμάς, δεν μπορούμε να βοηθηθούμε.
Ο άνθρωπος ένα μόνο μπορεί να ξέρει: ότι δεν έχει καλή
πνευματική κατάσταση. Ακόμη και να έχει, δεν την βλέπει, επειδή και τότε
μόνο την αμαρτωλότητά του βλέπει. Γιατί όποιος αγωνίζεται για
την πρόοδο την πνευματική, ποτέ δεν βλέπει την πρόοδό του∙ μόνο τις
πτώσεις του βλέπει. Οι ταπεινοί και αφανείς ήρωες του Χριστού είναι οι
εξυπνότεροι του κόσμου, διότι κατορθώνουν να φυλάσσουν τον πνευματικό
τους θησαυρό στο θησαυροφυλάκιο του Θεού. Γι’ αυτό μεγάλη χαρά να
νιώθουμε όταν ζούμε στην αφάνεια, γιατί τότε θα δούμε πρόσωπο Θεού στην
άλλη ζωή και θα νιώθουμε και απ’ αυτήν τη ζωή την παρουσία Του δίπλα
μας.
Όταν υπάρχει ταπείνωση ο διάβολος δεν μπορεί να ρίξει την ψυχή. Ο
ταπεινός δεν πέφτει, γιατί βαδίζει χαμηλά. Ο Γερο- Αββακούμ, όταν
ασκήτευε στην έρημο της Βίγλας, τι είχε πάθει! Μια μέρα που έκανε
προσευχή με το κομποσκοίνι επάνω σ’ ένα βράχο του παρουσιάζεται ξαφνικά ο
διάβολος ως «άγγελος φωτός». «Αββακούμ, του λέει, με έστειλε ο Θεός να
σε πάρω στον Παράδεισο γιατί έγινες πια άγγελος∙ έλα να πετάξουμε». «Μα
εσύ έχεις φτερά, του λέει ο Γέροντας Αββακούμ, εγώ πώς θα πετάξω;». Και ο
δήθεν άγγελος του λέει: «Κι εσύ έχεις φτερά, αλλά δεν τα βλέπεις». Τότε
ο Γερο-Αββακούμ έκανε το σταυρό του και είπε: «Παναγιά μου, τι είμαι
εγώ για να πετάξω;». Αμέσως ο δήθεν άγγελος έγινε ένα μαύρο παράξενο
κατσίκι με φτερά σαν της νυχτερίδας και εξαφανίστηκε.
Βλέπετε πως με την ταπείνωση μπορούμε να καταλάβουμε τις παγίδες του διαβόλου;
Αποσπάσματα από το βιβλίο «Πάθη και Αρετές», του γέροντος Παϊσίου του αγιορείτου
