Το 1984, ο ψυχολόγος Ed Diener εισήγαγε ένα μοντέλο υποκειμενικής ευημερίας που αποτελείται από τρία στοιχεία. Σύμφωνα με αυτό το μοντέλο, υπάρχουν τρεις διαφορετικές αλλά συναφείς πτυχές του τρόπου με τον οποίο οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται την ευημερία τους:
Συχνή θετική επίδραση: Αυτό περιλαμβάνει την εμπειρία θετικών συναισθημάτων και διαθέσεων σε συχνή βάση.
Σπάνια αρνητική επιρροή: Αυτό περιλαμβάνει τη μη συχνή βίωση αρνητικών συναισθημάτων ή διαθέσεων.
Γνωστικές αξιολογήσεις: Αυτή η πτυχή του μοντέλου σχετίζεται με το πώς σκέφτονται οι άνθρωποι για τη ζωή τους και τη συνολική ικανοποίηση από τη ζωή.
Σύμφωνα με τον Diener, αυτοί οι τρεις παράγοντες ελέγχουν τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι βιώνουν την ποιότητα της ζωής τους. Περιλαμβάνει επίσης τις συναισθηματικές αντιδράσεις που έχουν οι άνθρωποι και τις γνωστικές κρίσεις που κάνουν για τις εμπειρίες της ζωής τους.1
Από την αρχική της εμφάνιση στα μέσα της δεκαετίας του 1980, η υποκειμενική ευημερία ως μέτρο της συνολικής ικανοποίησης από τη ζωή, της ευτυχίας και της ευημερίας έχει γίνει όλο και πιο διαδεδομένη. Χρησιμοποιείται συχνά ως μέτρο στην ψυχολογική έρευνα και ως δείκτης ατομικής υγείας. Δεδομένα σχετικά με την υποκειμενική ευημερία ομάδων μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για τη μέτρηση της αποτελεσματικότητας διαφόρων πρωτοβουλιών δημόσιας υγείας.
Στην έρευνά του, ο Diener διαπίστωσε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι γενικά αναφέρουν θετικά συναισθήματα για την ευημερία τους. Σε μελέτες με πολύ ευτυχισμένα άτομα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ενώ κανένας μεμονωμένος παράγοντας δεν καθόριζε την ευτυχία, εκείνοι που ανέφεραν τα υψηλότερα επίπεδα υποκειμενικής ευημερίας είχαν ικανοποιητική κοινωνική ζωή και σπάνια ήταν μόνοι.1
Πρόσθετα σημάδια της υποκειμενικής ευημερίας περιλαμβάνουν:
- Να αποδέχεστε τους άλλους ανθρώπους
- Κοινωνική δέσμευση
- Το να ανήκεις και να γίνεσαι αποδεκτός από τους άλλους
- Κοινοτική υποστήριξη και πόροι2
- Να βιώνεις μια αίσθηση νοήματος και σκοπού
- Αίσθημα ανεξαρτησίας
- Να αισθάνεστε ότι η ζωή σας είναι κοντά σε αυτό που θεωρείτε ως ιδανική ζωή
- Να αισθάνεστε ότι οι συνθήκες της ζωής σας είναι άριστες
- Αισθάνεστε ικανοποιημένοι με τη ζωή σας
- Αισθάνεστε ότι έχετε αποκτήσει τα πράγματα που θέλετε στη ζωή σας
- Να έχετε περισσότερα θετικά συναισθήματα από ό,τι αρνητικά
- Να έχετε ευκαιρίες να ασχοληθείτε με πνευματικές πρακτικές
- Κατακτάτε τομείς που είναι σημαντικοί για εσάς
- Σωματική ευεξία, όπως το να αισθάνεστε ότι κοιμάστε αρκετά, ότι ασκείστε και ότι τρώτε θρεπτικό φαγητό
- Αυτοαποδοχή
Όπως είχε αρχικά σχεδιαστεί από τον Diener, η υποκειμενική ευημερία εστίαζε κυρίως στη συναισθηματική και τη γνωστική ευημερία. Άλλοι ερευνητές έχουν προτείνει ότι μια άλλη πτυχή της ευημερίας που εστιάζεται στην αίσθηση του σκοπού και του νοήματος παίζει επίσης σημαντικό ρόλο στο πώς οι άνθρωποι αισθάνονται για τη ζωή τους.4
Η βιωμένη ευημερία αναφέρεται στο πόσο συχνά και πόσο έντονα οι άνθρωποι έχουν αισθήματα ευτυχίας και χαράς. Αυτός ο τύπος ευημερίας αναφέρεται συχνά και ως ηδονική ευημερία. Περιλαμβάνει τόσο τις συναισθηματικές όσο και τις γνωστικές εκτιμήσεις της συνολικής ευημερίας.
Η υποκειμενική ευημερία επικεντρώνεται κυρίως στην βιωμένη ευημερία. Ωστόσο, ένας άλλος τύπος ευημερίας που μπορεί να συμβάλει στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αξιολογούν τη ζωή και την ευτυχία τους είναι γνωστός ως ευδαιμονική ευημερία.
Η ευδαιμονική ευημερία πηγάζει από τη ζωή με νόημα. Η εργασία για την επίτευξη στόχων, η φροντίδα για τους άλλους, η εύρεση μιας αίσθησης σκοπού και η ζωή σύμφωνα με τα προσωπικά σας ιδανικά είναι σημαντικά συστατικά αυτού του τύπου υποκειμενικής ευημερίας.6
Η υποκειμενική ευημερία επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες. Αυτές οι επιρροές μπορεί να περιλαμβάνουν εκείνους που είναι εσωτερικοί, όπως η προσωπικότητα, ή εξωτερικοί, όπως το περιβάλλον ή ο πολιτισμός στον οποίο ζει ένα άτομο.
Το πώς αισθάνεστε για τη ζωή σας συχνά πηγάζει από την έμφυτη ιδιοσυγκρασία και τη συνολική σας προοπτική, αλλά οι συνθήκες στις οποίες ζείτε παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στο πόσο ευτυχισμένος και ικανοποιημένος αισθάνεστε. Και ο καθένας διαφέρει ως προς το τι του προσφέρει ευτυχία, οπότε ένας παράγοντας που είναι σημαντικός για ένα άτομο μπορεί να έχει μικρότερη βαρύτητα για κάποιον άλλον.
Βασικές αιτίες που παίζουν σημαντικό ρόλο στη συνολική υποκειμενική ευημερία:
Βασικοί πόροι: Το να έχετε αυτά που χρειάζεστε στη ζωή σας, είτε πρόκειται για χρήματα, είτε για στέγαση, είτε για υγειονομική περίθαλψη, αποτελεί σημαντικό μέρος της υποκειμενικής σας αίσθησης ευημερίας.
Προσωπικότητα και ιδιοσυγκρασία: Η έμφυτη ιδιοσυγκρασία σας μπορεί να επηρεάσει τα επίπεδα ευτυχίας σας καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής σας. Η προσωπικότητά σας είναι ένα άλλο βασικό στοιχείο. Χαρακτηριστικά όπως η εξωστρέφεια τείνουν να συνδέονται με πιο θετικά συναισθήματα για τη ζωή, ενώ ο νευρωτισμός τείνει να συνδέεται με μια πιο αρνητική προοπτική.
Νοοτροπία και ανθεκτικότητα: Οι άνθρωποι που διατηρούν μια θετική νοοτροπία και διαθέτουν μια ισχυρή αίσθηση ανθεκτικότητας τείνουν να αισθάνονται πιο αισιόδοξοι ακόμη και όταν αντιμετωπίζουν δύσκολα γεγονότα της ζωής.7
Κοινωνική υποστήριξη: Έρευνες έχουν δείξει ότι η ύπαρξη κοινωνικής υποστήριξης έχει ισχυρό αντίκτυπο τόσο στη σωματική όσο και στην ψυχική ευεξία.8
Κοινωνικοί παράγοντες: Τα χαρακτηριστικά της κοινωνίας στην οποία ζείτε, συμπεριλαμβανομένου του κατά πόσον επηρεάζεται από προβλήματα όπως το έγκλημα, ο πόλεμος, η φτώχεια ή οι συγκρούσεις, μπορούν επίσης να επηρεάσουν το πώς αισθάνεστε για τη ζωή σας.
Επίδραση της υποκειμενικής ευημερίας
Οι έρευνες δείχνουν ότι οι άνθρωποι που έχουν πιο θετική υποκειμενική ευημερία τείνουν να είναι πιο υγιείς και να ζουν περισσότερο.
Μια μελέτη του 2017 διαπίστωσε ότι η υποκειμενική ευημερία μπορεί να διαδραματίζει προστατευτικό ρόλο στην υγεία. Συνδέθηκε με μειωμένη θνησιμότητα και αυξημένη μακροζωία.9
Έρευνες έχουν επίσης δείξει ότι τα θετικά συναισθήματα και η ευημερία συνδέονται επίσης με ισχυρότερη ανοσία και μειωμένη φλεγμονή.10
Ενώ το άγχος και τα αρνητικά συναισθήματα μπορούν να επιβαρύνουν την υγεία σας, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η υποκειμενική ευεξία μπορεί να αποτελέσει ρυθμιστικό παράγοντα έναντι αυτών των επιδράσεων και μπορεί ακόμη και να αναιρέσει μέρος της ζημίας.1 Επειδή τα θετικά συναισθήματα μειώνουν το άγχος και προάγουν την επούλωση, μπορεί να είστε καλύτερα σε θέση να ανακάμψετε μετά την αντιμετώπιση μιας κατάστασης που προκαλεί άγχος.
Αν λοιπόν ψάχνετε έναν τρόπο να βελτιώσετε τη ζωή σας, ξεκινήστε δουλεύοντας πάνω στην υποκειμενική σας ευημερία. Επειδή η υποκειμενική ευημερία έχει τόσο βαθιές επιπτώσεις τόσο στην ατομική όσο και στην κοινωνική υγεία, έχει αφιερωθεί σημαντικό ενδιαφέρον σε τρόπους που θα βοηθήσουν τους ανθρώπους να γίνουν πιο ευτυχισμένοι και πιο ικανοποιημένοι από τη ζωή τους.
Ορισμένες συγκεκριμένες στρατηγικές που έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές περιλαμβάνουν την ενσυνειδητότητα και τις γνωστικές συμπεριφορικές παρεμβάσεις.11
Η ενσυνειδητότητα είναι μια πρακτική που περιλαμβάνει την εκμάθηση του τρόπου εστίασης και εκτίμησης του παρόντος. Αντί να ανησυχούν για το παρελθόν ή το μέλλον, οι άνθρωποι μαθαίνουν πώς να ζουν στη στιγμή και να δίνουν προσοχή στα πράγματα που τους φέρνουν χαρά και γαλήνη στο εδώ και τώρα.
Οι γνωσιακές συμπεριφορικές προσεγγίσεις επικεντρώνονται στο να βοηθήσουν τους ανθρώπους να αναγνωρίσουν τα αρνητικά μοτίβα σκέψης που παρεμποδίζουν την ευτυχία. Η αντικατάσταση αυτών των αυτόματων τρόπων σκέψης με πιο θετικά, χρήσιμα πρότυπα μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη αισιοδοξία και ευτυχία.
Η βελτίωση της υποκειμενικής ευημερίας είναι μια προσωπική διαδικασία που θα είναι διαφορετική για τον καθένα.
Άλλες στρατηγικές που μπορούν να βοηθήσουν περιλαμβάνουν:
- Η οικοδόμηση θετικών σχέσεων
- Τακτική σωματική άσκηση
- Εξάσκηση της ευγνωμοσύνης
- Τον καθορισμό στόχων που έχουν νόημα για εσάς
Υποκειμενική ευημερία:
Πηγές:
- De Neve JE, Diener E, Tay L, Xuereb C. The Objective Benefits of Subjective Well-Being. Social Science Research Network.
- Botha B, Mostert K, Jacobs M. Exploring indicators of subjective well-being for first-year university students. Journal of Psychology in Africa. 2019;29(5):480-490. doi:10.1080/14330237.2019.1665885
- Diener E, Emmons RA, Larsen RJ, Griffin S. The Satisfaction With Life Scale. J Pers Assess. 1985;49(1):71-5. doi:10.1207/s15327752jpa4901_13
- Panel on Measuring Subjective Well-Being in a Policy-Relevant Framework; Committee on National Statistics; Division on Behavioral and Social Sciences and Education; National Research Council. Introduction. In Stone AA, Mackie C, editors. Subjective Well-Being: Measuring Happiness, Suffering, and Other Dimensions of Experience.
- Abdurachman, Herawati N. The role of psychological well-being in boosting immune response: An optimal effort for tackling infection. Afr J Infect Dis. 2018;12(1 Suppl):54-61. doi:10.2101/Ajid.12v1S.7
- Vanhoutte B, Nazroo J. Cognitive, affective and eudemonic well-being in later life: Measurement equivalence over gender and life stage. Sociol Res Online. 2014;19(2):4. doi:10.5153/sro.3241
- Di Fabio A, Palazzeschi L. Hedonic and eudaimonic well-being: the role of resilience beyond fluid intelligence and personality traits. Front Psychol. 2015;6. doi:10.3389/fpsyg.2015.01367
- Cohen S, Janicki-Deverts D. Can we improve our physical health by altering our social networks?. Perspect Psychol Sci. 2009;4(4):375–378. doi:10.1111/j.1745-6924.2009.01141.x
- Martín-María N, Miret M, Caballero FF, Rico-Uribe LA, Steptoe A, Chatterji S, Ayuso-Mateos JL. The impact of subjective well-being on mortality: a meta-analysis of longitudinal studies in the general population. Psychosom Med. 2017 Jun;79(5):565-575. doi:10.1097/PSY.0000000000000444
- Lasselin J, Alvarez-Salas E, Grigoleit JS. Well-being and immune response: a multi-system perspective. Curr Opin Pharmacol. 2016;29:34-41. doi:10.1016/j.coph.2016.05.003
- Sakuraya A, Imamura K, Watanabe K, et al. What kind of intervention is effective for improving subjective well-being among workers? A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Front Psychol. 2020;11:528656. doi:10.3389/fpsyg.2020.528656
