Ας φανταστούμε ότι κάποιος από άλλον πλανήτη, που δεν ξέρει τίποτα από συσκευές ραδιοφώνου, βλέπει ένα ραδιόφωνο όταν φτάνει στη Γη και μένει μαγεμένος με τη μουσική που το ακούει να βγάζει.
Είναι λογικό να σκεφτεί ότι η μουσική που προέρχεται από το εσωτερικό της συσκευής είναι αποτέλεσμα κάποιας αντίδρασης ανάμεσα στα στοιχεία της. Απορρίπτει με την πρώτη ματιά ότι η μουσική μπορεί να έρχεται απ’ έξω, διότι δεν βλέπει να μπαίνει τίποτα στο ραδιόφωνο· ούτε καλώδιο ούτε άλλη επαφή. Για ν αποδείξει ότι η μουσική δεν έρχεται απ’ έξω αλλά βρίσκεται ήδη εκεί μέσα, θα εξηγούσε, με καμάρι σπουδαίου επιστήμονα-ερευνητή, ότι: «Διαπιστώσαμε πως η συσκευή ζυγίζει το ίδιο όταν είναι αναμμένη κι όταν είναι σβηστή».
Εάν, τώρα, σκεφτόταν να μεταφέρει στον πλανήτη του αυτή τη θαυμαστή τεχνολογία, θα προσπαθούσε να μάθει πώς φτιάχνεται μια τέτοια συσκευή. Θα έβρισκε τα κομμάτια, τους διακόπτες, το κουτί, τους κρυστάλλους πυριτίου, τα χάλκινα καλώδια κι όλα τα συναφή, και μετά από πολλή προσπάθεια θα κατάφερνε να φτιάξει ένα αντίγραφο του ραδιοφώνου, ακριβώς ίδιο μ’ αυτό που είχε δοκιμάσει με επιτυχία στη Γη, και θα πλημμύριζε από υπερηφάνεια.
Αργότερα, θα έγραφε για τους απογόνους του:
«Κατανόησα στην εντέλεια αυτό το πράγμα κι έφτιαξα μια συσκευή ολόιδια μ’ αυτήν της Γης. Ακόμα δεν μπορώ να εξηγήσω γιατί δεν βγάζει μουσική».
Μπορεί κανείς, από τώρα ως την αιωνιότητα, να δηλώνει βέβαιος ότι η αγάπη, η αφοσίωση ή η αλληλεγγύη, η συμπάθεια και η φιλία είναι (σύμφωνα με το αμερικανικό Journal of Psychotherapy): «Απλοί μηχανισμοί άμυνας του πληγωμένου ή ένοχου εγώ».
Είναι κατανοητά, αποδεκτά και τεκμηριωμένα όλα αυτά, πράγματι…. Πώς εξηγείται, όμως, ότι αν μετασχηματιστούν σε αξίες, αυτά τα συναισθήματα μετατρέπονται σε δυνατές παρορμήσεις για ορισμένους από εμάς; Παρορμήσεις τόσο σημαντικές που χωρίς αυτές δεν ζούμε, και που γι’ αυτές μπορούμε να πεθάνουμε;
Xόρχε Μπουκάι
– Από την άγνοια στη σοφία
