Η ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ
Α΄. ΓΕΝΙΚΑ
1. Μέ τήν χάρη τοῦ Θεοῦ καί μέ τίς εὐχές τοῦ Γέροντα θά ποῦμε λίγα λόγια γι' αὐτό τό τεράστιο θέμα πού εἶναι θά λέγαμε, ΤΟ ΘΕΜΑ, ἀφοῦ ἀφορᾶ στή ζωή μας σάν χριστιανῶν.
2. Πνευματική ζωή εἶναι ὅλα ὅσα κάνουμε, συνεργαζόμενοι μέ τήν χάρη τοῦ Θεοῦ, γιά νά πετύχουμε τόν σκοπό τῆς ὕπαρξής μας πού εἶναι ἡ θέωση.
3. Ό άγιος Μάξιμος ό Ομολογητής ομιλεί για τις τρεις βαθμίδες της πνευματικής ζωής, που τις ονομάζει «πρακτική φιλοσοφία» ή πράξη, «φυσική θεωρία» η απλώς θεωρία και «μυστική Θεολογία» ή απλώς Θεολογία. Ό ασκητής διέρχεται από τις τρεις αυτές βαθμίδες της πνευματικής ζωής και καθίσταται πραγματικός και αυθεντικός Θεολόγος.
Μάλιστα, διδάσκει ότι ή πρακτική φιλοσοφία είναι ή κάθαρση της καρδιάς από την ηδονή και την οδύνη, ή φυσική θεωρία είναι ή κάθαρση του νου από την λήθη και την άγνοια, οπότε ό νους είναι καθαρός και έχει αέναη μνήμη του Θεού και ή μυστική Θεολογία είναι ή κάθαρση της καρδιάς και από αυτές ακόμη τις φαντασίες, οπότε ό νους είναι εντελώς ανίδεος, ασχημάτιστος και αφάνταστος και έτσι καθίσταται ικανός για την γνώση και εμπειρία του Θεού.
4. Κατά την διδασκαλία των αγίων Πατέρων, όταν ο άνθρωπος εισέλθη στην μετάνοια, στο στάδιο της καθάρσεως, συνεχώς εξελίσσεται. Υπάρχει διαρκής τελείωση, τόσο στην λεγομένη μέση κατάσταση των ψυχών, όσο και στην μετά την Δευτέρα Παρουσία ζωή. Οι βαθμοί της πνευματικής ζωής είναι η κάθαρση, ο φωτισμός και η θέωση. Βέβαια, αυτά δεν πρέπει να νοηθούν ως στεγανοποιημένες καταστάσεις, αλλά ως μέθεξη της Χάριτος του Θεού.
Αν ο άνθρωπος αγωνίζεται να καθαρθή, τότε η Χάρη του Θεού που τον καθαρίζει λέγεται καθαρτική ενέργεια. Όταν ο νούς του είναι φωτισμένος, σημαίνει ότι δέχεται την ενέργεια του Θεού που τον φωτίζει και λέγεται φωτιστική ενέργεια. Και όταν βρίσκεται στην θέωση, αυτό γίνεται με την Χάρη του Θεού που λέγεται θεοποιός. Η πορεία είναι διαρκής. Έτσι, όσοι μετανόησαν, πριν εξέλθη η ψυχή από το σώμα, αυτοί εξελίσσονται και γίνονται χωρητικότεροι στην άκτιστη Χάρη. Γι’ αυτό τελούμε τα μνημόσυνα και προσευχόμαστε για τους κεκοιμημένους.
(Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου)
5. Η πνευματική ζωή είναι μια δυναμική πορεία. Αρχίζει με το βάπτισμα, που είναι κάθαρση του κατ’ εικόνα, και συνεχίζεται με την ασκητική ζωή για να φθάση ο άνθρωπος στο καθ’ ομοίωσιν, δηλαδή στην κοινωνία με τον Θεό. Στην Ορθόδοξη Εκκλησία η πνευματικότητα δεν είναι κάτι το αφηρημένο, ούτε κάτι που συνδέεται με την λογική, το συναίσθημα, την αισθητική, αλλά η ενότητα του Χριστιανού με τον Χριστό και η κοινωνία του με το Άγιον Πνεύμα. Οπότε, η ορθόδοξη πνευματικότητα είναι συνώνυμη με την ορθόδοξη εκκλησιαστική πνευματική ζωή.
Η πνευματικότητα δεν είναι κάτι που παρεμβάλλεται μεταξύ του Χριστιανού και του Θεού, αλλά είναι έκφραση της ενώσεως του ανθρώπου με τον Θεό, δεν είναι κάτι που γίνεται έξω από την Εκκλησία, αλλά η ζωή μέσα στην Εκκλησία.Ο Απόστολος Παύλος στις επιστολές του κάνει λόγο για πνευματικό, ψυχικό και σαρκικό άνθρωπο. Πνευματικός άνθρωπος είναι εκείνος που έχει κοινωνία με τον Τριαδικό Θεό εν Χριστώ Ιησού, δια του Αγίου Πνεύματος, ψυχικός είναι εκείνος που στηρίζεται απλώς στις ψυχικές του δυνάμεις και σαρκικός είναι εκείνος που δεν έχει το Άγιον Πνεύμα. Πολλές φορές ο ψυχικός άνθρωπος ταυτίζεται με τον σαρκικό.
6. Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής γράφει ότι τρία είναι αυτά που κινούν τον άνθρωπο η καλύτερα προς τα οποία κινείται ο άνθρωπος, με την θέληση και την γνώμη του, ήτοι ο Θεός, η φύση και ο κόσμος.
Κάθε ένα από αυτά που τραβούν τον άνθρωπο τον απομακρύνουν από τα άλλα δύο. Αν ο Θεός τραβά τον άνθρωπο τον κάνει κατά Χάρη θεό, αποκόπτοντάς τον από την φύση και τον κόσμο και βιώνει το υπέρ φύση. Αν η φύση κινή τον άνθρωπο, τότε τον κάνη φύσει άνθρωπο, τον αφήνη στην φυσική του υπόσταση, και δεν μετέχει ούτε στον Θεό ούτε στον κόσμο και ζη το κατά φύσιν. Αν ο κόσμος σύρη τον άνθρωπο και τον απομακρύνη από τον Θεό και την φύση, τότε τον μαθαίνη να κάνη όλα τα παρά φύση και τον καθιστά ζώο, καθαρή σάρκα και ζη το παρά φύση. Τα δύο άκρα, Θεός και κόσμος, απομακρύνουν τον άνθρωπο το ένα από το άλλο, αλλά και το μέσον του, που είναι η φύση, τον χωρίζει από τα δύο άκρα, δηλαδή τον Θεό και τον κόσμο.
Όταν ο άνθρωπος κινήται προς ένα από αυτά τα τρία, λαμβάνει και το ιδιαίτερο όνομα, δηλαδή αν ελκύεται από τον κόσμο γίνεται σαρκικός και πράττει μόνο το κακό, αν οδηγείται από την φύση γίνεται ψυχικός και δεν θέλει ούτε να κάνη το καλό ούτε να πάθη κάτι κακό, και αν οδηγήται από τον Θεό είναι πνευματικός και θέλει να πράττη το καλό, κι αν πάθη κάτι κακό, για χάρη της ψυχής και της αρετής, το δέχεται προθύμως.
Η ορθόδοξη πνευματική ζωή συνδέεται με το δόγμα και το ήθος. Το δόγμα είναι οι αποφάσεις των Οικουμενικών Συνόδων που καθορίζουν τα όρια μεταξύ της πλάνης και της αλήθειας και δείχνουν την αληθινή πορεία του ανθρώπου προς την θέωση. Συμβαίνει ο,τι και με τα πορίσματα της ιατρικής επιστήμης που διακρίνουν την ασθένεια από την υγεία και οδηγούν τον άνθρωπο προς την θεραπεία και την απόκτηση της υγείας.
(π. Ιεροθεος Βλάχος)
7. Ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς λέγει «Εἰ ζῶμεν πνεύματι πνεύματι καί στοιχῶμεν» δηλ. ἐάν ζοῦμε σύμφωνα μέ τήν ἔμπνευση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος τότε ἄς συμμορφωνόμαστε καί μέ τίς προτροπές καί τίς παραγγελίες Του.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ
Ἑπομένως ἡ πνευματική ζωή νά μήν ζοῦμε γιά τόν ἑαυτό μας ἀλλά γιά τόν Θεό καί τόν Υἱό Του καί τό Ἅγιον Πνεῦμα, γιά τήν Τριαδική Θεότητα· αὐτό ἐπίσης εἶναι πνευματική ζωή, τό νά ζεῖ μέσα μας ὁ Πανάγιος Τριαδικός Θεός Μας . Τό νά ζοῦμε σύμφωνα μέ τίς ἐπιταγές, τήν ἔμπνευση καί τήν καθοδήγηση τοῦ Παρακλήτου, αὐτό εἶναι ἡ Πνευματική ζωή. Μ' ἕνα λόγο νά ζεῖ τό Ἅγιο Πνεῦμα μέσα μας κι ἐμεῖς μέσα Του.
Ἐάν αὐτό συμβαίνει τότε ὁπωσδήποτε ζεῖ μέσα μας καί ὁ Πατήρ καί ὁ Υἱός κατά τήν ἀψευδή ὑπόσχεση τοῦ Κυρίου: «μονήν παρ' αὐτῷ (τῷ ἀνθρώπῳ) ποιήσωμεν». –Σέ ποιόν ἄνθρωπο ἄραγε θά ἔλθει καί θά κατοικήσει ὁ Πατήρ καί ὁ Υἱός; Σ' αὐτόν πού ἔχει ἐνεργό μέσα του τήν χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, πού πῆρε κατά τό Ἅγιο Βάπτισμα. Σ' αὐτόν πού διά τῆς μετανοίας, τῆς ἀδιάλειπτης προσευχῆς καί τῆς μυστηριακῆς ζωῆς καθαρίστηκε ἀπό τήν ἁμαρτία καί εἰσῆλθε στό στάδιο τοῦ φωτισμοῦ.
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ = ΑΓΙΟΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ
Ἑπομένως πνευματική ζωή δέν εἶναι ἡ ζωή τῆς κουλτούρας καί τοῦ πολιτισμοῦ ἀλλά ἡ ζωή τοῦ πολιτισμοῦ τῆς ψυχῆς, ἡ ἁγιοπνευματική, ἡ ζωή «ἐν ἁγίῳ Πνεύματι» καί ὁπωσδήποτε ἡ ζωή «ἐν τῷ Πατρί καί ἐν τῷ Υἱῷ», ἀφοῦ ἡ Ἁγία Τριάς εἶναι ἀχώριστη.
Η ΑΓΙΟΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ ΚΑΤΟΡΘΩΝΕΤΑΙ ΟΧΙ ΑΠΟ ΕΜΑΣ ΑΛΛΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΓΙΟ ΠΝΕΥΜΑ.
Ἡ Πνευματική ζωή κατορθώνεται ὄχι ἀπό ἐμᾶς ἀλλά ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα, ἀπό τήν Τριαδική Θεότητα ἡ ὁποία ἐργάζεται ἐντός μας ὅταν ἐμεῖς Τῆς τό ἐπιτρέψουμε. Τῆς τό ἐπιτρέπουμε δέ ὅταν πιστέψουμε δηλ. ὅταν Τήν ἐμπιστευθοῦμε. Τότε θά πάρουμε τά λόγια τοῦ Χριστοῦ μας σάν ὁδηγίες γιά τήν ζωή μας. Τότε θά μετανοήσουμε ἀφοῦ αὐτός εἶναι ὁ πρῶτος λόγος τοῦ Κυρίου Μας: «Μετανοεῖτε ἤγγικε γάρ ἡ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν». Ἡ μετάνοια θά μᾶς ὁδηγήσει στήν εἰλικρινή ἐξομολόγηση καί θά ἀρχίσει ή πνευματική ζωή.
Ἡ ταπείνωση καί ἡ ἀγάπη θά ἀρχίσουν νά βλαστάνουν μέσα μας καί νά αὐξάνωνται παράλληλα μέ τίς ἄλλες ἀρετές. Ὁ φωτισμός τοῦ Παρακλήτου θά γίνεται ὅλο καί πιό ἔντονος μέσα μας καί πάνω μας, στήν ψυχή ἀλλά καί στό σῶμα μας. «Καρδίας εὐφραινομένης πρόσωπον θάλλει». Ὅταν ἡ καρδιά καθαρίζεται, ταπεινώνεται, ἀπαλλάσσεται ἀπό τίς δαιμονικές ἐπιρροές καί ὑποδουλώσεις τότε γίνεται κατοικητήριο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Αὐτό κατοικεῖ μέσα στήν καρδιά πού καθαρίστηκε διά τῆς μετανοίας ἔχοντας μαζί καί τόν καρπό Του. «Ὁ δέ καρπός τοῦ Πνεύματος ἐστίν ἀγάπη, χαρά εἰρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, ἀγαθωσύνη, πίστις, πραότης, ἐγκράτεια».
Νά λοιπόν ποιός εἶναι ὁ πνευματικός ἄνθρωπος: δέν εἶναι ὁ ἄνθρωπος τῆς τέχνης, τῶν γραμμάτων, τῶν πανεπιστημίων καί ὅλης τῆς κοσμικῆς «ματαιοπανήγυρης» πού λέγεται πολιτισμός· ἀντίθετα εἶναι ὁ ἄνθρωπος πού ἔχει μέσα του, άλλά καί φανερώνει στήν ὅλη του ψυχοσωματική ὕπαρξη καθώς καί στά ἔργα του τόν καρπό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Φανερώνει δηλ. τήν εἰρήνη, τήν χαρά, τήν ἀγάπη, τήν μακροθυμία, τήν καλωσύνη, τήν πίστη, τήν πραότητα, τήν ἐγκράτεια.
Εἶναι ἀδύνατον ἑπομένως ὁ πνευματικός ἄνθρωπος νά ἔχει ἄγχος, φοβίες, ἀνασφάλειες, κατάθλιψη καί ὅλα αὐτά τά δαιμονικά πού βιώνει ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος· καί τά βιώνει ἀκριβῶς διότι ἔχει καταστήσει μέ τήν ἁμαρτία καί τήν ἀμετανοησία του ἀνενεργό τήν χάρη πού πῆρε δωρεάν κατά τό Ἅγιο Βάπτισμα καί τό Ἅγιο Χρίσμα. Ὁμιλοῦμε βεβαίως γιά τόν σύγχρονο ὀρθόδοξο χριστιανό καί ὄχι γιά τόν ὁποιοδήποτε κοσμικό ἄνθρωπο. Διότι ἕνας ἀβάπτιστος ὁπωσδήποτε δέν μπορεῖ νά ἔχει τόν καρπό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος διότι δέν ἔχει «γεννηθεῖ ἄνωθεν».
Η συνέχεια: Εδώ!
