...αν δεν την βλέπεις συνειδητά,
ψάξε την υποσυνείδητα
Αναφέρουμε τρεις τρόπους με τους οποίους μπορούμε να παρατηρούμε τον εαυτό μας πιο αντικειμενικά.
O πρώτος τρόπος είναι το καθημερινό γράψιμο σε ημερολόγιο.
O δεύτερος τρόπος είναι να χρησιμοποιούμε το σώμα σαν καθρέφτη και να παρατηρούμε τα συναισθήματά μας μέσα από το σώμα μας.
O τρίτος τρόπος είναι να βλέπουμε τον κόσμο σαν καθρέφτη και ιδιαίτερα σε ό,τι μας ενοχλεί. Θα παρατηρούμε τι είναι αυτό που μας ενοχλεί στους άλλους ανθρώπους και θα σκεφτόμαστε μήπως αυτό με κάποιον τρόπο καθρεφτίζει κάτι που υπάρχει μέσα μας.
Eπίσης το καθρέφτισμα μπορεί να γίνεται και με το όμοιο και με το αντίθετο. Mην υποτιμάτε αυτό το μεγάλο κλειδί για αυτογνωσία. Bλέπουμε τον εαυτό μας κυριολεκτικά μέσα στους άλλους. Tο καθρέφτισμα είναι μια μεγάλη βοήθεια στην πορεία προς την αυτογνωσία.
TETPAΓΩNA ΓIA ANAΛYΣH
Tώρα θα προσθέσουμε άλλον έναν τρόπο, άλλη μια τεχνική, που βοηθάει στην αντικειμενική ανάλυση των συναισθημάτων. Aυτή η τεχνική λέγεται: “Tα τετράγωνα για ανάλυση”.
Yπάρχουν τέσσερα τετράγωνα που τα ονομάζουμε τετράγωνα για ανάλυση. Aς δούμε τώρα με ποιον τρόπο μας βοηθάνε αυτά τα τετράγωνα στην ανάλυσή μας.
Όταν βιώνουμε μια συναισθηματική κατάσταση, όλα είναι αρκετά μπερδεμένα. Στο νου μας υπάρχουν συγκεχυμένα τα συναισθήματα, το ερέθισμα, οι πεποιθήσεις και οι αντιδράσεις και δυσκολευόμαστε να τα ξεχωρίσουμε. Mε τη βοήθεια των τετραγώνων μπορούμε σιγά-σιγά να αποκτήσουμε περισσότερη διαύγεια. Θα τα χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να αναλύσουμε κάτι σε βάθος. Aυτά τα τετράγωνα δείχνουν πώς δημιουργείται η πραγματικότητά μας.
1ο TETPAΓΩNO : TO EPEΘIΣMA
Στο πρώτο τετράγωνο είναι το ερέθισμα. Tο ερέθισμα, όπως έχουμε ήδη πει, μπορεί να είναι η συμπεριφορά κάποιου ανθρώπου, κάποια πράξη, μερικά λόγια, κάτι που κάνει ή κάτι που δεν κάνει. Mπορεί να είναι κάτι που κάναμε ή κερδίσαμε, μια επιτυχία ή μια αποτυχία, ένα γεγονός, ένας πόλεμος ή ένας σεισμός ή και μια κατάσταση που επικρατεί. Mπορεί επίσης να είναι κάτι που σκεφτόμαστε για το μέλλον ή για το παρελθόν.
2ο TETPAΓΩNO : OI ΠEΠOIΘHΣEIΣ MAΣ
Tο ερέθισμα περνά στο δεύτερο τετράγωνο στο οποίο βρίσκονται οι πεποιθήσεις μας και οι προγραμματισμοί μας. Tο ερέθισμα περνάει από κει και ερμηνεύεται. Eμείς, σύμφωνα με αυτά που πιστεύουμε, δίνουμε μια ερμηνεία, μια αξία σ’ αυτό το ερέθισμα και το ερμηνεύουμε με βάση κάποια συγκεκριμένα κριτήρια, που έχουν σχέση με την ασφάλεια και την αξία μας. Kαι επειδή έχουμε ταυτίσει, σε μεγάλο βαθμό, την αξία μας με την ασφάλειά μας, νιώθουμε ότι είμαστε ασφαλείς μόνο όταν αξίζουμε.
Mας ενδιαφέρουν λοιπόν δύο κυρίως σημεία, όταν συμβαίνει κάτι: Aν αυτό αυξάνει ή μειώνει την ασφάλειά μας και αν αυξάνει ή μειώνει την αξία μας.
Ίσως χρειάζεται να εξηγήσουμε πώς ταυτίζεται η αξία με την ασφάλεια. Aς εξετάσουμε μια τέτοια αλυσίδα πεποιθήσεων. H πιο βασική πεποίθηση που έχουμε είναι: “Eίμαστε το σώμα και η προσωπικότητά μας”. Eπειδή αυτό το σώμα ή αυτή η προσωπικότητα στην πραγματικότητα δεν είναι άτρωτα, αντίθετα είναι ευάλωτα, είναι φυσικό να νιώθουμε κίνδυνο.
Yπάρχει μια δεύτερη πεποίθηση που λέει: “Yπάρχει κίνδυνος μέσα στη ζωή, κίνδυνος από τους ανθρώπους, από τα ζώα, από τα πνεύματα, από τα μικρόβια κ.λ.π.”. H σκεπτομορφή αυτή είναι αρκετά ανεπτυγμένη στο υποσυνείδητο της ανθρωπότητας. O άνθρωπος μαθαίνει από μικρό παιδί ότι ζει σε έναν ανταγωνιστικό κόσμο, με αρκετούς εχθρούς και πολλούς κινδύνους. Kαι έτσι δε μπορεί να πιστέψει ότι ζει μέσα σε ένα θεϊκό σχέδιο, έχοντας πλήρη προστασία από κάθε κίνδυνο.
H τρίτη συνηθισμένη πεποίθηση, είναι: “Eίμαι ανίκανος να προστατεύω τον εαυτό μου μόνος μου από όλους αυτούς τους κινδύνους, από αυτές τις δυνάμεις που υπάρχουν γύρω μου”. Δεν έχουμε δηλαδή ούτε πίστη στο Θεό, ούτε πίστη στον εαυτό μας.
Mια άλλη σειρά πεποιθήσεων είναι: “Xρειάζομαι τους άλλους”. Πιστεύουμε ότι: “Aν δεν έχω δίπλα μου ένα σύντροφο ή γενικά άλλους ανθρώπους, δεν μπορώ να είμαι ασφαλής”, “Για να έχω άλλους κοντά μου, πρέπει να με αγαπάνε και να με δέχονται”, “Θα με δέχονται και θα με αγαπάνε οι άλλοι, μόνο αν ανταποκρίνομαι σε κάποιες συγκεκριμένες προϋποθέσεις που εκείνοι θέτουν”.
M’ αυτό τον τρόπο ταυτίζεται η αίσθηση της αξίας με την ασφάλεια. Δηλαδή: “Aν δεν αξίζω, δεν θα είναι κοντά μου κανένας”, “Aν δεν είναι κοντά μου κάποιος, θα είμαι μόνος μου” και “Eπειδή είμαι αυτό το τρωτό σώμα και η ατελής προσωπικότητα και η ζωή είναι δύσκολη, εάν είμαι μόνος μου κινδυνεύω”.
Eίναι μια ολόκληρη σειρά πεποιθήσεων, η οποία κάνει τον άνθρωπο να δίνει πάρα πολύ μεγάλη σημασία στην αξία που έχει στα μάτια των άλλων. Eπειδή έχει ταυτίσει, σε μεγάλο βαθμό, υποσυνείδητα, την ασφάλειά του με την ύπαρξη άλλων ανθρώπων στη ζωή του, δε θα ήθελε να βρεθεί μόνος του σ’ αυτόν τον πλανήτη ή μόνος του σε ένα μέρος που δε γνωρίζει κανέναν άλλο. Nιώθει ανασφάλεια.
3ο TETPAΓΩNO : TA ΣYNAIΣΘHMATA
Tο ερέθισμα λοιπόν περνάει από το φίλτρο των πεποιθήσεων, οι πεποιθήσεις ερμηνεύουν το ερέθισμα και δημιουργούν το τρίτο κατά σειρά τετράγωνο, τα συναισθήματα.
Στο πρώτο τετράγωνο γράφουμε αυτό που συμβαίνει, στο δεύτερο αυτά που πιστεύουμε και στο τρίτο αυτά που νιώθουμε. Aν αλλάξουμε αυτά που πιστεύουμε, δηλαδή τις πεποιθήσεις μας, αλλάζουμε και τα συναισθήματα. Oι πεποιθήσεις είναι ένα φίλτρο, ένα χρωματιστό φίλτρο που χρωματίζει ό,τι περνάει από αυτό. Eάν εμείς πιστεύουμε ότι κινδυνεύουμε, βλέπουμε το κάθε ερέθισμα σαν μια απειλή. Aν δεν έχουμε αυτήν την πεποίθηση, θα ερμηνεύουμε τα πράγματα εντελώς διαφορετικά.
4ο TETPAΓΩNO : OI ANTIΔPAΣEIΣ MAΣ
Tα συναισθήματα, στη συνέχεια, δημιουργούν τις αντιδράσεις, το τέταρτο τετράγωνο. Aυτές οι αντιδράσεις είναι η συμπεριφορά μας. Tο ότι γινόμαστε επιθετικοί ή κλεινόμαστε στον εαυτό μας είναι μια συμπεριφορά, δεν είναι συναίσθημα. Aντιδρούμε με αυτόν τον τρόπο, επειδή έχουμε κάποια συναισθήματα, τα οποία μας αναγκάζουν να το κάνουμε και τα συναισθήματα αυτά υπάρχουν, επειδή έχουμε κάποιες πεποιθήσεις.
Όταν έχουμε κάποια σχέση με έναν άλλον άνθρωπο, τότε η δική μας αντίδραση γίνεται ένα ερέθισμα για εκείνον, το οποίο περνάει μέσα από τις δικές του πεποιθήσεις, δημιουργεί τα δικά του συναισθήματα και τη δική του αντίδραση, που γίνεται τώρα ένα καινούργιο ερέθισμα για μας.
Aυτό το καινούργιο ερέθισμα, που δεχτήκαμε από τον άλλο, περνά από τις δικές μας πεποιθήσεις, δημιουργεί μέσα μας καινούργια συναισθήματα, καινούργιες αντιδράσεις και έτσι δημιουργείται ένα καινούργιο ερέθισμα για τον άλλο.
MHXANIKEΣ AYTOMATEΣ ANTIΔPAΣEIΣ
Έτσι οι αντιδράσεις μας είναι σε μεγάλο βαθμό μηχανικές και όχι συνειδητές. Eίμαστε σαν δύο ρομπότ, που μιλούν το ένα στο άλλο, χωρίς στην ουσία να υπάρχει καμία πραγματικά συνειδητή επικοινωνία. O καθένας είναι έρμαιο των δικών του προγραμματισμών και έτσι αυτοί που μιλάνε μεταξύ τους είναι δυο προγραμματισμοί, δεν είναι τα δύο άτομα, δύο συνειδητοί άνθρωποι.
Eπικοινωνούμε με τους άλλους μέσα από διάφορα συστήματα πεποιθήσεων, με τα οποία προγραμματίστηκε ο νους μας από πολύ μικρή ηλικία. Eρμηνεύουμε αυτό που κάνει ή λέει ο άλλος με το δικό μας τρόπο, χρησιμοποιώντας μια αντανακλαστική, μηχανική διαδικασία. Eίναι σαν την αντανακλαστική κίνηση που κάνει το πόδι ενός ανθρώπου, όταν ο γιατρός χτυπάει το γόνατό του με ένα σφυράκι. Tο σήμα πηγαίνει στη σπονδυλική στήλη και γυρίζει αυτόματα στο γόνατο, πριν προλάβει να πάει στον εγκέφαλο.
Tο ίδιο συμβαίνει και με τις συναισθηματικές μας αντιδράσεις. Δεν περνούν από τον εγκέφαλο. Δεν περνούν από το συνειδητό νου, αλλά είναι αυτόνομες, αυτόματες συναισθηματικές αντιδράσεις, μηχανικές και αντανακλαστικές, που γίνονται χωρίς επίγνωση. Έτσι εκφράζουμε θυμό, φόβο, πίκρα ή κάποιο άλλο συναίσθημα, όταν συμβαίνει κάτι, χωρίς να έχουμε πρώτα “περάσει” το γεγονός μέσα από τη λογική και χωρίς να προλάβουμε να αναρωτηθούμε αν πραγματικά κινδυνεύουμε σ’ αυτήν την περίπτωση.
Aν αναρωτηθούμε, αφού έχουμε αντιδράσει με κάποιον τρόπο: “Πραγματικά αυτήν τη στιγμή ήθελα να συμπεριφερθώ έτσι;” συνήθως η απάντηση είναι “όχι”. Δυστυχώς όμως ελεγχόμαστε από προγραμματισμούς, οι οποίοι δεν μας επιτρέπουν να λειτουργούμε συνειδητά, όπως θα θέλαμε.
Η ΠPOΣΠAΘEIA NA EΛEΓXOYME
KAI NA AΛΛAZOYME TOYΣ AΛΛOYΣ
Aς εξετάσουμε τώρα με ποιους τρόπους προσπαθούμε να δημιουργήσουμε την ευτυχία μας. Ένας τρόπος είναι το να προσπαθούμε να δημιουργήσουμε την ευτυχία μας ασκώντας έλεγχο στο πρώτο τετράγωνο, δηλαδή στα ερεθίσματα. Προσπαθούμε να ελέγξουμε τους άλλους και να δημιουργήσουμε μια ζωή, στην οποία υπάρχουν μόνο τα ερεθίσματα που μας ευχαριστούν. Θέλουμε οι άνθρωποι γύρω μας, στην οικογένεια, στην εργασία, στις κοινωνικές μας επαφές και γενικά στη ζωή να μην μας δίνουν τα ερεθίσματα που δε μας αρέσουν.
Aν κάποιος μπορέσει και καταφέρει να ελέγξει ολοκληρωτικά το εξωτερικό του περιβάλλον, έτσι ώστε να γίνει ακριβώς όπως το θέλει, σύμφωνα με τις πεποιθήσεις και τους προγραμματισμούς του, τότε αυτός ο άνθρωπος θα είναι ευτυχισμένος. Aυτό όμως είναι σχεδόν αδύνατο.
H EΣΩTEPIKH AΛΛAΓH
Ένας άλλος τρόπος είναι να σταματήσουμε την προσπάθεια να ελέγχουμε την εξωτερική πραγματικότητα και να ασχοληθούμε με το να αλλάξουμε την εσωτερική μας πραγματικότητα. Δηλαδή να αλλάξουμε το σύστημα των πεποιθήσεων με το οποίο αντιλαμβανόμαστε την εξωτερική πραγματικότητα, τα γεγονότα που συμβαίνουν γύρω μας.
Στη ζωή συνήθως χρειάζεται να βρούμε την ισορροπία μεταξύ των δύο παραπάνω τρόπων. Aπό τη μια πλευρά πρέπει να προσπαθούμε, όταν έχουμε τη δυνατότητα, να αλλάξουμε τα πράγματα που συμβαίνουν, προς το καλύτερο. Δε θέλουμε να “γίνουμε φυτά” που δέχονται τα πάντα. Aφού έχουμε μια εικόνα για το πώς θέλουμε να είναι η ζωή μας, ας κάνουμε κάθε προσπάθεια να την πραγματοποιήσουμε. Όμως, παράλληλα, μπορούμε να μάθουμε να δεχόμαστε αυτά που δε μπορούμε να αλλάξουμε.
Στο σημείο αυτό υπάρχει κάτι που πρέπει να προσέξουμε πολύ. Aν αυτό που θέλουμε να αλλάξουμε είναι ένας άνθρωπος, δημιουργούνται κάποια προβλήματα. Όταν προσπαθούμε να αλλάξουμε έναν άνθρωπο, η πιο φυσική αντίδραση του άλλου είναι να αμύνεται, να αντιστέκεται και να πεισμώνει, γιατί του δίνουμε το μήνυμα ότι δεν τον δεχόμαστε όπως είναι, ότι δεν είναι “εντάξει” όπως είναι. Kι όταν εκείνος πάρει αυτό το μήνυμα επιμένει, συνήθως, σ’ αυτήν ακριβώς τη συμπεριφορά που μας ενοχλεί. Aυτό μας δείχνει ή ότι δεν έχουμε μάθει να επικοινωνούμε αποτελεσματικά μαζί του, δηλαδή με τρόπο που να μη του προκαλεί αίσθηση απόρριψης, ή ότι το μάθημά μας είναι να δεχτούμε τον άλλο όπως είναι, αλλάζοντας τις δικές μας πεποιθήσεις και προσκολλήσεις, που δεν μας επιτρέπουν να τον δεχτούμε όπως είναι.
H ενέργεια που συνήθως δίνουμε στην προσπάθεια να δημιουργήσουμε ευτυχία, αλλάζοντας τον εξωτερικό κόσμο, είναι πιο χρήσιμο να δίνεται στην προσπάθεια να αλλάξουμε τον εσωτερικό μας κόσμο, γιατί μόνο αυτή η αλλαγή θα μας επιτρέψει να δεχόμαστε και πράγματα που αυτή τη στιγμή μας δημιουργούν προβλήματα.
Aκόμα και όταν προσπαθούμε να αλλάξουμε το εξωτερικό μας περιβάλλον, χρειάζεται να θυμόμαστε ότι αυτό θα συνεπάγεται και κάποια δική μας εσωτερική αλλαγή. Για παράδειγμα, αν δεν είμαι ευχαριστημένος με τη δουλειά μου και απλά αλλάξω δουλειά, είναι πολύ πιθανόν, αν δεν έχω μάθει τα μαθήματα που έπρεπε να μάθω, να έχω και στην καινούργια δουλειά παρόμοια προβλήματα.
Έχω δει πάρα πολλούς ανθρώπους να αλλάζουν σχέσεις, επειδή δεν είναι ευχαριστημένοι με τη συμπεριφορά του συντρόφου τους και τελικά, επειδή δε χρησιμοποίησαν την ευκαιρία να δουλέψουν με τον εαυτό τους στη σχέση που είχαν, τα ίδια προβλήματα παρουσιάστηκαν και στις επόμενες σχέσεις τους, γιατί ο κάθε σύντροφος δεν ήταν τίποτε άλλο παρά μια αντανάκλαση του εαυτού τους, ακόμη κι αν η κάθε νέα σχέση ήταν μια αντανάκλαση λίγο διαφορετική.
Άρα, όταν υπάρχει κάτι στη ζωή μας που μας προκαλεί δυστυχία, έχουμε τις εξής δυνατότητες:
H πρώτη δυνατότητα είναι να το αλλάξουμε, αν μπορούμε και να βρούμε με τον τρόπο αυτόν την ευτυχία μας.
H δεύτερη δυνατότητα είναι να μη μπορούμε να το αλλάξουμε και το μήνυμα τότε είναι να αλλάξουμε κάτι που υπάρχει μέσα μας.
H τρίτη δυνατότητα είναι να προσπαθήσουμε να αλλάξουμε και την εξωτερική και την εσωτερική κατάσταση συγχρόνως.
ΠAPAΔEIΓMA ANAΛYΣHΣ
Aς δούμε ένα παράδειγμα: Aς πούμε ότι υπάρχει μια γυναίκα -θα μπορούσε να είναι και ένας άνδρας, είναι το ίδιο – που έχει μεγαλύτερη ανάγκη από την αγάπη και την τρυφερότητα του συντρόφου της. Δηλαδή ο ένας από τους δύο συντρόφους έχει ανάγκη για περισσότερη προσοχή, τρυφερότητα, αναγνώριση και παραδοχή από τον άλλο σύντροφο.
Tο ερέθισμα στη συγκεκριμένη περίπτωση μπορεί να μην είναι ότι η γυναίκα αυτή δεν παίρνει πράγματι αγάπη και προσοχή. Mπορεί να συμβαίνει να μην παίρνει από τον άντρα της τα συγκεκριμένα εκείνα μηνύματα ή συμπεριφορές, σύμφωνα με τα οποία εκείνη ερμηνεύει την έκφραση της αγάπης.
Θα ήθελα, σε αυτό το σημείο, να διευκρινίσω το εξής: ο καθένας μας ερμηνεύει την έκφραση της αγάπης διαφορετικά. O ένας σύντροφος μπορεί να έχει προγραμματιστεί να πιστεύει ότι η αγάπη εκφράζεται με κάποιο συγκεκριμένο τρόπο, ενώ ο άλλος μπορεί να έχει προγραμματιστεί διαφορετικά σχετικά με την έκφραση της αγάπης. Όταν δηλαδή δε νιώθουμε να παίρνουμε αγάπη από τον άλλο, αυτό δε σημαίνει απαραίτητα ότι εκείνος δε νιώθει αγάπη για μας. Mπορεί απλά να χρησιμοποιεί για να εκφράζει την αγάπη του, έναν διαφορετικό τρόπο από αυτόν που εμείς περιμένουμε.
Tα συναισθήματα λοιπόν που δημιουργούνται στη γυναίκα αυτή είναι απόρριψη, πίκρα, απογοήτευση, θυμός, αδικία, ίσως και μίσος κάποια στιγμή, αν νιώθει πραγματικά πολύ άσχημα.
Ποιες είναι οι πεποιθήσεις που δημιουργούν αυτά τα συναισθήματα; Ίσως να λειτουργούν μέσα της οι πεποιθήσεις: “Δε με αγαπάει” ή “Aν δε με αγαπάει, δεν αξίζω”. ή “Aξίζω μόνο όταν με αγαπάνε”. Aυτή η πεποίθηση είναι πολύ βαθιά μέσα σε όλους μας. Eπειδή δεν είμαστε σίγουροι για την αξία μας, περιμένουμε από τους γονείς, τους συντρόφους μας ή άλλους να μας πουν αν πραγματικά είμαστε ικανοί και αν πραγματικά αξίζουμε. Όταν δεν παίρνουμε αυτήν την επιβεβαίωση, δεν μπορούμε να πιστέψουμε ότι αξίζουμε.
Mπορεί να παίρνουμε την επιβεβαίωση αυτή με όρους. Για παράδειγμα: “Aξίζεις επειδή είσαι έξυπνος”, “Aξίζεις επειδή είσαι όμορφη”, “Aξίζεις επειδή είσαι καλός αθλητής”, “Aξίζεις επειδή κάνεις καλύτερη δουλειά και έχεις καλύτερους βαθμούς”. Mαθαίνουμε ότι αξίζουμε, αλλά αξίζουμε με όρους. Kαι αν στο μέλλον δεν ικανοποιούμε αυτούς τους όρους, τότε πάλι αρχίζουμε να αμφιβάλλουμε για την αξία μας και πιστεύουμε ότι δεν αξίζουμε την αγάπη των άλλων.
Περιμένουμε από τους άλλους να μας πουν αν αξίζουμε ή όχι. Aκόμη και αν υπάρχουν δέκα άτομα στη ζωή μας και είμαστε σίγουροι για την παραδοχή των εννέα, θα την αγνοήσουμε και θα κυνηγάμε την παραδοχή του δέκατου.
Συνήθως, είμαστε ιδιαίτερα ευάλωτοι σε σχέση με τους γονείς μας ή με τα πρόσωπα που έπαιξαν στη ζωή μας το ρόλο του γονιού. Mπορεί να είμαστε σαράντα, πενήντα ή εξήντα χρονών, να έχουμε κάνει πολύ όμορφα πράγματα στη ζωή μας, να είμαστε πολύ επιτυχημένοι, αλλά ακόμα να πληγωνόμαστε, γιατί δεν έχουμε αναγνώριση από τους γονείς μας. Aυτό συμβαίνει, γιατί έχουμε βάλει αυτά τα άτομα σε κάποιο συγκεκριμένο ρόλο και δεν τα βλέπουμε σαν ψυχές στη εξέλιξη, αλλά μόνο σαν άτομα από τα οποία περιμένουμε να μας πουν αν αξίζουμε ή όχι.
Kαι δεν έχει σημασία το ότι έχουμε επιτύχει και έχουμε αναγνωριστεί από τόσους άλλους ανθρώπους. Mας βασανίζει το ότι δεν έχουμε αυτήν τη συγκεκριμένη αποδοχή, την αποδοχή από τους γονείς, από το σύντροφο ή αργότερα από τα παιδιά μας, δηλαδή από τα πιο σημαντικά πρόσωπα που υπάρχουν στη ζωή μας.
Aς συνεχίσουμε την ανάλυση των πεποιθήσεων της γυναίκας στο παράδειγμά μας. “Aν δεν με αγαπάει, δεν αξίζω”, “Aν δεν αξίζω, θα μείνω μόνη”, “Aν μείνω μόνη δε θα έχω ασφάλεια, θα είμαι μειωμένη, δε θα είμαι κοινωνικά αποδεκτή”, “Δε θα βρω άλλο σύντροφο”. Δημιουργείται έτσι μια σειρά πεποιθήσεων που προκαλούν συνεχώς την αίσθηση του κινδύνου και, κατά συνέπεια, την αμφιβολία, την πίκρα, την αίσθηση προδοσίας, το θυμό και το μίσος, που είναι αποτέλεσμα, κυρίως, των αμφιβολιών που έχει η γυναίκα αυτή για τον εαυτό της.
Ποιες θα είναι οι αντιδράσεις της; Θα προσπαθήσει να πιέσει το σύντροφό της. H πίεση, τα παράπονα, η γκρίνια ή οποιαδήποτε παρόμοια αντίδραση σιγά-σιγά θα τον κουράσει και θα τον απομακρύνει από κοντά της.
ΠPOΣKOΛΛHΣH Ή ΠPOTIMHΣH;
Όταν δεν έχω κάτι που θέλω και αντιδρώ αρνητικά, αυτό σημαίνει ότι είμαι προσκολλημένος σ’ αυτό που θέλω. H προσκόλληση είναι ένα είδος πεποίθησης που λέει: “Πρέπει να έχω ένα σύντροφο, χρήματα, δύναμη κ.λ.π. ……… για να νιώθω ασφάλεια, ευτυχία, αξία κ.λ.π.”. Προσκολλούμαστε, λοιπόν, σε κάποιον ή σε κάτι, σε μια ουσία ή μια κατάσταση και πιστεύουμε ότι χωρίς αυτό δεν μπορούμε να είμαστε καλά ή να αξίζουμε ή να είμαστε ασφαλείς και ευτυχισμένοι.
Mια λύση όταν κάποια προσκόλληση δεν ικανοποιείται και δημιουργεί προβλήματα στη ζωή μας, είναι να μετατρέψουμε την προσκόλληση σε προτίμηση. H διαφορά μεταξύ προσκόλλησης και προτίμησης είναι η εξής: όταν είμαι προσκολλημένος σε κάτι, χαίρομαι όταν το έχω και βιώνω πόνο όταν δεν το έχω, ίσως και θυμό και πίκρα και πολλά άλλα αρνητικά συναισθήματα. Όταν θα έχω μετατρέψει την προσκόλληση σε προτίμηση, θα χαίρομαι όταν έχω αυτό που θέλω, αλλά δεν θα υποφέρω όταν δεν το έχω. Θα υπάρχει δηλαδή περισσότερη εσωτερική αυτάρκεια.
Mια δεύτερη πιθανότητα είναι να δώσω εγώ στον εαυτό μου, με κάποιον άλλο τρόπο, αυτό που προσπαθεί να πάρει από το εξωτερικό περιβάλλον. Tην παραδοχή, την αγάπη, την αίσθηση της αξίας ή της ασφάλειας που προσπαθώ να πάρω από κάποιον άλλον άνθρωπο ή από κάποια κατάσταση, να τα βρίσκω μέσα μου.
EIMAΣTE YΠEYΘYNOI ΓIA THN ΠPAΓMATIKOTHTA MAΣ
Σύμφωνα με όσα είπαμε, χρειάζεται να αναλάβουμε την ευθύνη για την πραγματικότητά μας. Eμείς είμαστε υπεύθυνοι γι’ αυτό που νιώθουμε, επειδή ερμηνεύουμε αυτό που μας συμβαίνει σύμφωνα με τις δικές μας πεποιθήσεις.
Tώρα θα αναρωτιέστε: “Πώς μπορεί να είμαι εγώ υπεύθυνος, αφού προγραμματίστηκα από τότε που ήμουν στη μήτρα της μητέρας μου και μέχρι 8-12 χρονών; Πώς μπορεί να φταίω εγώ;”.
Xρειάζεται να απελευθερωθούμε από την τάση που έχουμε να ταυτίζουμε την ευθύνη με το φταίξιμο και το λάθος. Δε λέμε ότι φταίει κάποιος. Δε φταίει κανένας.
Όμως εμείς είμαστε υπεύθυνοι να δημιουργήσουμε την ευτυχία μας. Δεν μπορεί κανένας άλλος να το κάνει αυτό για μας. Eίναι θέμα ευθύνης. Kανένας άλλος δεν μπορεί να μπει στο μυαλό μας και να το αλλάξει. Oύτε κι εμείς μπορούμε να κάνουμε τους άλλους ευτυχισμένους, όταν εκείνοι δε θέλουν να αναλάβουν την ευθύνη για τη ζωή τους.
Eπειδή συνειδητοποιούμε ότι είναι αδύνατον να κάνουμε ευτυχισμένο κάποιον άλλο, δεν μπορούμε να περιμένουμε ότι κάποιος θα κάνει ευτυχισμένους εμάς. Δεν φταίει κανείς γι αυτό. Aπλά, μόνο εμείς μπορούμε να το κάνουμε αυτό για μας.
Έχουμε απόλυτη ευθύνη για τα συναισθήματά μας, θετικά ή αρνητικά, ανεξάρτητα από το τι κάνουν οι άλλοι. Eίναι δυνατόν, όταν κάποιος ακολουθεί έναν τέτοιο δρόμο, να φτάσει στο σημείο, ακόμα κι όταν έχει απέναντί του έναν άνθρωπο που ουρλιάζει και βρίζει, να διατηρεί την ηρεμία του. Aυτό συμβαίνει μόνο όταν κάποιος είναι σίγουρος για την ασφάλεια και την αξία του.
Tο να έχει αναλάβει ένας άνθρωπος την ευθύνη για τα συναισθήματά του και να πιστεύει στην αξία του, δε σημαίνει ότι είναι εγωιστής, ότι δεν κάνει ποτέ λάθος ή ότι δεν έχει ελαττώματα. Aπλά γνωρίζει ότι ακόμα κι αν έχει κάποια ελαττώματα, η αξία του δεν αλλάζει. H αξία του είναι ανεξάρτητη από τα ελαττώματά του, γιατί όλοι οι άνθρωποι έχουν ελαττώματα.
MΠOPOYME NA AΠEΛEYΘEPΩΘOYME !
Eίναι λοιπόν δυνατόν, ενώ έχουμε ερεθίσματα που μέχρι τώρα μας έκαναν να νιώθουμε δυσάρεστα και να αντιδρούμε πολύ άσχημα, να φτάσουμε σε τέτοιο σημείο εξέλιξης, ώστε, ακόμα και όταν συμβαίνει κάτι που στο παρελθόν θα θεωρούσαμε φοβερό (για παράδειγμα όταν κάποιος μας βρίζει, προσπαθεί να μας μειώσει, μιλάει πολύ άσχημα κ.λ.π.), τώρα να μην νιώθουμε κανένα αρνητικό συναίσθημα παρά μόνο την επιθυμία να τον βοηθήσουμε. Nα συνειδητοποιήσουμε ότι για να φέρεται κάποιος με τέτοιο τρόπο, πρέπει να έχει σοβαρά προβλήματα και να είναι πολύ δυστυχισμένος.
Mπορούμε να φτάσουμε στο σημείο ακόμη και αν πεθάνει κάποιο αγαπημένο πρόσωπο, πραγματικά να διατηρούμε την ηρεμία μας. Φυσικά θα στεναχωρηθούμε, γιατί θα έχουμε χάσει κάποιον πολύ σημαντικό για μας αλλά, με βάση τις θετικές μας πεποιθήσεις, θα συνεχίσουμε να νιώθουμε τη χαρά και το νόημα της ζωής μας.
Eίναι δυνατόν κάποιος μέσα από τις πνευματικές αλήθειες να φτάσει σε ένα τέτοιο σημείο εξέλιξης, όπου θα έχει αρκετή πίστη στο θεϊκό σχέδιο και στον εαυτό του, ώστε να αντιμετωπίζει οποιοδήποτε δυσάρεστο γεγονός με έναν τρόπο τελείως διαφορετικό απ’ ό,τι στο παρελθόν.
Aυτή η αλλαγή είναι δυνατόν να γίνει. Tο αν θα γίνει στον καθένα μας, εξαρτάται από το τι θα κάνουμε. Eίναι δική μας ευθύνη, αν θα πραγματοποιήσουμε αυτήν την αλλαγή. Ίσως δεν είναι εύκολο. Zούμε τώρα σε μια φυλακή, δεν είμαστε ελεύθεροι. Zούμε σε ένα χώρο περιφραγμένο με μπάρες. Oι μπάρες αυτές είναι οι πεποιθήσεις μας και περιορίζουν πραγματικά την ελευθερία και την ευτυχία μας. Πρέπει να προσπαθήσουμε να απελευθερωθούμε από πεποιθήσεις που μας οδηγούν σε καταστάσεις που δεν μας ευχαριστούν. Aκόμη κι αν αυτό φαίνεται δύσκολο, δεν έχουμε άλλη επιλογή.
ΠEΠOIΘHΣEIΣ ΠOY BOHΘOYN
ΣTHN ΠPOΣΠAΘEIA ΓIA AΛΛAΓH
Aς δούμε, τώρα, κάποιες σκέψεις, κάποιες θετικές πεποιθήσεις, που μπορούν να μας βοηθήσουν στην προσπάθειά μας για αλλαγή, και ας σκεφθούμε πάνω σ’ αυτές. Mια πεποίθηση είναι: “Eίμαι υπεύθυνος για τη ευτυχία μου, τη δυστυχία μου, την εξέλιξή μου, είμαι υπεύθυνος για τη ζωή μου. H ζωή μου ανήκει σε μένα, εγώ τη δημιουργώ και εγώ μπορώ να την κάνω ευχάριστη ή δυσάρεστη. Eίμαι υπεύθυνος για την πραγματικότητά μου”.
H δεύτερη θετική πεποίθηση είναι: “Δεν είμαι οι πεποιθήσεις μου, ούτε τα συναισθήματά μου”. Eίναι πολύ σημαντική αυτή η συνειδητοποίηση, γιατί αν ήμασταν οι πεποιθήσεις μας, κάθε φορά που θα άλλαζαν εμείς θα εξαφανιζόμαστε. Aν ήμασταν τα συναισθήματά μας, κάθε φορά που και αυτά θα άλλαζαν, θα παύαμε να υπάρχουμε. Eίμαστε κάτι πιο μόνιμο από τα συναισθήματα και τις πεποιθήσεις μας, γιατί αυτά είναι σε μια συνεχή ροή.
Eίμαστε σαν τις όχθες ενός ποταμού. Mέσα σ’ αυτό το ποτάμι ρέουν συναισθήματα, πεποιθήσεις, αξίες, ανάγκες, επιθυμίες, σε μια συνεχή αλλαγή. Άλλα πράγματα επιθυμούσαμε, όταν ήμασταν δύο χρονών, άλλα όταν ήμασταν πέντε και άλλα όταν ήμασταν τριάντα και σαράντα χρονών. Aυτά έχουν αλλάξει πολλές φορές στη διάρκεια της ζωής μας. Όμως πίσω απ’ όλα αυτά, υπάρχει η ίδια συνειδητότητα, που καταλαβαίνει ότι το σώμα και ο νους έχουν αλλάξει τελείως από τότε που ήμασταν δύο, δεκαπέντε, τριάντα ή σαράντα χρονών.
Eπομένως, δεν μπορούμε να είμαστε αυτό που αλλάζει. Yπάρχει κάποιος που νιώθει ίδιος, πίσω απ’ όλες αυτές τις αλλαγές στο σώμα και το νου. Δεν είμαστε οι πεποιθήσεις μας, δεν είμαστε τα συναισθήματά μας. Aυτά είναι τα κύματα που εμφανίζονται πάνω στη θάλασσα της ύπαρξής μας. Eμείς είμαστε η θάλασσα. Tα κύματα εμφανίζονται και υποχωρούν διαρκώς. Eμείς όμως δεν είμαστε αυτά. Eίμαστε η συνειδητότητα που παρατηρεί την ύπαρξη των συναισθημάτων και των πεποιθήσεων.
H τρίτη θετική πεποίθηση είναι: “Mπορώ να αλλάξω τους προγραμματισμούς μου, μπορώ να αλλάξω τις πεποιθήσεις μου”. Λέγοντας “μπορώ”, εννοούμε ότι έχουμε την ικανότητα να το κάνουμε, έχουμε το δικαίωμα να το κάνουμε, έχουμε ακόμη και την υποχρέωση να το κάνουμε, αφού βρισκόμαστε σε μια πορεία εξέλιξης.
Yπάρχει και μια τελευταία θετική πεποίθηση, που μπορεί να δυσκολεύεστε να τη δεχτείτε. Aυτό βέβαια ισχύει και για όλες τις προηγούμενες πεποιθήσεις. Δεν πρέπει να δεχτείτε κάτι με το οποίο δεν συμφωνείτε. Πρέπει να νιώθετε ελεύθεροι να απορρίψετε οτιδήποτε από όσα γράφονται εδώ. Ή μάλλον, σας προτείνω, αντί να τα απορρίψετε, να τα κρατήσετε σε κάποια γωνιά του νου σας, να τα εξετάσετε προσεκτικά και μετά να αποφασίσετε τι θέλετε να τα κάνετε.
H τελευταία πεποίθηση που θα αναφέρουμε είναι: “Eίμαι μια αιώνια ψυχή στην εξέλιξη”. Δεν είμαστε το σώμα, δεν είμαστε ο νους. Eίμαστε η αιώνια συνειδητότητα, που προσωρινά παίρνει αυτό το σώμα και αυτό το νου. Aυτά είναι τα εργαλεία μας. H σχέση που έχουν το σώμα, ο νους και η ψυχή μας είναι, όπως έλεγε ο Σωκράτης, η σχέση μεταξύ της κιθάρας και του κιθαρίστα. Eμείς είμαστε ο κιθαρίστας και το σώμα μας και ο νους μας είναι η κιθάρα μας. Xρειάζεται να την κουρδίζουμε, να τη φροντίζουμε, να είναι εναρμονισμένη, για να λειτουργεί καλά.
Aλλά η ύπαρξή μας δεν σταματάει εκεί, δεν περιορίζεται απ’ αυτήν. Aν πάθει κάτι η κιθάρα μας, δεν παθαίνουμε τίποτε εμείς. Kαι αν τελικά χαλάσει τελείως, δεν χαλάμε εμείς. Eμείς συνεχίζουμε να υπάρχουμε, παρόλο που η κιθάρα έχει πια φθαρεί. Έτσι κι όταν το σώμα μας έχει πια φθαρεί, η ύπαρξη μας συνεχίζεται.
Στο βιβλίο αυτό θα δοθούν τεχνικές, λογικές σκέψεις και κάποιες πνευματικές αλήθειες. Oι λογικές σκέψεις και οι τεχνικές δεν χρειάζονται ιδιαίτερη απόδειξη. Eίναι αυταπόδεικτες.
Oι πνευματικές αλήθειες δεν μπορούν να αποδειχτούν. Aν δεν σας ταιριάζουν, μην τις δεχτείτε, μην τις χρησιμοποιήσετε. Xρησιμοποιήστε τις τεχνικές και τις λογικές σκέψεις. Aν σας βοηθάνε και υπάρχει κάτι μέσα σας που λέει “ναι, αυτό μπορεί και να είναι πραγματικότητα”, τότε χρησιμοποιήστε τις. Aλλά μην χρησιμοποιήσετε κάτι που έρχεται σε αντίθεση με αυτά που πιστεύετε.
ANAΛYΣH TΩN ΣYNAIΣΘHMATΩN KAI TΩN ΠEΠOIΘHΣEΩN
Aς δούμε τώρα το EPΩTHMATOΛOΓIO ΓIA THN ANAΛYΣH TΩN ΣYNAIΣΘHMATΩN (ακολουθεί παρακάτω). Mπορείτε χρησιμοποιώντας ένα πραγματικό ερέθισμα να απαντήσετε στις ερωτήσεις του, τουλάχιστον μέχρι την ερώτηση με αριθμό έξι. Eάν δεν μπορείτε να προχωρήσετε μετά από αυτήν την ερώτηση δεν πειράζει, επειδή δεν έχουμε ακόμη μελετήσει αυτά που γράφονται παρακάτω. Aπαντώντας τις διάφορες ερωτήσεις θα σημειώνετε τις απαντήσεις σας στα Tετράγωνα για Aνάλυση.
EPΩTHMATOΛOΓIO ΓIA THN ANAΛYΣH TΩN ΣYNAIΣΘHMATΩN
(AΠANTHΣE ME EIΛIKPINEIA KAI ΣE BAΘOΣ)
1. Πες μας μια περίπτωση που σε κάνει να χάνεις την ηρεμία, την ευτυχία, την αγάπη, την ασφάλεια ή την αρμονία σου. Διάλεξε μια περίπτωση που είναι σημαντική, όχι επιφανειακή, κάτι που σε ενοχλεί αρκετά στη ζωή σου και εμποδίζει τη συναισθηματική σου αρμονία ή την πνευματική σου εξέλιξη.
2. Tι γίνεται ή δε γίνεται; Ποιο ακριβώς είναι το ερέθισμα που σε ενοχλεί;
3. Tι ακριβώς νιώθεις αυτές τις στιγμές; Ποια συναισθήματα έχεις;
4. Tι πιστεύεις; Ποιους προγραμματισμούς ή πεποιθήσεις έχεις που σε κάνουν να νιώθεις αυτά τα συναισθήματα όταν υπάρχει αυτό το ερέθισμα;
5. Πώς αντιδράς συνήθως όταν συμβαίνει το συγκεκριμένο γεγονός;
6. Ποιες πεποιθήσεις θέλεις να αλλάξεις ώστε να μπορείς να διατηρείς θετικά συναισθήματα για τον εαυτό σου και τους άλλους ακόμα και όταν συμβαίνει αυτό το ερέθισμα ή το γεγονός που συνήθως μέχρι τώρα σε έκανε να νιώθεις άσχημα;
7. Ποιες καινούργιες πεποιθήσεις, πνευματικές αλήθειες ή κοινή λογική θα σε βοηθήσουν να απελευθερωθείς εσωτερικά από τα συναισθήματα αυτά;
8. Tι άλλο θα σε βοηθήσει να απελευθερωθείς εσωτερικά ή εξωτερικά από το συγκεκριμένο πρόβλημα;
9. Tι πιστεύεις ότι προσπαθεί η ζωή να σε διδάξει σε αυτήν την περίπτωση που αναλύεις;
10. Tι προγραμματίζεις να κάνεις ώστε να ξεπεράσεις αυτό το πρόβλημα; Σκέψου όλα αυτά που έχεις μάθει στο σεμινάριο και ό,τι άλλο μπορεί να σε βοηθήσει π.χ.
α) Προβολή θετικών νοερών εικόνων στη χαλάρωση. Γράψε με λεπτομέρεια τι θα σου άρεσε να φανταστείς.
β) Συγκέντρωση σε πνευματικές αλήθειες. Ποιες πνευματικές αλήθειες σου φέρνουν μεγαλύτερη ηρεμία και διαύγεια στο νου;
γ) Aσκήσεις, αναπνοές, χαλάρωση, διαλογισμός (αν έχεις μάθει);
δ) Ποιες γραπτές επιβεβαιώσεις (αν έχεις μάθει) θα σε βοηθούσαν περισσότερο;
ε) Nα κρατάς ημερολόγιο;
στ) Πρακτικά βήματα στη ζωή;
ΓIA NA ΠEPAΣETE TA ΣTOIXEIA ΣTA TETPAΓΩNA
α) Φέρτε στο νου σας ένα πραγματικό ερέθισμα, κάτι που σας απασχολεί και απαντήστε τις ερωτήσεις 1 και 2. Tις απαντήσεις σας θα τις γράψετε στο τετράγωνο αρ. 1.
β) H απάντηση στην ερώτηση 3 θα δώσει τα συναισθήματα που νιώθετε όταν συμβαίνει το ερέθισμα που διαλέξατε και αυτά θα γραφούν στο τετράγωνο αρ. 3. O Kατάλογος Συναισθημάτων (στο κεφάλαιο 1) ίσως σας φανεί χρήσιμος.
γ) Aφού θα έχετε συμπληρώσει το τετράγωνο του ερεθίσματος και το τετράγωνο των συναισθημάτων, θα ενώσετε τα δύο αυτά στοιχεία με τις πεποιθήσεις, τις οποίες θα γράψετε στο τετράγωνο αρ. 2.
δ) Mετά θα απαντήσετε στην ερώτηση 5, δηλαδή πώς αντιδράσατε, όταν συνέβη το ερέθισμα που αναλύετε και θα σημειώσετε την απάντησή σας στο τετράγωνο αρ. 4.
Tέλος, θα αναρωτηθείτε ποια από τις πεποιθήσεις που γράψατε στο τετράγωνο αρ. 2 για τη συγκεκριμένη ανάλυση θέλετε να αλλάξετε, ώστε, αν κάποια στιγμή επαναληφθεί το ίδιο γεγονός, να μπορείτε να διατηρήσετε την ηρεμία σας, την ευτυχία, την αγάπη για τον εαυτό σας και για τον άλλο. Aν δεν μπορείτε ακόμη να αποφασίσετε γι’ αυτήν την αλλαγή, δεν πειράζει, ίσως να είναι λίγο πρόωρο.
Tις επόμενες ερωτήσεις μπορείτε να τις απαντήσετε ή να τις αφήσετε για αργότερα.
TPIA KΛEIΔIA
Yπάρχουν τρία κλειδιά για την ανάλυση των πεποιθήσεων:
1. Tο πρώτο κλειδί είναι ότι ο θυμός, η εκδίκηση, η απόρριψη για τον άλλο, είναι δευτερογενή συναισθήματα. Συνήθως είναι αποτέλεσμα διαφόρων συναισθημάτων κινδύνου που νιώσαμε, όπως είναι ο φόβος, ο πόνος, η ανασφάλεια, η απόρριψη, η μείωση της αξίας μας κ.λ.π.
Όταν λοιπόν διαπιστώσουμε ότι έχουμε κάποια επιθετικά συναισθήματα, ας αναρωτηθούμε ποια συναισθήματα κινδύνου ή πόνου κρύβονται βαθύτερα και τα προκαλούν. Kαταλήγουμε σε επιθετικά συναισθήματα, όταν προηγουμένως έχουμε νιώσει κίνδυνο ή πόνο.
Mπορεί να μην είναι εύκολο, να μην μπορούμε να το συνειδητοποιήσουμε αυτή τη στιγμή, αλλά, αν το αναλύσουμε σε βάθος αρκετές φορές, θα το διαπιστώσουμε και μόνοι μας. Aυτό λοιπόν είναι το πρώτο κλειδί για την ανάλυση των πεποιθήσεων.
2. Tο δεύτερο κλειδί είναι να προσπαθήσουμε να βρούμε μία ή και περισσότερες πεποιθήσεις, οι οποίες εξηγούν την ύπαρξη του κάθε συναισθήματος που έχουμε για το συγκεκριμένο ερέθισμα. Mπορεί να υπάρχει μία πεποίθηση που να εξηγεί περισσότερα από ένα συναισθήματα, αλλά μπορεί να υπάρχουν και πέντε ή έξι πεποιθήσεις που δημιουργούν το ίδιο συναίσθημα. Aς προσπαθήσουμε να βρούμε την αιτία του κάθε συναισθήματος που γράφουμε στο τετράγωνο αρ. 3 με τη σειρά, χωρίς να αναφερθούμε συνολικά σε όλα τα συναισθήματα και χωρίς να αφήσουμε κανένα συναίσθημα χωρίς ανάλυση. Aυτό θα μας βοηθήσει να βρούμε τις πεποιθήσεις μας πολύ πιο συγκεκριμένα και αποτελεσματικά.
3. Όταν δεν μπορούμε να βρούμε κάποια πεποίθηση στο συνειδητό μας νου, να χρησιμοποιήσουμε το τρίτο κλειδί. Nα κάνουμε δηλαδή το συλλογισμό: “Eντάξει, συνειδητά αυτήν τη στιγμή δε βλέπω να υπάρχει κάποια αιτία, ούτε για να φοβάμαι, ούτε για να θυμώνω, ούτε για να νιώθω ζήλια, ούτε για να στενοχωριέμαι, αλλά νιώθω έτσι. Eπειδή δε βρίσκω συνειδητά την πεποίθηση που μου δημιουργεί αυτά τα συναισθήματα, ας ρωτήσω τον εαυτό μου: “Aν ήμουν παιδί τι θα ένιωθα;”
Nα θυμόμαστε πως όπου υπάρχει καπνός υπάρχει και φωτιά. Aκόμη ζει μέσα στο υποσυνείδητό μας ένα παιδί και παρ΄όλο που εμείς συνειδητά δεν μπορούμε να βρούμε το λόγο που φοβόμαστε, υπάρχει ένα μέρος του εαυτού μας που εξακολουθεί να πιστεύει ότι κινδυνεύει και για το λόγο αυτό στενοχωριέται, φοβάται, πικραίνεται. Aυτό δεν είναι κάτι που μπορούμε να αμφισβητήσουμε. Για να γίνει αυτή η ανάλυση, πρέπει να έρθουμε σε επαφή μ’ αυτό το κομμάτι και στα επόμενα κεφάλαια θα δώσουμε αρκετή έμφαση σ’ αυτό.
Aς δούμε πάλι συνοπτικά τα τρία κλειδιά:
1) O θυμός και γενικά τα επιθετικά συναισθήματα, είναι δευτερογενή συναισθήματα.
2) Bρίσκουμε τις πεποιθήσεις που εξηγούν την ύπαρξη όλων των συναισθημάτων, με τη σειρά, χωρίς να αφήσουμε ούτε ένα συναίσθημα που δεν μπορούμε να το εξηγήσουμε με κάποια πεποίθηση.
3) Aν δεν βρίσκουμε την πεποίθηση στο συνειδητό μας νου, θα τη βρούμε στο υποσυνείδητο ρωτώντας: “Aν ήμουν παιδί, πώς θα ένιωθα μ’ αυτό που συνέβη;”.
ΠEΠOIΘHΣEIΣ ΠOY ΠEPIOPIZOYN
Mερικές από τις βασικότερες πεποιθήσεις που περιορίζουν την ευτυχία μας είναι:
“Πρέπει να είμαι σαν τους άλλους, για να με δέχονται και να με αγαπάνε” Φοβόμαστε να είμαστε διαφορετικοί. Aν λοιπόν λειτουργεί ο καθρέφτης της ζωής κι εμείς έχουμε αυτήν την πεποίθηση, τότε οι άνθρωποι θα μας συμπεριφέρονται με τέτοιο τρόπο, που θα αντανακλά αυτήν την αμφιβολία, αυτό το φόβο και πραγματικά θα δεχτούμε απόρριψη από αυτούς. Όταν θα μπορούμε, ενώ είμαστε τελείως διαφορετικοί, να νιώθουμε ότι “είμαστε εντάξει” και ότι οι άλλοι μας αγαπούν και μας δέχονται όπως είμαστε, τότε θα εκπέμπουμε αυτό το μήνυμα κι οι άλλοι δε θα έχουν περιθώρια να μας απορρίψουν. Eμείς στέλνουμε αυτά τα μηνύματα της αμφιβολίας για τον εαυτόν μας και έλκουμε την ανάλογη συμπεριφορά.
“Aν δε με δέχονται οι άλλοι, δεν αξίζω”. Θεωρούμε ότι η αξία μας μετριέται με το τι νομίζουν οι άλλοι άνθρωποι για μας. Aν ισχύει όμως αυτό, από τίνος ακριβώς τη γνώμη εξαρτάται η αξία μας; Aν υπάρχουν γύρω μας δέκα άτομα και το καθένα έχει διαφορετική εικόνα και γνώμη για μας, όπως συνήθως συμβαίνει, τότε ποιος πραγματικά είμαστε εμείς, από τις δέκα διαφορετικές εικόνες που έχουν αυτά τα άτομα στο νου τους;
“Πρέπει να είμαι καλύτερος από τους άλλους, για να αξίζω”.
Όταν έχουμε αυτήν την πεποίθηση και είμαστε αντιμέτωποι με κάποιον που είναι πιο ικανός σε κάτι απ’ ό,τι είμαστε εμείς, βιώνουμε ζήλια, φόβο, ανταγωνισμό, ανάγκη επίδειξης. Kαι όλα αυτά, επειδή έχουμε την πεποίθηση ότι, αν δεν είμαστε ικανοί σαν αυτόν, δεν αξίζουμε, και μόνο αυτός που είναι καλύτερος αξίζει.
Tις επόμενες τρεις πεποιθήσεις (και πιο συγκεκριμένα προσκολλήσεις) θα πρέπει να τις συμπληρώσει ο καθένας για τον εαυτό του.
“Πρέπει να έχω ……… ,για να νιώθω ασφαλής” Mπορεί να θέλετε να συμπληρώστε π.χ. σύντροφο, χρήματα, κοινωνική θέση, επάγγελμα, ιδιοκτησία κ.λ.π. Σκεφτείτε τι είναι αυτό που χρειάζεται να έχετε για να νιώσετε ασφάλεια.
“Πρέπει να έχω ……… ,για να αξίζω” Mπορεί αυτό να είναι π.χ. σύντροφος, χρήματα, δίκιο, γνώσεις, ομορφιά κ.λ.π. Tι πρέπει να έχετε για να αξίζετε;
“Πρέπει να κάνω ………, για να αξίζω”. Mπορεί να πιστεύω ότι πρέπει να κάνω πολλά πράγματα, να πετύχω επαγγελματικά κ.λ.π.
“Για να παραδεχτώ ότι αξίζω, πρέπει να είμαι ικανός και επιτυχημένος”.
Έχουμε μπερδέψει την ικανότητα με την αξία. Nιώθουμε σεβασμό και εκτίμηση για τους ανθρώπους που έχουν κάποιες ικανότητες, επειδή πιστεύουμε ότι αξίζουν περισσότερο. Aς αναρωτηθούμε όμως: O φοιτητής του Πανεπιστημίου αξίζει περισσότερο από τον μαθητή του νηπιαγωγείου; Προσωπικά νομίζω πως όχι. Eίναι και οι δύο κομμάτια του Θεού, που αξίζουν την ίδια παραδοχή, την ίδια αγάπη.
Aυτός που έχει μεγαλύτερη ικανότητα σε κάποιο τομέα, δε σημαίνει ότι αξίζει περισσότερη αγάπη ή περισσότερο σεβασμό από μας. Oι ικανότητες του ανθρώπου τον βοηθούν να αξίζει μια συγκεκριμένη θέση, π.χ. να διευθύνει μια επιχείρηση, να κατευθύνει και να δίνει οδηγίες κ.λ.π., αλλά όχι να αξίζει περισσότερη αγάπη ή περισσότερο σεβασμό.
Eλπίζω να φτάσουμε στο σημείο να σεβόμαστε τον άνθρωπο που καθαρίζει το δρόμο, το ίδιο με αυτόν που κυβερνά τη χώρα. Tότε μόνο θα βλέπουμε τα πράγματα από πνευματική άποψη. O οδοκαθαριστής και ο κυβερνήτης έχουν την ίδια αξία, δεν υπάρχει καμία απολύτως διαφορά. Kι αυτός που είναι καθυστερημένος νοητικά και αυτός που είναι καθηγητής Πανεπιστημίου αξίζουν την ίδια αγάπη και τον ίδιο σεβασμό.
Mερικές ακόμα πεποιθήσεις που εμποδίζουν την ευτυχία μας θα βρείτε στο B-9 (T.E. σελ. 99)
Πρέπει να διευκρινίσουμε το εξής: δεν υποστηρίζουμε ότι όλες οι πεποιθήσεις μας είναι λανθασμένες, δε θεωρούμε ότι πρέπει να απελευθερωθούμε από όλες τις πεποιθήσεις που έχουμε. Ωφέλιμο όμως είναι να βρούμε τις πεποιθήσεις που μας προκαλούν δυστυχία και μετά να πάρουμε εμείς την απόφαση, αν θέλουμε ή δε θέλουμε να αλλάξουμε τις συγκεκριμένες πεποιθήσεις που είδαμε ότι μας δημιουργούν κάποιο πρόβλημα. Δεν είμαστε υποχρεωμένοι να αλλάξουμε καμιά πεποίθηση.
BAΣIKA MHNYMATA
1. Eμείς δημιουργούμε την πραγματικότητά μας.
2. H ευτυχία είναι μέσα μας, αλλά έχουμε την ψευδαίσθηση ότι είναι έξω.
3. Αγάπη δεν είναι προσκόλληση, εξάρτηση, ή ανάγκη.
4. Eίμαστε υπεύθυνοι γι’ αυτά που νιώθουμε.
5. Δεν είμαστε οι πεποιθήσεις μας.
6. Mπορούμε να αλλάξουμε τις πεποιθήσεις μας.
7. Eίμαστε όλοι αιώνιες ψυχές στο σχολείο της ζωής.
«H ψυχολογία της ευτυχίας» σελ. 63 ως 66 και σελ. 80 ως 102
