Συναισθηματική Εξάρτηση
Οι περισσότεροι άνθρωποι θέλουν να έχουν μια ερωτική σχέση. Θέλουν να υπάρχει στη ζωή τους αυτός ο ξεχωριστός άνθρωπος. Οι περισσότεροι άνθρωποι χρειάζονται και θέλουν να έχουν φίλους. Οι περισσότεροι άνθρωποι θέλουν να έχουν στη ζωή τους ανθρώπους που τους αποδέχονται και τους αγαπούν. Αυτές είναι φυσικές και υγιείς επιθυμίες. Η συναισθηματική εξάρτηση είναι σε ένα βαθμό παρούσα σε όλες τις σχέσεις, των υγιών συμπεριλαμβανομένων. Αλλά κάποιοι άνθρωποι, άνδρες και γυναίκες, δεν χρειάζονται και δεν θέλουν άλλους ανθρώπους απλά και φυσικά για την συντροφιά – τους χρειάζονται πάση θυσία. Και το πιθανότερο είναι ότι αυτή η ανάγκη τους υποκινεί και τους εξουσιάζει.
Το να έχει κάποιος υπερβολική ανάγκη τους άλλους ανθρώπους μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα. Κλειδί της δικής μας ευτυχίας γίνονται οι άλλοι άνθρωποι. Πιστεύω ότι αυτή η επικέντρωση της ζωής μας γύρω από τους άλλους, το ότι συνεχώς η ζωή μας περιστρέφεται γύρω από τους άλλους, βαδίζει χέρι χέρι με την συνεξάρτηση και πηγάζει από τη συναισθηματική μας ανασφάλεια. Πιστεύω, επίσης, ότι και το μεγαλύτερο μέρος αυτής της αέναης αναζήτησης αποδοχής, στην οποία είμαστε βουτηγμένοι, προέρχεται από την ανασφάλειά μας. Πιστεύουμε ότι κάτι μαγικό συμβαίνει μόνο με τους άλλους και όχι μ’ εμάς. Τα όμορφα συναισθήματα είναι μέσα τους, όχι μέσα μας. Όσο δε λιγότερα όμορφα πράγματα βρίσκουμε στον εαυτό μας, τόσο περισσότερα αναζητάμε στους άλλους. Εκείνοι έχουν τα πάντα, εμείς δεν έχουμε τίποτα. Η δική μας ύπαρξη δεν είναι σημαντική. Μας έχουν εγκαταλείψει και μας έχουν παραμελήσει τόσο συχνά, ώστε καταλήξαμε να εγκαταλείψουμε και εμείς οι ίδιοι τον εαυτό μας.
Αυτή η τεράστια ανάγκη των άλλων, που συνοδεύεται από την πεποίθηση ότι είμαστε ανάξιοι να αγαπηθούμε και από την άποψη ότι οι άνθρωποι ποτέ δεν θα μας συμπαρασταθούν, μπορεί να εμφυτευτεί βαθιά μέσα μας. Ορισμένες φορές θεωρούμε ότι οι άνθρωποι δεν μας συμπαραστέκονται, ενώ στην πραγματικότητα αυτό δεν ισχύει. Η ανάγκη μας μπορεί να επισκιάζει την όρασή μας, εμποδίζοντάς μας να δούμε την αγάπη που υπάρχει γύρω μας και απευθύνεται προς εμάς.
Ορισμένες φορές καμία ανθρώπινη ύπαρξη δεν είναι δυνατόν να βρεθεί στο πλάι μας με τον τρόπο που εμείς θα θέλαμε – να μας απορροφήσει, να μας φροντίζει, να μας κάνει να νιώσουμε καλά, να νιώσουμε ολοκληρωμένοι και ασφαλείς.
Πολλοί από εμάς περιμένουν από τους άλλους τόσο πολλά, και έχουν τόσο πολύ την ανάγκη τους, ώστε συμβιβαζόμαστε με ελάχιστα. Μπορεί να εξαρτηθούμε από προβληματικούς ανθρώπους – από αλκοολικούς ή άλλους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν προβλήματα. Μπορεί να εξαρτηθούμε από άτομα που δεν εκτιμάμε ή δεν αγαπάμε ιδιαίτερα. Ορισμένες φορές, έχουμε τόσο πολύ την ανάγκη ενός ανθρώπου, που συμβιβαζόμαστε σχεδόν με τον οποιονδήποτε. Μπορεί να χρειαζόμαστε άτομα που δεν μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες μας. Μπορούμε και στην περίπτωση αυτή να εμπλακούμε σε καταστάσεις στις οποίες έχουμε την ανάγκη να μας συμπαρασταθεί κάποιος, αλλά ο άνθρωπος που έχουμε επιλέξει δεν μπορεί να το κάνει ή δεν θα το κάνει.
Μπορεί ακόμα και να πείσουμε τον εαυτό μας ότι δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς ένα συγκεκριμένο άτομο, ότι χωρίς το άτομο αυτό στη ζωή μας θα μαραζώσουμε και θα πεθάνουμε. Αν το άτομο αυτό είναι κάποιος αλκοολικός ή κάποιος έντονα προβληματικός άνθρωπος, μπορεί να ανεχτούμε την κακοποίηση και τον παραλογισμό, για να συνεχίσουμε να τον έχουμε στη ζωή μας, ώστε να διατηρήσουμε την πηγή της συναισθηματικής μας ασφάλειας. Η ανάγκη μας γίνεται τόσο μεγάλη, ώστε συμβιβαζόμαστε για μηδαμινά ωφέλη. Οι προσδοκίες μας πέφτουν κάτω από το φυσιολογικό επίπεδο, κάτω από αυτά που θα έπρεπε να περιμένουμε από τις σχέσεις μας γενικώς. Και τότε, παγιδευόμαστε, έχουμε κολλήσει.
[…]
Τελικά, η υπερβολική εξάρτηση από ένα πρόσωπο μπορεί να σκοτώσει την αγάπη. Οι σχέσεις που στηρίζονται μάλλον στη συναισθηματική ανασφάλεια ή ένδεια παρά στην αγάπη, μπορεί να αποβούν καταστροφικές. Δεν λειτουργούν σωστά. Η υπερβολική ένδεια απομακρύνει τους ανθρώπους μεταξύ τους και καταπνίγει την αγάπη. Τρομάζει τους ανθρώπους και τους διώχνει μακριά. Προσελκύει το είδος των ανθρώπων που δεν μας αρμόζει. Έτσι, οι πραγματικές μας ανάγκες δεν καλύπτονται∙ μεγαλώνουν και το ίδιο μεγαλώνει και η απελπισία μας. Επικεντρώνουμε τη ζωή μας γύρω από το πρόσωπο που έχουμε επιλέξει, προσπαθώντας να προστατεύσουμε την πηγή της ασφάλειας και της ευτυχίας μας. Και για να συντελεστεί αυτό αποποιούμαστε το δικαίωμα στην ίδια μας τη ζωή. Έτσι, εξοργιζόμαστε με τον συγκεκριμένο άνθρωπο. Εξουσιαζόμαστε από αυτόν. Εξαρτιόμαστε από αυτόν. Τελικά, αισθανόμαστε πικρία και οργή για τον άνθρωπο από τον οποίο εξαρτιόμαστε, για τον άνθρωπο που μας εξουσιάζει, γιατί έχουμε παραχωρήσει σ’ αυτόν την προσωπική μας δύναμη και τα δικαιώματά μας.
[..]
Γιατί ταλαιπωρούμε έτσι τον εαυτό μας; […] Πολλοί από εμάς έμαθαν να είναι έτσι γιατί, όταν ήταν παιδιά, κάποιος άνθρωπος πολύ σημαντικός για εμάς δεν ήταν σε θέση να μας προσφέρει την αγάπη, την αποδοχή και τη συναισθηματική ασφάλεια που είχαμε ανάγκη. Έτσι, ζήσαμε τη ζωή μας με τον καλύτερο τρόπο που είχαμε να τη ζήσουμε, εξακολουθώντας να αναζητάμε ακαθόριστα ή απελπισμένα κάτι που δεν αποκτήσαμε ποτέ. Άλλοι πάλι, κτυπούν ακόμα το κεφάλι τους στον τοίχο προσπαθώντας να αποκτήσουν την αγάπη αυτή από ανθρώπους, όπως είναι η Μητέρα ή ο Πατέρας, οι οποίοι είναι ανίκανοι να μας δώσουν αυτό που ζητάμε. Και ο κύκλος επαναλαμβάνεται μέχρι τη στιγμή που θα διακοπεί και θα σταματήσει.
Ας κλείσουμε λοιπόν τις εκκρεμούσες υποθέσεις της παιδικής μας ηλικίας όσο καλύτερα μπορούμε. Ας θρηνήσουμε για εκείνες τις απώλειες. Ας αποκτήσουμε κάποια απόσταση από αυτές. Ας διερευνήσουμε πώς επηρεάζουν τα γεγονότα της παιδικής μας ηλικίας τον τρόπο με τον οποίο ενεργούμε σήμερα.
Ας πάψουμε να αναζητούμε την ευτυχία στους άλλους. Η πηγή της ευτυχίας μας και της καλής μας κατάστασης δεν βρίσκεται μέσα σε άλλους ανθρώπους, βρίσκεται μέσα μας. Ας μάθουμε να επικεντρωνόμαστε στον εαυτό μας.
Melody Beattie, «Συνεξάρτηση Τέλος- Πώς να σταματήσετε να ελέγχετε τους άλλους και να αρχίσετε να φροντίζετε τον εαυτό σας», εκδ. Λύχνος (απόσπασμα)
