Στη σύνοδο μνήμης των μεγάλων Πατέρων, Ιεραρχών και Ασκητών, που συμβαίνει το μήνα Ιανουάριο, συμμετέχει και ο μέγιστος Σύρος Εκκλησιαστικός Πατήρ, ο Όσιος Εφραίμ, ο Θεόσοφος (28 Ιανουαρίου). Όμως σ’ αυτή την ιερή σύνοδο υπάρχουν και άλλες διαστάσεις αξιοθαύμαστες. Πολλοί από τούς Θεοφόρους αυτούς άνδρες συνυπάρχουν, συναντώνται και συναγωνίζονται.
Ο Όσιος Εφραίμ (306-373 μ.Χ.) ανήκει στη χρυσή εποχή του 4ου μ.Χ. αιώνα. Γεννήθηκε στην πόλη Νίσιβη της Συρίας, άσημος, πτωχός, αλλά «συγγενής μαρτύρων», όπως γράφει ο ίδιος, έχει δάσκαλο τον Επίσκοπο της πόλεως Ιάκωβο, τον «επίλεκτο σύμμαχο» στούς αγώνες του Μεγάλου Αθανασίου (18 Ιανουαρίου).
Δεν φαίνεται να σπουδάζει την κοσμική σοφία στις περίφημες Σχολές της Ανατολής (Αντιόχεια, Αλεξάνδρεια), αλλά πολύ γρήγορα αναγνωρίζεται ο Εφραίμ ως «μέτοχος θείας σοφίας», χαρισματούχος διδάσκαλος, «κιθάρα του πνεύματος», αλλά και ο «άριστος των Σύρων συγγραφέων».
Ταξιδεύει και γνωρίζει τους ονομαστούς Αββάδες της Αιγύπτου και επισκέπτεται την Καισάρεια (περί το 370 μ.Χ.) για να δει τον Μέγα Βασίλειο (1η Ιανουαρίου). Τα «πνευματικά μέτρα» αυτής της συναντήσεως περιγράφει ο ίδιος ο Όσιος στο εγκώμιό του για τον Μέγα Βασίλειο. Ενώ τα δικά του πνευματικά μέτρα εγκωμιάζουν οι δύο άλλοι μεγάλοι που τον γνωρίζουν, ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης (10 Ιανουαρίου) και ο Ιερός Χρυσόστομος (27 Ιανουαρίου), που τον ονομάζει «παραμυθία των αθυμούντων, παιδαγωγία των νέων, χειραγωγία μετανοούντων και κατά των αιρετικών ρομφαία».
Στούς «υπέρ τας χιλιάδας» λόγους του και «τας τριακοσίας μυριάδας» έπη του, με εικόνες και μεταφορές πλήρεις χάριτος, αναδεικνύεται ο Όσιος «έγκυρος ερμηνευτής των Αγίων Γραφών, υπέρμαχος της αληθείας, πολέμιος των αιρέσεων», αλλά και διδάσκαλος της χριστιανικής ζωής, ζωής μετανοίας και κατανύξεως. Κυρίαρχο βίωμα, κατά τον άγιο Γρηγόριο Νύσσης, στην καρδιά του Εφραίμ είναι το βίωμα της «ενδεκάτης ώρας». Αυτό τον κινεί στον έλεγχο του εαυτού του, στην αυτομεμψία και στη μετάνοια, «ως πορεία επιστροφής προς τον Θεό».
Εξαιρετική απόδειξη αυτού του εσωτερικού βιώματος, αλλά και φανέρωση της υπέροχης τέχνης του αποτελεί η γνωστότατη ευχή του «Κύριε και Δέσποτα της ζωής μου…», που κοσμεί ως κατακλείδα τις ακολουθίες της Μ. Σαρακοστής.
Στην ονομαστική του ιερά μνήμη δημοσιεύουμε τη δική του ευχή «προ του υπνώσαι» ως δείγμα της αυτοκριτικής ενός Αγίου του 4ου μ.Χ. αιώνα, ως γραφή αυτογνωσίας, που μπορεί να προσυπογράψει με ευγνωμοσύνη και συντριβή κάθε αγωνιζόμενος Χριστιανός αυτού του 21ου αιώνα.
«Κύριε Ιησού Χριστέ ο Θεός ημών,
ο την αγίαν σου Μητέρα τιμιωτέραν αναδείξας
πασών των επουρανίων Δυνάμεων,
αυτός Πανάγαθε, δια των πρεσβειών αυτής
και πάντων σου των Αγίων, παρακλήθητι,
και συγχώρησόν μοι τω αναξίω δούλω σου,
ει τι ήμαρτον σήμερον ως άνθρωπος,
μάλλον δε ως απάνθρωπος,
τα εκούσιά μου πταίσματα και τα ακούσια,
τα εν γνώσει και εν αγνοία,
τα εκ συναρπαγής και απροσεξίας και πολλής μου ραθυμίας
και αμελείας γεγενημένα,
είτε το όνομά σου το άγιον ώμοσα,
είτε επιώρκησα, ή εβλασφήμησα κατά διάνοιαν,
ή εν τινί σε παρώργισα, ή έκλεψα, ή εψευσάμην,
ή φίλος παρέβαλε προς εμέ και παρείδον αυτόν,
ή αδελφόν έθλιψα και παρεπίκρανα,
ή ισταμένου μου εν προσευχή και ψαλμωδία
ο νους μου ο πονηρός
εις τα πονηρά και βιωτικά περιεπόλευσεν,
ή παρά το πρέπον ετρύφησα, ή ευτράπελα ελάλησα,
ή αφθόνως εγέλασα, ή εκενοδόξησα,
ή υπερηφανευσάμην, ή κάλλος μάταιον εθεασάμην
και υπ’ αυτού εθέλχθην τον νουν,
ή τα μη δέοντα εφλυάρησα,
ή το ελάττωμα του αδελφού μου περιειργασάμην
και κατέκρινα αυτόν
και τα εμαυτού αναρίθμητα ελαττώματα παρεβλεψάμην,
είτε της προσευχής μου ημέλησα, είτε τι άλλο πονηρόν ενενόησα.
Ταύτα πάντα και άλλα, άπερ έπραξα
και ου μέμνημαι, συγχώρησόν μοι ο Θεός
τω αχρείω δούλω σου, και ελέησόν με
ως αγαθός και φιλάνθρωπος,
ίνα εν ειρήνη κοιμηθώ και υπνώσω ο άσωτος εγώ,
δοξάζων σε συν τω Πατρί
και τω παναγίω και αγαθώ και ζωοποιώ σου Πνεύματι,
νυν και αεί και εις τούς αιώνας των αιώνων.
Αμήν»
Από το περιοδικό: «Η δράσις μας», τεύχος Ιανουαρίου 2006.
