ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ
Οικολογία α λα καρτ.
Οικολογική συνείδηση έχει αναπτυχθεί
μόνο μεταξύ των καλοζωισμένων Δυτικών και όχι των υπολοίπων τριτοκοσμικών και
τεταρτοκοσμικών. Γιατί, όπως παλιότερα ίσχυε το "πρώτα να χορτάσουμε και έπειτα
να φιλοσοφήσουμε", σήμερα ισχύει το "πρώτα να πλουτίσουμε κι έπειτα να γίνουμε
οικολόγοι". Όταν κανείς πεινάει, δεν σκέφτεται την επιβίωση των άγριων ζώων ή
όταν κρυώνει δε σκέφτεται τη μόλυνση του περιβάλλοντος. Απαιτείται ορισμένη
εκλέπτυνση της σκέψης, ένα στάδιο στο οποίο κανείς θα μπορεί να σκεφτεί για τις
συνέπειες της άκρατης και άμετρη εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων κ.λπ. Οι μη
ανεπτυγμένοι ("αναπτυσσόμενοι") λαοί δεν έχουν μια τέτοια εκλέπτυνση, αλλά για
να την αποκτήσουν, πρέπει πρώτα να καταστρέψουν το περιβάλλον προκειμένου να
αποκτήσουν το βιωτικό επίπεδο της Δύσης. Γιατί πώς αλλιώς θα αποκτούσαν γρήγορα
και σίγουρα το δυτικό βιωτικό επίπεδο παρά εκμεταλλευόμενοι και το τελευταίο
κοίτασμα πετρελαίου; Στα μάτια των υπανάπτυκτων λαών πρώτιστο αγαθό δεν είναι το
περιβάλλον αλλά τα αγαθά που αυτοί βλέπουν να απολαμβάνουν οι Δυτικοί: άνετο
βιωτικό επίπεδο (και δυνατότητα της Δύσης να εξουσιάζει τον κόσμο) και
δευτερεύων κίνδυνος είναι ο περιβαλλοντικός. Να περιμένει κανείς από τους μη
Δυτικούς να γίνουν οικολόγοι πριν την ώρα τους, δηλαδή πριν μπουχτίσουν στο φαΐ,
είναι σα να περιμένει από αυτούς να εξοπλίζουν το στρατό τους με δόρατα αντί
πυραύλων.
Από την άλλη η Δύση βρίσκεται στην κατάσταση μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα. Γιατί,
αν γίνει οικολογική, τότε θα χάσει την υπεροχή της ως προς τον άλλο κόσμο: Αν η
ενέργεια πρέπει να αποκτάται (κυρίως) με ΑΠΕ κι όχι με πυρηνικά ή με ορυκτά
καύσιμα, τότε τέτοια ενέργεια μπορεί να αποκτήσει και ο υπανάπτυκτος, ο οποίος
έτσι γίνεται ενεργειακά ισοδύναμος με τη Δύση. Αν γίνει οικολογική, τότε θα δει
το βιωτικό της επίπεδο να μειώνεται: γιατί άλλη ποιότητα ζωής και ταχύτητα
προσφέρουν τα μαζικά μέσα μεταφοράς κι άλλη το αμάξι ή το με πετρέλαιο κινούμενο
αεροπλάνο. Την ίδια στιγμή η Δύση θα βλέπει τους μη Δυτικούς να μην "οικολογίζουν",
δηλαδή να εκμεταλλεύονται το πετρέλαιο, τον άνθρακα κ.λπ. Αυτά είναι ο γκρεμός.
Το ρέμα είναι ότι η Δύση, έχοντας φτάσει σε ανώτερο στάδιο συνείδησης, γνωρίζει
πως αν όλος ο πλανήτης γίνουν σαν την ίδια, ο άνθρωπος θα εξαφανιστεί από τη Γη.
Γιατί, αν τα 7-8 δις καίνε τόσο πετρέλαιο, καταναλώνουν τόση ενέργεια κπράσινος,καπιταλισμός,οικολόγοι,ναζί,ναζισμός,η
κάθε ανεπτυγμένος Δυτικός, τότε το περιβάλλον θα μολυνθεί ανεπανόρθωτα και οι
ενεργειακές πηγές θα στερέψουν οδηγώντας μας στην προβιομηχανική εποχή (αφού τα
με πετρέλαιο κινούμενα οχήματα και μηχανές θα είναι άχρηστα ή θα λειτουργούν με
τεράστιο κόστος). Έτσι, η οικολογική δυτική συνείδηση πιέζεται τόσο από τους
λιμασμένους μη Δυτικούς και το φόβο της απώλειας της παγκόσμιας ηγεμονίας όσο
και από τον εφιάλτη μιας πλανητικής περιβαλλοντικής καταστροφής.
Οικολογία και ανθρωπισμός.
Η οικολογία παρουσιάζεται σήμερα ως το πλέον ριζοσπαστικό και δημοκρατικό τμήμα
της δυτικής σκέψης. Ωστόσο η οικολογία καθεαυτή δεν είναι δημοκρατική. Οι
Εθνικοσοσιαλιστές, με όλον τον μυστικισμό του καθαρού αίματος, είχαν αναπτύξει
μια λατρεία προς τη φύση. Ακόμη και διαταγές για τη διατήρηση της φυσικής
ισορροπία δίνονταν στους γεωργούς. Ο ρομαντισμός και η εξιδανίκευση της φύσης
είχε οδηγήσει τους Ναζί στην αντίληψη, περίεργη και συγκεχυμένη ίσως, για την
προστασία της φύσης, των ζώων (οι Χίτλερ, Χίμμλερ κ.ά. ήταν φιλόζωοι και
χορτοφάγοι), μια και έβλεπαν τον άνθρωπο ως αναπόσπαστο τμήμα της φύσης, τους
νόμους της οποίας δεν θα έπρεπε με τίποτε να παραβαίνει. Θα μπορούσε να γίνει
λόγος για "πράσινη" πτέρυγα του ναζιστικού κόμματος, αποτελούμενη από τους
Richard Walther Darré, Alwin Seifert,
Fritz Todt, Walter Schoenichen, Hans Klose κ.ά. Το "γη και αίμα" μπορούσε
να ερμηνευθεί τόσο οικολογικά όσο και αντισημιτικά, αφού ήταν και
υπαινιγμός εναντίον των απάτριδων, δίχως δική τους γη (από την οποία τάχα
"φύτρωναν" και ήταν "φυσικό" γέννημά της), άρα και "παρασιτικών" Εβραίων. Σε
ναζιστικό αγροτικό συνέδριο του 1934 ένα βασικό σύνθημα ήταν "κράτα τη γη υγιή".
Υπήρξε προσπάθεια να μην χρησιμοποιούνται λιπάσματα κι εντομοκτόνα. Ταυτόχρονα ο
ίδιος υπουργός Γεωργίας, ο Darre,
αποκαλούσε τους Εβραίους "ζιζάνια". Ο Hess, οπαδός της
ομοιοπαθητικής, προωθούσε τις οικολογικές αντιλήψεις των πράσινων Ναζί.
Έτσι, ήδη από το 1933 ορίστηκαν περιβαλλοντικοί νόμοι που εκτός άλλων έκαναν
λόγο για προγράμματα αναδάσωσης, κανονισμούς για την προστασία φυτικών και
ζωικών ειδών, μέτρα κατά της βιομηχανικής επέκτασης, ενώ το ναζιστικό καθεστώς
όριζε φυσικά καταφύγια για διάφορα είδη ζώων. Άλλος νόμος του 1935 καθόριζε
οδηγίες για την προστασία της χλωρίδας και της πανίδας καθώς και των "μνημείων
της φύσης", εμπόδιζε την πρόσβαση σε άγριες περιοχές και επέβαλε τη συνεννόηση
με τις αρχές πριν από κάθε ενέργεια η οποία θα άλλαζε σημαντικά το τοπίο της
εξοχής. Τα παραπάνω δείχνουν ότι καθεαυτή η αγάπη για τη φύση και για την
αρμονία με τη φύση έχει οδηγήσει και σε ενέργειες "εναρμονιστικές", στις οποίες
συμπεριλαμβανόταν και η εξόντωση ανθρώπινων "παρασίτων". Βέβαια, μετά την ήττα
του ναζισμού, καθεαυτή η οικολογία δεν είναι πλέον ναζιστική. Αλλά η
εξιδανίκευσή της αποκρύβει το γεγονός ότι πίσω από τα κινήματα εναρμόνισης του
ανθρώπου με τη Φύση, του σεβασμού προς τη φύση (ή ενός "πριμιτιβισμού") μπορούν
να υπάρξουν και κοινωνικά δαρβινικές, ρατσιστικές, ανορθολογικές ή και πολιτικά
αυταρχικές αντιλήψεις.
Πράσινος καπιταλισμός;
Πράγματι ο καπιταλισμός μπορεί να γίνει
οικολογικός. Αν μπορεί να πετύχει επιπλέον κέρδος, θα γίνει και οικολογικός και
ο,τιδήποτε άλλο ποθήσουν οι καταναλωτές. Αλλά επειδή επιζούν οι ισχυρότεροι,
δηλαδή όσοι έχουν περισσότερο κέρδος (το οποίο θα επανεπενδύσουν) ένα οικολογικό
προϊόν όντας πιο ακριβό είτε θα πρέπει να προορίζεται για κάποια ελίτ μορφωμένων
και περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένων νεόπλουτων (συνήθως νεοφιλελεύθερων ή,
π.χ. για την Ελλάδα, βολεμένων Αριστερών της γενιάς του '70 και του '80), οι
οποίοι για λόγους ιδεολογικούς και υγιεινής θα προτιμήσουν τα βιολογικά
προϊόντα, είτε θα προορίζεται για τους πολλούς, οι οποίοι δεν διαθέτουν αρκετά
λεφτά για οικολογικά προϊόντα, οπότε ο οικολόγος επιχειρηματίας θα φαλιρίσει.
Αντίθετα, είναι πολύ πιο κερδοφόρο να παρέχονται για κατανάλωση φθηνά,
μεταλλαγμένα τρόφιμα στους πολλούς που έχουν χαμηλά εισοδήματα. Αν σήμερα λ.χ.
ξαφνικά οι εταιρείες που ελέγχουν την αγορά τροφίμων παρατούσαν τα χημικά, τα
εντομοκτόνα, τα λιπάσματα, τις επικίνδυνες και φθηνές ζωοτροφές και στρέφονταν
στα "οικολογικά" τρόφιμα, θα έχαναν τεράστια κέρδη και, καθώς η μία εταιρεία
κοιτά τι πράττει η άλλη, καμμία εταιρεία δε θα αναλάμβανε το ρίσκο αυτής της
αλλαγής, παρά μόνο αν αναγκάζονταν όλες μαζί να παράγουν τρόφιμα
οικολογικά. Κάτι τέτοιο θα προϋπέθετε την πολιτική βούληση όχι απλώς των
περισσότερων κρατών αλλά και των πολυπληθέστερων για τέτοια αλλαγή - εκτός κι αν
κάνουμε, πάλι, λόγο για λίγους οι οποίοι θα τρων οικολογικά και πολλούς οι
οποίοι θα τρέφονται με ό,τι χειρότερο (μια και κάτι τέτοιο μπορεί και σήμερα να
γίνει αποδεκτό από τις εταιρίες). Όμως, τη στιγμή που οι Αφρικανοί και οι
Ασιάτες κυριολεκτικά πεθαίνουν της πείνας, νομίζει κανείς ότι αυτοί ή οι
κυβερνήσεις τους είναι τόσο πρόθυμοι να απορρίπτουν τα μη οικολογικά διατροφικά
προϊόντα ή ακόμη να ανθίστανται στις πιέσεις πολυεθνικών εταιρειών τροφίμων;
(7/9/2008)
