«Πράττουμε όπως σκεφτόμαστε κι όπως αισθανόμαστε. Όταν απομακρύνουμε τις αρνητικές σκέψεις, μαζί τους απομακρύνεται το δράμα και η οδύνη μας»
– Anon.
Οι αρνητικές σκέψεις δεν εξυπηρετούν κανέναν σκοπό. Κανέναν, απολύτως. Μήπως γνωρίζετε εσείς κάποιον;
Η αρνητική σκέψη, σε καμία περίπτωση, δεν αφορά εσάς ως πρόσωπο. Οι τοξικές σκέψεις δεν σας καθορίζουν ως χαρακτήρα και δεν καθορίζουν το πεπρωμένο σας. Εμείς καθορίζουμε τη δύναμη της κάθε αρνητικής σκέψης. Δυστυχώς συχνά αποδίδουμε στις αρνητικές σκέψεις πολύ μεγάλη επιρροή, και αυτό τελικά προκαλεί απίστευτη φθορά στον ψυχισμό μας.
Ο Βούδας είπε κάποτε:
«Ακόμη κι ο χειρότερος εχθρός σας δεν μπορεί να σας βλάψει τόσο, όσο οι ανεξέλεγκτες σκέψεις».
Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στον όρο ανεξέλεγκτες στη ρήση του Βούδα. Όπως συμβαίνει συνήθως με ό,τι αφορά τον νου, η σοφία του Βούδα είναι προφανής. Ενίοτε, οι αρνητικές σκέψεις έχουν την τάση να κυκλοφορούν στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα – και σε αυτό το σημείο ο όρος γνωστική αναδιαμόρφωση θεωρείται σημαντικός.
Η Dr. Alice Boyes, πρώην κλινικός ψυχολόγος και συγγραφέας του βιβλίου Το Εργαλείο του Άγχους, περιγράφει την γνωστική αναδιαμόρφωση ως «το βασικό στοιχείο της «Γνωστικής Συμπεριφορικής Θεραπείας», η οποία, σύμφωνα με τη Dr. Boyes, «συνιστά μία από τις πιο αποτελεσματικές ψυχολογικές θεραπευτικές οδούς».
Όχι, δεν χρειάζεται να συμμετέχετε σε μία Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία για να μάθετε ποιο είναι το αντικείμενο της γνωστικής αναδιοργάνωσης.
Στην ουσία, το άρθρο αυτό θα σας δείξει ορισμένα θεμελιώδη στοιχεία της γνωστικής αναδιοργάνωσης. Ενδεχομένως να μην γίνετε ειδικός σε αυτή την τεχνική, ωστόσο θα πάρετε τις απαραίτητες πληροφορίες και – το πιο σπουδαίο – θα αισθανθείτε δυνατοί..
Ακολουθούν 5 τρόποι σκέψης που θα σας βοηθήσουν να επαναπλαισιώσετε τις αρνητικές σκέψεις:
1. Παρατηρήστε τις σκέψεις σας.
Καθίστε αναπαυτικά στο πίσω μέρος του μυαλού σας και απλώς παρατηρήστε τις αρνητικές σας σκέψεις. (Φανταστείτε ότι παρατηρείτε ένα πουλί να πεταρίζει σε μία στέγη).
Οι αρνητικές σκέψεις, εν γένει, είναι προϊόν γνωστικών στρεβλώσεων, μη ρασιοναλιστικών προτύπων σκέψης, κάτι που αναγνωρίζουν οι ψυχολόγοι και οι ψυχίατροι ανά τον κόσμο. Δεν χρειάζεστε ψυχοθεραπεία ή θεραπευτική αγωγή – απλώς είναι απαραίτητο να παρατηρήσετε τη σκέψη σας και να την βλέπετε σιγα-σιγά να απομακρύνεται, να διασκορπίζεται.
2. Αμφισβητήστε κάθε πρότυπο υπερανάλυσης.
Η υπερανάλυση συνιστά πρότυπο υπερβολικής σκέψης, π.χ. «Έχω αυτό το πρόβλημα, μπορώ να το λύσω εάν κάτσω να το σκεφτώ». Εκτός κι αν λειτουργεί ο μηχανισμός του μετωπιαίου λοβού του εγκεφάλου – υπεύθυνου για την επίλυση ζητημάτων – η πλειονότητα των υπεραναλύσεων είναι ανούσια.
Οπότε, η ερώτηση αποκτά διαφορετική χροιά, «πώς μπορώ να επαναπλαισιώσω αυτές τις σκέψεις;».
Ακολουθεί μία σειρά ενεργειών που μπορεί κάποιος να ακολουθήσει:
(α) Δημιουργήστε δύο στήλες πάνω σε ένα χαρτί. Ονομάστε την πρώτη «Σκέψη» και τη δεύτερη «Λύση».
(β) Όταν προκύπτει θέμα υπερανάλυσης, καταγράψτε τη δεδομένη χρονική στιγμή. Καταγράψτε οτιδήποτε θεωρείτε ουσιώδες στη στήλη «λύση».
(γ) Στο τέλος της ημέρας/βδομάδας/μήνα, καταμετρήστε πόσες φορές εμφανίζεται η σκέψη και τυχόν ιδέες.
Υπάρχει κάτι που να είναι αξιόλογο; Εάν όχι ξαναδιαβάστε την παράγραφο #1.
3. Προσδιορίστε τα τεκμήρια που έχετε.
Ένας περαιτέρω τρόπος για να επαναπλαισώσετε τις σκέψεις σας είναι η αξιολόγηση των τεκμηρίων που βρίσκονται πίσω από τις σκέψεις σας.
Για παράδειγμα, εάν σκέφτεστε συνεχώς «Ποτέ δεν έχω αρκετά χρήματα», ενδεχομένως να είναι ωφέλιμο να εκτιμήσει κανείς τα τεκμήρια και να αναζητήσει μία λύση.
Σχεδιάστε και πάλι δύο στήλες.
Στη Στήλη (A) καταγράψτε οποιοδήποτε στοιχείο που τεκμηριώνει ότι «δεν έχετε ποτέ αρκετά χρήματα», π.χ. τραπεζικούς λογαριασμούς, συνεχείς οικονομικές απαιτήσεις, κ.λπ.
Στη στήλη (B) καταγράψτε οποιοδήποτε αντικειμενικό τεκμήριο που να αποδεικνύει το αντίθετο, π.χ. στέγη, φαγητό, ενδυμασία, κ.λπ.
Ποιες πληροφορίες λαμβάνει κανείς μέσω αυτής της άσκησης; Μπορείτε να πείτε με βεβαιότητα και ειλικρίνεια 100 τοις εκατό ότι «ποτέ δεν έχετε αρκετά χρήματα;» Εάν ναι, τι πρέπει να κάνετε γι΄αυτό; σχεδιάζετε ένα προϋπολογισμό και μειώνετε τις δαπάνες σας;
4. Εξασκήστε τη σωφροσύνη.
Δεν υπάρχει καλύτερος τομέας από τον οικονομικό για να εξασκήσετε τη σωφροσύνη – ένας τομέας που μας προκαλεί ιδιαίτερο άγχος!
Ο Christopher Bergland, ένας διεθνής πρωταθλητής του τρίαθλου και επιστήμονας ερμηνεύει τη σωφροσύνη ως «ένα στοιχείο πολύ πιο σημαντικό από τη σημασία που τους αποδίδεται». Ο Bergland αναλύει την προσέγγισή του όσον αφορά τη σωφροσύνη σε τρία βασικά στάδια: «Σταματήστε. Πάρτε βαθιά ανάσα. Στοχαστείτε πάνω στη σκέψη σας». Όλοι μας μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτή την απλή τεχνική καθ΄όλη τη διάρκεια της μέρας για να παραμείνουμε ήρεμοι, συγκεντρωμένοι, αισιόδοξοι και ευγενείς».
Οι πρακτικές του δομημένου στοχασμού απευθύνονται σε άτομα που αναζητούν μία πιο σταθερή και στοχευμένη εξάσκηση.
5. Κατανόηση του προσωρινού και της ουδετερότητας.
Αναφερθήκαμε σε αυτό κατά την εισαγωγή του άρθρου, αλλά αξίζει τον κόπο να το επαναλάβουμε: οι αρνητικές σκέψεις είναι φευγαλέες και προσωρινές και δεν έχουν καμία πραγματική δύναμη αυτές καθαυτές.
Δεν έχει σημασία εάν οι αρνητικές σκέψεις σας κατακλύζουν, είναι ωστόσο σημαντικό να τις κατανοήσετε. Στην ουσία, μπορείτε να δημιουργήσετε κι ένα δικός σας μότο, για παράδειγμα «αυτή είναι μία αρνητική σκέψη. Θα τη λάβω υπ΄όψιν, αλλά δεν θα την αφήσω να με κυριεύσει, καθώς σε λίγο θα πετάξει μακριά μου».
Ένας εξαιρετικός τρόπος να επιδείξετε την ανισχυρότητα μίας αρνητικής σκέψης είναι να απομακρυνθείτε από αυτήν. Κάντε κάτι που θα απασχολήσει το μυαλό σας, ούτως ώστε να μην υπάρχει χώρος για αρνητικές σκέψεις.
