Όταν μιλάμε για εφιάλτες, συχνά τους συσχετίζουμε με τρομακτικά όνειρα που βλέπουν τα παιδιά, με τέρατα κάτω από το κρεβάτι ή με κινδύνους που καραδοκούν στο σκοτάδι. Όμως, και οι ενήλικες έχουν συχνά εφιάλτες. Και ορισμένες φορές είναι επαναλαμβανόμενοι.
Ίσως να ονειρευτήκατε ότι σας επιτέθηκαν. Ή ότι ένα αγαπημένο σας πρόσωπο ενεπλάκη σε ατύχημα και η θεματική επαναλαμβάνεται κάθε φορά που αποκοιμιέστε. Όποιο τύπο επαναλαμβανόμενου εφιάλτη κι αν έχετε, όταν ξυπνάτε, έχετε ένα απαίσιο συναίσθημα. Και μάλιστα μπορεί να φοβάστε να ξανακοιμηθείτε καθώς σκέφτεστε ότι μπορείτε να ξαναδείτε εφιάλτη.
Πιθανές αιτίες ενός επαναλαμβανόμενου εφιάλτη
Αν και τα όνειρα πάντα γοήτευαν τους ανθρώπους, λίγα είναι γνωστά για τη φύση τους· και δεν υπάρχει απόλυτη συμφωνία για το αν τα όνειρα περιέχουν βαθύτερα νοήματα. Ακόμα λιγότερες είναι οι γνώσεις μας για τους εφιάλτες.
Ενώ κάποιοι επιστήμονες πιστεύουν ότι οι εφιάλτες προκύπτουν από χημικές ανισορροπίες στον εγκέφαλο, άλλοι πιστεύουν ότι πηγάζουν από βαθιά ριζωμένα ζητήματα ή τραυματικές εμπειρίες. Υπάρχουν επίσης κι εκείνοι που θεωρούν ότι οι εφιάλτες είναι απλώς ένα σημάδι ζωηρής φαντασίας. Γιατί λοιπόν μπορεί να βλέπουμε συνεχώς εφιάλτες ή έναν επαναλαμβανόμενο εφιάλτη;
Ανικανοποίητες ψυχικές ανάγκες
Ορισμένοι επιστήμονες και θεωρητικοί θεωρούν ότι οι επαναλαμβανόμενοι εφιάλτες δηλώνουν ανικανοποίητες ψυχολογικές ανάγκες, όπως είναι η αυτονομία, το σχετίζεσθαι, η γνώση. Αυτές οι ανικανοποίητες ανάγκες μπορούν να οδηγήσουν σε εφιάλτες ως μια προσπάθεια επεξεργασίας και νοηματοδότησης αυτής της δυσάρεστης εμπειρίας και του συναισθήματος.
Ουσίες και φαρμακευτική αγωγή
Τα ναρκωτικά, τα φάρμακα και το αλκοόλ αλληλεπιδρούν με την εγκεφαλική χημεία και αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης εφιάλτη. Οι έρευνες έχουν αποδείξει ότι τα ηρεμιστικά, οι β-αναστολείς και η αμφεταμίνη αυξάνουν κατά πολύ την πιθανότητα εμφάνισης εφιαλτών. Σε κάποιες περιπτώσεις, η διακοπή ή μείωση επίσης αυτών των ουσιών μπορεί επίσης να προκαλέσει αυτό το φαινόμενο. PTSD (διαταραχή μετατραυματικού στρες).
Οι εφιάλτες είναι ένα από τα συχνότερα συμπτώματά του. Συχνά, μέσω αυτών, το άτομο «αναβιώνει» το ίδιο τραύμα που συνέβη στην πραγματική ζωή.
Οριακή διαταραχή προσωπικότητας
Πρόκειται για μια ψυχική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από προβλήματα με την αυτοεικόνα, δυσκολία διαχείρισης των συναισθημάτων και της συμπεριφοράς, αλλά και μοτίβα ασταθών σχέσεων. Το 49% περίπου των ατόμων με οριακή διαταραχή αναφέρουν και εφιάλτες.
Διαταραχή εφιαλτών
Χαρακτηρίζεται από:
– Επαναλαμβανόμενους εφιάλτες τους οποίους θυμάται το άτομο πολύ καθαρά και περιλαμβάνουν προσπάθειες να αποφύγει απειλές κατά της ζωής ή της σωματικής ακεραιότητάς του.
– Εγρήγορση για αφύπνιση – διαφυγή από τον εφιάλτη
– Σημαντική δυσφορία και δυσλειτουργία στην κοινωνική, επαγγελματική ή προσωπική ζωή.
– Για να διαγνωστεί το άτομο με αυτή τη διαταραχή, θα πρέπει να αποκλειστεί η παρουσία ουσιών στον οργανισμό.
Ποιο είναι το συχνότερο περιεχόμενο που εμφανίζεται στους εφιάλτες
Αν και μπορεί να περιέχουν τα πάντα, οι ερευνητές έχουν δει ότι υπάρχουν ορισμένοι συχνά εμφανιζόμενοι εφιάλτες. Έρευνα του 2018 εξέτασε τους συχνούς εφιάλτες των παιδιών. Οι ειδικοί ανακάλυψαν ότι συχνά περιλάμβαναν καταδίωξη, σωματική επιθετικότητα ή θάνατο/ τραυματισμό ενός αγαπημένου ανθρώπου.
Μια λίγο παλαιότερη έρευνα του 2014, δημοσιευμένη στο SLEEP βρήκε ότι οι ενήλικες είχαν παρόμοιους εφιάλτες. Αφού ανέλυσαν πάνω από 10.000 όνειρα, οι ερευνητές βρήκαν ότι οι περισσότεροι εφιάλτες περιλάμβαναν επιθετικότητα κάποιου είδους. Προβλήματα υγείας, θάνατος και απειλές ήταν επίσης συχνά. Εντούτοις, οι επιστήμονες σημειώνουν ότι ο φόβος δεν είναι το μόνο κυρίαρχο συναίσθημα που εμφανίζεται στους εφιάλτες. Η θλίψη, η σύγχυση, οι ενοχές και η αποστροφή είναι επίσης συχνά παρόντα.
Ποιες οι επιδράσεις ενός επαναλαμβανόμενου εφιάλτη στη ζωή μας
Κάποιος που δεν έχει ποτέ ταλαιπωρηθεί από εφιάλτες, μπορεί να αναρωτηθεί: «Και τι έγινε; Τι μπορεί να μας κάνει ένα δυσάρεστο όνειρο;». Όμως, από την άλλη πλευρά, όποιος έχει βιώσει επαναλαμβανόμενους εφιάλτες γνωρίζει ότι μπορεί να επιδράσουν σοβαρά στη συναισθηματική, σωματική, επαγγελματική και κοινωνική μας κατάσταση.
Συχνά, επηρεάζουν τις ερωτικές μας σχέσεις. Είναι δύσκολο να μοιράζεται κανείς ένα κρεβάτι με κάποιον, αν γνωρίζει ότι συχνά βλέπει εφιάλτες, ιδρώνει και πετάγεται έντρομος στο κρεβάτι του. Καθώς μετά μπορεί να ακολουθήσει αϋπνία ή συχνές αφυπνίσεις, η επόμενη μέρα αποδεικνύεται εξαιρετικά κουραστική, αφού λείπουν ώρες ξεκούρασης. Συνεπώς, επηρεάζεται και η παραγωγικότητά μας.
Όταν μας λείπει ύπνος, επίσης, δυσκολευόμαστε να διαχειριστούμε τα συναισθήματά μας ή ακόμα και την όρεξή μας για φαγητό. Αυτές είναι μόνο λίγες από τις πολλές δυσκολίες που μπορεί να βιώνετε ως αποτέλεσμα των επαναλαμβανόμενων εφιαλτών.
Επιλογές θεραπείας
Αν έχετε επαναλαμβανόμενους εφιάλτες που σας ταλαιπωρούν, μιλήστε σε έναν ψυχολόγο. Εκείνος αρχικά θα σας παραπέμψει σε γιατρό για κάποιες γενικές εξετάσεις ώστε να αποκλειστεί ο βιολογικός παράγοντας. Στη συνέχεια, θα μπείτε σε ψυχοθεραπεία (βραχύχρονη ή μακρόχρονη) ώστε να βελτιωθεί ο ύπνος σας και να διαχειριστείτε οποιεσδήποτε δυσκολίες έχουν βρεθεί στο δρόμο σας. Οι προσεγγίσεις που μπορεί να ακολουθηθούν είναι πολλές ανάλογα και την αιτία. Ορισμένες φορές, ακόμα και οι αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να μειώσουν τους εφιάλτες.
