Ότι το κεφάλι του είναι άδειο; Ότι δεν καταλαβαίνει τίποτα; Δηλαδή, κάνει ότι κάνει ελλείψει κάποιων πνευματικών/νοητικών δυνατοτήτων;
Ή μήπως έχει και κάποιες «ενοχλητικές προεκτάσεις» το πράγμα;
Καθώς
Τόσο του «κόβει» τόσο λέει ή πράττει ή δεν λέει και δεν πράττει
Όταν όμως υφίστανται ένα σωρό έρευνες, μελέτες και δοκίμια, άνθρωποι της σκέψης που διατείνονται πως στους παραπάνω όρους χωράνε πολλές μα πάρα πολλές ενοχλητικές (αντικοινωνικές κι ενίοτε ακόμη και εγκληματικές) ιδιότητες;
Πως μπορεί να πει μετά κανείς :
Η «Βλακειάδα» αυξάνει και πληθύνεται σε όγκο αξιόλογων μελετών
Ο συγγραφέας μέσα σε λίγες σελίδες χτίζει ένα «ενοχλητικό προφίλ» (του «ανατεμνόμενου θύτη») που ωθεί τον αναγνώστη, διαβάζοντας να κοιτάζει γύρω του ανήσυχος και με ανοιχτό το στόμα ν’ αναρωτιέται ψιλοσυγχυσμένος:
Πρώτο «πολιτισμικό σοκ» είναι η ανάγνωση της περιγραφής του βλακός:
Οι ιδιότητες της βλακείας
« Ο πάντα επίκαιρος Ευάγγελος Λεμπέσης, στην κλασική του πραγματεία:
Άραγε η βλακεία είναι προσόν κάποιας συγκεκριμένης κοινωνικής τάξης, ανθρώπων κι εποχής;
Φύεται, κατοικοεδρεύει και βασιλεύει στην κυριολεξία παντού σε κάθε μήκος και πλάτος, ύψος και βάθος, πλούσιες και φτωχές διαστρωματώσεις, ισχυρούς και πένητες σε κάθε ιστορική εποχή, φυλή και μάλιστα ομοιόμορφα κατανεμημένη παντού
Η βλακεία δεν μπορεί να προσδιοριστεί με μαθηματικά καλούπια κι εξισώσεις αν και στο βιβλίο καταβάλεται φιλότιμη προσπάθεια του κυρίου καθηγητού να «σχηματοποιηθεί σε κάποια μετρητικά πρότυπα» το αν θα επιτύχει το εγχείρημα είναι στα χέρια άλλων αυτών που θα θελήσουν να δουλέψουν πάνω στο πρότυπο και στα χέρια εκείνων που θα δεχτούν να το χρηματοδοτήσουν εκτός αν «κάποιοι ισχυροί» το «σαμποτάρουν το πράγμα» (ποιοί άραγε;)
Η βλακεία γενικά είναι κάτι που αναπνέεις παντού γύρω σου, νοιώθεις να σε επηρεάζει σε κάθε σου βήμα, την διαισθάνεσαι ανά πάσα στιγμή να σε πνίγει, να σε εκνευρίζει, να σου προκαλεί δυσφορία, αλλά όσο και να χτυπιέσαι δεν αποδεικνύεται ποτέ και τίποτα ξέρεις ότι υπάρχει αν και δεν την βλέπεις...στην πλάτη σου σκάνε ασταμάτητα και καθημερινά συνέπειές της...ας πρόσεχες αν πέσεις θύμα της...να άκουγες το ένστικτό σου και να απομακρυνόσουν από την εμβέλειά της...είναι το μόνο σου όπλο απέναντί της
Βασικά, να ανησυχείς μην τυχόν και ο «εκτοξευτήρας» της βλακείας ταυτόχρονα συνδυάζει στο οπλοστάσιό του και νοημοσύνη, ευφυΐα, αυτός ο συνδυασμός είναι που παρέχει την «ολέθρια νότα» είναι που μετατρέπει τον χορό των συνεπειών σε “dance macabre”
(πχ πάρε παράδειγμα τον τύπο απέναντί σου (στην στάση) που έχει βάλει ανοιχτή ακρόαση στο κινητό με την ένταση στο τέρμα και ταυτόχρονα μιλάει κι αυτός με ένταση στα παλιά του τα παπούτσια εάν οι γύρω του ενοχλούνται αυτό είναι απλώς «ενόχληση των νεύρων σου» εάν όμως αυτός είναι η «παραπλάνηση», ο «αντιπερισπασμός» για να σου κλέψει το πορτοφόλι η συνεργός του, τότε την έβαψες κι αν κατά λάθος κάποιος αντιληφθεί «τι παίζει» ανάμεσα στην «ενοχλητική φωνητική παράσταση» και στην πίσω τσέπη του τότε η παρωδία βλακείας μπορεί να μετατραπεί και σε τραγική Luna Rosa από ένα βιαστικό απερίσκεπτο μαχαίρι που τράβηξε κάποιος άλλος τρίτος «βλάκας συνεργός» για να καλύψει την διαφυγή των άλλων δύο «βλακών» (ν’ αρχίσουμε άραγε να συνηθίζουμε να τους αποκαλούμε «βλάκες» αντί «αποβράσματα»;).
Προφητικός (;) Ο Robert Muzil (1880 - 1942), σε διάλεξή του το 1937, τόνιζε με έμφαση:
Υπάρχει ποτέ ελπίδα ν’ αντιληφθεί κάποτε την βλακεία του και να σταματήσει να τυραννάει τους γύρω του;
Κι εντέλει:
Ή μήπως – όπως διατείνεται και ο συγγραφέας:
Ο βλάκας/ηλίθιος είναι επικίνδυνος γιατί τα λογικά άτομα αδυνατούν να προβλέψουν ποιά θα είναι η κίνηση του βλάκα/ηλίθιου. Μπορείς να προβλέψεις το τι θα κάνει ένας κακοποιός, αλλά ποτέ ένας βλάκας. Ο ηλίθιος είναι ικανός να προκαλέσει ζημιά στον ή στους άλλους χωρίς καν αυτός ν’ αποκομίσει κάποιο ώφελος, αντιθέτως να υποστεί κι αυτός απώλειες. Δεν υπάρχει λογικός τρόπος να τον προβλέψεις. Είναι ικανός να «ορμήσει» και να κάνει τα πιο απίθανα – και ενοχλητικά/βλαπτικά – πράγματα στον πιο απίθανο χρόνο, τόπο και βεβαίως τρόπο.
Πιό εύστοχα δεν θα μπορούσε να το θέσει ο Schiller:
Ο βλάκας δεν έχει επίγνωση της βλακείας του. Κι αυτό είναι η Ισχύς του. Δεν έχει αναστολές και η επιμονή του είναι Ομηρική
Κάτι ήξερε προφανώς αυτός που είπε:
Θα τον δεις πάντα ενταγμένο σε ομάδες επιρροής να προωθεί σε θέσεις ισχύος άτομα υποδεέστερά του ώστε να τα ελέγχει. Η πίστη του στην ευφυΐα του αγγίζει τα όρια του ματαιόδοξου ναρκισισμού και φροντίζει να το δείχνει διαρκώς με ειρωνικά χαμογελάκια και νοσηρή εμμονή προβολής με όποιο μέσο, ακόμη κι αν τον βλάπτει.
Φυσικά, όσο πιο υψηλή η κοινωνική του Ισχύς τόσο πιο δυνητικά καταστροφικό είναι το δυναμικό του βλάκα.
Οι διαφορές μεταξύ Βλάκα και Ανόητου δεν είναι και ιδιαίτερες:
Κατά τον Bob Fenster:
Γελιέται όποιος νομίζει πως είναι εύκολη η διάκριση του βλάκα/ηλίθιου και όχι, δεν αρκεί η περιφρόνησή του, αντιθέτως τον αφήνει ελεύθερο να ολοκληρώσει τις «ηλιθιότητές» του, οι οποίες είναι λάθος να πιστεύει κανείς ότι θα βλάψουν μόνον αυτόν που τις εξαπολύει, τουναντίον, ο συγχρωτισμός με το βλάκα/ηλίθιο είναι σαν να κάνεις αμέριμνος περίπατο σε ναρκοπέδιο
Προσοχή! Είναι κολλητικό!
Γράφει ο Θοδ. Καρζής στο «Η βλακεία ως παράγων του ανθρώπινου βίου» (κεφ. 2, Ευφυείς και βλάκες: δύο κόσμοι σε μια δύσκολη σύμπραξη):
Συμπεριφορά και δράση του βλάκα
Η συμπεριφορά του βλάκα δεν έχει απολύτως καμία συγγένεια με την λογική, τουτέστιν, να περιμένεις απ’ αυτόν τα πιο απίθανα κι αδιανόητα πράγματα και επιθέσεις βεβαίως, οπότε, ξέχνα το πως οι κλασσικές άμυνες/επιθέσεις θα είχαν σ’ αυτόν την οποιαδήποτε αποτελεσματικότητα
Η ατιμία και η πονηριά είναι αγαπημένα του και συνήθη όπλα. Ουαί κι αλίμονο σ’ αυτόν που θα σταθεί εμπόδιο στα σχέδιά του. Εάν ο βλάκας έχει ανάλογη ισχύ στα χέρια του, θα δεινοπαθήσει αυτός που θα χαρακτηριστεί ως εχθρός του
Ο Αλέξανδρος Δουμάς (1802 – 1870) είχε διατυπώσει με γραφικό τρόπο την άποψή του για τους ηλίθιους:
Ενώ ο C. Cipolla τονίζει με έμφαση:
Και καταλήγει εύστοχα ο συγγραφέας:
Φυσικά – θα πει κανείς σκεπτώμενος λογικά – δεν θα ευημερούσαν οι βλάκες/ηλίθιοι εάν δεν υπήρχε εύφορο έδαφος. Άρα, η κοινωνία (έστω, ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας) τους αποδέχεται και τους αναδεικνύει. Τι άλλο να υποθέσεις;
Τι άλλο να προσθέσεις εσύ πέραν της «εύστοχης βολής» του J. La Bruyere:
Αν σκεφτούμε ποιές εκπομπές κάνουν θραύση στην τηλεόραση, ποιές ιστοσελίδες στο διαδίκτυο, ποιά περιοδικά και ποιά βιβλία στα γραφεία των εκδοτών και στις προθήκες των βιβλιοπωλείων χαρακτηρίζονται «ευπώλητα», ε, το συμπέρασμα περί του τι «συνθήκες διανοητικότητας/λογικής/βλακειολογίας» επικρατούν στην κοινωνία βγαίνει αβίαστα
Ακόμη πιο «οξύς κι αμείλικτος» ο Immanuel Kant:
Το βασανιστικό ερώτημα βεβαίως είναι:
άραγε τα «παραπάνω φυντάνια» είναι η πλειοψηφία ή η μειοψηφία στην κοινωνία;
Γιατί δηλαδή; Αν είναι η πλειοψηφία θα τολμήσεις να τους το πεις; Δεν βλέπεις πόσο καλά έχουν εξασκηθεί στο «γλύψιμο» της «Λαϊκής Μαινάδας» Πολιτικοί, άνθρωποι του θεάματος και των ΜΜΕ και κάθε λογής τύπος ή τυπάκι που εποφθαλμιά αίγλη, εξουσία, χρήμα και ηδονή; Πως λέμε 24 κατασκευαστές πλυντηρίων το συνιστούν; Ε, ένα τέτοιο πράμα,
Αν είναι οι περισσότεροι, τότε βάση Δημοκρατικών ειωθότων, αυτοί έχουν δίκηο κι εσύ άδικο.
Κι εν πάση περιπτώσει, καραδοκεί κι ο J.J. Rousseau να σου την πει αν ξεφύγεις:
Τουτέστιν, κάπως έτσι:
Ο καϋμένος ο λαός, οι μάζες, δεν ξέρουν ούτε από βλακεία ούτε από κακία, ο στατιστικός (ή μήπως «επιλεκτικά και ιδιόμορφα αυτιστικός») μέσος όρος τους δεν δείχνει τίποτα τέτοιο, φήμες ανυπόστατες και κακεντρεχείς, οι Λαϊκές Μάζες είναι πλημμυρισμένες από Σοφία και Λογική
Μάλλον δεν ήξερε τι έλεγε εκείνος ο «ανόητος» ο Einstein :
Αναρωτιέμαι μόνον μήπως στο τέλος, απομένει απλώς μια «ανώδυνη αποστασιοποιημένη αηδία» απέναντι στο «θύτη» (βλάκα/ηλίθιο) που πλέον ίσως πάψει να αποκαλείται με τον «επιθετικό προσδιορισμό κάθαρμα» και τείνει να αποκαλείται με τον απλά απαξιωτικό χαρακτηρισμό «βλάκας, ηλίθιος, ανόητος, μωρός» που πιθανόν πέραν της «ενόχλησης» να υποκρύπτει και μια μικρή δόση «κατανόησης» προς τον «καϋμένο τον βλάκα»
Πως λέει η παροιμία με τον σκορπιό; Είναι η φύση του, τι να κάνει; Συγχώρεσέ τον Κύριε, ου γαρ οίδασι τι ποιούσι, ασχέτως εάν πίσω του αφήνει πτώματα και καταστροφή
Ποιό δικαιϊκό σύστημα καταδίκασε ποτέ ιστορικά την ηλιθιότητα ως οιονεί εγκληματικό εργαλείο, προδιάθεση και πρακτική;
Άσε που στο δικαστήριο ο αδίστακτος Βλάκας (ιδίως όταν είναι και ευφυής εκτός από πονηρός) μπορεί να επικαλεστεί και μύριες όσες νεφελώδεις εσωτερικές του διαδρομές και να αθωωθεί λόγω «νευροψυχικών ατελειών», ακόμη ακόμη και με «ακαταλόγιστο» (επιεικώς και όχι μόνον όμως), ένα τέτοιο πράγμα
Επαρκής η παρέμβαση του Muzil, στην πραγματεία του Περί βλακείας:
« Η βλακεία είναι μια ατιμώρητη διαστροφή. Οι φορείς της αστράφτουν από ανοησία και κτηνώδη φιλοδοξία. Τους αναγνωρίζουμε από την απουσία καλαισθησίας τους και την ανικανότητα να χρησιμοποιούν με τακτ και δικαιοσύνη την εξουσία που διαθέτουν. Η σκέψη τους είναι περισσότερο ευανάγνωστη και λιγότερο συγκαλυμμένη, προπάντων στις εκρήξεις αχαλίνωτης, συμπυκνωμένης ενέργειας, όπως στο φόβο, μίσος και στο αυθόρμητο γέλιο.
Όμορφος κόσμος, αγγελικά πλασμένος και κυρίως για Βλάκες...
Αν έχεις Άστρο Ηλιθιότητας διάβαινε, δεν είναι υποτιμητικό πλέον, το αντίθετο, είναι προσόν, πιθανόν το Μέγιστο...