Η μνήμη μας δεν είναι αλάνθαστη και μάλιστα πολλές φορές μας προδίδει. Η παραμνησία ή ψευδής μνήμη είναι το ψυχολογικό φαινόμενο στο οποίο ένα άτομο ανακαλεί στη μνήμη του κάτι που δεν συνέβη.
Κάποιες φορές, οι ψευδείς μνήμες μπορεί να είναι κοινές σε πολλούς ανθρώπους. Σε αυτό βασίζεται και το «Φαινόμενο Μαντέλα». Το συγκεκριμένο φαινόμενο αναφέρεται σε μια κατάσταση στην οποία μια μεγάλη μάζα ανθρώπων πιστεύει ότι ένα γεγονός συνέβη ενώ στην πραγματικότητα δεν συνέβη ποτέ.
Συγκεκριμένα, παραπέμπει στην ψευδή μνήμη την οποία μοιράζονταν πολλοί άνθρωποι, ότι ο Νέλσον Μαντέλα είχε πεθάνει στη φυλακή κατά τη δεκαετία του 1980, ενώ στην πραγματικότητα απεβίωσε στο σπίτι του το 2013. Η ερευνήτρια της μεταφυσικής Fiona Broome επινόησε τον όρο αφού συνειδητοποίησε ότι και άλλοι άνθρωποι μοιράζονταν την ίδια ψευδή ανάμνησή της σχετικά με τον θάνατο του Μαντέλα.
Γιατί λοιπόν συμβαίνει αυτό; Πώς γίνεται μερικοί άνθρωποι που δεν έχουν συναντηθεί ποτέ να μοιράζονται την ίδια ψευδή ανάμνηση;
«Το φαινόμενο Μαντέλα φαίνεται να σχετίζεται στενά με μια σειρά από γνωστά φαινόμενα μνήμης».
Τρεις ακόμα παρόμοιοι τύποι φαινομένων που σχετίζονται με τη μνήμη: «ψευδής μνήμη», «σφάλματα πηγής-μνήμης», όταν δηλαδή έχουμε ξεχάσει την πραγματική πηγή μιας μνήμης, και «φανταστικός πληθωρισμός», όταν πιστεύουμε ότι κάτι είναι πραγματικό όσο πιο συχνά, ή όσο πιο έντονα, το φανταζόμαστε.
Αξίζει ν' αναφέρουμε ότι οι άνθρωποι τείνουν να συμμορφώνονται με μια άποψη προκειμένου να ενταχθούν σε μια ομάδα, καθώς και την «επίδραση της παραπληροφόρησης», η οποία αναφέρεται στην τάση των ανθρώπων να μεταβάλλουν τις αναμνήσεις τους με βάση μεταγενέστερες εμπειρίες ή διδάγματα.
Όμως, το φαινόμενο που ταιριάζει περισσότερο με το φαινόμενο Μαντέλα είναι αυτό της «μνήμης της ουσίας», δηλαδή όταν κάποιος έχει μια γενική ιδέα για κάτι, αλλά δεν μπορεί να θυμηθεί λεπτομέρειες.
Ωστόσο, ενώ υπάρχουν διάφορες εξηγήσεις για το φαινόμενο αυτό καθώς και ενδείξεις ότι οι αναμνήσεις μας δεν είναι απολύτως ακριβείς και μπορούν να μεταβληθούν με την πάροδο του χρόνου, ορισμένοι είναι πεπεισμένοι ότι αποτελεί απόδειξη της ύπαρξης παράλληλων συμπάντων.
Μία μεγάλη μερίδα ανθρώπων συλλογικά υποστηρίζουν μία ιδέα ή μία ανάμνηση, όταν στην πραγματικότητα η αλήθεια διαφέρει από αυτή την ανάμνηση.
Άνθρωποι που πιστεύουν σε θεωρίες συνωμοσίας υποστηρίζουν πως το Mandela effect είναι μία ένδειξη ύπαρξης εναλλακτικού σύμπαντος. Δυστυχώς, η εγκυρότητα της ιδέας των εναλλακτικών πραγματικοτήτων δεν μπορεί να ελεγχθεί, πράγμα που σημαίνει πως δεν υπάρχει τρόπος να αποδειχθεί ότι αυτά τα άλλα σύμπαντα δεν υπάρχουν…
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο μία τόσο ακραία θεωρία εξακολουθεί να κερδίζει δημοφιλία στις κοινότητες που απαρτίζουν το φαινόμενο με τον όρο «συλλογικές λανθασμένες αναμνήσεις». Δεν μπορούμε να αποδείξουμε ότι δεν ισχύει, επομένως δεν μπορούμε να απορρίψουμε πλήρως την πιθανότητα να ισχύει!
Το φαινόμενο της παραμνησίας οφείλεται σε σφάλματα μνήμης και κοινωνική παραπληροφόρηση. Το γεγονός ότι πολλές ανακρίβειες είναι ασήμαντες, υποδηλώνει ότι προκύπτουν από επιλεκτική προσοχή ή λανθασμένο συμπέρασμα.
Αυτό δεν σημαίνει ότι το φαινόμενο Mandela δεν μπορεί να εξηγηθεί υπό το πρίσμα της θεωρίας των παράλληλων συμπάντων. Πράγματι, η έννοια των παράλληλων συμπάντων συνάδει με το έργο της κβαντικής φυσικής. Αλλά έως ότου τεκμηριωθεί η ύπαρξη εναλλακτικών πραγματικοτήτων, οι ψυχολογικές θεωρίες φαίνονται πολύ πιο εύλογες.
«Οι άνθρωποι τείνουν να πιστεύουν υπερβολικά τις αναμνήσεις τους, ακόμη και όταν έρχονται αντιμέτωποι με αποδεικτικά στοιχεία».
«Ίσως είναι μια μορφή προστασίας του εγώ ή γνωστικής ασυμφωνίας».
