Μερικοί άνθρωποι έχουν την ικανότητα να λένε το λάθος πράγμα τη λάθος στιγμή. Μπορείτε να φανταστείτε πόσα προβλήματα θα μπορούσατε να αποφύγετε ή να αντιμετωπίσετε εύκολα αν κρατούσατε το στόμα σας κλειστό;
Αντίθετα, οι περισσότεροι έχουν την τάση ενστικτωδώς να αντιδρούν γρήγορα σε κάθε κατάσταση. Όμως αυτό το είδος απάντησης χρησιμεύει μόνο για να κάνει τα πράγματα χειρότερα.
Γι αυτό να μάθεις να συγκρατείς και να μετράς προσεκτικά τα λόγια σου. Κυρίως όταν ο αντίδικος σε καταφέρει να...
1. Να θυμώσεις.
Οι άνθρωποι λένε τότε πράγματα που θα μετανιώσουν αργότερα. Και σε κάνουν δυστυχώς έξαλλο. ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ να ενδώσετε στα συναισθήματα. Θα σε κάνουν να χάσεις την επιρροή σου και θα δώσει στους άλλους την αφορμή να σε ελέγχουν.
Όταν είστε θυμωμένοι είναι πιο πιθανό να επιτεθείτε στους άλλους με τρόπους που θα σε ζημιώσουν και αυτό μπορεί να δημιουργήσει μια μακροχρόνια δυσαρέσκεια σε όλους και να χτίσει τείχη δυσπιστίας.
Όταν βρεθείτε λοιπόν στο χείλος μιας θυμωμένης αντιπαράθεσης, σταματήστε, κλείστε το στόμα σας και υποχωρήστε. Κλείστε τα μάτια σας και μετρήστε μέχρι το δέκα αν χρειάζεται! Εάν αυτό δεν έχει αποτέλεσμα και μια έκρηξη θυμού φαίνεται επικείμενη, απλώς μεταβολή και δρόμο.
2. Να τον προσβάλεις, χωρίς να υπάρχει καμία ρεαλιστική δυνατότητα ούτε για επίλυση της κατάστασης ούτε για βελτίωση της σχέσης.
Μπορεί να νοιάζεστε πραγματικά για το άλλο άτομο ή η σχέση μπορεί να είναι πραγματικά σημαντική για εσάς. Επομένως, δεν υπάρχει κανένας καλός λόγος να διακινδυνεύσετε να τους αποξενώσετε με το να είστε ίσως πιο ειλικρινείς ή να αξιολογείτε αρνητικά τη συμπεριφορά τους από όσο μπορούν να την χειριστούν συναισθηματικά.
Μερικοί άνθρωποι είναι ευγενικοί, πιστοί και υποστηρικτικοί, αλλά επίσης γρήγορα προσβάλλουν και αντιδρούν έντονα στην κριτική. Η ακαμψία των άλλων καθιστά σχεδόν αδύνατο για αυτούς να εκτιμήσουν μια διαφορετική άποψη. Επομένως, είναι απλώς ανόητο να λέτε κάτι που θα τους στενοχωρούσε και θα τονίσει τις διαφορές μεταξύ σας. Εάν αυτά τα άτομα λένε ή κάνουν κάτι που σας ενοχλεί, είναι γενικά καλύτερο να προσπαθήσετε να το παραβλέψετε και, εσωτερικά, βρείτε έναν τρόπο να επιλύσετε τις άμεσες απογοητεύσεις σας μαζί τους αντί να τους αντιμετωπίσετε άμεσα.
3. Να πληγώσεις τα συναισθήματά του με τα λόγια σου.
Αν θέλετε να συμπεριφέρεστε με τρόπο διακριτικό και στοργικό, σίγουρα δεν θέλετε να κάνετε ένα άσκοπο σχόλιο για την, ας πούμε, «εμφάνιση» κάποιου άλλου ατόμου. Ακόμα κι αν σου ζητούν συγκεκριμένα σχόλια για την εμφάνισή τους, προσέξτε τι θα πείτε. Αν αποδειχθεί ότι οι άλλοι έχουν ισχυρή εικόνα για τον εαυτό τους, είναι λογικό να σκεφτείτε πώς μπορεί να τους επηρεάσει η ειλικρινής απάντηση. Ο ίδιος κανόνας ισχύει αν κάποιος έχει πει κάτι αφελές, παραπληροφορημένη άποψη, αυτοαντιφατική κ.λπ. Θα βλάψει απλώς το άτομο – και τη σχέση σας – αν πει τις πρώτες λέξεις που του έρχονται στο μυαλό, χωρίς προηγουμένως να εξετάσει τον αρνητικό αντίκτυπο της απάντησης που μπορεί να έχεις ετοιμάσει.
Μια κοινότυπη συμβουλή είναι η εξής:
«Είναι καλύτερα να μην πεις τίποτα αν δεν έχεις τίποτα καλό να πεις».
Αλλά η απροθυμία να μιλήσετε για να αποφύγετε να πληγώσετε τα αισθήματα του άλλου δεν έχει να κάνει πραγματικά με την καταστολή της έκφρασής σας – κάτι που, γενικά, δεν το συνιστώ. Έχει να κάνει με το να μην απαντάς άσκοπα, απρόσεκτα ή σκληρά σε κάποιον που έχει ενεργήσει με τρόπο που, αυτή τη στιγμή, σε έχει κάνει να νιώθεις άβολα.
4. Να δώσεις την ευκαιρία να σε υποτιμήσει ένα μοχθηρό άτομο.
Δεν υπάρχει κανένας καλός λόγος να απαντήσετε σε οποιονδήποτε έχει σαν κύριο κίνητρο να σας χλευάσει με αυτά που σας λέει. Όταν, από εχθρότητα ή κακία, ένα άλλο άτομο επιτίθεται με σφοδρότητα σε κάτι που είπατε ή γράψατε, η απάντηση στο λεκτικό του δηλητήριο μπορεί να δώσει στα λόγια του μια αυθεντία που δύσκολα αξίζουν.
Η γνωστή έκφραση, «Απαξιώ να απαντήσω», ισχύει εδώ. Οι περισσότεροι τρίτοι θα καταλάβουν ότι αποφύγατε να αντιδράσετε στο σχόλιο κάποιου άλλου όχι επειδή η δυσφήμισή τους ήταν δίκαιη, αλλά επειδή αυτά που είπαν δύσκολα δικαιολογούσαν απάντηση. Κατά ειρωνικό τρόπο, η δύναμή σας σε αυτές τις καταστάσεις προέρχεται από το να αγνοείτε τα ρητορικά τους χτυπήματα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν είστε σε καμία περίπτωση υποχρεωμένοι να απαντήσετε σε πολεμική, μη εποικοδομητική κριτική. Εάν κάποιος επιτίθεται άδικα στον χαρακτήρα σας, είναι παράλογο να προσπαθείς να υπερασπιστείς τον εαυτό σου ή να τους το ανταποδώσεις. Ο καλύτερος τρόπος για να διευθετήσετε το ζήτημα είναι μέσω της σιωπής, που σας αφήνει πολύ λιγότερο ανοιχτό σε περαιτέρω επιθέσεις.
5. Να σε παρασύρει να εμπλακείς, όταν ο απώτερος στόχος του είναι να σε παγιδεύσει.
Όταν κάποιος σας ρίχνει το γάντι σε μια λεκτική μονομαχία που δεν μπορεί να κερδίσει, είναι πιθανότατα επειδή αποσκοπεί στη διεστραμμένη του ικανοποίηση, να εκφράζει τα αμφισβητούμενα επιχειρήματά του εναντίον σας. Εάν μπείτε στο ρινγκ, είναι σχεδόν εγγυημένο ότι θα ακολουθήσει μία άσχημη κατάσταση. Να πέσετε στο επίπεδό τους, οπότε αυτό είναι ήδη μια ήττα. Όπως είπε και ο Μαρκ Τουέιν:
«Ποτέ μην μαλώνεις με ηλίθιους ανθρώπους. Θα σε ρίξουν στο επίπεδό τους και μετά θα σε νικήσουν με εμπειρία».
Αν κάποιος σας έχει ήδη παρακινήσει να του απαντήσετε και πιέζει για δεύτερο γύρο, είναι πολύ σοφό για να μειώσετε τις απώλειές σας, να τα παρατήσετε, αναγνωρίζοντας ότι σας παρακινούν μόνο και μόνο για να συμμετάσχετε σε μια συνεχή άσκηση στη ματαιότητα ή στην ανοησία. Αυτός ο εκφοβισμός είναι καλύτερα να αγνοηθεί, ειδικά αν επιδίδεται μόνο σε λάσπη για να τροφοδοτήσει τις ψευδαισθήσεις του ότι είναι ισχυρότερος ή ανώτερος από τους άλλους.
6. Να σε κάνει να φαίνεσαι αμυνόμενος, κλειστόμυαλος ή ακόμα και τρελός.
Εάν κάποιος σας προσφέρει εποικοδομητική κριτική, μπορεί να είναι σημαντικό να αφήσετε το εγώ σας στην άκρη και να αξιολογήσετε ευσυνείδητα τη νομιμότητα της άποψής του. Σε τέτοιες περιπτώσεις, είναι πολύ καλύτερο να παραμείνετε σιωπηλοί, να ακούσετε προσεκτικά και μόνο τότε να απαντήσετε (αν απαντήσετε). Είτε, τελικά, συμφωνείτε με τη δυσμενή εκτίμησή τους είτε όχι, εξακολουθεί να είναι προς το συμφέρον σας να αξιολογήσετε με ανοιχτό μυαλό την εγκυρότητά της. Διότι, ενώ μπορεί να είστε απρόθυμοι να το ακούσετε, αυτό που έχουν να πουν μπορεί να είναι δυνητικά ευεργετικό. Εάν δεν μπορείτε να αντισταθείτε στην άμεση παρόρμηση να υπερασπιστείτε τον εαυτό σας, μπορεί να χάσετε μια πολύτιμη ευκαιρία να μάθετε κάτι σημαντικό για τον εαυτό σας, από τους άλλους.
7. Να πείς κάτι που θα εντείνει περισσότερο τον θυμό ή τα παράπονα του άλλου.
Όταν κάποιος περιμένει να συμφωνήσετε μαζί του και εσύ δεν το θέλεις, είναι χειρότερο από άχρηστο να του απαντήσεις. Οποιαδήποτε απάντηση θα χρησιμεύσει μόνο για να κάνει τα πράγματα χειρότερα, επειδή είναι πιθανό να βιωθεί ότι δεν τον ακούτε πραγματικά ή να μην παίρνετε το άλλο άτομο στα σοβαρά. Σε τέτοιες περιπτώσεις –εάν υπάρχει ελπίδα για την τελική επίλυση της κατάστασης– είναι απαραίτητο να αφιερώσετε όλη την προσοχή σας στο να ακούσετε κάποιον και να του δώσετε κάθε ευκαιρία να εκφράσει πλήρως τα παράπονά του. Μόνο τότε μπορεί να είναι ανοιχτοί στο να ακούσουν την αντίθετη άποψη ή ερμηνεία σας.
Είναι επίσης απαραίτητο να αποφύγετε οποιαδήποτε σπασμωδική, αμυντική αντίδραση που πιθανώς μόνο θα εντείνει την εχθρότητα του ατόμου. Όταν συνειδητοποιήσετε ότι το άλλο άτομο αντιδρά ξεκάθαρα υπερβολικά, το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να μείνετε παρόντες και να έχετε επίγνωση, να τον κοιτάξετε απευθείας (χωρίς υπεκφυγές) και να παρακολουθείτε πλήρως αυτά που λέει τόσο έντονα. Με αυτόν τον τρόπο, θα βελτιστοποιήσετε την πιθανότητα ότι, νιώθοντας ότι εσείς τον ακούτε, θα ηρεμήσει τελικά. Τότε, και μόνο τότε, είναι λογικό—με έντονο τρόπο—να εκφράσεις την εναλλακτική σου προοπτική.
Εξάλλου, μπορεί να χρειαστεί να ηρεμήσετε κατά τη διάρκεια μιας τέτοιας αντιπαράθεσης. Το άτομο μπορεί να λέει καταγγελτικά πράγματα που αισθάνεται, απλώς με υπερβολή, άδικα όμως και ακόμη ίσως και καταχρηστικά. Αυτή η αυτοκαταπραϋντική θα σας βοηθήσει να διαβάσετε ανάμεσα στις παθιασμένες γραμμές του και να κατανοήσετε καλύτερα πώς μπορεί, κατά βάθος, να έχειν πληγωθεί από οτιδήποτε κάνατε ή είπατε. Όχι ότι σκόπευες απαραίτητα να πληγώσεις το άτομο, αλλά αυτό που έκανες μπορεί να του θύμισε (ίσως ασυνείδητα) κάποια προηγούμενη εμπειρία που εξακολουθεί να είναι αρνητικά φορτισμένη για εκείνον. Εάν, από την άλλη πλευρά, αντιδράτε παρορμητικά σε αυτά χωρίς να καταλαβαίνετε κάτι από τη δυναμική πίσω από την φωνητική του αγριότητα, μια τέτοια απάντηση μπορεί μόνο να επιδεινώσει την κατάσταση.
8. Να ενισχύσεις τη συμπεριφορά που επιθυμείς να του αλλάξεις.
Για να κλείσουμε προς μια τελείως διαφορετική κατεύθυνση, κάποιοι έχουν σπασμωδικές εκρήξεις, αυτός είναι ο τρόπος τους να τραβούν την προσοχή (όσο αρνητική κι αν είναι) ή να χειραγωγούν μια κατάσταση για να πάρουν το δρόμο τους. Με λίγες εξαιρέσεις, είναι συνήθως καλύτερο να μην αντιδράτε σε μια τέτοια απείθαρχη συμπεριφορά αλλά, τακτικά, να την αγνοείτε, ειδικά επειδή μια ενεργή απάντηση μπορεί να ενισχύσει ακούσια την παρόρμηση. Οι σπασμωδικοί πρέπει να μάθουν πώς να αντιμετωπίζουν τις αναπόφευκτες απογοητεύσεις της ζωής. Εάν η εκτός ελέγχου δράση τους τεντώσει το σχοινί επικίνδυνα σε σημείο που υποκύπτετε στα θελήματά τους, στην πραγματικότητα τους «διδάσκετε» να ενεργούν με αυτόν τον τρόπο για να μεγιστοποιήσουν τις πιθανότητες να πάρουν αυτό που θέλουν. Και αυτό δύσκολα είναι προς το συμφέρον σας —μάλλον προς το δικό τους ρέπει.—
Μια καλή στιγμή για να κρατήσετε το στόμα σας κλειστό είναι όταν είστε θυμωμένος ή αν έχετε δίκιο αλλά δεν χρειάζεται να το δείξετε στους άλλους. Και αν αναρωτιέστε αν πρέπει να κρατάτε το στόμα σας κλειστό, τότε σίγουρα θα πρέπει.
