«Η συμφορά με βρήκε απροετοίμαστη
Κι ό,τι τα είχα συμφωνήσει με τον ευατό μου
Έφτιαξα σχέδιο εξοντώσεως των τρελών μου ονείρων
Πολέμησα με λύσσα την επιμονή της μνήμης
Στραγγάλισα το παραμιλητό του υποσεινήδητου
Προσπέρασα αγέρωχα τη μανία της δίνης που σε παρασύρει στην άβυσσο
Έκανα πλαστική στα σημάδια της παραμορφωμένης εφηβείας μου
Κήδεψα μ΄ όλους τους τρόπους το κουφάρι του παίκτη
παρέα με τις νότες του παλιού γνώριμου ήχου
Κι έγινε η ζωή μου δρόμος μονής κατευθύνσεως
Ξάφνου όμως μες΄ στην νύχτα με ξύπνησε η καρδιά σου που χτυπούσε.»
Τζένη Σκλαβούνου, 2013
Είναι μια άβολη και θλιβερή στιγμή για μένα, όταν παρατηρώ πως οι πιο τρυφερές και ζεστές αναμνήσεις των ανθρώπων, εύκολα μεταπλάθονται στις καρδιές τους και ύστερα από ένα χωρισμό μπορούν να δείχνουν άκαμπτες, σκληρές και αιχμηρές νοσταλγίες, που ενδεχομένως και να τους τραυματίζουν. Οι σκέψεις, που κάποτε έκαναν με ενθουσιασμό και λαχτάρα οι μνήμες, που θέλησαν να τις κρατούν ψηλά στο φως και να τις απολαμβάνουν από κάθε γωνία, φαίνονται ξαφνικά να είναι πολύ πιο ασφαλείς, όταν βρίσκονται καταχωνιασμένες και σφραγισμένες μέσα σε κάποιο σπλαχνικό μπαούλο μακρυά από το φως της ημέρας και τις ανάγκες τους. Δεν είναι μια πράξη πικρίας. Όχι, δεν είναι. Ίσως απλά να αναφερόμαστε σε μια πράξη αυτοσυντήρησης. Άλλωστε, δεν είναι πάντα μια κακή ιδέα να στέκονται οι άνθρωποι για λίγο πίσω από το παράθυρο και να παρατηρούν τη ζωή τους, έτσι δεν είναι; Κι όμως, πολλές φορές έχω αναρωτηθεί, όταν όλα τα συναισθήματα απομονώθηκαν και διώχτηκαν, πώς άραγε αισθάνθηκαν;
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία, πως ένας χωρισμός μπορεί να είναι μια πραγματικά επώδυνη διαδικασία. Το να χάνουμε ένα σύντροφο μπορεί να μοιάζει σαν να χάνουμε ένα συνεπιβάτη με τον οποίο διανύσαμε τόσα μονοπάτια από κοινού, που πλέον ξεχάσαμε να πορευόμαστε μακριά του. Ως αποτέλεσμα, οι χωρισμοί μπορούν να μας κάνουν να κοιμόμαστε λιγότερο και να τρώμε άτσαλα, μέχρι να καταφέρουμε να βρούμε και πάλι το προσωπικό μας βηματισμό. Έρευνες μάλιστα, έχουν αναφέρει, πως η εμπειρία ενός χωρισμού έχει ένα μοναδικό τρόπο να μας βοηθά να συναντήσουμε ξανά τον εαυτό μας, καθώς και την εικόνα που έχουμε γι’ αυτόν («αυτο-αντίληψη»). Πιο συγκεκριμένα, έχει αποδειχτεί πως ένας χωρισμός μπορεί να επηρεάσει τη διαφάνεια της αυτο-εικόνας μας, δηλαδή το βαθμό στον οποίο έχουμε μια σαφή αίσθηση του ποιοι είμαστε. Μάλιστα, σε μια σειρά από τρεις έρευνες, η Erica Slotter και οι συνεργάτες της διαπίστωσαν, πως μετά από τη σκέψη ενός χωρισμού ή ακόμα και από τη πραγματική εμπειρία του, οι άνθρωποι βιώνουν την αυτο-αντίληψή τους να θολώνει και τείνουν να αποδιοργανώνονται. Αυτή η ρογμή φαίνεται στην τάση του ανθρώπου, βγαίνοντας από μια σχέση, να αλλάζει τον εαυτό του (π.χ. να κόβει ή να βάφει τα μαλλιά του, για να τον βοηθήσει να «αυτο-επαναπροσδιοριστεί» κλπ) ή ακόμα καταπιάνεται με νέες ασχολίες, ώστε να βάλει ένα τέλος στην απότομη ρουτίνα του. Αυτό είναι λογικό, μιας και κατά τη διάρκεια μιας σχέσης, οι άνθρωποι τείνουν να ενσωματώσουν το σύντροφό τους στην εικόνα του εαυτού τους, πράγμα που σημαίνει ότι οι επιμέρους ταυτότητες τους αρχίζουν να συγχωνεύονται (δηλαδή, το «εγώ» και το «εσύ» μπορούν να γίνουν ένα περίτεχνο «εμείς»). Στον απόηχο της διάλυσης λοιπόν, η εικόνα του εαυτού μας μπορεί να δείχνει αλλοιωμένη και θολή, μιας και μοιραζόταν απο κοινού για τόσο καιρό που πλέον μπορεί να νοσταλγεί ιδιαίτερα το «εμείς», στο οποίο ένοιωθε τόση ασφάλεια.
Όμως από την άλλη, σκέφτομαι πως είναι εντάξει να περνάμε και από τέτοια μονοπάτια. Η απώλεια ενός συντρόφου και ο κλονισμός του εαυτού μας δεν είναι αναγκαστικά μια καταστροφική περίοδος. Αντιθέτως, μέσα σε αυτά τα νέα στενά, ο άνθρωπος έχει πλέον τη δυνατότητα να ανακαλύψει νέα μέρη της ψυχής του, που δεν είχε συναντήσει στο παρελθόν και με έναν αλλιώτικο τρόπο, να ξανασυναντηθεί με τον εαυτό του. Αυτό μπορεί κάποιες φορές να τον παρακινήσει να δημιουργήσει ένα νέο «εγώ», που θα έχει στο προσωπικό του βαλιτσάκι άλλη μια πολύπλευρη εμπειρία από το πρώην «εμείς».
Για να συνοψίσω, ο σύντροφός σας μπορεί να είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό κομμάτι της ζωής σας και της αυτο-αντίληψής σας και όταν η σχέση σας ολοκληρωθεί μπορεί να αισθανθείτε, πως χάνεστε χωρίς αυτόν και να αναρωτιέστε ποιοι είστε τώρα, εφόσον εκείνο το κομμάτι σας έχει μόλις φύγει. Μια αξιοσημείωτη όμως πληροφορία, που θα ήθελα να αναφερθεί στολίζοντας το συγκεκριμένο κείμενο είναι, πως οι περισσότεροι άνθρωποι, με την πάροδο του χρόνου, μαθαίνουν όσο το βαλιτσάκι τους μεγαλώνει, να αφήνουν τους ανθρώπους να απομακρύνονται από τη ζωή τους, όταν η σχέση τους κάνει τον κύκλο της, με λιγότερες ζημιές ως προς το πρόσωπό τους. Έτσι, μετά από ένα χωρισμό, θα είστε σε θέση να αφήνετε τον εαυτό σας να αναπνέει και να αισθάνεται πως χαρακτηρίζεται από ένα πλούσιο και γεμάτο «εγώ», αρκετό να ομορφαίνει και να ζεσταίνει από μόνο του την ύπαρξή σας. κρατώντας προσεχτικά το βαλιτσάκι σας, λίγο πιο πλούσιο αυτή τη φορά, να σας συνοδεύει στις περιπλανήσεις σας! Ό,τι χρειάζεστε λοιπόν, ξέρετε που να το βρείτε! Καλούς περιπάτους σας εύχομαι!
Άρθρο: Γεώργιος Φραγκάκης
Ψυχολόγος – Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
Ψυχολόγος – Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
Προτεινόμενη Βιβλιογραφία
Τζένη Σκλαβούνου. (2009). «Κ» 13+ 1 ποιητικά σχεδιάσματα και επίλογος σε δύο πράξεις. Εκδόσεις – Κέντρο Ευρωπαικών Εκδόσεων Χάρη Πάτση
Lewandowski, G. W., Aron, A., Bassis, S., & Kunak, J. (2006). Losing a self-expanding relationship: Implications for the self-concept. Personal Relationships, 13, 317-331.
Slotter, E. B., Gardner, W. L., & Finkel, E. J. (2010). Who am I without you? The influence of romantic breakup on the self-concept. Personality and Social Psychology Bulletin, 36, 147-160.
