Η φιλοσοφία απέναντι στη θεολογία
Η ορθολογιστική προσέγγιση της θρησκείας τον 17ο και 18ο αιώνα απορρίπτοντας τον φανατισμό παρουσίασε τον Σωκράτη μάρτυρα της ορθολογιστικής θρησκείας, αφού ο θάνατός του προήλθε από φανατικούς. Ο Βολτέρος έγραψε ένα θεατρικό έργο για τον θάνατο του Σωκράτη (Σωκράτης, μέσα του 18ου αιώνα), ο Νίτσε ονόμασε τον Πλάτωνα «προϋπάρξαντα Χριστιανό», ενώ ο Ένγκελς τον θεωρεί τον μεγάλο πρόδρομο του Χριστιανισμού. Ο Μπέρτραντ Ράσελ παρατηρεί πως ο Χριστιανισμός διέδωσε μια άποψη που είχε ήδη εκφραστεί στην αρχαιότητα από τον Σωκράτη και αργότερα τους Στωικούς, ότι το καθήκον προς τον θεό είναι πιο επιτακτικό από το καθήκον στο κράτος, ότι «οφείλουμε να υπακούμε τον Θεό περισσότερο από τον Άνθρωπο».
Στο Κατά Ματθαίο 22:39 διαβάζουμε: «…Να αγαπάς τον πλησίον σου, όπως αγαπάς τον εαυτό σου». Αυτό το ‘όπως τον εαυτό σου’ κάνει απόλυτα αδύνατη την εντολή και καταδικάζει τον πιστό στη μόνιμη ενοχή και αποτυχία. Κανένας δεν μπορεί ν’ αγαπήσει κάποιον άλλον κυριολεκτικά όπως τον εαυτό του και η θεϊκή εντολή αγάπης δεν περιορίζεται καν στα παιδιά ή στον/στην σύζυγο, αλλά επεκτείνεται στην ανθρωπότητα. Ο πιστός, λοιπόν, μπορεί μόνο να συμβιβάζεται με τον κανόνα και ποτέ να τον ακολουθεί πιστά˙ παρά μόνο πιστευτά. Πιστευτά βέβαια στους ανθρώπους, όχι στον θεό˙ τον θεό δεν τον κοροϊδεύεις. Η εντολή όμως δεν χωράει περιορισμούς: «Πρέπει λοιπόν να γίνετε τέλειοι δια της αγάπης προς τους πάντες, καθώς είναι τέλειος και ο ουράνιος Πατήρ σας, ο οποίος είναι αγάπη» (Κατά Ματθαίο 5:48).
Έχει ειπωθεί ότι ίσως δεν υπήρξε ποτέ Σωκράτης ως ιστορικό πρόσωπο ή ότι το πρόσωπο που βλέπουμε στο πλατωνικό έργο το έπλασε ο Πλάτωνας αποκλειστικά σαν αφηγηματικό τέχνασμα για να προωθήσει τις δικές του ιδέες. Αυτό (αν και δεν αντέχει στην κριτική) μικρή σημασία έχει για την αξία των κειμένων, καθώς οι ιδέες του δεν εξαρτώνται από το πρόσωπο που τις εκφέρει. Οι ιδέες είναι ιδέες˙ μένει στη λογική εξέταση να κρίνει την αξία τους («Δεν πρέπει να εξετάζουμε ποιος το είπε, αλλά αν είναι αλήθεια ή όχι»). Στη φιλοσοφία, όπως και στην επιστήμη, δεν υπάρχουν αυθεντίες. Ο φιλόσοφος πρέπει να πείσει με τη λογική, όπως ο επιστήμονας με αποδείξεις. Αν τα επιχειρήματα αρκέσουν, δεν ενδιαφέρει τον αναγνώστη αν διαβάζει Πλάτωνα ή κάποιον ανώνυμο.