Τοῦ (ἁγίου) Πνεύματος τὴν χάρη
ἡ Γραφὴ ἄλλοτε πῦρ καὶ ἄλλοτε νερὸ τὴν ὀνομάζει,
γιὰ νὰ (μᾶς) δείξει ὅτι αὐτὰ τὰ ὀνόματα
δὲν ἀποτελοῦν παράδειγμα τῆς (θείας) οὐσίας,
ἀλλὰ τῆς (θείας) ἐνέργειας.
Διότι τὸ (ἅγιο) Πνεῦμα
δὲν συνίσταται ἀπὸ διαφορετικὲς οὐσίες,
ἐπειδὴ εἶναι ἀόρατο καὶ μονοειδὲς (ἁπλό).
Τὸ πρῶτο λοιπὸν (ὄνομα) ὁ Ἰωάννης (ὁ Βαπτιστής)
τὸ δηλώνει λέγοντας:
«Αὐτὸς (ὁ Χριστός) θὰ σὰς βαπτίσει
ἐν Πνεύματι Ἁγίω καὶ πυρί»,
καὶ τὸ δεύτερο (ὄνομα τὸ δηλώνει) ὁ Χριστὸς
(λέγοντας):
«Ποτάμια ἀπὸ ζωντανὸ νερὸ
θὰ ρεύσουν ἀπὸ τὴν κοιλιά του.
Αὐτὸ τὸ εἶπε περὶ τοῦ (ἁγίου) Πνεύματος»
λέει (ὁ εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης)
«ποὺ ἐπρόκειτο νὰ λάβουν».
Ἔτσι καὶ ὅταν ὁμιλοῦσε μὲ τὴν (Σαμαρείτιδα) γυναῖκα,
νερὸ ὀνομάζει τὸ (ἅγιο) Πνεῦμα:
«ὅποιος πιεῖ ἀπὸ τὸ νερό,
τὸ ὁποῖο ἐγὼ θὰ δώσω σὲ αὐτόν,
δὲν θὰ διψάσει ποτέ».
Ἔτσι τὸ (ἅγιο) Πνεῦμα ὀνομάζει (ἡ Γραφή)
μὲ τὴν ὀνομασία τοῦ πυρὸς
ἐπειδὴ ὑπαινίσσεται τὸ δυνατό,
ἄγρυπνο καὶ θερμὸ τῆς χάριτος
καὶ τὸ κάψιμο τῶν ἁμαρτημάτων
καὶ μὲ τὴν ὀνομασία του νεροῦ γιὰ νὰ δώσει ἔμφαση
στὸν καθαρισμὸ ἀπὸ αὐτὸ
καὶ στὴν πολὺ μεγάλη ἀναψυχὴ
στὶς διάνοιες ποὺ τὸ ὑποδέχονται.
Καὶ εἶναι φυσικό.
Ἐπειδὴ ὅπως κάποιος κῆπος στολίζεται
μὲ κάθε δένδρο καρποφόρο καὶ ἀειθαλές,
ἔτσι (τὸ ἅγιο Πνεῦμα) κατασκευάζει τὴν πρόθυμη ψυχή,
καὶ οὔτε λύπη,
οὔτε σατανικὴ ἐπιβουλὴ ἐπιτρέπει νὰ αἰσθανθεῖ,
ἐπειδὴ σβήνει εὔκολα
ὅλα τὰ φλεγόμενα βέλη τοῦ Πονηροῦ.
Κείμενο
Τοῦ Πνεύματος τὴν χάριν ἡ Γραφὴ ποτὲ μὲν πῦρ, ποτὲ δὲ ὕδωρ καλεῖ, δεικνῦσα ὅτι οὐκ οὐσίας ἐστὶ ταῦτα παραστατικὰ τὰ ὀνόματα, ἀλλ᾿ ἐνεργείας. Οὐδὲ γὰρ ἐκ διαφόρων συνέστηκεν οὐσιῶν τὸ Πνεῦμα, ἀόρατόν τε καὶ μονοειδὲς ὄν. Τὸ μὲν οὖν ὁ Ἰωάννης δηλεῖ λέγων· «Αὐτὸς ὑμᾶς βαπτίσει ἐν Πνεύματι ἁγίῳ καὶ πυρί» (Λκ. γ´, 16), τὸ δὲ ὁ Χριστός, «ποταμοὶ ἐκ τῆς κοιλίας αὐτοῦ ρεύσουσιν ὕδατος ζῶντος. τοῦτο δὲ εἶπε περὶ τοῦ Πνεύματος», φησίν, «οὗ ἔμελλον λαμβάνειν» (Ιω. ζ´, 38-39). Οὕτω καὶ τῇ γυναικὶ διαλεγόμενος, ὕδωρ καλεῖ τὸ Πνεῦμα· «Ὃς γὰρ ἂν πίῃ ἐκ τοῦ ὕδατος οὗ ἐγὼ δώσω αὐτῷ, οὐ μὴ διψήσει εἰς τὸν αἰῶνα» (Ιω. δ´, 14). Οὕτω δὲ τὸ Πνεῦμα καλεῖ, διὰ μὲν τῆς τοῦ πυρὸς προσηγορίας τὸ διεγηγερμένον καὶ θερμὸν τῆς χάριτος καὶ δαπανητικὸν ἁμαρτημάτων αἰνιττόμενος, διὰ μὲν τῆς τοῦ ὕδατος τόν τε καθαρμὸν ἐξ αὐτοῦ καὶ τὴν πολὺν παραψυχὴν ταῖς ὑποδεχομέναις αὐτὸ διανοίαις ἐμφῆναι. Εἰκότως. Ὥσπερ γάρ τινα παράδεισον παντοίοις δένδροις κομῶντα καρποφόροις τε καὶ ἀειθαλέσιν, οὕτω τὴν πρόθυμον κατασκευάζει ψυχήν, οὔτε ἀθυμίας, οὔτε σατανικῆς συγχωροῦσα ἐπιβουλῆς αἰσθέσθαι, ἅτε ῥᾳδίως σβεννῦσα τοῦ Πονηροῦ πάντα τὰ πεπυρωμένα βέλη.
