Ο όρος burnout, αποδίδεται συνήθως στα ελληνικά με τις λέξεις «εξαντλημένος/η» ή «εξουθενωμένος/η» και εκφράζει την ψυχοσωματική καταπόνηση του εργαζόμενου και την εξάντληση όλων των προσωπικών ψυχικών του αποθεμάτων κατά την προσπάθεια προσαρμογής του στις καθημερινές δυσκολίες που σχετίζονται με την επαγγελματική του δραστηριότητα.
Επιπλέον, ο όρος burnout περιγράφει την καθημερινή δυσφορία και ευερεθιστότητα, την καταβολή δυνάμεων, το αίσθημα «κενού», την αίσθηση απογοήτευσης και ανικανότητας πολλών εργαζόμενων και ιδιαίτερα εκείνων που απασχολούνται στις υπηρεσίες υγείας και πρόνοιας (helping professions).
Το σύνδρομο του burnout χαρακτηρίζεται από:
συναισθηματική εξάντληση, που αναφέρεται στην αίσθηση συνεχούς έντασης και συναισθηματικής αποξένωσης στις διαπροσωπικές σχέσεις των εργαζόμενων
αποπροσωποποίηση, που ταυτίζεται με την αρνητική και αγενή πολλές φορές συμπεριφορά κατά τη συναναστροφή με άτομα που ζητούν και αποδέχονται τις επαγγελματικές τους υπηρεσίες και φροντίδες και τέλος,
αίσθημα μειωμένων προσωπικών επιτευγμάτων, που εκδηλώνεται κατά τη συνεργασία με άλλους με την πεποίθηση ότι η ικανότητα και η επιθυμία τους για επιτυχία μειώνονται συνεχώς.
συναισθηματική εξάντληση, που αναφέρεται στην αίσθηση συνεχούς έντασης και συναισθηματικής αποξένωσης στις διαπροσωπικές σχέσεις των εργαζόμενων
αποπροσωποποίηση, που ταυτίζεται με την αρνητική και αγενή πολλές φορές συμπεριφορά κατά τη συναναστροφή με άτομα που ζητούν και αποδέχονται τις επαγγελματικές τους υπηρεσίες και φροντίδες και τέλος,
αίσθημα μειωμένων προσωπικών επιτευγμάτων, που εκδηλώνεται κατά τη συνεργασία με άλλους με την πεποίθηση ότι η ικανότητα και η επιθυμία τους για επιτυχία μειώνονται συνεχώς.
"Δεν ήμουν σίγουρη για το ποια είμαι και τι θέλω να κάνω. Δεν έμοιαζε και δεν έβρισκα τίποτα που αν με ενδιαφέρει και αυτό ήταν το πιο τρομακτικό και περίεργο σκέλος της περιόδου εκείνης."
Πριν από μερικά χρόνια, έχοντας αναρριχηθεί γρήγορα στο χώρο των μέσων ενημέρωσης και ενώ ήταν μια υψηλά αμειβόμενη δημοσιογράφος, η Glynnis MacNicol παραιτήθηκε. Και τότε, για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα δεν έκανε απολύτως τίποτα. Κυριολεκτικά τίποτα...
Όταν αποφάσισε να βγει από το σπίτι της και να αρχίσει πάλι να συναντά κόσμο σε εκδηλώσεις και events, οι γνωστοί που είχαν καιρό να τη συναντήσουν την ρωτούσαν τι έκανε εκείνη την περίοδο. "Τους απαντούσα πως δεν έκανα απολύτως τίποτα, έκανα ένα βήμα πίσω και έβλεπα την ανησυχία να τους κυριεύει. Ήταν πραγματικά ενδιαφέρον να δει κανείς το πόσο αδύναμοι είναι οι άνθρωποι στο να διαχειριστούν κάποιον χωρίς καθόλου φιλοδοξίες. Έμοιαζε σαν να τους καλώ στην κηδεία μου" αναφέρει η Glynnis στην εξομολόγησή της στο περιοδικό Elle το οποίο επιχειρεί να μεταφέρει την εμπειρία της με το σύνδρομο burnout.
"Κανονικά θα έπρεπε και εγώ να ανησυχώ, βλέποντας τους τραπεζικούς μου λογαριασμούς να συρρικνώνονται. Κάθε φορά που αποφάσιζα πως έπρεπε να ψάξω για μια νέα δουλειά, η ιδέα του να περνάω όλη τη μέρα μου στο διαδίκτυο, δέσμια ενός κύκλου και να καταλήγω να κοιμάμαι και να ξυπνάω με το Blackberry στο χέρι, έμοιαζε πραγματικά όλο και πιο απαίσια."
Η Glynnis MacNicol συνέχιζε να μην κάνει τίποτα και να απορρίπτει σημαντικές προτάσεις για δουλειά. Καθόταν κλεισμένη στο σπίτι, έβλεπε επαναλήψεις παλιών σίριαλ και παρέμενε μακριά από τον υπολογιστή. Στη συνέχεια της εξομολόγησης περιγράφει πώς είχε αρχίσει να αναρωτιέται για τον ίδιο της τον εαυτό: "Δεν ήμουν σίγουρη για το ποια είμαι και τι θέλω να κάνω. Δεν έμοιαζε και δεν έβρισκα τίποτα που αν με ενδιαφέρει και αυτό ήταν το πιο τρομακτικό και περίεργο σκέλος της περιόδου εκείνης. Ήμουν αυτοδύναμη οικονομικά από μικρή ηλικία και είχα πάντα αντίληψη της οικονομικής πραγματικότητας. Ήταν αδύνατον να βρω τις δυνάμεις και τα κίνητρα που θα με έκαναν και πάλι δραστήρια."
Ήμουν θύμα ενός σοβαρού burnout το οποίο αποδείχτηκε πως δεν είναι εξάντληση, πλήξη ή ανάγκη από διακοπές, αλλά ένα πακέτο όλων αυτών, συν μια αίσθηση που θυμίζει λοβοτομή, δέκα φορές πιο ισχυρό.
"To Burnout συμβαίνει όταν έχετε βιώσει χρόνιο στρες για τόσο πολύ καιρό που το σώμα σας και τη συναισθηματική σας νοημοσύνη αδρανοποιούνται και λειτουργούν σε κατάσταση επιβίωσης," λέει η Δρ Sara Denning, κλινική ψυχολόγος με έδρα το Μανχάταν, που ειδικεύεται στην αντιμετώπιση στρες και άγχους.
Η Glynnis αναφέρει πως προτεραιότητά της ήταν η δουλειά. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, αγανακτούσε από οτιδήποτε την έκανε να χάνει χρόνο εργασίας συμπεριλαμβανομένων και των ανθρώπων που της ζητούσαν απλά να βγει για δείπνο. H εξομολόγησή της καταλήγει να ρίχνει ένα μεγάλο ανάθεμα στην τεχνολογία και την εξάρτηση της νέας γενιάς των εργαζομένων, αλλά και την διαθεσιμότητα που έχει προκαλέσει αυτή ως προς την τήρηση του ωραρίου.
Υπάρχουν αυξανόμενες περιπτώσεις burnout για τους κάτω των τριάντα, οι οποίοι δεν έχουν γνωρίσει ποτέ μια ψηφιακά ανεξάρτητη ενήλικη ζωή.
Εάν υποφέρετε από burn out, είναι πιθανό να βιώνετε
Διαρκή κούραση κι αίσθηση εξουθένωσης.
Την αίσθηση ότι «σέρνετε» τον εαυτό σας στη δουλειά
Αναβλητικότητα για πράγματα που πρέπει να κάνετε
Εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα (ίσως αρρωσταίνετε συχνά)
Αλλαγές στην όρεξή σας καθώς και στον ύπνο
Διάφορους σωματικούς πόνους όπως μυικούς πόνους ή πονοκεφάλους
Αίσθηση αποτυχίας και αυτο-αμφισβήτησης
Τάση να αποσύρεστε και να περνάτε ώρα μόνοι
Απώλεια ελπίδων και αίσθηση ότι είστε παγιδευμένοι Κυνισμό κι ολοένα αυξανόμενες αρνητικές σκέψεις
Υπερκριτικότητα κι εκνευρισμό με τους συναδέλφους ή τους πελάτες σας
Την τάση να χρησιμοποιείτε το φαγητό, αλκοόλ ή άλλες ουσίες για να τα βγάλετε πέρα.
Αναβλητικότητα για πράγματα που πρέπει να κάνετε
Εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα (ίσως αρρωσταίνετε συχνά)
Αλλαγές στην όρεξή σας καθώς και στον ύπνο
Διάφορους σωματικούς πόνους όπως μυικούς πόνους ή πονοκεφάλους
Αίσθηση αποτυχίας και αυτο-αμφισβήτησης
Τάση να αποσύρεστε και να περνάτε ώρα μόνοι
Απώλεια ελπίδων και αίσθηση ότι είστε παγιδευμένοι Κυνισμό κι ολοένα αυξανόμενες αρνητικές σκέψεις
Υπερκριτικότητα κι εκνευρισμό με τους συναδέλφους ή τους πελάτες σας
Την τάση να χρησιμοποιείτε το φαγητό, αλκοόλ ή άλλες ουσίες για να τα βγάλετε πέρα.
Aπό τι προκαλείται το burn out;
Από εργασίες που είναι μονότονες, πληκτικές και δεν προκαλούν την πνευματική διέγερση που χρειάζεστε
Υψηλές απαιτήσεις ή υπερβολικό φόρτο εργασίας
Απουσία επιβράβευσης και αναγνώρισης για την καλή σας δουλειά Απουσία ελέγχου σε αποφάσεις που αφορούν τη δουλειά σας, π.χ βάρδιες, εργασιακά καθήκοντα.
Δυσλειτουργικές εργασιακές σχέσεις, π.χ κάποιος υπονομεύει τη δουλειά σας ή σας κριτικάρει «πισώπλατα».
Εργασία που δεν ταιριάζει με τις προτιμήσεις ή τα προσόντα σας.
Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί
Πρώτα απ' όλα, αναγνωρίστε ποιοί παράγοντες είναι εκείνοι που συντελούν στο burnout.
Αυτό είναι το πρώτο βήμα που θα σας βοηθήσει να βρείτε τρόπους να αντιμετωπίσετε το ζήτημα.
Εάν είναι δυνατό, συζητήστε το πρόβλημα σας καθώς και οποιαδήποτε πρόταση για αλλαγή έχετε με τον προϊστάμενο σας. Ίσως μπορείτε να διαπραγματευτείτε κάποια λύση. Αποφύγετε να δίνετε υπερβάλλουσα σημασία στη δουλειά σας.
Η δουλειά θα έπρεπε είναι απλά ένα μέσο με το οποίο μπορείτε να απολαμβάνετε τη ζωή είτε επειδή σας δίνει οικονομική ανεξαρτησία είτε επειδή απολαμβάνετε το αντικείμενο της εργασίας σας.
Όταν όμως θυσιάζετε πράγματα όπως την κοινωνική σας ζωή, την οικογένεια σας ή την ψυχική σας ηρεμία για χάρη της δουλειάς, ίσως θα ήταν χρήσιμο να αναθεωρήσετε τις προτεραιότητες σας.
Βρείτε αποτελεσματικότερους τρόπους διαχείρισης του χρόνου σας.
Πολλοί αισθάνονται συνεχές άγχος στη δουλειά επειδή νιώθουν ότι έχουν πολλά πράγματα να κάνουν σε πολύ λίγο χρόνο. Θέστε μια λίστα προτεραιοτήτων και ακολουθήστε την.
Δεν έχουν όλα τα εργασιακά καθήκοντα την ίδια προτεραιότητα.
Αποφύγετε την απομόνωση και ζητείστε τη συμπαράσταση και υποστήριξη της οικογένειας σας, των φίλων, των συναδέλφων σας.
Η ανθρώπινη επαφή είναι συχνά ικανή να ελαφρύνει αρνητικά συναισθήματα αλλά και να σας βοηθήσει να δείτε τα πράγματα από άλλη οπτική.
Εάν τα πράγματα έχουν φτάσει σε κρίσιμο επίπεδο, προσφέρετε στον εαυτό σας χρόνο ξεκούρασης ή ανάπαυσης.
Πάρτε άδεια από τη δουλειά σας για να ξεκουραστείτε και να φορτίσετε τις μπαταρίες σας.
Η υγεία σας, είναι πολύ σημαντικότερη από τη δουλειά σας και για να είστε αποτελεσματικοί στη δουλειά, πρέπει πρώτα απ' όλα να είστε υγιείς.
