Πόσο άνετα νιώθουμε όταν κάποιος μας αγγίζει, μας αγκαλιάζει, μας φιλάει; Εμείς, πόσο συχνά ακουμπάμε τους άλλους; Μπορεί να μην το έχουμε συνειδητοποιήσει, αλλά η αφή είναι μία από τις σημαντικότερες και απαραίτητες για την επιβίωση αισθήσεις.
Το άγγιγμα δεν έχει να κάνει μόνο με την ερωτική επαφή, όπως συχνά και εσφαλμένα τείνουμε να πιστεύουμε. Το άγγιγμα είναι ένας τρόπος επικοινωνίας και είναι απαραίτητο για όλες τις σχέσεις -τις καλλιεργεί, τις βελτιώνει και δείχνει το ενδιαφέρον μας-, αρκεί βέβαια να μην ξεφεύγει από τα κοινωνικά δεδομένα και όρια.
Η σημασία του ξεκινά από τη στιγμή της γέννησής μας ή και ακόμα πιο πριν, όταν βρισκόμαστε ακόμα στη μήτρα. Η αφή είναι μία από τις σημαντικότερες και απαραίτητες για τη ζωή και την ανάπτυξη του ανθρώπου αισθήσεις. Υπάρχουν άνθρωποι που γεννιούνται χωρίς να ακούν ή να βλέπουν και μεγαλώνουν κανονικά. Αν όμως ένα μωρό δεν εισπράξει το άγγιγμα και την επαφή μέσω της αγκαλιάς της μητέρας, αλλά και το χάδι και την παρηγοριά στο κλάμα του μέσα από την αίσθηση της αφής, δεν θα μπορέσει να έχει μια ομαλή ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη.
Το άγγιγμα είναι απαραίτητο για να καταλάβουν τα βρέφη ότι ο κόσμος δεν είναι επικίνδυνος και για να καλλιεργηθεί το αίσθημα της ασφάλειας. Είναι ένα απαραίτητο μέσο μετάδοσης μηνυμάτων και ερεθισμάτων.
Ας πάρουμε το παράδειγμα των ορφανών της Ρουμανίας (εξαιτίας της απαγόρευσης των αμβλώσεων από τον Τσαουσέσκου, πολλές γυναίκες εγκατέλειπαν λόγω φτώχειας τα παιδιά τους), που μεγάλωσαν τη δεκαετία του ’80 και του ’90 σε ιδρύματα. Παρατηρήθηκαν σε αυτά τα παιδιά προβλήματα γνωστικά και σωματικά, όπως καθυστερημένη ανάπτυξη, αλλά και προβλήματα με το ανοσοποιητικό ή το γαστροπεπτικό τους σύστημα. Σήμερα, πολλά από αυτά τα παιδιά ως ενήλικοι δεν μπορούν να ζήσουν ανεξάρτητοι και πολλοί έχουν σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα.
Ανακουφίζει και ενθαρρύνει
Οι άνθρωποι έχουμε ανάγκη το άγγιγμα για να ανακουφιστούμε ή να πάρουμε δύναμη και θάρρος. Το άγγιγμα, λοιπόν, ανακουφίζει και θεραπεύει, αλλά επίσης μας δίνει δύναμη, θάρρος και εμπιστοσύνη. Ας πάρουμε, για παράδειγμα, τις ομάδες, συνήθως στον αθλητισμό, αλλά και σε άλλες περιπτώσεις όπου υπάρχει ομαδική προσπάθεια και συνεργασία. Το άγγιγμα ενώνει, ενθαρρύνει, δίνει δύναμη και είναι σημαντικό. Ο προπονητής δίνει ένα φιλικό-ενισχυτικό χτύπημα στους παίχτες του, οι παίχτες όλοι μαζί σφίγγουν, δίνουν, χτυπάνε τα χέρια πριν την έναρξη του αγώνα, κάνουν χειραψία ακόμα και με τους αντιπάλους. Σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη από τη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, οι ασθενείς που υπέφεραν από σοβαρές ασθένειες και δέχονταν ένα φιλικό χτύπημα από τον γιατρό τους στην πλάτη είχαν καλύτερα ποσοστά επιβίωσης.
Η σημασία της χειραψίας
Η δυνατή: Οι έρευνες δείχνουν ότι οι άνθρωποι τείνουμε να θεωρούμε ότι όσοι έχουν δυνατή και αποφασιστική χειραψία είναι εξωστρεφείς, ανοιχτοί σε εμπειρίες και λιγότερο νευρωτικοί.
Η υπερβολική: Δείχνει είτε κάποιον που έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση και προσπαθεί σφίγγοντας υπερβολικά το χέρι να δημιουργήσει εντυπώσεις είτε κάποιον που θέλει να τονίσει ότι αυτός κάνει κουμάντο.
Με τα δύο χέρια: Όταν βάζουμε ελαφρά το αριστερό μας χέρι κάτω από το χέρι του άλλου, δείχνουμε ότι έχουμε πρόθεση να βοηθήσουμε, όταν το βάζουμε στο πλάι δείχνουμε ότι είμαστε φιλικοί και όταν το βάζουμε από πάνω εκφράζουμε την υπεροχή μας.
Η διστακτική: Πολλοί άνθρωποι κυρτώνουν την παλάμη τους -ουσιαστικά αποφεύγοντας την επαφή των δύο παλαμών μεταξύ τους- στη διάρκεια της χειραψίας επειδή ντρέπονται ή έχουν χαμηλή αυτοπεποίθηση.
Απέναντι στο άγγιγμα δεν είμαστε όλοι ίδιοι
Η σχέση μας με το άγγιγμα και την ερμηνεία του έχει πάρα πολύ να κάνει με τις παρακάτω παραμέτρους: την προσωπικότητά μας, την οικογένειά μας (τους γονείς και τα αδέρφια μας) και βέβαια την κουλτούρα, τη θρησκεία και τη χώρα στην οποία μεγαλώσαμε. Αν είμαστε δοτικοί, εξωστρεφείς και έχουμε μεγάλη αυτοπεποίθηση, είναι πιο πιθανό να ακουμπάμε τους άλλους με μεγαλύτερη άνεση και συχνότητα. Αν, από την άλλη πλευρά, είμαστε πιο κλειστοί και συγκρατημένοι, θα αγγίζουμε και θα εκδηλωνόμαστε με χειρονομίες λιγότερο. Ορισμένοι άνθρωποι πάλι αποφεύγουν να αγγίζουν, να αγκαλιάζουν ή να κάθονται κοντά σε άλλους, επειδή υποφέρουν από υποχονδρίαση και φοβούνται ότι θα τους μεταδώσουν μικρόβια, ότι μπορεί να αρρωστήσουν ή να κολλήσουν κάτι. Πάντως, οι περισσότεροι άνθρωποι ακολουθούμε την κλασική σειρά: Απολαμβάνουμε τα χάδια και τις αγκαλιές ως μωρά από τους γονείς και τους συγγενείς μας, γαργαλιόμαστε, σκουντιόμαστε και δερνόμαστε με τα αδέρφια μας, περπατάμε κρατώντας το χέρι του καλύτερού μας φίλου στο δημοτικό και αργότερα προχωράμε σε ερωτικές σχέσεις, όπου βέβαια το άγγιγμα παίζει καταλυτικό ρόλο.
Ζήτημα κουλτούρας
Αν ζούμε στη νότια Γαλλία, είναι πιθανό να φιλάμε στο μάγουλο ακόμα και τον μανάβη της γειτονιάς μας κάθε φορά που αγοράζουμε φρούτα. Αν είμαστε στη Σαουδική Αραβία, είναι σκόπιμο να αποφεύγουμε να φιλήσουμε στο μάγουλο ακόμα και τον σύζυγό μας μπροστά σε κόσμο, επειδή μπορεί να καταλήξουμε στη φυλακή! Όσον αφορά στο άγγιγμα, η κουλτούρα, ο πολιτισμός, οι συνήθειες και η θρησκεία παίζουν τεράστιο ρόλο. Ας σκεφτούμε μόνο πόσο δύσκολο μας είναι μερικές φορές όταν χαιρετάμε κάποιον να αποφασίσουμε αν πρέπει να τον φιλήσουμε ή να του σφίξουμε το χέρι. Πόσο μάλλον αν εμείς είμαστε Έλληνες, εκείνος Γάλλος και συναντιόμαστε στην Αγγλία. Μία έρευνα μέτρησε πόσες φορές σε 1 ώρα
2 άνθρωποι που έπιναν μαζί τον καφέ τους ακούμπησαν ο ένας τον άλλον. Στο Πουέρτο Ρίκο καταγράφηκαν 180 αγγίγματα και στο Λονδίνο κανένα! Θα πει κάποιος ότι το Λονδίνο είναι βόρεια και φταίει αυτό, αλλά στην ίδια έρευνα οι επιστήμονες μέτρησαν 130 αγγίγματα σε 1 ώρα στο Παρίσι, που βρίσκεται μόλις 350 χιλιόμετρα νότια από το Λονδίνο.
ΝΑΤΑΛΙΑ ΚΟΥΤΡΟΥΛΗ, MSc, ψυχολόγο υγείας, με εκπαίδευση στη Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία και τη {LF}Συμβουλευτική.
