Άλλο ένα άρθρο για τον εθισμό στα social media; Πάλι τα ίδια; Πόσο χρόνο χάνουμε σε facebook-twitter-instagram και πώς τα social media έχουν αλλάξει τη ζωή μας και quiz τύπου: «πόσο εξαρτημένος/η είσαι από το facebook;”
Όχι ακριβώς…Εδώ δεν πρόκειται για το κόλλημα στα social media. Μιλάμε πλέον για μια καθαρή εξάρτηση από τα Likes… Ναι, καλά καταλάβατε…Τα «αθώα» χεράκια με τη γαλάζια μανσέτα και τον τεντωμένο αντίχειρα. Σαν αυτό που σνιφάρει ο εξαρτημένος χρήστης στο σκίτσο του Alex Howitt.
Στο facebook, άλλος μπαίνει για να χαζέψει, άλλος για να φλερτάρει, άλλος για να παίξει παιχνίδια, άλλος για να χώσει τη μύτη του στις ζωές των γνωστών του… Υπάρχει και μια μεγάλη μερίδα χρηστών που μπαίνει με έναν σκοπό: να αποσπάσει όσο μεγαλύτερη αποδοχή-επιβεβαίωση γίνεται από τους διαδικτυακούς φίλους του. Γι αυτό ανεβάζει selfies, αλλάζει προφίλ, ποστάρει “τις πιο έξυπνες ατάκες του fb”. Ε και; «Κακό είναι να θέλει να είναι κανείς αποδεκτός;» ίσως ρωτήσει κανείς. Όχι βέβαια. Είναι απολύτως φυσιολογικό. Τονώνει την αυτοπεποίθησή μας και μας ανεβάζει την αυτοεκτίμηση. [Μια έρευνα που έκανε η Ford το 2014, δείχνει ότι το 62% των ενηλίκων παγκοσμίως, αναφέρουν καλύτερη αυτοεκτίμηση μετά από μια θετική ανταπόκριση στο facebook.]
Ως εδώ καλά.
Το θέμα είναι: σε ποιον βαθμό το αποζητά , το επιδιώκει ή σχεδόν το εκβιάζει κανείς, από πόσους και ποιους το περιμένει και μέχρι ποιου σημείου μπορεί να φτάσει για να το αποσπάσει. Επίσης, σε ποιον βαθμό επηρεάζεται η διάθεσή του και τα συναισθήματά του από αυτό.
Πολλοί χρήστες είναι τόσο εξαρτημένοι από τις θετικές αντιδράσεις των διαδικτυακών τους φίλων, πραγματικά Like junkies που ζητούν ολοένα και μεγαλύτερες δόσεις για να φτιαχτούν. Αν δεν πάρουν τα Likes που θέλουν, περνούν πραγματικό σύνδρομο στέρησης..
Το άτομο εθίζεται στο ίδιο του το συναίσθημα
Ίσως να ακούγεται υπερβολή…Στο κάτω-κάτω, τα Likes δεν είναι ούτε κοκαϊνη ούτε αλκοόλ. Ούτε καν τσιγάρο. Το Like Addiction όμως, δεν είναι όμως ο μόνος εθισμός χωρίς ουσία… Μοιάζει αρκετά με τον εθισμό στο τζόγο. Όσο παίζεις, τόσο κολλάς… Αν κερδίσεις, απλώς ξαναπαίζεις γιατί παίρνεις τα πάνω σου. Αν χάσεις, παίζεις για να αλλάξει η τύχη σου και να ρεφάρεις… Το ίδιο συμβαίνει και στους εθισμένους στα Likes, χρήστες… Αν ποστάρουν κάτι και λάβουν θετικές αντιδράσεις, ανεβαίνουν ψυχολογικά [ντόπα αυτοεκτίμησης]… Αν δεν πάρουν την αποδοχή που χρειάζονται, ποστάρουν κι άλλο. Στην πραγματικότητα, με κάθε selfie που ανεβάζουν είναι σαν να ποντάρουν σε ένα νέο φύλλο. Όπως οι τζογαδόροι δεν χορταίνουν να παίζουν έτσι και τα Like Junkies δεν χορταίνουν να εισπράττουν αποδοχή.
Τελικά, εθίζονται στο ίδιο τους το συναίσθημα.
Τελικά, εθίζονται στο ίδιο τους το συναίσθημα.
Σε μια έρευνα που έγινε σε 31 χρήστες του facebook από τον Dar Meshi, ερευνητή στο Freie Universität του Βερολίνου και δημοσιεύθηκε στο Frontiers in Human Neuroscience, «μίλησαν» οι ίδιοι οι εγκέφαλοι των χρηστών. Συγκεκριμένα, παρατηρήθηκε πιο έντονη κινητικότητα σε ένα σημείο στον εγκέφαλο που συνδέεται με αισθήματα επιβράβευσης και ικανοποίησης που παίρνουμε από το φαγητό, το σεξ, την κοινωνική αποδοχή. [Το σημείο ονομάζεται: nucleus accumbens (NAcc), στα ελληνικά: επικλινής πυρήνας ή λοφίδιο του κερκοφόρου πυρήνα, κι έχει σημαντικό ρόλο στην ικανοποίηση, την ευχαρίστηση, τη χαρά, το γέλιο, τον εθισμό, την επιθετικότητα, τον φόβο].
Ωραία. Έστω ότι εθίστηκαν. Τι έχουν να χάσουν; Όπως όλα τα εξαρτημένα άτομα, τα Like Junkies κινδυνεύουν να χάσουν σταδιακά την αυτοεκτίμησή τους, ακόμη και την ψυχική τους ισορροπία. Πρόσφατα, το Τμήμα Ψυχικής Υγείας της Ταϊλάνδης εξέδωσε μια προειδοποίηση για τον κίνδυνο εθισμού στα Likes, κυρίως σε νεαρούς χρήστες των social media. Η ψυχίατρος Dr. Panpimol Wipulakorn συνδέει το Like Addiction με τον εθισμό στις selfies και προειδοποιεί ότι μπορεί να κάνει τους νεαρούς χρήστες να απωλέσουν την αυτοπεποίθησή τους και να αποκτήσουν αρνητική εικόνα για τους εαυτούς τους. [Bangkok Post]
Γιατί όμως γίνεται τόσο θέμα για τον ρόλο που παίζουν στην εξάρτηση αυτή τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης; Λες και οι νάρκισσοι «φύτρωσαν» για πρώτη φορά μέσα στο διαδίκτυο… Μπορεί να μην φύτρωσαν εδώ αλλά πάντως στα social media βρήκαν πρόσφορο έδαφος κι ένα ιδανικό περιβάλλον [θερμοκηπίου] και… μεταλλάχτηκαν.
Στα social media μπορείς να ξεγελάσεις με μια ψεύτικη εικόνα…
Είναι κοινό μυστικό ότι οι περισσότερες φωτογραφίες από αυτές που ανεβάζουν οι χρήστες αποτυπώνουν μια πραγματικότητα που δεν υπάρχει [ή δεν είναι ακριβώς έτσι].
Η selfie καδράρει τόσο όσο θέλουμε να δείξουμε αφήνοντας τεχνηέντως έξω αυτό που θέλουμε να αποκρύψουμε. Στην πραγματική ζωή όμως είσαι ολόκληρος άνθρωπος. Η selfie περνά από χίλια κύματα όσον αφορά την επεξεργασία [το ψέμα πολλοί εμίσησαν , το photoshop ουδείς]. Στην πραγματική ζωή όμως δεν μπορείς να σβήσεις στιγμιαία τις ατέλειές σου. Στη selfie ρουφάς την κοιλιά. Στην πραγματική ζωή δεν γίνεται να κρατάς την αναπνοή σου για περισσότερο από 1-2 λεπτά.
Η selfie καδράρει τόσο όσο θέλουμε να δείξουμε αφήνοντας τεχνηέντως έξω αυτό που θέλουμε να αποκρύψουμε. Στην πραγματική ζωή όμως είσαι ολόκληρος άνθρωπος. Η selfie περνά από χίλια κύματα όσον αφορά την επεξεργασία [το ψέμα πολλοί εμίσησαν , το photoshop ουδείς]. Στην πραγματική ζωή όμως δεν μπορείς να σβήσεις στιγμιαία τις ατέλειές σου. Στη selfie ρουφάς την κοιλιά. Στην πραγματική ζωή δεν γίνεται να κρατάς την αναπνοή σου για περισσότερο από 1-2 λεπτά.
Μερικές φορές βέβαια η fake εικόνα αποκαλύπτεται, με τραγελαφικά αποτελέσματα. Τα sites βρίθουν από φωτογραφίες ανθρώπων κάθε φύλου και κάθε ηλικίας που έβγαλαν μια selfie στα πλέον άκυρα σημεία και στις πιο αμήχανες στιγμές [ενώ χρησιμοποιούν την τουαλέτα] νομίζοντας ότι δεν φαίνεται και τους πρόδωσε κάποια αντανάκλαση. Επικό fail το χαρακτηρίζει συνήθως ο τίτλος του θέματος. Μόνο που η αποτυχία δεν έγκειται τόσο στη λήψη που ξεμπροστιάζει τους ψεύτες-χρήστες αλλά στην ανάγκη τους να δείξουν κάτι διαφορετικό από αυτό που είναι[πιο ενδιαφέρον, πιο όμορφο, πιο επιτυχημένο]. Τα Likes εισπράττει τελικά το site που ανεβάζει το θέμα. [Οι αντίχειρες ποτέ δεν χαλαρώνουν].
Στα social media μπορείς να κερδίσεις δεκάδες Likes με μία μόνο εμφάνιση!
Προφανώς. Όσο τέλεια εικόνα κι αν έχεις φτιάξει, αν δεν εκτεθείς σε πολλά μάτια πώς θα διεκδικήσεις μαζική αποδοχή; Στην πραγματική ζωή, δεν μπορούν να σε δουν και να σε θαυμάσουν ταυτόχρονα χιλιάδες «φίλοι». Ούτε να ακούσουν την έξυπνη ατάκα σου χιλιάδες ακροατές ταυτόχρονα. Εκτός πια αν εκτίθεσαι ως επαγγελματίας στα Μέσα. Τα κοινωνικά δίκτυα όμως, σου το εξασφαλίζουν αυτό: τη μαζική αποδοχή που κάνει τη δόση σου πιο δυνατή: όσο περισσότεροι διαδικτυακοί φίλοι, τόσο πιο μαζική αποδοχή. Δεν χρειάζεται να το σκαλίσεις σε βάθος…Οι γερές ρίζες της ματαιοδοξίας φαίνονται αμέσως.
Μερικές φορές μάλιστα εμφανίζεται – ειδικά στο facebook – το Like του Νάρκισσου: ένα Like που κάνουν οι ίδιοι οι χρήστες στον εαυτό τους! Είτε σε κάποιο ποστ ή σε κάποιο άρθρο που ανέβασαν… Μάλλον για να κάνουν την αρχή και να προτρέψουν κι άλλους να ακολουθήσουν. Αν αυτό το Like το φέρεις σε αντιστοιχία με την πραγματική ζωή είναι σαν να μιλάς για κάτι και να σχολιάζεις: «τι ωραία που τα λέω!» ή να αυτοθαυμάζεσαι λέγοντας: «πόσο μου αρέσω!»
Στη virtual διαδικτυακή σου ζωή ό,τι δίνεις, παίρνεις…
Μερικοί χρήστες δεν είναι εξαρτημένοι από το να συλλέγουν Likes αλλά από το να μοιράζουν… Θεωρούν το Like επιβεβαίωση της διαδικτυακής τους φιλίας οπότε ό,τι κι αν ανεβάζουν οι φίλοι τους [Φωτογραφίες από party/διακοπές/από την παιδική τους ηλικία; Συνταγές μαγειρικής; Οικονομικά Άρθρα ; Διαδικτυακές εξυπνάδες με ανορθόγραφα μηνύματα; Γκροτέσκα ανέκδοτα; Κοινοτοπίες του διαδικτύου; Ειδυλλιακά τοπία;], εκείνοι το θεωρούν υποχρέωσή τους να τους τιμήσουν με το Like τους.
Το κίνητρο είναι προφανώς η βαθύτερη ανάγκη τους να μην χαλούν χατήρι [καλοσυνάτοι] ίσως και μια επιδεικτική διάθεση που και πάλι, λειτουργεί ως επιβεβαίωση [“έχω πολλούς φίλους άρα είμαι σημαντικός” – “έχω πολλά ενδιαφέροντα άρα είμαι αξιόλογος τύπος”! ].
Το κίνητρο είναι προφανώς η βαθύτερη ανάγκη τους να μην χαλούν χατήρι [καλοσυνάτοι] ίσως και μια επιδεικτική διάθεση που και πάλι, λειτουργεί ως επιβεβαίωση [“έχω πολλούς φίλους άρα είμαι σημαντικός” – “έχω πολλά ενδιαφέροντα άρα είμαι αξιόλογος τύπος”! ].
Κάποιοι ψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι το Like είναι και μια ένδειξη ότι ο χρήστης… υπάρχει. Μια ιδανική safe λύση για συνεσταλμένα άτομα ή για όχι τόσο στενές σχέσεις. [Το Like δεν θα το παρεξηγήσει κανείς…]
Και βέβαια, το να κάνεις Like είναι μια «μικρή χάρη» στην οποία ενδόμυχα περιμένεις ανταπόδοση. Λειτουργεί κάπως έτσι: «σου έκανα Like στη δική σου selfie οπότε θα κάνεις κι εσύ στη δική μου…μία σου και μία μου. Ένας χαμογελαστός εξαναγκασμός.
Σε κάθε περίπτωση, η ευκολία είναι σημαντικός παράγοντας. Στην αληθινή ζωή, για να εκφράσεις ένα θετικό σου συναίσθημα, χρειάζεται να χρησιμοποιήσεις λόγια. Στα social media όμως, αρκεί ένα κλικ κι αμέσως το σχεδιάκι με τον αντίχειρα κάνει όλη τη δουλειά για σένα. Τα λόγια είναι περιττά. Έτσι το λεξιλόγιό σου συνεχίζει να πιάνει αράχνες παραμένοντας αμεταχείριστο στο εγκέφαλό σου.
Δημιουργούμε άραγε για την επόμενη γενιά έναν πολιτισμό με υπερτροφικά και παραχαϊδεμένα εγώ που μπουκώνονται με τεράστιες δόσεις προσοχής, αποδοχής και επιβράβευσης στα social media , κάτι που δεν υπάρχει φυσικά στην αληθινή ζωή;
Αξίζει ίσως να το σκεφτούμε…
Αξίζει ίσως να το σκεφτούμε…
Εν τω μεταξύ, επειδή δεν μπορώ να βασιστώ στα likes που τυχόν κάνετε στο άρθρο, κλείνω με ένα μεγάλο Like για να πάρω κι εγώ μια γερή δόση. Το Like του Νάρκισσου που λέγαμε…
Πηγή – Ιφιγένεια Κοντού
