Ἂς ἀποφεύγουμε ὅσους μᾶς βλάπτουν
Ἂς ἀποφεύγουμε ὅσους μᾶς βλάπτουν, ἔστω κι ἂν εἶναι φίλοι ἢ γιὰ ὁποιοδήποτε λόγο ἀπαραίτητοι. Σὰν πρότυπα νὰ ἔχουμε αὐτοὺς ποὺ ἀσκοῦν τὴν ἀρετή.
Τοῦ ἀββᾶ Ἡσαΐα
Ἂν θέλεις ν᾿ ἀκολουθήσεις τὸν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστὸ καὶ νὰ κρεμάσεις μαζί Του, πάνω στὸ σταυρό, τὸν παλιό σου ἑαυτό, πρέπει (πρῶτα) νὰ διώξεις ἀπὸ κοντά σου ἐκείνους ποὺ σὲ κατεβάζουν ἀπὸ τὸ σταυρό, (ἔπειτα) νὰ ἑτοιμαστεῖς γιὰ νὰ ὑπομείνεις ταπεινώσεις, καὶ (τέλος), νὰ ἀναπαύεις τὶς καρδιὲς ἐκείνων ποὺ σὲ στενοχωροῦν.
Τοῦ ἀββᾶ Ἰσαάκ
Φίλος ἄμυαλος καὶ ἐπιπόλαιος εἶναι πηγὴ βλάβης, ἐνῷ ἡ συναναστροφὴ μὲ συνετοὺς εἶναι πηγὴ γλυκύτητας.
Τσακίζει τὴν καρδιὰ ἡ συντροφιὰ μὲ ἀσύνετους. Καλύτερα νὰ κατοικήσεις μαζὶ μὲ θηρία, παρὰ μὲ ἀνθρώπους κακότροπους.
Κάθισε μαζὶ μὲ γύπες, παρὰ μὲ πλεονέκτη καὶ ἀχόρταγο. Γίνε φίλος μὲ φονιά, παρὰ μὲ φιλόνικο.
Μίλησε μὲ χοῖρο, παρὰ μὲ κοιλιόδουλο ἄνθρωπο, γιατὶ εἶναι καλύτερη ἡ γοῦρνα τῶν χοίρων ἀπὸ στόμα λαίμαργο καὶ ἀχόρταγο.
Κάθισε ἀνάμεσα σὲ λεπρούς, παρὰ ἀνάμεσα σὲ ὑπερήφανους.
Τοῦ ἁγίου Ἐφραίμ
Ἀγαπητέ, ἂν δεῖς τοὺς παλαιότερους μοναχοὺς νὰ εἶναι ἀμελεῖς, πρόσεχε καὶ φύλαγε τὸν ἑαυτό σου, μὴν τυχὸν τοὺς μιμηθεῖς καὶ ἀκολουθήσεις τὸ δρόμο τους, καὶ ἔτσι κληρονομήσεις κι ἐσὺ μαζὶ μ᾿ ἐκείνους τὴν αἰώνια κόλαση. Πρόσεξε πάλι, μὴν τυχόν, μὲ τὸ νὰ γίνεις ἀγωνιστής, ὑπερηφανευθεῖς ἀπέναντί τους καὶ πέσεις στὴν ἔπαρση, ὁπότε θὰ βρεθεῖς στὰ χέρια τοῦ ἐχθροῦ. Πρόσεχε λοιπὸν τὸν ἑαυτό σου καὶ προφύλαξε μὲ πολλὴ ἐπιμέλεια τὴν ψυχή σου. Γιατὶ ἐμεῖς οὔτε θὰ δικαιωθοῦμε οὔτε θὰ κατακριθοῦμε ἀπὸ τὰ ἔργα τῶν ἄλλων. Ὅταν θὰ ὁδηγηθοῦμε μπροστὰ στὸν Κριτὴ γυμνοὶ καὶ ξεσκεπασμένοι, ὁ καθένας μας θὰ δώσει λόγο γιὰ τὸν ἑαυτό του καὶ θὰ σηκώσει τὸ βάρος τῶν δικῶν του ἁμαρτιῶν. Γι᾿ αὐτὸ εἶναι καλὸ νὰ προσέχουμε πάντα τὸν ἑαυτό μας καὶ νὰ μιμούμαστε ἐκείνους ποὺ ζοῦν σύμφωνα μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, παρατηρώντας τους καὶ προσπαθώντας νὰ τοὺς μοιάσουμε.
Ἀντίθετα, ἐκείνους ποὺ παραμελοῦν τὴ σωτηρία τους καὶ φροντίζουν μόνο γιὰ τὴν ἐξωτερική τους ἐμφάνιση καὶ συμπεριφορά, μὴν τοὺς ζηλεύεις, γιὰ νὰ μὴ μοιάσεις σὲ στρατιώτη ποὺ αἰχμαλωτίστηκε ἀπὸ τοὺς ἀντιπάλους, καὶ τώρα, ἐνῷ ἔχει τὸ σφράγισμα τοῦ βασιλιᾶ, εἶναι ὑποδουλωμένος στοὺς ἐχθρούς Του. Γιατὶ εἶναι ἀδιάψευστος ἐκεῖνος ποὺ εἶπε: «Ἀμήν λέγω ὑμῖν, ὅτι πᾶς ὁ ποιῶν τὴν ἁμαρτίαν δοῦλος ἐστὶ τῆς ἁμαρτίας» (Ἰω. 8:34).
Ἡ ἐμφάνιση εἶναι, θὰ λέγαμε, τὰ φύλλα, ἐνῷ τὰ ἔργα οἱ καρποί. Μὴ δώσεις λοιπὸν σημασία στὴν ἐξωτερικὴ ἐμφάνιση καὶ θελήσεις νὰ μιμηθεῖς τέτοιους ἀνθρώπους, μὲ τὴ δικαιολογία ὅτι τάχα δὲν εἶσαι ἐσὺ καλύτερος ἀπ᾿ αὐτοὺς ποὺ πέφτουν στὰ πάθη. Στοχάσου αὐτὰ ποὺ λέει ἡ Γραφή, ὅτι «ἐν μεγάλῃ οἰκίᾳ οὐκ ἔστι μόνον σκεύη χρυσὰ καὶ ἀργυρά, ἀλλὰ καὶ ξύλινα καὶ ὀστράκινα, καὶ ἃ μὲν εἰς τιμήν, ἃ δὲ εἰς ἀτιμίαν» (Β´ Τιμ. 2:20). Ἂν λοιπὸν παρακούσεις τὸν Κύριο καὶ ἐκτελέσεις τὰ ἔργα τῆς ἁμαρτίας, θὰ εἶσαι σκεῦος χωρὶς ἀξία. Ἂν ὅμως ἐκτελέσεις τὰ ἔργα τοῦ Κυρίου, θὰ εἶσαι ἐκλεκτὸ σκεῦος «εἰς τιμήν, ἡγιασμένον καὶ εὔχρηστον τῷ δεσπότῃ, εἰς πᾶν ἔργον ἀγαθὸν ἡτοιμασμένον» (Β´ Τιμ. 2:21).
Ἀγάπα τὴν καλὴ συναναστροφὴ καὶ ἀπόφευγε τὴν κακή. Γιατὶ οὔτε ὁ μάγος οὔτε ὁ λῃστὴς οὔτε ὁ τυμβωρύχος γεννήθηκαν τέτοιοι, ἀλλὰ ἔμαθαν τὰ ἐγκλήματα ἀπὸ ἀνθρώπους, ποὺ ὁ διάβολος τοὺς διέστρεψε τὴ διάνοια. Ὁ Θεὸς ὅλα τὰ ἔκανε πολὺ καλὰ (Γέν. 1:31).
Νὰ μὴ σ᾿ εὐχαριστοῦν λοιπὸν τὰ λουτρὰ καὶ τὰ ποτὰ καὶ οἱ θόρυβοι τῆς ἀγορᾶς καὶ οἱ ἀπολαύσεις, γιὰ νὰ μὴν πέσεις σὲ φοβεροὺς κινδύνους. Νὰ θυμᾶσαι πάντα τὴν ὀδύνη τῶν ἁμαρτωλῶν, καὶ νὰ φοβᾶσαι μήπως κι ἐσὺ σὲ λίγο καταδικαστεῖς στὶς ἴδιες τιμωρίες.
Δὲν ἔτυχε ποτὲ νὰ μπεῖς σὲ σπίτι, ὅπου πενθοῦσαν (κάποιον νεκρό), καί, μόλις ἄκουσες τὸ θρῆνο καὶ τὰ κλάματα, νὰ βγεῖς βιαστικὰ ἀπὸ κεῖ μέσα; Ἀπὸ τὰ πρόσκαιρα λοιπὸν πρέπει νὰ συμπεραίνεις γιὰ τὰ αἰώνια. Γιατὶ λέει (ἡ Γραφή): «Δίδου σοφῷ ἀφορμήν, καὶ σοφώτερος ἔσται» (Παροιμ. 9:9).
Νὰ δέχεσαι χωρὶς δυσφορία τὶς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ ἀποκρούεις ἔξυπνα τὰ τεχνάσματα τοῦ διαβόλου.
Νὰ κόβεις τὶς βλαβερὲς συναναστροφὲς γιὰ νὰ ἔχεις ἐσωτερικὴ ἠρεμία.
Ὁ ἐχθρὸς φροντίζει νὰ ὁπλίζει τοὺς ἀμελέστερους ἀδελφοὺς ἐναντίον τῶν ἀγωνιστῶν.
Οἱ ἀγωνιστὲς ὅμως, ἂν προσέχουν, βρίσκουν ὠφέλεια μέσῳ τῶν ἀμελεστέρων, σηκώνοντας τὶς ἀδυναμίες τους γιὰ χάρη τοῦ Κυρίου.
Ἐκεῖνος ποὺ σπλαγχνίζεται τὸν πλησίον, θὰ βρεῖ σπλαγχνικὸ τὸν Κύριο ἀπέναντί του.
Ἀντίθετα «ἡ κρίσις» θὰ εἶναι «ἀνέλεος τῷ μῇ ποιήσαντι ἔλεος» (Ἰακ. 2:13).
Νὰ μὴ συνεργήσεις μὲ κανέναν ἀδελφό σου στὴ διάπραξη ἁμαρτίας.
Φρόντισε μάλιστα, ἂν μπορεῖς, νὰ λυτρώσεις κι ἐκεῖνον ἀπ᾿ αὐτή, γιὰ νὰ ζήσει (αἰώνια) ἡ ψυχή σας μαζὶ μὲ τὸν Κύριο.
Ἂς εἶναι ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ συνεχῶς μπροστὰ στὰ μάτια σου, καὶ ἡ ἁμαρτία δὲν θὰ σὲ νικήσει.
Ἀδελφοί, πρέπει νὰ προσέχουμε ἀπὸ κακὴ συμβουλή. Γιατὶ σήμερα μὲ τοὺς περισσότερους ἀνθρώπους συμβαίνει ὅ,τι μὲ δυὸ λαμπροφορεμένους, ποὺ βαδίζουν μαζὶ στὴν ἀγορά, καὶ ποὺ ἀπ᾿ αὐτοὺς ὁ ἕνας σκοντάφτει ἀπὸ ἀπροσεξία, πέφτει στὴ λάσπη, καταλερώνει τὴν ὑπέροχη στολή του, κι ἔπειτα, κινημένος ἀπὸ τὸ φθόνο, ἐπιδιώκει νὰ ρίξει καὶ τὸν ἄλλο στὸ βοῦρκο, ὥστε νὰ μὴν ἔχει μόνο αὐτὸς ἄσχημη ἐμφάνιση. Ἔτσι καὶ ὅσοι ἔπεσαν ἀπὸ τὴν ἀρετή, ἀγωνίζονται νὰ ρίξουν καὶ τοὺς ἄλλους, γιὰ νὰ μὴ ζοῦν μόνο αὐτοὶ μέσα στὸ βοῦρκο. Μιλοῦν μάλιστα ταπεινὰ καὶ ἀπαντοῦν γλυκά, γιὰ ν᾿ ἀπομακρύνουν σιγὰ-σιγὰ ἀπὸ τὴ σωφροσύνη αὐτοὺς ποὺ τοὺς ἀκοῦνε, καὶ νὰ τοὺς ρίξουν σὲ ὅμοιο μὲ τὸν δικό τους βόθρο. Καὶ ὄχι μόνο δὲν διστάζουν νὰ κάνουν οἱ ἴδιοι αἰσχρὰ ἔργα, ἀλλὰ καὶ τὸν πλησίον τους προτρέπουν σ᾿ αὐτά, λέγοντας: «Γιατί μᾶς ἀποφεύγεις; Ἐπειδὴ εἴμαστε ἁμαρτωλοί; Δὲν ξέρεις, ὅτι ἡ ζωὴ αὐτὴ εἶναι ἕνα «πέσε-σήκω;» Καὶ δὲν ντρέπονται νὰ λένε τέτοια λόγια καὶ ἄλλα παρόμοια. Γιατί; Ἐπειδὴ αὐτοὶ ἔχουν πέσει πιὰ στὴν ἁμαρτία καὶ δὲν θέλουν νὰ σηκωθοῦν, ὅπως εἶπα. Ἀλλὰ καὶ σκάνδαλο γίνονται στοὺς πολλοὺς καὶ αἰτία πτώσεως καὶ διαφθορᾶς καὶ χρησιμοποιοῦνται σὰν δόλωμα στὸ ἀγκίστρι τοῦ διαβόλου. Ἐπιδιώκουν νὰ ἐξαπατήσουν τὶς ἀστήρικτες ψυχὲς καὶ νὰ τὶς παρασύρουν στὴν ἴδια καταστροφή. Γι᾿ αὐτὸ νὰ φυλάγεσαι ἀπὸ κάτι τέτοιους τύπους, ἀγαπητέ μου, μὴν τυχὸν σὲ ἑλκύσουν μὲ τὰ γλυκά τους λόγια καὶ σὲ στείλουν στὴν αἰώνια κόλαση, ὅπου θὰ πᾶνε καὶ οἱ ἴδιοι.
Ἀπὸ τὸ Γεροντικό
Ἕνας γέροντας εἶπε:
- Ἂν σταθεῖς σ᾿ ἕναν τόπο καὶ δεῖς ἐκεῖ κάποιους νὰ καλοπερνοῦν, μὴν τοὺς ζυγώσεις.
Ἂν ὅμως ὑπάρχει ἄλλος, ποὺ εἶναι φτωχὸς καὶ δὲν ἔχει οὔτε ψωμί, πλησίασέ τον, καὶ θὰ βρεῖς (ψυχική) ἀνάπαυση.
***
Ὁ ἀββᾶς Ἀγάθων εἶπε:
- Ἂν ὑπάρχει κάποιος ποὺ μοῦ εἶναι πολὺ ἀγαπητός, καὶ καταλάβω ὅτι μὲ παρασύρει σὲ κάποιο ἐλάττωμα, τὸν ἀπομακρύνω ἀπὸ κοντά μου.
***
Ἕνας γέροντας εἶπε:
- Πρέπει νὰ φεύγουμε μακριὰ ἀπ᾿ ὅλους ὅσοι δουλεύουν στὴν ἁμαρτία, ἔστω κι ἂν εἶναι φίλοι ἢ συγγενεῖς μας, ἔστω ἀκόμα κι ἂν ἔχουν τὸ ἱερατικὸ ἢ τὸ βασιλικὸ ἀξίωμα. Γιατὶ ἡ ἀπομάκρυνση ἀπ᾿ ὅσους δουλεύουν στὴν ἁμαρτία, μᾶς χαρίζει τὴν παρρησία στὸ Θεὸ καὶ τὴ φιλία Του.
