Σωκράτης και το ορθώς (δια)λογίζεσθαι
Δηλαδή:
– Για την απόκτηση της φρονήσεως τί γνώμη έχεις; Είναι το σώμα εμπόδιο ή όχι, αν κάποιος το έχει κοινωνό(συνεργάτη);
Για παράδειγμα λέγω· Άραγε έχει αλήθεια η όραση και η ακοή στους ανθρώπους ή γίνονται αυτά που θρυλούν οι ποιητές ότι δεν ακούμε ούτε βλέπουμε τίποτα το ακριβές;
Και έτσι, αν αυτές οι δύο σωματικές αισθήσεις δεν είναι ακριβείς και σαφείς, δύσκολα θα είναι οι άλλες· διότι όλες είναι άλλες είναι πιο φαύλες από αυτές· ή δεν συμφωνείς;
– Βέβαια, είπε ο Σιμμίας
– Πότε, λοιπόν, η ψυχή άπτεται της αλήθειας;
Διότι, όταν επιχειρεί να ερευνήσει κάτι μετά του σώματος, εξαπατάται από αυτό.
– Αληθή λέγεις
– Άρα, με τον λογισμό, περισσότερο από οπουδήποτε αλλού, της γίνεται ολοφάνερο η ουσία των όντων;
– Ναι
– Λογίζεται, δε, κάλλιστα, όταν αυτή δεν την ενοχλούν τίποτε από αυτά, μήτε η ακοή, μήτε η όραση, μήτε το άλγος(πόνος), μήτε η ηδονή, αλλά αντίθετα γίνεται ένα με τον εαυτό της, χωρίς να λογαριάζει το σώμα, και όσο γίνεται να μην κοινωνεί, ούτε να άπτεται μαζί του, ορέγεται το ον.
– Έτσι είναι
– Και σε αυτή την περίπτωση, λοιπόν, η ψυχή του φιλοσόφου περιφρονεί το σώμα, φεύγει από αυτό και ζητά να μείνει μόνη με τον εαυτό της;
– Έτσι φαίνεται.
– Τί δὲ δὴ περὶ αὐτὴν τὴν τῆς φρονήσεως κτῆσιν; πό τερον ἐμπόδιον τὸ σῶμα ἢ οὔ, ἐάν τις αὐτὸ ἐν τῇ ζητήσει κοινωνὸν συμπαραλαμβάνῃ; οἷον τὸ τοιόνδε λέγω· ἆρα ἔχει ἀλήθειάν τινα ὄψις τε καὶ ἀκοὴ τοῖς ἀνθρώποις, ἢ τά γε τοιαῦτα καὶ οἱ ποιηταὶ ἡμῖν ἀεὶ θρυλοῦσιν, ὅτι οὔτ᾽ ἀκούομεν ἀκριβὲς οὐδὲν οὔτε ὁρῶμεν; καίτοι εἰ αὗται τῶν περὶ τὸ σῶμα αἰσθήσεων μὴ ἀκριβεῖς εἰσιν μηδὲ σαφεῖς, σχολῇ αἵ γε ἄλλαι· πᾶσαι γάρ που τούτων φαυλότεραί εἰσιν. ἢ σοὶ οὐ δοκοῦσιν;
– Πάνυ μὲν οὖν, ἔφη.
– Πότε οὖν, ἦ δ᾽ ὅς, ἡ ψυχὴ τῆς ἀληθείας ἅπτεται; ὅταν μὲν γὰρ μετὰ τοῦ σώματος ἐπιχειρῇ τι σκοπεῖν, δῆλον ὅτι τότε ἐξαπατᾶται ὑπ᾽ αὐτοῦ.
– Ἀληθῆ λέγεις.
– Ἆρ᾽ οὖν οὐκ ἐν τῷ λογίζεσθαι εἴπερ που ἄλλοθι κατά δηλον αὐτῇ γίγνεταί τι τῶν ὄντων;
– Ναί.
– Λογίζεται δέ γέ που τότε κάλλιστα, ὅταν αὐτὴν τούτων μηδὲν παραλυπῇ, μήτε ἀκοὴ μήτε ὄψις μήτε ἀλγηδὼν μηδέ τις ἡδονή, ἀλλ᾽ ὅτι μάλιστα αὐτὴ καθ᾽ αὑτὴν γίγνηται ἐῶσα χαίρειν τὸ σῶμα, καὶ καθ᾽ ὅσον δύναται μὴ κοινωνοῦσα αὐτῷ μηδ᾽ ἁπτομένη ὀρέγηται τοῦ ὄντος.
– Ἔστι ταῦτα.
– Οὐκοῦν καὶ ἐνταῦθα ἡ τοῦ φιλοσόφου ψυχὴ μάλιστα ἀτιμάζει τὸ σῶμα καὶ φεύγει ἀπ᾽ αὐτοῦ, ζητεῖ δὲ αὐτὴ καθ᾽ αὑτὴν γίγνεσθαι;
– Φαίνεται.
(Βλ., Πλάτων «Φαίδων« 65.a.9 – 65.d.3)
