Συλλογή: Μυστικὰ Ἄνθη, Ἐκδόσεις:
Ἀστήρ - Παπαδημητρίου, σελ. 51-53.
Μεγάλο, πολὺ μεγάλο καὶ σπουδαῖο εἶναι ἕνα ζήτημα ποὺ δὲν τοῦ δώσανε σχεδὸν καθόλου
προσοχὴ οἱ περισσότεροι Ἕλληνες. Κι αὐτὸ εἶναι τὸ ὅτι ἀπὸ καιρὸ ἀρχίσανε κάποιοι
δικοί μας κληρικοὶ νὰ θέλουν καὶ νὰ ἐπιδιώκουν νὰ δέσουν στενὲς σχέσεις μὲ τοὺς
παπικούς, ποὺ ἐπὶ τόσους αἰῶνες μᾶς ρημάξανε. Γιατί, στὰ ἀληθινά, δὲν ὑπάρχει πιὸ
μεγάλος ἀντίμαχος τῆς φυλῆς μας, κι ἐπίμονος ἀντίμαχος, πού, σώνει καὶ καλά, θέλει
νὰ σβήσει τὴν Ὀρθοδοξία. Οἱ δεσποτάδες ποὺ εἶπα πὼς τοὺς ἔπιασε, ἄξαφνα κι ἀναπάντεχα,
ὁ ἔρωτας μὲ τοὺς Λατίνους, λένε πὼς τὸ κάνουνε ἀπὸ «ἀγάπη». Μὰ αὐτὸ εἶναι χονδροειδέστατη
δικαιολογία καὶ καλὰ θὰ κάνουνε νὰ παρατήσουνε αὐτὰ τὰ ροσόλια τῆς «ἀγάπης», ποὺ
τὴν κάνανε ρεζίλι. Ὁ διάβολος, ἅμα θελήσει νὰ κάνει τὸ πιὸ πονηρὸ παιγνίδι του,
μιλᾶ, ὁ ἀλιτήριος γιὰ ἀγάπη. Ὅ,τι εἶπε ὁ Χριστός, τὸ λέγει κι αὐτὸς κάλπικα, γιὰ
νὰ ξεγελάσει. Τώρα, στὰ καλὰ καθούμενα, τοὺς ρασοφόρους μας στὴν Πόλη, τοὺς ἔπιασε
παροξυσμὸς τῆς ἀγάπης γιὰ τοὺς Ἰταλιάνους, ποὺ στέκουνται, ὅπως πάντα, κρύοι καὶ
περήφανοι καὶ δὲν γυρίζουνε νὰ τοὺς δοῦνε αὐτοὺς τοὺς «ἐν Χριστῷ ἀδελφούς», ποὺ
ὅσα τοὺς κάνανε ἀπὸ τὸν καιρὸ τῶν Σταυροφόρων ἴσαμε τώρα, δὲν τοὺς τἄκανε μήτε Τοῦρκος,
μήτε Τάταρος, μήτε Μωχαμετάνος. Ἴσως καὶ οἱ δικοί μας νὰ κάνουν ἀπὸ παρεξηγημένη
καλωσύνη.
Ὅπως εἶπα, οἱ περισσότεροι δικοί μας δὲν δώσανε καμμιὰ σημασία σ᾿ αὐτὲς τὶς φιλοπαπικὲς
κινήσεις, ποὺ εἶναι θάνατος γιὰ τὸ γένος μας καὶ ποὺ τὶς κινήσανε οἱ καταχθόνιες
δυνάμεις ποὺ πολεμᾶνε τὸν Χριστὸ καὶ ποὺ μὲ τὰ λεπτά τους ἀγοράζουνε ὅλους, δὲν
δώσανε λοιπὸν καμμιὰ σημασία, γιατὶ τὰ θεωροῦνε τιποτένια πράγματα, ἂν δὲν εἶναι
κι οἱ ἴδιοι ἀγορασμένοι, ἄξια μοναχὰ γιὰ κάποιους στενοκέφαλους παλιοημερολογίτες
καὶ φανατικοὺς ἀποπετρωμένους χριστιανούς. Τώρα τὰ μυαλὰ γινήκανε φαρδειά, καὶ καταγίνονται
μὲ ἄλλα κοσμοϊστορικὰ προβλήματα! «Θὰ καθόμαστε νὰ κυττάζουμε τώρα παπάδες κι Ὀρθοδοξίες»;
Μὰ αὐτοὺς δὲν τοὺς μέλει κι ἂν ἐξαφανισθεῖ ἀπὸ τὸν κόσμο κάθε ἑλληνικὸ πράγμα. Καὶ
θὰ ἐξαφανισθεῖ ὄχι τόσο εὔκολα μὲ τὸν ἀμερικανισμὸ ποὺ πάθαμε, ὅσο ἂν γίνουμε στὴ
θρησκεία παπικοί. Γιατὶ γι᾿ αὐτοῦ πᾶμε. Παπικὴ Ἑλλάδα θὰ πεῖ ἐξαφάνιση τῆς Ἑλλάδας.
Νὰ γιατὶ εἶπα πὼς εἶναι πολὺ σπουδαῖο ζήτημα αὐτὲς οἱ ἐρωτοτροπίες ποὺ ἀρχίσανε
κάποιοι κληρικοὶ δικοί μας μὲ τοὺς παπικούς, κι ἡ αἰτία εἶναι τὸ ὅτι δὲν νοιώσανε
τί εἶναι Ὀρθοδοξία ὁλότελα, μ᾿ ὅλο ποὺ εἶναι δεσποτάδες.
Τὸ κακὸ εἶναι πὼς ὁ λαὸς δὲν πῆρε, καλὰ-καλά, εἴδηση γιὰ τὴ συνωμοσία. Ποιὸς
νὰ τὸν πληροφορήσει, ἀφοῦ οἱ γραμματισμένοι τὰ θεωροῦνε αὐτὰ τὰ πράγματα ἀνάξια
γιὰ τὴ μοντέρνα σοφία τους, καὶ τρέχουν σημαιοφόροι σὲ κάθε νεωτερισμό;
Ἀπὸ τότε ποὺ ἀρχίσανε οἱ λυκοφιλίες ἀνάμεσα στοὺς δικούς μας καὶ στοὺς παπικοὺς
(καὶ σημείωσε πὼς οἱ δικοί μας φαγωθήκανε πρῶτοι νὰ πιάσουνε σχέση μὲ τοὺς Λατίνους
σὰν νὰ πήρανε ἀπὸ κάπου διαταγή, κι ὁλοένα μιλᾶνε γιὰ «τὸν διάλογον» μαζί τους,
δίχως νὰ ξέρουνε καλὰ-καλὰ τί λένε), ἀπὸ τότε λοιπόν, ἀκοῦμε, κάθε τόσο, κάτι πράγματα
θεατρικά, ἄνοστα, ἀνόητα, δίχως καμμιὰ σοβαρότητα, ὅπως εἶναι ἡ λεγόμενη «Διάσκεψις
τῆς Ρόδου», τὰ νέα παρεκκλήσια τοῦ Βατικανοῦ, κ.τ.λ. Στὴ Ρόδο πήγανε οἱ δικοί μας
μὲ σκοπὸ νὰ πουλήσουν τὴν Ὀρθοδοξία, γιατὶ γι᾿ αὐτοὺς εἶναι καθυστερημένη μορφὴ
τοῦ Χριστιανισμοῦ, δηλαδὴ ἕνας βλάχικος χριστιανισμός, καὶ ν᾿ ἀρχίσουν τὸν «διάλογον»,
ποὺ νὰ τὸν πάρει ἡ εὐχὴ αὐτὸν τὸν «διάλογον». Καὶ τί κάνανε; Τίποτα! Λόγια πολλὰ
καὶ χαμένα, ποὺ νὰ ντρέπεται κι ὁ τελευταῖος Ἕλληνας Ὀρθόδοξος.
Προχθὲς πάλι μάθαμε πὼς ὁ Πάπας ἐγκαινίασε ἕνα νέο περεκκλήσιο στὸ
Βατικανὸ καὶ
ἔβαλε γιὰ εἰκόνες (μὴ χειρότερα!) τὶς φωτογραφίες τοῦ Πάπα καὶ τοῦ
Ἀθηναγόρα, «ὁ
ὁποῖος ἵσταται ὄπισθεν τοῦ Ποντίφηκος»! Φαντασθεῖτε παρεκκλήσιο μὲ
φωτογραφίες (τί
ἀκαλαίσθητα πράγματα!). Ὁ Πάπας λοιπὸν θὰ προσεύχεται μπροστὰ στὶς δικές
του φωτογραφίες!
Δηλαδὴ τρελλάθηκαν οἱ ἄνθρωποι! Αὐτὰ δὲν τὰ κάνανε μήτε οἱ ἀραπάδες τῆς
Ἀφρικῆς. Συλλογίζομαι πόση σοβαρότητα ἔχουν οἱ Μουσουλμάνοι στὴ θρησκεία
τους, καὶ ποῦ καταντήσανε
τὴ θρησκεία τοῦ Χριστοῦ αὐτοὶ οἱ ἀθεόφοβοι Ἰταλιάνοι, ποὺ προσκυνᾶνε
ἀγάλματα τῆς
Παναγιᾶς μὲ κοκκινάδια, μὲ σκουλαρίκια καὶ μὲ δαχτυλίδια. Κι ἐμεῖς οἱ
Ὀρθόδοξοι,
ποὺ φυλάξαμε τὸ βαθὺ μυστήριο τῆς εὐσέβειας, τώρα, στὰ καλὰ καθούμενα,
πᾶμε νὰ γίνουμε
ἕνα μ᾿ αὐτοὺς ποὺ γελοιοποιήσανε τὸν Χριστὸ ὅσο κανένας ἄθεος.
Ἀλλά, ἀπὸ ποῦ νὰ πιάσει κανένας καὶ ποῦ νὰ τελειώσει; Ὅσοι ἤτανε ἕως τώρα ἀδιάφοροι
γιὰ τὴ θρησκεία καὶ γιὰ τὴν Ἐκκλησία, καὶ ποὺ πολλοὶ ἀπ᾿ αὐτοὺς τὶς περιπαίζανε
μάλιστα, ὅλοι αὐτοὶ γινήκανε ἔξαφνα παπόφιλοι, καὶ μασᾶνε σὰν μαστίχι τὴν ψεύτικη
λέξη «ἀγάπη». Μεγαλύτερο ρεζιλίκι δὲν ἔγινε. Ἐμεῖς οἱ ἄλλοι ποὺ εἴμαστε κολλημένοι
ἀπὸ νεότητος στὴν Ἐκκλησία μας, εἴμαστε στενοκέφαλοι, μοχθηροί, γυμνοὶ ἀπὸ ἀγάπη
κι ἀπὸ ἀληθινὴ εὐσέβεια. Ἡ μόδα εἶναι τώρα νὰ φαίνεσαι ἄνθρωπος τῆς ἐποχῆς μας,
ποὺ ἔνοιωσε τὰ «αἰτήματά» της. [Στο σημεῖο αὐτὸ μπορεῖ
νὰ παρεμβάλλεται τὸ παρακάτω κείμενο «Κατὰ
Ἑνωτικῶν»].
Πίστη ἀσάλευτη στὴν Ὀρθοδοξία, ποὺ ἐμεῖς οἱ προκομμένοι τὴν πήραμε κληρονομιὰ
καὶ τὴν πουλᾶμε «ἀντὶ πινακίου φακῆς» καὶ ἀσπασμοῦ τῆς παντόφλας τοῦ Πάπα! Μὰ σὲ
τέτοιο σημεῖο ἐκφυλισθήκαμε; Αἰτία εἶναι ἡ ἔμφυτη ματαιοδοξία μας, ποὺ μᾶς κάνει
νὰ θέλουμε νὰ φαινόμαστε ἔξυπνοι, συγχρονισμένοι, προοδευτικοί, κι ὄχι καθυστερημένοι.
Μὲ τὴ συναίσθηση τῆς κατωτερότητας ποὺ ἀποχτήσαμε, φοβόμαστε σὰν τὸν διάβολο μήπως
μᾶς ποῦνε «παλιὰ μυαλά, παλιοημερολογίτες, καθυστερημένους». Καὶ τρέχουμε νὰ πᾶμε
πρῶτοι σε κάθε κίνηση ποὺ περνᾶ γιὰ «μοντέρνα», θέλεις μίμηση τῆς «ἀφηρημένης ζωγραφικῆς»,
θέλεις ἀκαταλαβίστικες «λογοτεχνίες» (καημένη λογοτεχνία, ποὺ κατάντησες!), θὲς
φιλοπαπισμός, θὲς ἀμερικανισμός, στὰ πάντα, στὰ ντυσίματά μας (πρὸ πάντων της νεολαίας),
στὸν τρόπο ποὺ μιλᾶμε καὶ σκεπτόμαστε, ἀκόμα καὶ στὶς χειρονομίες. Δηλαδή, καταντήσαμε
μαϊμοῦδες τοῦ ἀνθρωπίνου γένους «ἐν ὀνόματι τῆς προόδου καὶ τῆς θαυμάσιας ἐποχῆς
μας».
Φώτης Κόντογλου - Κατὰ Ἑνωτικῶν
Συλλογή: Μυστικὰ Ἄνθη (1992),
Ἐκδόσεις: Ἀστήρ - Παπαδημητρίου, τ. 6, σελ. 51-59.
...
Σὲ καιρὸ λοιπὸν ποὺ κάνουνε οἱ δικοί μας αὐτὲς τὶς ὕποπτες ἐρωτοτροπίες μὲ τὸν
Πάπα, ἔρχουνται ἀπὸ τὴν ἐπικράτειά του, ἀπὸ τὴ Δύση, πολλὲς ψυχὲς ποὺ ἔχουν ἀπελπισθεῖ
ἀπὸ τὴν ψευτιὰ τοῦ παπισμοῦ, καὶ διψοῦνε ν᾿ ἀπογευτοῦνε τὴν ἀλήθεια τοῦ Χριστοῦ.
Πολλοὶ ἀπ᾿ αὐτοὺς βαφτίζονται Ὀρθόδοξοι. ... Ἕνας ἀπ᾿ αὐτοὺς εἶναι ὁ Olivier Clément
... Ἄλλος ἕνας Γάλλος ... εἶναι ὁ Ἠλίας Ρουάρτ. Λεγότανε πρὶν Ἐντγκάρ, καὶ σὰν βαφτίστηκε
ὀρθόδοξος, ὀνομάσθηκε Ἠλίας. ...
Αὐτὸς ὁ ἄνθρωπος ποὺ γεννήθηκε κατόλικος ἀπὸ κατόλικους, γενεές - γενεές, ζητοῦσε
μὲ ἁγνότητα τὴν ἀλήθεια τοῦ Χριστοῦ, ποὺ δὲν τὴν εἶχε βρεῖ στὸν παπισμὸ καθόλου,
ἀλλὰ εἶχε βρεῖ ψευτιὰ καὶ σιχαμερὴ παραμόρφωση. Ζητῶντας λοιπὸν μὲ πόθο νὰ βρεῖ
τὴν καθαρὴ πηγὴ «τοῦ ζῶντος ὕδατος», πλησίασε καὶ τὴν Ὀρθοδοξία, καὶ σὰν εἶδε πὼς
βρῆκε ἐκεῖνο ποὺ ζητοῦσε, φυλαγμένο καλὰ ἀπὸ αἰῶνες μέσα σ᾿ αὐτὴ τὴν ἱερὴ Κιβωτό,
ἔκλαψε ἀπὸ εὐγνωμοσύνη καὶ εὐχαρίστησε τὸν Κύριο ποὺ τὸν ὡδήγησε κοντά του, καὶ
δὲν παύει ἴσαμε τώρα νὰ τὸν εὐχαριστεῖ. Αὐτὴ ἡ κατάσταση σ᾿ αὐτὸν δὲν στάθηκε ἕνας
περαστικὸς ἐνθουσιασμός, ὅπως σὲ ἄλλους, ἀλλὰ ἔγινε ζωή του κι ἀναπνοή του: «ἐν
τῇ Ὀρθοδοξίᾳ ζῇ καὶ κινεῖται καὶ ἔστιν».
Ἀπὸ χρόνια γνωρίσθηκε μὲ τὸν Ἀλέξανδρο Καλόμοιρο, αὐτὸν τὸν λαμπρὸ νέο γιατρό,
ποὺ ἔγραψε πολλὰ θρησκευτικὰ ἄρθρα καὶ πρὸ πάντων ἐκεῖνο τὸ μοναδικὸ «Κατὰ Ἑνωτικῶν».
Ἀπὸ τότε κρατᾶ ἀλληλογραφία μαζί του, καὶ τὸν ἔχει σὰν πνευματικὸν ὁδηγό. Συχνὰ
γράφει καὶ σὲ μένα, καὶ πάντα τὰ γράμματά του εἶναι γεμᾶτα ἀπὸ ἐνθουσιασμὸ γιὰ τὴν
Ὀρθοδοξία. ...
Σ᾿ ἕνα γράμμα του, πέρυσι τὸ καλοκαίρι, μοὔγραφε:
«Σᾶς ἀναγγέλω τὸν θάνατον τοῦ
πατρός μου Λουδοβίκου Ρουάρτ, εἰς ἡλικίαν 89 ἐτῶν, συμβάντα τὴν 28ην Ἰουνίου 1964.
Πρὸ ἑνὸς μηνὸς μᾶς προσεκάλεσε, τὴ Θάμαρ καὶ ἐμέ, καὶ ἠθέλησε νὰ κάμωμεν εἰρήνην
(νὰ συγχωρηθοῦμεν). Μᾶς εἶπε: «Ἐγίνατε πάλιν καθολικοί;». Τοῦ ἀπήντησα: «Εἴμεθα
Καθολικοὶ Ὀρθόδοξοι». Εἶπε: «Αὐτὸ εἶναι ἀντίφασις (contradiction)». Τοῦ εἶπα: «Ἡ
Ἐκκλησία εἶναι μυστηριακὴ καὶ ὄχι διοικητική (L᾿ Eglise est sacramental et pas administrative)».
Τότε ἠρέμησε καὶ εἶπε: «Θὰ κάμωμεν εἰρήνην». Ἔπειτα πρόσθεσε: «Τί κάνεις;», ἐννοῶν
τὴ δουλειά μου. Τοῦ εἶπα: «Ἡ σκέψις σου ἂς εἶναι εἰς τὸν Θεόν, αὐτὸ μόνον ἔχει ἀξίαν».
Τὸν ἐκάλυψεν ἡ εἰρήνη. Ἔπειτα ἐβγήκαμεν ἀπὸ τὸ δωμάτιόν του. Ἀπέθανε μετὰ ἕνα μῆνα,
λυπημένος διότι μᾶς ἐταλαιπώρησε. Χάρις σ᾿ ἐμᾶς, τοὺς ἀναξίους, ἀνασηκώθηκε μία
γωνία τοῦ παραπετάσματος καὶ ἐννόησε τὴν πλάνην του καὶ ἐγαλήνευσεν. Εἴθε ὁ Χριστὸς
Παντοκράτωρ νὰ τὸν ἀναπαύση ἐν εἰρήνῃ. Ἀμήν. Ὁ πατέρας μου στὴν ἀρχὴ εἶχε συντάξει
τὴν διαθήκην του ἐναντίον μου (ἀποκληρώνοντάς τον). Ὀκτὼ ἡμέρας μετὰ τὸν θάνατόν
του, ἔμαθα ὅτι τὴν εἶχε ἀναιρέσει ... Γεννηθήτω τὸ θέλημά Του (ἑλληνικὰ γραμμένο).
Ἂν θέλη ὁ Θεός, θὰ φύγουμε ἀπὸ τὴ Γαλλία. Θέλουμε νὰ κάνουμε μίαν δωρεὰν εἰς μίαν
ἑλληνικὴν Μονήν. Καὶ ἔπειτα νὰ ὑπηρετήσουμε τὴν Μίαν, Ἁγίαν, Καθολικὴν καὶ Ἀποστολικὴν
Ἐκκλησίαν, τὴν ὁποίαν σήμερον ὑπερασπίζουν οἱ Ἕλληνες. Θέλομεν νὰ τυπώσουμε εἰς
τὰ γαλλικὰ τὸ βιβλίον τοῦ Ἀλεξάνδρου «Κατὰ Ἑνωτικῶν» ... Μὲ ὅλην τὴν καρδιά μου
εἶμαι μαζί σας (ἐννοεῖ τὸν ἀντιπαπικὸν ἀγῶνα), μαζὶ μὲ τοὺς ὑπερηφάνους Ἕλληνας,
ποὺ βαστοῦν τὸν πυρσὸν τοῦ Χριστοῦ (le flambeau du Christ), χωρὶς συμβιβασμούς,
χωρὶς μασονικὲς ἀνεξικακίες, χωρὶς οὑμανιστικοὺς γλυκασμούς. Εἴθε ἡ Παναγία νὰ μᾶς
προστατεύσῃ ὅλους κάτω ἀπὸ τὴν ἀγάπην τοῦ Υἱοῦ της. Εἴθε ὁ Ἀρχάγγελος Μιχαὴλ καὶ
ὁ προφήτης Ἠλίας νὰ μᾶς προφυλάξουν ἀπὸ τὶς ἀνθρώπινες ἀδυναμίες. Εἴθε ὁ ἅγιος Φώτιος
νὰ μᾶς διδάξῃ νὰ ὑπομείνωμεν τὰς ὕβρεις, καὶ νὰ μείνωμεν ἀδιάλλακτοι. Εἴθε ἡ ἀγάπη
τοῦ Χριστοῦ νὰ εἶναι εἰς ἡμᾶς πλέον δυνατή, παρὰ ἡ ἀγάπη πρὸς τὸν ἑαυτόν μας, καὶ
εἰς τὰς καλὰς καὶ εἰς τὰς κακὰς περιστάσεις. Ἂς προφυλαχθῶμεν, καὶ εἰς τὰς μὲν καὶ
εἰς τὰς δέ, ἀπὸ τὴν ἀλαζονείαν καὶ ἀπὸ τὴν ἐπιτηδειότητα, καὶ ἂς μὴ λησμονῶμεν τοὺς
πτωχοὺς τοῦ Χριστοῦ καὶ τὰς ἁγίας Μονάς του. Ἀμήν». ...
Νά ἕνας ξένος, ἕνας Φραντσέζος, ποὺ δὲν μᾶς δίνει μόνο μαθήματα μὲ τὴν πίστη
του στὴν Ὀρθοδοξία, ἀλλὰ ποὺ μᾶς κάνει νὰ ντρεπόμαστε γιὰ τοὺς περισσότερους ἀπὸ
μᾶς, προπάντων γιὰ τοὺς λεγόμενους ῾μορφωμένους᾿, ποὺ ὅλο μὲ κάτι φτηνὲς ἐξυπνάδες
τὰ περιπαίζουν ὅλα, κι ὁλοένα σὰν παπαγάλοι μιλᾶνε γιὰ τὶς ἀνοησίες ῾τῆς ἐποχῆς
μας᾿, μόνο καὶ μόνο γιὰ νὰ φανοῦν συγχρονισμένοι, ῾μοντέρνοι᾿, Εὐρωπαῖοι κι Ἀμερικάνοι.
Οἱ τέτοιοι ἂς ἀντικρύσουν αὐτὸν τὸν ξένο, τὸν Ρουάρτ, κι ἂς ντραποῦν.
Μὰ τί νὰ καταλάβουν ἀπ᾿ αὐτὰ ποὺ λέγει; Μὲ τὶς ἐξυπνάδες τῆς ταβέρνας τί σχέση
ἔχουν τὰ βαθειὰ μυστήρια ποὺ ἔχει νοιώσει αὐτὸς ὁ βλογημένος ἄνθρωπος; Πόσοι ἀπὸ
μᾶς τοὺς Ἕλληνες Ὀρθόδοξους ἔχουμε μέσα στὰ στήθια μας τέτοια φωτιά, τέτοια γνώση
καὶ τέτοια πίστη, ποὺ νὰ θυσιάζουμε καὶ τὸ ὑστέρημά μας γιὰ τὴν ὀρθόδοξη πίστη,
ὅπως κάνει αὐτὸς ὁ Γάλλος, ποὺ οἱ πατεράδες του ἤτανε ἀπὸ αἰῶνες παπικοί, καὶ ποὺ
ὅ,τι ἔχει τὸ δίνει γιὰ νὰ τυπωθεῖ στὰ γαλλικὰ τὸ «Κατὰ Ἑνωτικῶν», δηλαδὴ τὸ βιβλίο
ποὺ ξεθεμελιώνει τὸν παπισμὸ καὶ τὸν πετᾶ στὸν ἀγέρα; Γιὰ συλλογίσου το. Ἐκεῖνος
ποὺ γεννήθηκε κατόλικος, νἄχει τέτοιον ἁγιασμένον πόθο νὰ ἐξοντωθεῖ ἡ ψευτιὰ τοῦ
παπισμοῦ! Μυστήριο ἀπίστευτο! Οἱ περισσότεροι δικοί μας δὲν τὸ χώνεψαν αὐτὸ τὸ βιβλίο,
ἐπειδὴ χτυπᾶ τὸν Μέγαν Πάπαν, τὴν ῾καινούργια ἀγάπη μας᾿, [...] ποὺ χάλασε τὸν Χριστιανισμό,
καὶ μισεῖ τὴν Ἑλλάδα γιατὶ εἶναι Ὀρθόδοξη, καὶ τὴν ἔχει ψήσει ἐπὶ αἰῶνες ἀπάνω στὴ
σκάρα! Ὦ ναί! Χάθηκε ἡ ντροπὴ ἀπὸ μᾶς!
Ὁ Ρουὰρτ μιλᾶ ἀκόμα μὲ ἐνθουσιασμὸ γιὰ τὸν ἅγιο Φώτιο, καὶ τὸν παρακαλεῖ νὰ μᾶς
δίνει τὴν ὑπομονὴ ποὺ εἶχε ὁ ἴδιος στοὺς πειρασμούς. Τὸν Φώτιο τὸν Πατριάρχη, ποὺ
τὸν μισοῦνε οἱ Λατῖνοι ὅσο κανέναν ἅγιο τῆς Ὀρθοδοξίας.
Ὅποιος λοιπὸν καταλαβαίνει τί μαθήματα μποροῦμε νὰ πάρουμε ἀπὸ αὐτὰ ποὺ γραφήκανε
παραπάνω, καὶ δὲν εἶναι φλομωμένος ἀπὸ τὴν ψευτιὰ ποὺ μᾶς πνίγει, ἂς τὰ πάρει. Ἂς
κυττάξει καλὰ κι ἂς βεβαιωθεῖ πὼς σὲ ὅσα διάβασε παραπάνω «οὐδὲν ἐν αὐτοῖς σκολιὸν
οὐδὲ στραγγαλιῶδες. Πάντα ἐνώπια τοῖς συνιοῦσι καὶ ὀρθὰ τοῖς εὑρίσκουσι γνῶσιν».
