Γαστρο-οισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ) είναι η μεταφορά γαστρικού περιεχομένου από το στομάχι στον οισοφάγο διαμέσου του κάτω οισοφαγικού σφιγκτήρα, αντίθετα από την φυσιολογική κατεύθυνση της τροφής κατά την κατάποση (από τον οισοφάγο στο στομάχι). Επειδή τα υγρά του στομάχου είναι όξινα προκαλείται ερεθισμός του ευαίσθητου βλεννογόνου του οισοφάγου όπου μπορεί να προκληθούν φλεγμονές ή και εξελκώσεις. Σε περιπτώσεις που το γαστρικό υγρό περνά τον άνω οισοφαγικό σφιγκτήρα και εισέρχεται στον φάρυγγα η διαταραχή ονομάζεται λαρυγγο-φαρυγγική παλινδρόμηση (ΛΦΠ). Οι δύο καταστάσεις δεν είναι απαραίτητα παθολογικές, ενώ διαγιγνώσκονται ως ασθένειες ανάλογα με τη συχνότητα, τη διάρκεια και τον όγκο του υγρού που παλινδρομεί.
Βασική αιτία της παλινδρόμησης είναι η χαλάρωση του κάτω οισοφαγικού σφιγκτήρα, που βρίσκεται στο κατώτερο τμήμα του οισοφάγου και, φυσιολογικά, αφού επιτρέψει τη μεταφορά της τροφής στο στομάχι, κλείνει τον οισοφάγο μην επιτρέποντας την αναγωγή γαστρικού περιεχομένου. Επιπρόσθετα, ως ανατομικά αίτια αναφέρονται και η μειωμένη κινητικότητα του οισοφάγου και η καθυστέρηση εκκένωσης του στομάχου. Ωστόσο για την παλινδρόμηση ευθύνεται κυρίως ο τρόπος ζωής και η διατροφή: τροφές με πολλά λιπαρά, το αλκοόλ, η καφεϊνη, το κάπνισμα μετά από γεύμα, τα μεγάλα γεύματα, η παχυσαρκία, η κατάκλιση αμέσως μετά το γεύμα είναι σημαντικοί παράγοντες που ευνοούν την εμφάνιση παλινδρομήσεων. Οι τραγουδιστές κυρίως αλλά και άλλοι επαγγελματίες φωνής είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς στην ΛΦΠ.
Μελέτες έχουν δείξει πως η παλινδρόμηση γαστρικών υγρών ευθύνεται ή σχετίζεται με χρόνιο βήχα άγνωστης αιτιολογίας, αίσθηση κόμβου στο λαιμό και βραχνάδα χωρίς ιστορικό κατάχρησης φωνής. Παρ' όλο που και οι δύο παλινδρομήσεις επιδρούν στο λάρυγγα και στη φωνή, εντοπίζονται ουσιώδεις διαφορές στη συμπτωματολογία τους. Το κυρίαρχο σύμπτωμα της ΓΟΠ είναι η καούρα και η δυσπεψία. Από την άλλη, οι ασθενείς με ΛΦΠ σπανίως αναφέρουν την καούρα ως σύμπτωμα (λιγότεροι από το 50%) και παραθέτουν μια σειρά από συμπτώματα αναλογικά με τη βαρύτητα της κατάστασης: βραχνάδα (συνήθως χειρότερη το πρωί), αίσθηση ξένου σώματος ή κόμπου στο λαιμό, χρόνιο βήχα, έντονη ανάγκη για καθαρισμό του λαιμού, άφθονα φλέματα/ βλέννα, δυσκολία κατάποσης.
Σε αυτό το σημείο αξίζει να αναφερθεί ότι σε προχωρημένη ή χρόνια ΛΦΠ μπορεί να εντοπιστούν έλκη εξ' επαφής, κοκκιώμα, λευκοπλακία στις φωνητικές χορδές, ίχνη χρόνιας φλεγμονής, οίδημα, κρίσεις άσθματος, λαρυγγόσπασμος, καρκίνος του λάρυγγα. Αντίστοιχα η χρόνια ΓΟΠ που δεν έχει αντιμετωπιστεί μπορεί να προκαλέσει οπισθοστερνικό άλγος, δυσφαγία, αιμορραγία, οισοφάγο Barrett και καρκίνο του οισοφάγου.
Η θεραπεία της εξαρτάται από τη σοβαρότητα της κατάστασης. Συνήθως μία απλή τροποποίηση των συνηθειών και της διατροφής του ασθενή είναι αρκετά για να περιοριστούν τα συμπτώματα: απώλεια βάρους, αποφυγή τροφών που ευνοούν την παλινδρόμηση, αποφυγή καπνίσματος, αλκοόλ, καφεϊνης, αποφυγή κατάκλισης 2-4 ωρών μετά το φαγητό, ανύψωση της κεφαλής κατά την κατάκλιση, ένδυση με πιο φαρδιά ρούχα, αποφυγή κινήσεων όπως το σήκωμα βάρους ή το σκύψιμο. Ανά περίπτωση εφαρμόζεται φαρμακοθεραπεία ενώ προτείνεται και χειρουργική θεραπεία όπου/εάν η συντηρητική θεραπεία αποτύχει. Θεραπεία φωνής συστήνεται για την αντιμετώπιση της δυσφωνίας και για τον περιορισμό των κακώσεων που προκαλεί στις φωνητικές χορδές ο ξηρός βήχας (περισσότερο λόγω συνήθειας αντίθετα με τον παραγωγικό) και ο χρόνιος καθαρισμός του λαιμού.
Αντωνακάκης Ε. Σωκράτης
Γενικός Χειρουργός
Πηγάδια Καρπάθου
τηλ. 6974 139 931
