Σύμφωνα με την μυθολογική παράδοση των αρχαίων Ελλήνων, οι Μοίρες** έγραφαν σε κατάλογο τα ονόματα εκείνων που επρόκειτο να πεθάνουν· η «Άτροπος*» παρέδιδε καθημερινά τον κατάλογο στον Ερμή κι αυτός «ανέβαινε» στον κόσμο.
Με το «Κηρύκειο» στο χέρι πήγαινε «εις έκαστον ασθενή ή οδοιπόρον, ή πλέοντα ή πολεμούντα ή όπως κι αν ήτο και εψηλάφιζεν αυτόν με το Κηρύκειον και ούτως εξέπνεεν.»
Ήταν αδύνατο να πεθάνει άνθρωπος που δεν τον άγγιξε ο Ερμής· στη συνέχεια, «αφ’ ου εσύναζεν όλους όσους περιείχε ο κατάλογος, επορεύοντο, αυτός μεν με το Κηρύκειον υψωμένον» εκείνοι δε «ηκολούθουν ως πρόβατα, ελκυόμενοι από της δυνάμεως του Κηρυκείου.»
Έτσι κατέβαιναν στον κάτω κόσμο, μέσω της Αχερουσίας λίμνης, όπου βρισκόταν το στόμιο του Άδη, το Τελώνιον του Αιακού και το πορθμείο του Χάρωνος.
Ο Αιακός μετρούσε προσεκτικά τους νεκρούς, επειδή ο Ερμής -αν και θεός- «δεν είχε υπόληψιν εις ταύτα, κλέπτης ων.» Ακολούθως, επιβιβάζονταν στο πλοίο του Χάρωνος· στην αποβάθρα καθόταν η Μοίρα** Κλωθώ, «εξετάζουσα έκαστον, ποίος ήτον και πώς απέθανεν και αν ετάφη το σώμα αυτού.»
Οι άταφοι έπρεπε να μείνουν εκατό χρόνια έξω από την Αχερουσία λίμνη, «όθεν και η λύσσα περί ταφής των νεκρών τοις παλαιοίς.» Επιπλέον, αν είχαν και χρέος στον απάνω κόσμο, θα περίμεναν μέχρι να το πληρώσουν οι συγγενείς τους.
*Κατά το Λεξικό του Δημητράκου, το επίθετο άτροπος σημαίνει μη δεκτικός τροπής, αμετάβλητος, αιώνιος· τα ονόματα των μοιρών Κλωθώ, Λάχεσις και Άτροπος αναφέρονται και στον Ησίοδο. Το επίθετο άτροπος λέγεται για τα γραμμένα της μοίρας, για το πεπρωμένο: «άτροπα γραψάμενα», «άτροπος νόμος». Άτροπος η ευθάλεια ή δελεαστική λέγεται η Μπελλαντόνα. Η ατροπίνη παράγεται από τις ρίζες του φυτού Άτροπος ή Μπελλαντόνα.
**Η πρώτη Μοίρα, η Κλωθώ, «αυτή που κλώθει», γνέθει το νήμα της ζωής· η δεύτερη, η Λάχεσις, το ξετυλίγει, μοιράζει δηλαδή τους κλήρους, καθορίζει τι θα «λάχει» στον καθένα, εξ ου και η λέξη λαχείο. Η Λάχεση ήταν υπεύθυνη για το παρελθόν, η Κλωθώ για το παρόν και η Άτροπος για το μέλλον.
Δημήτρης Τζήκας
Δάσκαλος και ιστορικός
