Η κατάθλιψη αποτελεί ένα φάσμα δυσάρεστων συναισθηματικών καταστάσεων, οι οποίες μπορεί να είναι φυσιολογικές ή παθολογικές. Πιο συγκεκριμένα, η κατάθλιψη μπορεί να είναι μία φυσιολογική διάθεση απέναντι στην απώλεια αγαπημένων προσώπων, ένα σύμπτωμα, ως αντίδραση στο άγχος, ή μια αντίδραση ασθενών με οργανικά ή ψυχιατρικά προβλήματα. Κάποιες φορές, όμως, πρόκειται για μία σοβαρή ψυχιατρική διαταραχή ή σύνδρομο, όπως είναι η Μείζων Καταθλιπτική Διαταραχή.
Δεν αποτελεί ένα απλό συναίσθημα. Είναι η κατάσταση εκείνη που βιώνει το άτομο, κατά την οποία η στενοχώρια εδραιώνεται στη ψυχή του και δεν επηρεάζεται ακόμη και από ευχάριστα γεγονότα που συμβαίνουν γύρω του. Εμποδίζει την συνήθη λειτουργικότητά του και επιμένει για αρκετές εβδομάδες, μήνες ή και χρόνια.
Μπορεί να διαγνωστεί σε άτομα όλων των ηλικιών, κοινωνικο-οικονομικών στρωμάτων, φύλων και μορφωτικών επιπέδων.
Αιτίες που προκαλούν κατάθλιψη
Οι πιο συχνοί παράγοντες που διαμορφώνουν όλο το φάσμα της κατάθλιψης είναι οι νευροενδοκρινικές διαταραχές, το οικογενειακό περιβάλλον, ψυχοκοινωνικοί παράγοντες (απώλεια προσώπου, ξαφνικός χωρισμός, απώλεια εργασίας), η κληρονομικότητα, τα ψυχοτραυματικά γεγονότα της ζωής του ατόμου, οι προδιαθεσικές καταστάσεις, κάποια σωματικά νοσήματα όπως η δυσλειτουργία του θυρεοειδή, παθήσεις του κεντρικού νευρικού συστήματος, οι οποίες μπορεί να επηρεάσουν το συναίσθημα, μορφές καρκινικής νόσου, φαρμακολογικές ή ψυχοδραστικές ουσίες και σημαντικοί ψυχοπαθολογικοί παράγοντες.
Οι παραπάνω αιτίες και παράγοντες ωθούν το άτομο να διαμορφώσει μια συγκεκριμένη ιδέα για τον εαυτό του όπου χαρακτηρίζεται από αρνητισμό.
- Θεωρεί τον εαυτό του ανάξιο και πιστεύει πως δεν έχει τις ικανότητες να αλλάξει τη ζωή του γιατί δεν αξίζει να το κάνει.
- Δεν κάνει σχέδια για το μέλλον γιατί πιστεύει ότι δεν υπάρχει λόγος καθώς δεν θα βιώσει όμορφες και ευτυχισμένες στιγμές.
- Το συναίσθημα της δυστυχίας καλύπτει σαν ένα βαρύ πέπλο κάθε δραστηριότητα και σκέψη και το άτομο είναι πεπεισμένο πως δεν μπορεί να κάνει τίποτα για να αλλάξει την κατάσταση.
- Έχει καταληφθεί από ματαιότητα και απελπισία.
Πρώτα συμπτώματα κατάθλιψης
Τα πρώτα σημάδια της κατάθλιψης έχουν ως εξής: «Συχνά συμβαίνουν στη ζωή μας γεγονότα που μας κάνουν να χάνουμε την διάθεσή μας και να νιώθουμε αβοήθητοι, απελπισμένοι και χωρίς ενδιαφέρον. Άλλες πάλι φορές μπορεί να νιώθουμε θλιμμένοι κάποια περίοδο χωρίς να έχει προηγηθεί κάποιο συγκεκριμένο γεγονός.
Αν και στην καθομιλουμένη χρησιμοποιούμε συχνά τον όρο «κατάθλιψη» για μια ποικιλία καταστάσεων που μας προκαλούν κακή διάθεση, οι ειδικοί κάνουν έναν σημαντικό διαχωρισμό μεταξύ των διαγνωστικών κατηγοριών που εμπίπτουν στις Καταθλιπτικές Διαταραχές και διαφοροποιούν σαφώς την Κλινική Κατάθλιψη (Μείζων Καταθλιπτική Διαταραχή) από τις καταθλιπτικές διαταραχές που δεν συναντούν όλα τα κριτήρια προκειμένου να τεθεί η διάγνωση της Μείζονος Καταθλιπτικής Διαταραχής.
Είναι πολύ σημαντικό να τονιστεί ότι αν νιώθετε τα συναισθήματα θλίψης και της έλλειψης ευχαρίστησης να επιμένουν για μεγάλο διάστημα και να σας προκαλούν σημαντική αλλαγή στην λειτουργικότητά σας στην καθημερινή και την εργασιακή σας ζωή τότε είναι πολύ σημαντικό να συμβουλευτείτε ειδικό Κλινικό Ψυχολόγο ή Ψυχίατρο προκειμένου να διερευνήσετε μαζί του καλύτερα και πιο εμπεριστατωμένα το ζήτημά σας».
Τι δεν πρέπει να λέμε... όταν κάποιος είναι αντιμέτωπος με την κατάθλιψη
- Μα όλα καλά σου πάνε. Ποιο είναι το πρόβλημα σους
- Δεν κουράστηκες να είσαι συνέχεια έτσι;
- Εσύ πρέπει να δώσεις την ώθηση στον εαυτό σου και να βγεις από όλο αυτό.
- Όλα είναι μέσα στο μυαλό σου. Κακώς είσαι έτσι.
- Νόμιζα πως είσαι δυνατός/ δυνατή αλλά έκανα λάθος.
- Κάνεις σα μικρό παιδί.
- Δε βαρέθηκες να λυπάσαι τον εαυτό σου;
- Η ευτυχία είναι επιλογή.
- Νομίζεις ότι εσύ έχεις προβλήματα. Που να ακούσεις τα δικά μου.
- Και για αυτό είσαι έτσι; Σιγά!
- Να δοκιμάσεις γιόγκα/ βιταμίνες/ προσευχή κ.α. κα θα σου περάσει. Το έκανα εγώ και είμαι μια χαρά.
- Είμαστε οι σκέψεις μας. Αν αρχίσεις να σκέφτεσαι θετικά όλα θα πάνε καλά.
- Μην τον/ την πιστεύεται. Τα κάνει όλα για να τραβήξει την προσοχή.
- Αν θέλεις να σταματήσεις να νιώθεις έτσι πάψε να το σκέφτεσαι.
- Μου φαίνεται πως σου αρέσει να νιώθεις έτσι.
- Δεν προσπαθείς αρκετά.
- Έχουμε βαρεθεί να σε βλέπουμε σε αυτή τη κατάσταση.
- Σε νιώθω. Και εγώ είχα περάσει πολύ δύσκολα όταν...
- Τι να πει και η μαμά σου, που έχει περάσει τόσα. Τα δικά σου δεν είναι τίποτα.
Ενας δικός μου άνθρωπος με κατάθλιψη με χρειάζεται, πως μπορώ να βοηθήσω;
- Να του πούμε αυτό που νιώθουμε: «Είμαι εδώ και θέλω να σε βοηθήσω».
- Να ρωτήσουμε τον φίλο/αδερφό/γονέα/συνάδελφο που πάσχει από Καταθλιπτική Διαταραχή τι μπορούμε να κάνουμε για να τον βοηθήσουμε.
- Να τον διαβεβαιώσουμε ότι δεν φέρει καμία ευθύνη για αυτό που του συμβαίνει.
- Όταν μας λέει κάτι σε σχέση με το θέμα που αντιμετωπίζει να τον κατανοούμε και να τον συναισθανόμαστε, να είμαστε παρόν και να τον ακούμε πραγματικά.
- Δώστε του χρόνο και κάντε υπομονή.
Κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός. Έχει μια ξεχωριστή παιδική ηλικία και μοναδικά βιώματα που δεν μπορεί κανείς να κατανοήσει πλήρως. Μειώνοντας τη σημασία των συναισθημάτων του καταθλιπτικού ατόμου, κάνοντας το να ντρέπεται για όσα χωρίς να επιδιώκει αισθάνεται και λέγοντας του πως επιλέγει να περνά τη ζωή του μέσα στη «μαύρη τρύπα» της κατάθλιψης το μόνο που καταφέρνει κανείς είναι να το κάνει να νιώθει περισσότερες τύψεις, άγχος και απόγνωση.
