Ο Ιησούς είναι ιστορικό πρόσωπο; Υπήρξε στα αλήθεια;
ΟΚ, αυτή είναι η ιστορία του Ιησού.
Όχι, αυτή είναι η ιστορία του Μίθρα.
Ε; Αυτός δεν είναι μέλος των Ημισκούμπρια;
Όχι ακριβώς, ήταν ο Θεός του Ήλιου στην αρχαία Περσία, από όπου η λατρεία του χάθηκε τον πρώτο αιώνα π.Χ, με την κατάργηση των παλιών Θεών και την επικράτηση του Ζαρατούστρα. Η λατρεία του έχει να κάνει με τους κύκλους της βλάστησης και του Ήλιου -γι' αυτό η γέννησή του τοποθετήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου που, σύμφωνα με το Ιουλιανό Ημερολόγιο, ήταν η μέρα του χειμερινού ηλιοστασίου. Οι περισσότερες αρχαίες παγανιστικές θρησκείες ήθελαν το θεό του Ήλιου να γεννιέται εκείνη την ημερομηνία.
Και τι σχέση έχει ο Μίθρα με τον Ιησού;
Μεγάλη. Τον τελευταίο αιώνα π.Χ. η λατρεία του είχε διαδοθεί αρκετά στην Μεσόγειο, και από τον 2ο μέχρι τον 4ο αιώνα μ.Χ. λατρευόταν εκτεταμένα σε όλες τις γωνιές της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, και κυρίως στη Ρώμη. Είχε δε ιδιαίτερα μεγάλο σουξέ στο στρατό. Το σημαντικό όμως είναι ότι τα χαρακτηριστικά του ήταν γνωστά και διαδεδομένα περίπου 100 χρόνια πριν γραφτούν τα Ευαγγέλια. Οι ομοιότητες είναι αρκετά ύποπτες.
Εντάξει, μπορεί να ήταν σύμπτωση.
Λες; Μπορεί. Επέτρεψε Επίτρεψέ μου να σου διηγηθώ άλλη μια ιστορία. Ήταν κάποτε ένας φωτισμένος άνθρωπος που γεννήθηκε από μία Παρθένο γυναίκα που έμεινε έγκυος χωρίς σεξουαλική επαφή, σε μια σπηλιά, ενώ ένα αστέρι έκανε παντού γνωστή τη γέννησή του. Τον καιρό που γεννήθηκε έγινε προσπάθεια να δολοφονηθεί, με μια μαζική θανάτωση βρεφών, αλλά αυτός γλίτωσε. Μεγάλωσε και έκανε πολλά θαύματα, ανάστησε νεκρούς, θεράπευσε λεπρούς, και προστάτευσε τους φτωχούς και τους καταπιεσμένους. Θανατώθηκε βίαια, αλλά αναστήθηκε και αναλήφθηκε στους ουρανούς.
Το βρήκα, είναι ο Ιησούς.
Όχι, πάλι λάθος. Είναι ο Κρίσνα, 8η μετενσάρκωση του θεού των Ινδουιστών Βισνού (η 9η ήταν ο Βούδας), που έζησε πριν από 5000 χρόνια.
Καλά, όλοι οι αρχαίοι θεοί σαν τον Ιησού είναι;
Όχι ακριβώς, αλλά οι ομοιότητες είναι ομολογουμένως συγκλονιστικές. Ο Όσιρις, ο Άδωνις (λατρευόταν στη Συρία ως Θαμμούζ), ο Ώρος, ακόμα και ο Έλληνας ημίθεος, ο Ηρακλής, είχαν πολλά κοινά στα βιογραφικά τους. Η ιδέα του θανάτου και της ανάστασης, η γέννησή τους κοντά στο χειμερινό ηλιοστάσιο από μια Παρθένο, τα θαύματα και η διδασκαλία τους, ο αριθμός 12 (απόστολοι, ακόλουθοι, άθλοι), έχουν όλα σχέση με παλιές παγανιστικές παραδόσεις για τους κύκλους της βλάστησης, την περιοδικότητα της κίνησης των αστερισμών στον ουρανό, και τη λατρεία του Ήλιου.
Και τι σχέση έχουν αυτές οι ομοιότητες με την ύπαρξη η όχι του Ιησού;
Δεν έχουν άμεση σχέση, αλλά δημιουργούν εύλογα ερωτηματικά για το αν ο πραγματικός Ιησούς ήταν όπως τον περιγράφουν τα Ευαγγέλια. Δεδομένου ότι παρουσιάζεται σαν μια σύνθεση/αναπαραγωγή παλαιότερων θεοτήτων, μπορούμε να υποθέσουμε ότι η ιστορία του ήταν σε πολύ μεγάλο βαθμό επινοημένη από τους μαθητές του.
ΟΚ, μπορεί λοιπόν η ζωή του να μην ήταν ακριβώς αυτή που περιγράφουν τα Ευαγγέλια, μπορεί να τα φούσκωσαν λιγάκι. Αλλά πώς ξέρουμε αν όντως υπήρξε ένας άνθρωπος που τον έλεγαν Ιησού, που δίδαξε πράγματα εκείνη την εποχή στην Ιουδαία;
Η αλήθεια είναι ότι δεν μπορούμε να ξέρουμε, και δεν φταίω εγώ, μην με στραβοκοιτάς. Μάθε ότι ο Σέξπιρ, για παράδειγμα, είναι μια μορφή αμφισβητούμενη -πολλοί λένε ότι δεν έγραψε όλα τα έργα που του αποδίδονται, άλλοι λένε ότι ήταν περισσότερα από ένα πρόσωπα. Και μιλάμε για έναν άνθρωπο που πέθανε πριν από μόλις 400 χρόνια. Ο δε Γουλιέλμος Τέλλος, αυτός με το τόξο και το μήλο, η ιστορία του οποίου είναι πασίγνωστη σε όλη την Ευρώπη, και ο οποίος θεωρητικά έζησε πριν από μόλις 7 αιώνες, στην πραγματικότητα μάλλον δεν υπήρξε ποτέ. Οπότε καταλαβαίνεις ότι είναι λίγο δύσκολο να είμαστε σίγουροι για έναν άνθρωπο που γεννήθηκε πριν από 2000 χρόνια. Αδιαφιλονίκητες αποδείξεις για την ύπαρξή του δεν μπορούν να υπάρξουν -αλλά ούτε και για την μη-ύπαρξή του.
Δηλαδή δεν υπάρχουν άλλες ιστορικές πηγές, πέρα από τα Ευαγγέλια, που να επιβεβαιώνουν την ύπαρξή του;
Τον πρώτο μ.Χ. αιώνα υπήρχαν γύρω στους 40 ιστορικούς στην περιοχή που έζησε ο Ιησούς, οι οποίοι έγραψαν την ιστορία της Ιουδαίας, την κατοχή από τους Ρωμαίους, και περιέγραψαν και με λεπτομέρειες την ιστορική καταστροφή της Ιερουσαλήμ το 70 μ.Χ. Από όλους αυτούς, μόνο τρεις αναφέρουν οτιδήποτε για τον Ιησού. Από αυτές τις αναφορές οι δύο είναι πιθανότατα πλαστές (προστέθηκαν εκ των υστέρων) και η τρίτη μάλλον δεν τον αφορά.
Ναι, αλλά αυτοί οι ιστορικοί τον ανέφεραν, έτσι δεν είναι; Και δεν ήταν χριστιανοί.
Δεν μπορούμε λοιπόν να είμαστε σίγουροι;
Όχι. Γι' αυτό άλλωστε αυτό το πράγμα λέγεται «πίστη». Επειδή όμως σε βλέπω απογοητευμένο, επέτρεψέ επίτρεψέ μου να σου πω μια ιστορία. Το 1820, στο Σιράζ της Περσίας γεννήθηκε ο Μιρζά Αλί Μουχάμαντ, ο οποίος μεγάλωσε και απέκτησε το ψευδώνυμο Μπαμπ που σημαίνει «Η Πύλη», και μ' αυτό έγινε γνωστός. Στα 21 του συνάντησε έναν σοφό στην έρημο από τον οποίο επηρεάστηκε, και από το 1845 μέχρι το 1850 δίδαξε απλόχερα την αγάπη για όλη την ανθρωπότητα, και για όλες τις κοινωνικές τάξεις. Μαθητές συγκεντρώθηκαν γύρω του, γοητευμένοι από τη διδασκαλία του και τον ίδιο, αλλά η αυξανόμενη δύναμή του εξόργισε τους μουλάδες της Περσίας, που ήταν φανατικοί μωαμεθανοί. Η κυβέρνηση του Σάχη τον καταδίωξε μανιασμένα, αλλά το μόνο που κατάφερε ήταν να μεγαλώσει ακόμα περισσότερο τη φήμη του. Τελικά, καταδικάστηκε σε θάνατο από εκτελεστικό απόσπασμα.
Λιγότερο από ένα χρόνο αργότερα, ένας ενθουσιώδης μαθητής του κυκλοφόρησε ένα βιβλίο που εξιστορούσε τη ζωή του δασκάλου του με απλό και λεπτομερή τρόπο, το οποίο γνώρισε πολύ μεγάλη επιτυχία. Τον ίδιο καιρό όμως ξεκίνησαν διωγμοί εναντίον των πιστών του Μπαμπ (οι οποίοι είχαν το ατυχές όνομα Μπάμπι), με αποτέλεσμα να διασκορπιστούν για λίγο. Αλλά ξαναβρέθηκαν, και καθώς ο καιρός περνούσε, και καθώς η πίστη του λαού ατονούσε, κάποιοι έχρισαν τους εαυτούς τους προφήτες του Μπαμπ, και σιγά σιγά οι Μπάμπι έφτιαξαν μια κανονική θρησκεία. Για της ανάγκες της έγραψαν και ένα νέο βιβλίο, το Tarikh-i-Jadid, το οποίο έλεγε μια εντελώς διαφορετική ιστορία του Μπαμπ, γεμάτη με θαύματα, υπερφυσικά κατορθώματα και, φυσικά, μια πιο μυστηριώδη εκδοχή του θανάτου του. Έτσι η λατρεία του επέζησε μέχρι και σήμερα. Η ιστορία του Μπαμπ μας δείχνει πώς περίπου θα μπορούσαν να έχουν γίνει τα πράγματα και στην περίπτωση του Ιησού.
Δηλαδή μια πίστη χρειάζεται και λίγη μπουρδολογία για να επικρατήσει;
Δεν θα το έλεγα ακριβώς έτσι. Είναι περισσότερο θέμα μάρκετινγκ. Τω καιρώ εκείνω, δηλαδή τους πρώτους κρίσιμες αιώνες μ.Χ. ο Χριστιανισμός δεν ήταν καθόλου σίγουρο ότι θα επικρατούσε -κάθε άλλο. Είναι απολύτως αναμενόμενο και δικαιολογημένο οι μαθητές του Ιησού να πασπάλισαν την πραγματικότητα με λίγο (ή πολύ) παραμύθι για να γίνει πιο πιασάρικο.
Βλάσφημε!
Ο πρώτος αναμάρτητος τω λίθω βαλέτω.
Εξηγήσου, αμαρτωλέ. Απέδειξε ότι η ιστορία που λένε τα Ευαγγέλια είναι παραμύθι.
Το πρώτο από όλα, που γράφτηκε από τον Μάρκο γύρω στο 60 μ.Χ., αναφέρεται στη ζωή του Χριστού, και κυρίως στην τελευταία του εβδομάδα, αλλά δεν αναφέρεται καθόλου στην ανάσταση. Η διήγησή του τελειώνει με τις γυναίκες που φτάνουν στον τάφο του και τον βρίσκουν άδειο, και ένας άντρας τους λέει «Ο Ιησούς δεν είναι εδώ». Και μετά οι γυναίκες φεύγουν και δεν το λένε σε κανένα (πράγμα που δημιουργεί εύλογες απορίες για το πώς τα έμαθε όλα αυτά ο Μάρκος), και το Ευαγγέλιο τελειώνει. Αυτό είναι αρκετά περίεργο, δεδομένου ότι η Ανάσταση είναι ο θρίαμβος του Ιησού, η τελευταία και σημαντικότερη απόδειξη της θείας του υπόστασης. Τα επόμενα Ευαγγέλια, του Ματθαίου και του Λουκά, μας λένε όσα ξέρουμε για το τι έγινε μετά την Ανάσταση, αλλά το καθένα τα λέει λίγο διαφορετικά. Τα περισσότερα τα μαθαίνουμε από το τελευταίο Ευαγγέλιο, του Ιωάννη, που πιθανότατα γράφτηκε γύρω στο 120 μ.Χ.
Δηλαδή τα Ευαγγέλια δεν λένε όλα την ίδια ιστορία;
Όχι, αλλά αυτό είναι λίγο πολύ αναμενόμενο. Ο Ματθαίος και ο Λουκάς σίγουρα χρησιμοποίησαν το Ευαγγέλιο του Μάρκου σαν πηγή, και άλλαξαν λίγο μερικά πράγματα, και του έβαλαν και καινούριο τέλος, πράγμα ύποπτο, γιατί καθώς έγραψαν αργότερα, ήταν σαν να διορθώνουν το κείμενο του Μάρκου. Αλλά και αυτά που γράφουν είναι εν γένει ύποπτα. Για παράδειγμα, η Επί του Όρους ομιλία.
Την Επί του Όρους ομιλία να μην την πιάσεις στο στόμα σου, είναι και γαμώ τα κείμενα.
Πρώτα απ' όλα, στο Ευαγγέλιο του Λουκά δεν ήταν Επί του Όρους αλλά σε πεδιάδα. Στο δε κατά Μάρκον, αυτή η κορυφαία στιγμή της διδασκαλίας του Ιησού δεν αναφέρεται καθόλου. Επίσης, ολόκληρο το κείμενο είναι σύνθεση ρητών που βρίσκουμε στους Ψαλμούς, στον Ησαΐα, στον Εκκλησιαστή, τον Ενώχ, σε εβραϊκά βιβλία προσευχών και αλλού. Και υπάρχουν και κάποια στοιχεία που είναι παράδοξα: Δίνεται έμφαση, ας πούμε, στους «διωγμούς» και στους «ψευδοπροφήτες», θέματα που δεν υπήρχαν ως προβλήματα τότε, αλλά πολύ μετέπειτα, καθώς και η χρήση του όρου «εθνικοί» σε αντιδιαστολή με τον όρο «χριστιανοί», που δεν έχει κανένα νόημα καθώς τότε δεν υπήρχαν «χριστιανοί». Το όλο κείμενο είναι πολύ όμορφο, αλλά και πολύ ύποπτο. Πιθανότατα πρόκειται για επινόηση των Ευαγγελιστών.
Όλα τα Ευαγγέλια ήταν ψέματα; Και τα τέσσερα;
Πρώτα απ' όλα, τα ευαγγέλια δεν ήταν τέσσερα. Ήταν πολύ περισσότερα. Επέτρεψέ Επίτρεψέ μου να σου πω μια ιστορία: Το 1945, ο Μοχάμεντ Αλί αλ-Σαμάν, ένας Άραβας χωρικός, έσκαβε για σαμπάκ, αυτό το απαλό χώμα που χρησιμοποιούσαν για λίπασμα των καρπών, στο Ναγκ Χαμαντί της Βόρειας Αιγύπτου, όταν η σκαπάνη του χτύπησε σε ένα σκληρό αντικείμενο. Ήταν ένα μεγάλο πήλινο δοχείο, το οποίο περιείχε δεκατρία δερματόδετα βιβλία από πάπυρο. Ήταν τα μεταφράσεις στα κοπτικά των λεγόμενων Γνωστικών Ευαγγελίων, που χρονολογήθηκαν γύρω στο 350 μ.Χ. Σύμφωνα με τους μελετητές που τα ξεκοκάλισαν, τα πρωτότυπα κείμενα είχαν πιθανότατα γραφτεί στα ελληνικά πολύ πιο νωρίς, γύρω στα μέσα του 2ου αιώνα μ.Χ. Έτσι ο κόσμος γνώρισε το Ευαγγέλιο του Φιλίππου, το Ευαγγέλιο του Θωμά, το Ευαγγέλιο της Μαρίας, το Ευαγγέλιο της Αλήθειας, το Απόκρυφον του Ιωάννη, που παρουσίαζαν μια εικόνα του Ιησού εντελώς διαφορετική από αυτή που ξέραμε.
Τι εννοείς διαφορετική;
Οι Γνωστικοί, αυτή η φράξια του πρώιμου χριστιανισμού που δημιούργησε αυτά τα κείμενα, ήταν γενικά πολύ πιο απελευθερωμένοι. Στα Ευαγγέλιά τους η Μαρία Μαγδαληνή έχει πιο σημαντικό ρόλο, ας πούμε, ενώ ο Ιησούς συχνά παρουσιάζεται να ξεφουρνίζει αφαιρετικά ζεν τσιτάτα, όπως: «Αν φέρετε μπροστά αυτό που βρίσκεται μέσα σας, αυτό που θα φέρετε θα σας σώσει. Αν δεν φέρετε αυτό που βρίσκεται μέσα σας, αυτό που δεν θα φέρετε θα σας καταστρέψει». Και τα Γνωστικά Ευαγγέλια προτρέπουν τους πιστούς να αναζητήσουν τον Ιησού μέσα τους, χωρίς τη μεσολάβηση λατρείας και ιερέων.
Πώς υποδέχτηκε η Εκκλησία και ο κόσμος την ανακάλυψη των Γνωστικών Ευαγγελίων;
Όπως θα αποδεχόσουν εσύ έναν πάπυρο που θα ξέθαβες από την αυλή σου, που θα έγραφε για έναν ωραίο τύπο που γεννήθηκε από μία παρθένα, έγινε πολύ δημοφιλής, περπάτησε στο νερό, ανέστησε νεκρούς, πέθανε και αναστήθηκε. Σαν παραμύθι. Η Εκκλησία τα απέρριψε ως αιρετικά κείμενα, αφού δεν ταιριάζουν με τη διδασκαλία της.
Γιατί όμως η διδασκαλία της είναι πιο έγκυρη από αυτά τα κείμενα;
Έλα ντε.
Και κάποια άλλα αρχαία κείμενα δεν ανακαλύφθηκαν τον ίδιο καιρό; Στη Νεκρά Θάλασσα;
Κάποιος έχει έρθει διαβασμένος. Πράγματι, δύο χρόνια αργότερα ένας βεδουίνος βοσκός στην έρημο της Ιουδαίας βρήκε κυλίνδρους γεμάτους με χιλιάδες παπύρους. Οι περισσότεροι κύλινδροι βρέθηκαν στο Κουμράν, και οι πάπυροι ονομάστηκαν Χειρόγραφα της Νεκράς Θάλασσας. Πολλοί μελετητές συμφωνούν ότι επρόκειτο για τη βιβλιοθήκη των Εσσαίων, μιας Εβραϊκής κοινότητας που ακολουθούσε το δικό της, αρκετά διαφορετικό δόγμα. Πρόκειται για εκπληκτικό εύρημα, καθώς χρονολογούνται από το 150 π.Χ. μέχρι το 70 μ.Χ., δηλαδή πρόκειται για κείμενα που γράφτηκαν ακόμα και κατά τη διάρκεια της ζωής του Ιησού.
Και; Τι λένε;
Κυρίως πρόκειται για κείμενα της Παλαιάς Διαθήκης, αλλά το πλήρες τους περιεχόμενο δεν το μάθαμε μέχρι πολύ αργότερα. Αναφέρω τι δήλωσε ο Τζον Αλέγκρο, καθηγητής του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ, ο μόνος "λαϊκός" μιας διεθνούς ομάδας μελετητών, η οποία απαρτίζονταν σχεδόν εξ' ολοκλήρου από Δομινικανούς και από Ιησουίτες της Βιβλικής Σχολής της Ιερουσαλήμ, και μελετούσε τα Χειρόγραφα της Νεκράς Θάλασσας: "Οι επιστήμονες που μελέτησαν τα Χειρόγραφα δεν είπαν ποτέ τίποτε από αυτά που πραγματικά υπήρχαν στο κείμενο. Διότι ήταν σχεδόν όλοι τους ιερείς, κυρίως Ιησουίτες, και φοβούνται αυτό που ανακάλυψαν. Ήταν πολύ πιο τρανταχτό απ' ότι υποπτευόντουσαν. Είναι μια βόμβα που θα έκανε τη χριστιανική θρησκεία να σειστεί συθέμελα".
Και;;;; Ποια είναι η βόμβα;;;;;
Καμία. Ίσως απλά να εννοεί πως το ότι ο Χριστός δεν αναφέρεται πουθενά στα λεπτομερή κείμενα και αρχεία μιας ολόκληρης κοινωνίας, πολύ κοντά στην περιοχή που έζησε. Ή ίσως το ότι η δομή της κοινωνίας των Εσσαίων έμοιαζε τόσο με τις κοινωνίες των πρώτων χριστιανών (με την κοινή ιδιοκτησία, τις τελετές τις βάπτισης, οι δώδεκα ηγέτες που δίδασκαν και έκριναν), που κάποιοι θα μπορούσαν να θεωρήσουν ότι οι Απόστολοι του Ιησού «δανείστηκαν» τις ιδέες των Εσσαίων για τη δική τους θρησκεία.
Ή θα μπορούσαν οι Ιησουίτες να έχουν εξαφανίσει στα χρόνια που μεσολάβησαν μέχρι να αποκαλυφθούν τα Χειρόγραφα στο κοινό οποιεσδήποτε αποδείξεις για τα ψέματα του Χριστιανισμού.
Όπα Μόλντερ, ηρέμησε. Η αλήθεια είναι ότι πράγματι επικράτησε ένας μυστικισμός με τα Χειρόγραφα, με αποτέλεσμα οι θεωρίες συνωμοσίες να ανθίσουν.
Καλά, και τότε πώς κατάφερε να επιβιώσει ο Χριστιανισμός, αν όλα αυτά ήταν ψέματα;
Όπως είπαμε, καλό μάρκετινγκ. Μια πίστη που είχε στοιχεία από πολλές θρησκείες του καιρού, και με αρκετά παγανιστικά στοιχεία για να γίνεται οικεία στον κόσμο. Βέβαια, αυτό δεν αρκεί για να φτάσουμε στο σημείο να υπάρχουν σήμερα 2 δισεκατομμύρια πιστοί στον κόσμο.
Τι άλλο χρειάζεται;
Πολιτική βούληση. Γιατί ο χριστιανισμός στην πραγματικότητα δεν ξεκίνησε ούτε το 0, ούτε το 33 μ.Χ., ούτε όταν γράφτηκαν τα Ευαγγέλια. Ξεκίνησε το 325 μ.Χ., όταν ο Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος αποφάσισε να τον κάνει επίσημη θρησκεία του Ρωμαϊκού κράτους. Πίστεψε ότι έχοντας μια επίσημη θρησκεία θα μπορούσε να ενώσει ευκολότερα την αχανή του αυτοκρατορία. Δεν ήταν καινούρια ιδέα -ο αυτοκράτορας Αυρηλιανός το είχε δοκιμάσει μόλις 40 χρόνια νωρίτερα, ιδρύοντας τη λατρεία του Ανίκητου Ήλιου, που είχε πολλά κοινά με τον Μιθραϊσμό. Αν τα είχε καταφέρει, στις 25 Δεκεμβρίου θα γιορτάζαμε τα Μιθρούγεννα.
Ο Κωνσταντίνος τα κατάφερε, και το Μάιο του 325 οργάνωσε την Συνθήκη της Νίκαιας όπου πάρθηκαν οι πρώτες αποφάσεις για το τι είδους θρησκεία θα είναι ο Χριστιανισμός, επισημοποιήθηκε το δόγμα, καθορίστηκαν οι σχέσεις ανάμεσα στο Θεό, τον Ιησού και το Άγιο Πνεύμα, ξεκαθαρίστηκε η φύση της Παρθένου Παναγίας, καθορίστηκε το περιεχόμενο της Καινής Διαθήκης (απορρίφθηκαν τα Γνωστικά Ευαγγέλια, έγιναν δεκτά μόνο τα γνωστά τέσσερα, οι Πράξεις των Αποστόλων, οι Επιστολές και η Αποκάλυψη του Ιωάννη), και συντάχθηκε το Σύμβολο της Πίστεως, το Πιστεύω που λέγαμε στο σχολείο.
Και μετά ξεκίνησε η σφαγή όσων δεν πίστευαν στην επίσημη άποψη του Χριστιανισμού.
Να σημειώσουμε εδώ ότι ο Κωνσταντίνος ήταν ένα τέρας, που έσφαζε και κατέστρεφε λαούς και αντιπάλους, γι' αυτό και δεν βαφτίστηκε χριστιανός παρά μόνο στο νεκροκρέβατό του. Ήθελε, το πουλάκι μου, να πάει στον παράδεισο.
Δεν μπορώ να πιστέψω ότι είναι όλα ψέματα, ότι όλη η χριστιανική πίστη είναι ένα παραμύθι. Το αρνούμαι.
Εσύ και άλλα δύο δισεκατομμύρια άνθρωποι.
Έστω λοιπόν ότι ο Ιησούς υπήρξε. Από τις λίγες, πενιχρές πηγές, από τα Ευαγγέλια, τι συμπεράσματα μπορούμε να βγάλουμε για τη ζωή του; Που γεννήθηκε; Πότε; Τι ξέρουμε για την οικογένειά Του;
Σύμφωνα με τους μελετητές της Βίβλου, πρέπει να γεννήθηκε γύρω στο 4-7 π.Χ. (καλό ε;), πιθανότατα την άνοιξη, ή το φθινόπωρο. Όπως είπαμε, η 25η Δεκεμβρίου επιλέχθηκε πολλούς αιώνες αργότερα ως τα γενέθλιά του, επειδή συνέπιπτε με το χειμερινό ηλιοστάσιο και την ημερομηνία γέννησης όλων των παγανιστικών Θεών Ήλιων. Πιθανότατα γεννήθηκε στη Ναζαρέτ, και το παραμυθάκι της Βηθλεέμ προστέθηκε αργότερα, από τον Ματθαίο και το Λουκά, για να ταιριάζει με τις εβραϊκές προφητείες της Παλαιάς Διαθήκης.
Η Βίβλος μας γνωρίζει τέσσερις αδερφούς του Ιησού, τον Ιάκωβο, τον Ιωσήφ, τον Ιούδα, και τον Σίμωνα. Είχε ακόμα τουλάχιστον δύο αδερφές, αλλά δεν ξέρουμε τα ονόματά τους. Πολλοί υστερικοί χριστιανοί, ιδίως οι καθολικοί, επιμένουν ότι όλα αυτά τα παιδιά ήταν από προηγούμενο γάμο του Ιωσήφ, και ότι η Παναγία δεν έκανε ποτέ άλλο παιδί, και πέθανε παρθένα. Πράγμα ηλίθιο και κάπως προσβλητικό για τις μανάδες όλου του κόσμου.
Ξέρουμε πώς ήταν; Τι σχήμα είχε η φάτσα Του;
Αν κρίνουμε από την Ιερά Σινδόνη του Τορίνο, που υποτίθεται ότι ήταν το σάβανό του, ο Ιησούς ήταν ένας άνδρας που είχε ύψος 1.80-1.90. Φυσικά, αν κάτι τέτοιο ήταν αλήθεια, θα θεωρείτο γίγαντας στην Ιουδαία, ο νέος Γολιάθ, και όταν τον κρέμαγαν στο σταυρό θα πάταγε. Αν κρίνουμε από τον «Ιησού από τη Ναζαρέτ», ή το Jesus Christ Superstar, που είναι εξίσου αξιόπιστες πηγές με την Ιερά Σινδόνη, τότε ο Ιησούς εκτός από ψηλός ήταν ξανθός, μακρυμάλλης και γαλανομάτης. Αν κρίνουμε από ανασκαφές σε νεκροταφεία της εποχής, και από ψηφιακές αναπαραστάσεις Ιουδαίων της εποχής, ο Ιησούς πιθανότατα θα έμοιαζε κάπως έτσι:
Ω Θεέ μου
Μη λες το όνομά Του επί ματαίω.
Συγνώμη. Γιατί όμως ένας τέτοιος ομορφάντρας, τριαντατόσο χρονών μαντράχαλος, δεν είχε παντρευτεί; Ομοφυλόφιλος ήταν;
Αυτές είναι ανοησίες που διαδίδει η γκέι συνομωσία που καταγγέλλει ο λόγιος Κούγιας. Ναι, η αλήθεια είναι ότι το να είναι ένας άντρας 33 ετών ανύπαντρος στην Ιουδαία της εποχής ήταν κάτι τρομερά ασυνήθιστο, και σίγουρα θα προκαλούσε κοινωνικές συνέπειες -συνέπειες που δεν αναφέρονται στα Ευαγγέλια. Ωστόσο, αν ήταν ομοφυλόφιλος οι κοινωνικές συνέπειες θα ήταν ακόμα μεγαλύτερες -κανένας δεν θα τον άκουγε, γιατί το κοινωνικό στίγμα τότε ήταν σοβαρότατο. Οπότε αποκλείεται να ήταν ομοφυλόφιλος. Μάλλον κάτι άλλο ήταν.
Αμφί;
Όχι. Παντρεμένος.
Α, το θέμα της Μαρίας Μαγδαληνής. Ναι, θα σε ρωτούσα γι' αυτό.
Συγνώμη για το λαϊκισμό μου προηγουμένως. Η αλήθεια είναι ότι δεν ξέρουμε αν ήταν παντρεμένος ή όχι. Η μόνη πηγή που αναφέρει μια περισσότερο από πλατωνική σχέση με την Μαρία Μαγδαληνή είναι το Γνωστικό Ευαγγέλιο του Φιλίππου, στο οποίο αναφέρεται ότι την αγαπούσε πολύ και την φιλούσε συχνά στο στο.
Στο στόμα;
Όχι, στο στο. Ο πάπυρος κόπηκε εκεί και δεν ήταν ευανάγνωστη η Κοπτική λέξη. Μπορεί, όντως, να έγραφε «στο στόμα».
Μπορεί να τη φιλούσε στο στολίδι.
Γίνεσαι χυδαίος.
Ή στο στομάχι.
Θου κύριε φυλακήν τω στόματί του.
Και τελικά τι ξέρουμε για τη Μαρία τη Μαγδαληνή; Ήταν πόρνη;
Η Μαρία Μαγδαληνή (πιθανότατα από τα Μάγδαλα της Γαλιλαίας), πρωτοεμφανίστηκε στο Ευαγγέλιο του Λουκά σαν μια εύπορη γυναίκα που ταλαιπωρείται από δαιμόνια, τα οποία ο Ιησούς έβγαλε από μέσα της -επτά στον αριθμό, παρακαλώ. Μετά ξαναεμφανίζεται στο τέλος, όπου στα τρία Ευαγγέλια μαθαίνει ότι ο Ιησούς δεν είναι πια στον τάφο από έναν άγγελο, και στο τέταρτο από τον ίδιο τον Ιησού. Στα Ευαγγέλια όμως υπάρχουν και πολλές άλλες γυναίκες που ευεργετούνται από τον Ιησού, πολλές από τις οποίες δεν έχουν όνομα, και κάποιες ονομάζονται Μαρίες. Οι πρώτοι χριστιανοί, ερμηνεύοντας τα Ευαγγέλια όπως ήθελαν, αντιστοιχούσαν όποια Μαρία ήθελαν στη Μαρία τη Μαγδαληνή. Έτσι, η γυναίκα που έπλενε τα πόδια του Ιησού με τα δάκρυά της και του τα άλειφε με μύρο και του τα σκούπιζε με τα μαλλιά της, την οποία ο Λουκάς αποκαλεί «αμαρτωλή» και ο Μάρκος «Μαρία της Βηθανίας» (η αδερφή του Λαζάρου), πολλοί είπαν ότι ήταν η Μαγδαληνή. Ο Πάπας Γρηγόριος το επιβεβαίωσε από άμβωνος το 591 μ.Χ., γιατί η επίσημη εκκλησία από νωρίς πήρε την απόφαση να δαιμονοποιήσει το σεξ και να υποβαθμίσει το ρόλο της γυναίκας. Έτσι η Μαγδαληνή πέρασε στην ιστορία σαν πόρνη. Μόλις το 1969 η Καθολική Εκκλησία ξέμπλεξε τις Μαρίες των Ευαγγελίων.
Και οι υπόλοιποι θρύλοι; Για τα παιδιά του Ιησού, το Άγιο Δισκοπότηρο;
Είναι ακριβώς αυτό: Θρύλοι. Στη Γαλλία υπήρχε αρκετά διαδεδομένη η πεποίθηση ότι η Μαγδαληνή είχε ταξιδέψει εκεί στα μέσα του 1ου αιώνα μ.Χ. μεταφέροντας το Άγιο Δισκοπότηρο, ενώ πολλοί Γάλλοι Βασιλείς ενθάρρυναν το μύθο της καταγωγής των Μεροβίγγειων βασιλέων από τα παιδιά της Μαρίας. Η ιστορία συναντάται ακόμα και στον Πάρσιφαλ του Βάγκνερ. Ωστόσο φυσικά δεν υπάρχει ούτε μισό στοιχείο που να επιβεβαιώνει κάτι τέτοιο.
Το συμπέρασμα τελικά ποιο είναι;
Το έχει γράψει πολύ εύγλωττα ο Βρετανός φιλόσοφος Μπέρτραντ Ράσελ: «Ιστορικά, είναι πολύ αμφίβολο ότι ο Ιησούς υπήρξε. Αλλά και να υπήρξε, το σίγουρο είναι ότι δεν ξέρουμε τίποτα γι' αυτόν».
Αυτό είναι λίγο θλιβερό.
Είναι πολύ θλιβερό. Αλλά δεν έχει και πολύ σημασία, αν το καλοσκεφτείς. Και οι δύο ξέρουμε πού θα είμαστε το Μεγάλο Σάββατο, πέντε λεπτά πριν από τα μεσάνυχτα.
Κι όταν θα μας πουν «Χριστός Ανέστη»;
Τώρα θα μπορείς να απαντήσεις «Είσαι σίγουρος;»
Βιβλιογραφία
Disclaimer: Οι απόψεις που παρατίθενται παραπάνω δεν αποτελούν την επίσημη γνώμη της εταιρίας, του περιοδικού, ούτε καν του ίδιου του υπογράφοντα. Ο υπογράφων είναι παρανοϊκός και δεν πρέπει να πιστεύετε τίποτα από όσα γράφει, ποτέ. Μην μας πάρετε τηλέφωνο για να διαμαρτυρηθείτε. Σας ζητάμε προκαταβολικά συγνώμη για τα πάντα.
Disclaimer: Με την παραπάνω δήλωση δεν θέλουμε με κανέναν τρόπο να προσβάλουμε τους ψυχικά ασθενείς, ή να υπονοήσουμε ότι οι ψυχικές ασθένειες και η παράνοια είναι με οποιονδήποτε τρόπο έννοιες αρνητικές και προσβλητικές για οποιονδήποτε. Και πάλι συγνώμη για όλα όσα έχουμε κάνει ποτέ.
UPDATE: Ανάμεσα στα emails που έλαβα για το συγκεκριμένο θέμα -όλα αναπάντεχα ευγενικά και πολιτισμένα- ήταν κι αυτό εδώ, που παραθέτω αυτούσιο καθώς περιέχει στοιχεία ενδιαφέροντα και επειδή θέλω να δώ πώς δείχνει το πολυτονικό στο blog μου:
Ἀγαπητέ κ. Γεωργακόπουλε,
τὶς τελευταῖες ἡμέρες διάβασα μὲ ἐνδιαφέρον καὶ προσοχὴ τὰ ἄρθρα σας «The J Files». Τὰ θέματα ποὺ θίγονται εἶναι πολλὰ καὶ σίγουρα δὲν μποροῦν νὰ συζητηθοῦν σὲ ἕνα mail. Θὰ σταθῶ ὅμως στὸ τελευταῖο ἄρθρο καὶ στὸ τμῆμα σχετικὰ μὲ τὸ κατὰ Μάρκον εὐαγγέλιο. Πράγματι ἡ σύγχρονη ἔρευνα ἀποδέχεται τὴν παλαιότητα αὐτοῦ τοῦ εὐαγγελικοῦ κειμένου σὲ σχέση μὲ τὰ κείμενα τῶν ἄλλων εύαγγελιστῶν. Ὅμως θεωρεῖ ὅτι παράλληλα ὑπῆρχε καὶ κάποιο ἢ κάποια ἄλλα πρώιμα, χαμένα σήμερα, κείμενα (ὅπως το λεγόμενο κείμενο Q), ἀπὸ τὰ ὁποῖα ἄντλησαν ὁ Ματθαῖος καὶ ὁ Λουκᾶς. (Γιὰ τὸ λεγόμενο πρόβλημα τῶν συνοπτικῶν εὐαγγελίων καὶ τῶν πηγῶν τους βλ. χαρακτηριστικὰ: Π. Τρεμπέλα, Ὑπόμνημα εἰς τὸ Κατὰ Ματθαῖον Εὐαγγέλιον , Σ. Ἀγουρίδη, Εἰισαγωγὴ εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην).
Τὸ ζήτημα τοῦ τελευταίου κεφαλαίου τοῦ εὐαγγελίου τοῦ Μάρκου εἶναι πράγματι περίπλοκο καὶ ἀπασχολεῖ τοὺς μελετητὲς αἰῶνες τώρα. Τὸ ἀδιαμφισβήτητα αὐθεντικὸ τέλος τοῦ κειμένου εἶναι πράγματι τὸ ιστ΄ (16), 1-8, ὅπου περιγράφεται ἡ ἐπίσκεψη τῶν Μυροφόρων στὸν τάφο. Στὸ κειμενό σας γράφετε: «Το πρώτο από όλα, που γράφτηκε από τον Μάρκο γύρω στο 60 μ.Χ., αναφέρεται στη ζωή του Χριστού, και κυρίως στην τελευταία του εβδομάδα, αλλά δεν αναφέρεται καθόλου στην ανάσταση. Η διήγησή του τελειώνει με τις γυναίκες που φτάνουν στον τάφο του και τον βρίσκουν άδειο, και ένας άντρας τους λέει «Ο Ιησούς δεν είναι εδώ». Και μετά οι γυναίκες φεύγουν και δεν το λένε σε κανένα».
Ὅμως τὸ κείμενο τοῦ εὐαγγελίου λέει κατὰ λέξιν: «καὶ εἰσελθοῦσαι εἰς τὸ μνημεῖον εἶδον νεανίσκον καθήμενον ἐν τοῖς δεξιοῖς περιβεβλημένο στολὴν λευκήν, καὶ ἐξεθαμβήθησαν.ὁ δὲ λέγει αὐταῖς, Μὴ ἐκθαμβεῖσθε· Ἰησοῦν ζητεῖτε τὸν Ναζαρηνὸν τὸν ἐσταυρωμένον· ἠγέρθη, οὐκ ἔστιν ὧδε· ἴδε ὁ τόπος ὅπου ἔθηκαν αὐτόν». (ιστ΄, 5-6)Δηλάδη ὁ ἀγγελος, ὅπως ἑρμηνεύεται ἡ νεανικὴ μορφὴ μὲ βάση καὶ τὶς διηγήσεις τῶν ἀλλων εὐαγγελιστῶν, ἀνήγγειλε σαφῶς στὶς Μυροφόρες τὴν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. Δὲν τοὺς εἶπε μόνο «δεν είναι εδώ»!
Ἐπιπλέον σὲ ἀρκετὰ σημεία τοῦ κειμένου τοῦ εὐαγγελίου τοῦ Μάρκου γίνεται λόγος ὰπὸ τὸν ἴδιο τὸν Χριστὸ γιὰ τὴν Ἀνάστασή Του καὶ τὴν ἐμφάνιση στοὺς μαθητές Του μετὰ ἀπὸ αύτή(η’(8): 31, θ’(9), :31, ι΄(10):34, ιδ’(14):28). Ὅπότε εἶναι σαφές ὅτι καὶ στὸ εύαγγέλιο τοῦ Μάρκου ὑπάρχει ὁ ἴδιος πυρήνας τοῦ ὅλου νοήματος τῆς χριστιανικῆς διδασκαλίας, ποὺ βρίσκουμε κὰι στὰ ἄλλα εύαγγέλια. Ἄν τὸ ἑπόμενο τμῆμα τοῦ τελευταίου κεφαλαίου τοῦ εὐαγγελίου τοῦ Μάρκου,(ιστ’, 9-20) ὅπου περιγράφεται ἡ συνάντηση τοῦ Χριστοῦ μὲ τοὺς Μαθητές του, εἶναι τμήμα τοῦ ἀρχικοῦ κειμένου τοῦ Μάρκου ἢ μία πρώιμη (περ. 2ος αἰ. μ.Χ.) προσθήκη εἶναι ἕνα ζήτημα τῆς λεγόμενης φιλολογικῆς παράδοσης τοῦ κειμένου , τὸ ὁποῖο ὅμως δὲν ἐπηρεάζει τὸ δόγμα. (Γιὰ την παράδοση τοῦ κειμένου βλ. τὸ κριτικὸ ὑπόμνημα τοῦ παραπάνω κεφαλαίου στὴν ἔκδοση τῶν E. Nestle- K. Aland ὰπὸ τὴ Βιβλικὴ Ἑταρεία).
Μὲ τιμὴ
Ν. Χαροκόπος
