Πολλά από τα στραβά που συναντάμε στη καθημερινή μας ζωή και που αφορούν είτε στην επαφή μας με άτομα η με μέλη η εκπροσώπους φορέων και οργανισμών οφείλονται στη φιλοσοφία του "μπορείς να τη γλυτώσεις"
Όταν οδηγώντας συναντάς ένα παρκαρισμένο αυτοκίνητο στη μέση του δρόμου που προκαλεί μποτιλιάρισμα, διότι ο οδηγός του πετάχτηκε στον απέναντι φούρνο να πάρει τη πρωινή του τυρόπιττα, έρχεσαι αντιμέτωπος με μία τυπική εκδήλωση της φιλοσοφίας του "μπορείς να τη γλυτώσεις". Εσύ μεν προσπαθείς να παρακάμψεις το εμπόδιο για να πάς στη δουλειά σου χωρίς να τσακωθείς με τον υπεύθυνο-ανεύθυνο, ενώ αυτός παρανομεί ασύστολα πιστεύοντας ότι θα τη γλυτώσει χωρίς συνέπειες.
Όταν στο γκισέ της τράπεζας η της εφορίας ο υπάλληλος φλυαρεί στο τηλέφωνο ενώ εσύ περιμένεις υπομονετικά να τελειώσει τη πρωινή του κουβέντα με τον/την κολλητή του για τα χθεσινοβραδυνά, βιώνεις ένα ακόμη παράδειγμα αυτής της φιλοσοφίας. Το ίδιο και με τον υπάλληλο που για να σε εξυπηρετήσει απαιτεί έμμεσα η άμεσα γρηγορόσημο η φακελλάκι.
Η φιλοσοφία του "μπορείς να τη γλυτώσεις" ή "get away with it" κατά τους Αγγλοσάξονες, έχει σαν βάση τρία χαρακτηριστικά στοιχεία της Ελληνικής κοινωνίας.
Την έλλειψη σεβασμού στους συνανθρώπους μας,
την εξαιρετική ανοχή που δείχνουμε σε παραβατικές συμπεριφορές, μιάς και εμείς οι ίδιοι που τις κρίνουμε συχνά καταφεύγουμε σε αυτές, και
στην ανικανότητα η αδιαφορία των ελεγκτικών μηχανισμών του κράτους η των φορέων να ελέγξουν, να τεκμηριώσουν τη παράβαση και να τιμωρήσουν τους ενόχους.
Το πρώτο χαρακτηριστικό, δηλαδή η αδιαφορία για τις ανάγκες του διπλανού μας, οφείλεται στην απουσία κουλτούρας συμβίωσης σε ένα δομημένο κοινωνικό σύνολο με σεβασμό στους συμπολίτες μας και τήρηση των κανόνων της Πολιτείας. Η ανοχή μας στις καθημερινές παρεκκλίσεις από τους νόμους οφείλεται στην έλλειψη εμπιστοσύνης προς το κράτος και στη εμπεδωμένη κακή γνώμη μας για τις ικανότητές του να μας διασφαλίσει τις προϋποθέσεις μιάς αξιοπρεπούς συμβίωσης. Τέλος η απουσία ελέγχου και επιβολής κυρώσεων οφείλεται στην ανεπαρκή στελέχωση, εκπαίδευση και έλεγχο της λειτουργίας των ίδιων των ελεγκτικών μηχανισμών.
Η φιλοσοφία του "μπορείς να τη γλυτώσεις" διαφοροποιείται από τη συγγενή αλλά απλούστερη σε ιδεολογικό και αιτιολογικό υπόβαθρο φιλοσοφία του "ωχ αδελφισμού" που υποκρύπτει συνήθως αμέλεια, τεμπελιά η ανικανότητα εκτέλεσης μιάς συγκεκριμμένης πράξης.
Η ειρωνεία σε σχέση με τα παραπάνω φαινόμενα που χαρακτηρίζουν τη καθημερινότητα μας είναι ότι ενώ όλοι μας τα κατακρίνουμε και τα σχολιάζουμε με ελάχιστα κολακευτικό τρόπο κατακεραυνώνοντας τους ενόχους την επόμενη στιγμή γινόμαστε εμείς οι ίδιοι οι συντελεστές της παραβατικής συμπεριφοράς που κατακρίνουμε επιβεβαιώνοντας έτσι την άποψη ότι εμείς οι Ελληνες έχουμε δισχιδείς προσωπικότητες διότι είμαστε αυτό που είμαστε αλλά ταυτόχρονα και αυτό που θα θέλαμε να είμαστε.
Κώστας Φαινέκος
