Δεν διαβάζουμε φιλοσοφία για να πάρουμε πρωτογενή στοιχεία επιστημονικής σκέψης και να τα εφαρμόσουμε. Η επαφή με τη φιλοσοφία δεν προσφέρει ποτέ έτοιμη γνώση αλλά τροφή για σκέψη. Η ροή της σκέψης, που δέχεται ο αναγνώστης διαβάζοντας ένα φιλοσοφικό κείμενο, είναι ανεκτίμητης αξίας.
Ο αναγνώστης μπορεί με άμεσο τρόπο να αγγίξει κατά κάποιο τρόπο τον τρόπο σκέψης ενός ανθρώπου που κατάφερε ή τουλάχιστον προσπάθησε να σκεφτεί ελεύθερα.
Ο φιλόσοφος προσπαθεί να απογυμνώσει τα αντικείμενα και τις περιστάσεις από το περίβλημα που λαμβάνουν στον φυσικό και τον ανθρώπινο κόσμο
και να τα παρουσιάσει γυμνά, αληθινά και όσο το δυνατόν αντικειμενικά.
Διαβάζοντας αρχαία ελληνικά κείμενα φιλοσοφίας, νεότερα ευρωπαϊκά πονήματα αλλά και σύγχρονα βιβλία φιλοσοφίας μπορεί να αντιληφθεί κάποιος, ότι ο στόχος είναι ίδιος. Ένα κυνήγι για την αλήθεια διαδραματίζεται ακόμη και από φιλοσόφους που την απαρνούνται.
Η φιλοσοφία δεν είναι επιστήμη, δεν είναι γνώση καθεαυτή, είναι πορεία σκέψης, ενσυναίσθηση, διαλεκτική (όσοι την δέχονται).
Η φιλοσοφία διέρχεται όλες της επιστήμες, είναι πάντα εκεί, στέκεται αγέρωχη, ειρωνική και ατενίζει την εξέλιξη του ανθρώπινου νοείν.
Είναι το πρώτο ερώτημα, η πρώτη απορία, ο θαυμασμός, το γιατί…
Η πορεία μας προς αυτή δεν μπορεί να είναι απότομη. Ένας ολόκληρος τρόπος σκέψης που χτίστηκε από την στιγμή που γεννηθήκαμε πρέπει να καταρριφθεί. Ο αναγνώστης πρέπει να εξοικειωθεί με κείμενα απλά, που πραγματεύονται όσο το δυνατόν πιο εύκολες έννοιες και αργότερα να προχωρήσει σε πιο σύνθετα, πιο εξειδικευμένα και δυσπρόσιτα.
Η προσπάθεια δεν απογοητεύει κανέναν, η βιβλιογραφία και η γκάμα μεγάλη, ενώ έχουμε και το πλεονέκτημα της μεγάλης ελληνικής βιβλιογραφίας και την αρχαία ελληνική παράδοσή μας.
Είναι αναμφισβήτητη η ανάγκη για επαφή με την φιλοσοφία. Κάθε άνθρωπος πρέπει να έρθει σε επαφή με μεγάλα πνεύματα περασμένων εποχών. Τα μηνύματα που θα πάρει είναι πολλά και διαφέρουν. Μηνύματα περί πολιτικής, ηθικής, θρησκείας, επιστήμης.
Η φιλοσοφία είναι η εποχή της βαλμένη σε έννοιες, όπως έλεγε και ο Έγελος(Hegel).
Άνθρωποι που πάλεψαν με τις επικρατούσες αντιλήψεις κάθε εποχής, άλλοι που συμβιβάστηκαν και έγραψαν πιο συγκρατημένες θέσεις, άνθρωποι που είδαν το «θείο» απαλλαγμένο από τον ανθρωπομορφισμό και άλλοι που δεν δέχτηκαν τίποτα το ανώτερο πέρα από την ύλη και την αιώνια κίνησή της.
Η επαφή με τη φιλοσοφία πρέπει να επιτευχθεί από εμάς τους ίδιους. Χωρίς να την ταμπουρώνουμε σε στεγανά, χωρίς να την απομακρύνουμε από τον κόσμο αλλά προωθώντας την όσο πιο άμεσα γίνεται και σε όσο περισσότερο κόσμο μπορούμε.
Μέρκατας Γιώργος*
Φιλόλογος, ΜSC Συστηματικής Φιλοσοφίας
