Ερευνώντας κάποια από τα πιο σημαντικά ζητήματα που απασχολούν το μυαλό των ανθρώπων, ο διακεκριμένος συμπεριφορικός νευρολόγος Jay Lombard, στο βιβλίο του “Ο Νους του Θεού” μας δίνει τροφή για σκέψη αλλά και απαντήσεις σε θεμελιώδη ερωτήματα όπως:
Υπάρχει Θεός; Έχουν ψυχή οι άνθρωποι; Σε τι διαφέρουμε, εμείς οι άνθρωποι από τα υπόλοιπα ζώα; Ποιο είναι το νόημα της ζωής; Έχει κάποιο ανώτερο σκοπό η ύπαρξή μας; Υπάρχει μεταθανάτια ζωή; Αφού το κακό εντοπίζεται σε τόσο μεγάλο βαθμό στον κόσμο, μπορεί να υπάρξει κάτι όπως ο καλός Θεός; Ποια είναι η φύση της πίστης και ποια η δύναμή της; Πώς μπορούμε να δώσουμε περισσότερο νόημα στη ζωή μας;
Σε αυτές αλλά και σε πολλές άλλες ερωτήσεις, ο Jay Lommbard επιχειρεί να ρίξει φως, άλλοτε πληροφορώντας, άλλοτε προβληματίζοντας και άλλοτε εμπνέοντας τον αναγνώστη, έτσι ώστε να στρέψει τις πεποιθήσεις του προς μια θετική κατεύθυνση. Το βιβλίο “Ο Νους του Θεού” έχει να διδάξει πολλά πράγματα.
Κάποια όμως από αυτά, χαράσσονται βαθιά μέσα στο μυαλό, αλλάζοντας τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τη ζωή και τον κόσμο.
Σας παραθέτω μερικά από τα πιο σημαντικά αποσπάσματα του βιβλίου που μπορεί να γίνουν οδηγός σας, στη συναρπαστική αυτή μεταμόρφωση:
1. Ο σκοπός της ζωής
Η αναζήτηση του νοήματος της ζωής είναι μια εντελώς “ανθρώπινη” ερώτηση. Η προσπάθεια κατανόησης του νοήματος προϋποθέτει κατανόηση της σχέσης του με τη δυναμική της τάξης και της αταξίας. Οι θρησκευτικές και φιλοσοφικές παραδόσεις είναι εμποτισμένες με αυτή την αναζήτηση. Στην ελληνική και την εβραϊκή θεολογία, η λέξη χάος υπονοεί ένα κενό, ένα χάσμα – αυτό που είναι ανώμαλο, ασταθές και αβέβαιο. Σε κάθε έκφανση της ανθρώπινης ζωής, ο σκοπός είναι να μετασχηματιστεί αυτή η κατάσταση και να δημιουργηθεί εκ νέου σταθερότητα, να υπάρξει απομάκρυνση από αυτό το συστατικό της εμπειρίας.
Η νευροεπιστήμη είναι αρκούντως ικανή να δώσει πληροφορίες σχετικά με την έννοια του σκοπού. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι ειδικά σχεδιασμένος για να αναζητά σκοπό. Η ζωή εξαρτάται από την εξισορρόπηση της εντροπίας με τον σκοπό και την τάξη. Κάθε κύτταρο του οργανισμού μας έχει έναν σκοπό. Ο σκοπός αυτός είναι να βρει ισορροπία – να διατηρήσει την τάξη ανάμεσα στις αντιτιθέμενες προκλήσεις, που διαφορετικά θα σήμαιναν ότι υποκύπτουμε στην ασθένεια.
2. Το DNA είναι μια γλώσσα που εξελίσσεται
Χαραγμένα μέσα στο κείμενο του DNA βρίσκονται όλα τα κρυμμένα μυστικά και οι μελλοντικές δυνατότητες της ζωής, η εγγενής αλλά αγέννητη δυναμική και ένταση μεταξύ “αυτού που είναι” και “αυτού που θα έπρεπε να είναι ” η ύπαρξη. Τα γονίδια είναι τα γράμματα του DNA. Η διάταξή τους μεταφέρει τις ιδέες του πιθανού και του εξελισσόμενου. Όπως συμβαίνει σε κάθε γλώσσα, οι σημασίες μπορούν να μεταβληθούν μέσα από πολυποίκιλες ακολουθίες.
Η βιολογική γλώσσα της γονιδιακής έκφρασης διαθέτει τα δικά της παραδείγματα διόρθωσης, τις δικές της αποκλίνουσες σημασίες και τη δική της λογοκρισία – οι λεπτές αποχρώσεις των εκδηλώσεών της βασίζονται στην πιστότητα της έκφρασης μέσα από το κείμενο του DNA. Η άποψη ότι τα έμβια όντα προσαρμόζονται ανάλογα με την εμπειρία και μέσω του μηχανισμού της επιγενετικής είναι μια υποκείμενη αρχή της νευροπλαστικότητας, η άποψη ότι ο εγκέφαλος μπορεί να αυτομεταβληθεί ανάλογα με τις περιβαλλοντικές προσλαμβάνουσες.
Αυτές οι διαγενεαλογικές μορφές κληρονομιάς μπορούν να ιχνευτούν μέσα από την εξέλιξη της γλώσσας. Και ποια είναι η σχέση μεταξύ της επιγενετικής – της ερμηνευτικής ικανότητας του DNA – και της εξέλιξης της ανθρώπινης γλώσσας; Είναι η μοναδική στον άνθρωπο δυνατότητα να υπερβαίνει αυτό που φαίνεται να είναι σταθερό και αμετάλλακτο, και να προσεγγίζει διαφορετικές εννοιολογικές και οντολογικές πραγματικότητες.
3. Πώς μπορούμε να ζούμε μια ζωή γεμάτη νόημα
Ο σκοπός βρίσκεται κωδικοποιημένος στα μικρότερα υποατομικά σωματίδια της ύπαρξής μας. Από τη στιγμή που υπάρχει σκοπός στη ζωή, τι μπορούμε να κάνουμε με αυτόν; Πώς μπορούμε, να δώσουμε ώθηση στην εξέλιξή μας;
Η νευροεπιστήμη είναι πλέον σε θέση να παρουσιάσει μια ευθεία επίδραση της κυτταρικής δραστηριότητας του εγκεφάλου στη γνωστική και συναισθηματική κατάσταση του ανθρώπου. Η βιολογία είναι γεγονός αυταπόδεικτο: ό,τι σκέφτεται ένας άνθρωπος, σε αυτό εξελίσσεται. Αν κάνει συνεχώς κακές σκέψεις, αν βιώνει μέσα του μια ανεξέλεγκτη και παρατεταμένη οργή, τότε μπορεί κυριολεκτικά να προκαλέσει επικίνδυνου βαθμού απόπτωση και να εξοντώσει τα εγκεφαλικά του κύτταρα.
Αντίστροφα, όσο περισσότερο ένας άνθρωπος εκθέτει τον εγκέφαλό του σε θετικές προσλαμβάνουσες, τόσο πιο θετικά θα ενεργεί. Ο εγκέφαλος μπορεί να καταστραφεί αλλά μπορεί και να βοηθηθεί. Ενσυναίσθηση, διαπροσωπικές σχέσεις, αλτρουισμός, συμπόνια, ειλικρίνεια, όλα αυτά προάγουν την αναγέννηση του εγκεφάλου.
4. Γιατί υπάρχει το κακό και πώς να το αντιμετωπίσουμε
Το γιατί υπάρχει το κακό ως διαρκής λοιμός μέσα στον ανθρώπινο νου είναι ένα εντελώς διαφορετικό υπαρξιακό ερώτημα. Πρόκειται για κάτι που δεν είναι εξωτερικό ή εξωγενές με τον τρόπο που είναι μια φυσική καταστροφή. Η σύγκρουση του ανθρώπου με το κακό δεν είναι ένα ερώτημα του τύπου αν ο Θεός απουσιάζει ή όχι από την ανθρώπινη ζωή. Η φύση του κακού είναι η ανθρώπινη φύση. Γι’ αυτό το λόγο το ερώτημα για την ύπαρξη του κακού πρέπει να απαντηθεί από εμάς και όχι από το Θεό.
Τελικά, το κακό είναι ζήτημα του πώς και γιατί εμείς οι ίδιοι έχουμε χάσει την ανθρωπιά μας. Η απάντηση του ανθρώπου στο ερώτημα για την ύπαρξη του κακού έγκειται στο πώς αντιδρούμε εμείς απέναντι στο συγκεκριμένο ερώτημα. Μπορούμε να αντισταθούμε στο κακό και να το αντιμετωπίσουμε με πράξεις γεμάτες συμπόνια, όχι με στοχασμό.
Συνεπώς, πρέπει να αντιδράσουμε με όποια ψήγματα καλοσύνης έχουμε μέσα μας. Σίγουρα φέρουμε την ευθύνη που συνεπάγεται η πίστη: να αποδείξουμε στον εαυτό μας, μέσα από την ίδια τη ζωή και τις πράξεις μας, όχι μόνο ότι ο Θεός υπάρχει, αλλά και ότι η πραγματική του φύση είναι καλή και αγαθή.
Ο μόνος τρόπος με τον οποίο μπορεί να αποκαλυφθεί αυτό είναι μέσα από τις ανθρώπινες σχέσεις: να λειτουργούμε σαν “εικονικά φάρμακα” μέσα από την αγάπη και την άδολη καλοσύνη. Τι μας χωρίζει άλλωστε, σε ένα σύμπαν όπου όλα είναι ένα; Όπως έγραψε ο Ιταλός φιλόσοφος της Αναγέννησης Giovanni Pico della Mirandola:
“Πρώτον, υπάρχει η ενότητα των πραγμάτων μέσω της οποίας κάθε πράγμα είναι ένα με τον εαυτό του, αποτελείται από τον εαυτό του και συνέχεται με αυτόν. Δεύτερον, υπάρχει η ενότητα μέσω της οποίας ένα πλάσμα ενώνεται με τα άλλα και όλα τα επιμέρους κομμάτια του κόσμου συνθέτουν έναν κόσμο. Η τρίτη και πιο σημαντική (ενότητα) είναι αυτή μέσα από την οποία ολόκληρο το σύμπαν γίνεται ένα με τον Δημιουργό του”.
Από το βιβλίο
“Ο νους του Θεού”
των εκδόσεων Πεδίο
