Προκειμένου να μιλήσουμε για συναισθήματα, θα πρέπει να συμφωνήσουμε σχετικά με το νόημά τους.
Κάθε συναισθηματική αντίδραση είναι ο προθάλαμος της κινητοποίησης ενέργειας την οποία χρειάζομαι για να κινηθώ, για να δράσω. Γι’ αυτό θεωρώ ότι τα συναισθήματα αποτελούν μέρος των εσωτερικών βοηθημάτων, γιατί σ’ αυτά βασίζομαι για να απελευθερωθώ.
Ποια είναι αυτά τα συναισθηματικά βοηθήματα;
Όλα όσα είμαι ικανός να νιώσω. Όλα τόσο αυτά που χαρακτηρίζονται καλά, όσο και αυτά που χαρακτηρίζονται κακά συναισθήματα, το θετικό και το αρνητικό, από την αγάπη ως το μίσος, από την απόρριψη ως την επιθυμία. Εδώ χωράνε οι κλίμακες αξιών, η θέληση, η έλξη, η θλίψη, οι φόβοι, η ενοχή και βέβαια, η αγάπη για τον εαυτό μας.
Όταν μελετούσα τη Βίβλο με τον ραβίνο Μορδεχάι Εντέρι, θυμάμαι ότι συνήθιζε να στρέφει την προσοχή μας σε κάποιες προφανείς αντιφάσεις του ιερού κειμένου, σε αποσπάσματα, δηλαδή, που έλεγαν κάτι, κι έπειτα σε άλλα αποσπάσματα που λίγο παρακάτω έμοιαζαν να λένε κάτι τελείως διαφορετικό. Ο Μορδεχάι έλεγε πάντοτε ότι αυτές οι αντιφάσεις ήταν σκόπιμες. Κάτι ήθελαν να δείξουν. Θυμάμαι πως ανέφερε ένα απόσπασμα από τη Βίβλο που λέει: «Μπορεί να αγαπήσει τον εαυτό του μόνο εκείνος που γνωρίζει τον εαυτό του» και ένα άλλο απόσπασμα παρακάτω που υποστηρίζει: «Μπορεί να γνωρίσει τον εαυτό του μονάχα εκείνος που αγαπάει τον εαυτό του» (το χειρότερο απ’ όλα είναι ότι και τα δύο ακούγονται απολύτως λογικά και ισχυρά επιχειρήματα). Είναι προφανές ποια ήταν η ερώτηση που μας πίεζε ο Μορδεχάι να κάνουμε στον εαυτό μας: Πώς γίνεται άραγε; Πρώτα γνωρίζει κανείς τον εαυτό του και μετά τον αγαπάει, ή πρώτα τον αγαπάει και μετά τον γνωρίζει;
Απ’ αυτόν μάθαμε ότι η αντίφαση αυτή ίσως υπάρχει εκεί για να δείξει ότι και τα δύο συμβαίνουν ταυτόχρονα: γνωρίζει κανείς και συγχρόνως αγαπάει, κι όσο περισσότερο γνωρίζει τόσο πιο πολύ αγαπάει, κι όσο πιο πολύ αγαπάει τόσο περισσότερο μπορεί να γνωρίσει. Για να το πούμε αλλιώς, δεν μπορώ να αγαπήσω κάτι που δεν γνωρίζω, και δεν μπορώ να γνωρίσω κάτι που δεν αγαπώ.
Η αγάπη αυτή καθεαυτή είναι ένας δρόμος που θα πρέπει να τον πορευτώ από την αρχή ως το τέλος, και πρέπει να ξέρω πως, για να καταλάβω τον κόσμο στον οποίο ζω, χρειάζομαι όλη μου τη συναισθηματική ικανότητα. Πού θα μπορούσα να βρω τη διάθεση να αναλάβω το έργο και να αντιμετωπίσω τους κινδύνους της γνωριμίας με τον κόσμο αν δεν ένιωθα ικανός να τον αγαπήσω;
Είπαμε ήδη ότι το βοήθημα είναι ένα εσωτερικό εργαλείο που μας επιτρέπει να ξαναπάρουμε τον δρόμο μας.
Η αγάπη είναι, επομένως, ένα προνομιακό εργαλείο που με φέρνει σε επαφή με την επιθυμία να συνεχίσω την πορεία μου.
Τα συναισθήματα δημιουργούνται ανεξάρτητα από το αν μου αρέσει ή δεν μου αρέσει να τα νιώθω, ανεξάρτητα από το αν θέλω να τα νιώθω με μεγαλύτερη ή μικρότερη ένταση, ανεξάρτητα από την προσωπική μου απόφαση. Βέβαια, αφού δεν μπορώ να είμαι κύριος των συναισθημάτων μου, μπορώ σίγουρα να επιλέγω τι θα κάνω με αυτά, μπορώ να τα ελέγχω, κι αυτή η υπεύθυνη εξουσία πάνω σ’ αυτό που νιώθω είναι, ίσως, το αληθινό εργαλείο.
Από το βιβλίο
«Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΑΥΤΟΕΞΑΡΤΗΣΗΣ»
του Χ.Μπουκάι
– εκδ. opera
