Η Αγία Γραφή αρχίζει με το βιβλίο της Γένεσης. Η Γένεση ξεκινάει με ένα εκπληκτικό ποίημα περί της Δημιουργίας (1ο κεφάλαιο). Στη συνέχεια, υπάρχει η περιγραφή του Παραδείσου (2ο κεφάλαιο) και τέλος, αυτό που έχει καθιερωθεί να ονομάζεται ως “η πτώση του ανθρώπου” ή ως “προπατορικό αμάρτημα” (3ο κεφάλαιο). Αυτή η περιγραφή ξεχνιέται αρκετά ως θέμα στην Αγία Γραφή, και ξανα-απαντάται έμμεσα στο πιο σημαντικό, νομίζω, έργο συστηματικής θεολογίας της Καινής Διαθήκης: στην προς Ρωμαίους επιστολή. Πρόκειται για την πιο μεγάλη σε έκταση από τις επιστολές του Απ. Παύλου. Τέλος, η μόνη άλλη άμεση αναφορά στο δέντρο της ζωής υπάρχει στην Αποκάλυψη.
Όπως έχω ξαναπεί: δεν είμαι θεολόγος. Αλλά όπως φαίνεται, κάθε άνθρωπος είναι θεολόγος, όπως και κάθε άνθρωπος είναι φιλόσοφος. Δεν χρειάζεσαι πτυχία για να μάθεις (για) τον Θεό, ούτε χρειάζεσαι πτυχία για να βγάλεις συμπεράσματα για τη ζωή και το νόημά της. Άσε που πολλές φορές, όχι πάντα, τα πτυχία προσφέρουν μαξιλαράκια αδράνειας.. Οπότε, διαφωνήστε ελεύθερα! και.. Απολαύστε υπεύθυνα ;)
Ας τα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Κυριολεκτικά..
Ο Θεός φτιάχνει τον άνθρωπο, τον βάζει μέσα στον κήπο της Εδέμ, ο οποίος ονομάζεται παράδεισος, για να τον εργάζεται και να τον φυλάει. Στην Εδέμ υπάρχουν όλα τα ωραία δέντρα. Στο κέντρο του παραδείσου τοποθετούνται δύο ξεχωριστά: α) το δέντρο της ζωής και β) το δέντρο της γνώσης του καλού και του κακού.
Τέλος, ο Θεός δίνει και μία εντολή στον Αδάμ: να φάει από όποιο δέντρο θέλει, εκτός από το δέντρο της γνώσης του καλού και του κακού, γιατί θα πεθάνει. Λίγο μετά από αυτήν την απαγόρευση, ο Θεός φτιάχνει την Εύα από τον Αδάμ.
Η ιστορία από ‘κει και πέρα γνωστή: Φίδι, Εύα, Αδάμ.. Πτώση -> έξοδος από τον Παράδεισο.. :(
Πριν συνεχίσω, να σημειώσω κάτι. Το δέντρο της γνώσης του καλού και του κακού έχει κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά:
- ήταν ωραίο δέντρο
- είχε εύγευστους καρπούς
- ελκυστικούς.. (τώρα τι σημαίνει αυτό; έ μάλλον θα έμοιαζαν με γερμά? μήλο!? δεν ξέρω)
- οι οποίοι ξεσήκωναν την επιθυμία για την απόκτηση γνώσης.
- και… το είχε φτιάξει ο Θεός!
Η μεγαλύτερη σύγχυση βρίσκεται στο ότι στο μυαλό πολλών, το δέντρο της γνώσης του καλού και του κακού είναι στη φύση του κακό. Ε λοιπόν όχι! Το δέντρο μια χαρά ήταν, άλλωστε ό,τι και να έφτιαχνε ο Θεός “ήταν καλό” όπως περιγράφει στο πρώτο κεφάλαιο της Γένεσης.
Όταν μάλιστα έφαγαν από αυτό οι πρωτόπλαστοι, ο Θεός τους έδιωξε από τον κήπο της Εδέμ, καθώς, όπως προέβλεψε και το φίδι (ο Διάβολος όπως αποκαλύπτει η Αποκάλυψη), έγιναν σαν θεοί στο να γνωρίζουν το καλό και το κακό και υπήρχε ο φόβος να φάνε και από το δέντρο της ζωής και να ζήσουν αιώνια. Ε και λοιπόν; Πού είναι το πρόβλημα;
Εδώ υπάρχει κάτι που επίσης πολλές φορές ξεχνάμε. Η Εύα πρόβαλε στο φίδι μια ψεύτικη άμυνα, ότι δήθεν ο Θεός είχε απαγορεύσει ακόμα και να ακουμπήσουν τον καρπό (νομικισμός!?). Τώρα αν φταίει η Εύα δεν το ξέρουμε, καθώς δεν υπήρχε ακόμα όταν ο Θεός έδινε την εντολή στον Αδάμ. Μάλλον ο Αδάμ για να την τρομάξει, της είχε πει ούτε να αγγίξουν τον καρπό ή τέλος πάντων αυτό προέκυψε μέσα από τον διάλογο της Εύας με το φίδι. Επίσης το παιχνίδι που έπαιξε το φίδι ήταν της υπερβολής: “αλήθεια ο Θεός απαγόρευσε να φάτε από οποιοδήποτε δέντρο του παραδείσου;”
Δηλαδή η τακτική ήταν: (Φίδι) πλήρης απαγόρευση των πάντων -> (Εύα) μετριασμός, αλλά με υπερβολή ως προς το δέντρο της γνώσης του καλού και του κακού -> παρακοή.
Η υπερβολή έφερε την παρακοή. Ο κανόνας ήταν καλός, η υπερβολή… όχι.
Γιατί έχουν όλα αυτά σημασία; Ας κοιτάξουμε λίγο πιο προσεχτικά τις λέξεις με τις οποίες περιγράφονται τα δύο δέντρα:
Το δέντρο της ζωής / το δέντρο της γνώσης του καλού και του κακού.
Τι σας θυμίζουν; Εμένα το δεύτερο ειδικά μου θυμίζει κάτι εύκολο.. Τι είναι αυτό που σε βοηθάει να ξεχωρίζεις το καλό από το κακό; ο νόμος. Ο Θεός προέτρεψε τους πρωτόπλαστους (ή έστω τον Αδάμ) να μην διαλέξει ποτέ τον νόμο. Ήταν σαν να τους έλεγε: αν διαλέξετε τον νόμο θα πεθάνετε για πάντα. Θα είστε καταδικασμένοι μια ζωή να αμαρτάνετε!
Φυσικά ο νόμος δεν είναι κακός. Ο νόμος είναι θεϊκός. Δεν θα μάθαιναν λάθος πράγματα για το ποιο είναι το καλό και ποιο το κακό. Απλά θα μάθαιναν. Και γιατί αυτό είναι κακό; Μπορεί αργότερα ο Θεός να τους το επέτρεπε, πάντως το σίγουρο είναι πως εκείνη τη στιγμή έγινε ένας πολύ κακός συνδυασμός..
Πριν να συνεχίσουμε, επιτρέψτε μου να ορίσω το τι είναι η αμαρτία. Με τη λέξη “αμαρτία” περιγράφουμε 3-4 διαφορετικές έννοιες – (εγώ το λέω, ίσως κάνω λάθος).
- μια πράξη ενάντια στον Μωσαϊκό Νόμο (τις 10 εντολές)
- μια δύναμη που μας ωθεί να κάνουμε κακές πράξεις
- μια σαχλαμάρα, ένα σφάλμα
- μία παράξενη μη φυσιολογική κατάσταση
Για την ιστορία, ο Pelagius δεν πίστευε στο προπατορικό αμάρτημα και θεωρήθηκε αιρετικός, ενώ η Παύλια θεολογία, όπως φαίνεται, στηρίζεται πάνω σε αυτό.
Συγκεκριμένα, ο Απ. Παύλος λέει στο εκπληκτικό 7ο κεφάλαιο της προς Ρωμαίους, πως ενώ θέλει να κάνει το καλό, δηλαδή το γνωρίζει ποιο είναι και επιθυμεί να το εκτελέσει, δεν το κάνει, αλλά κάνει το κακό. Και αυτό το καθεστώς αποδεικνύει πως δεν είναι αυτός που κάνει το κακό, αλλά η αμαρτία που υπάρχει μέσα του. Με άλλα λόγια, η αμαρτία (ως δύναμη) είναι υπαίτιος για πολλές αμαρτίες (πράξεις) μας. Όχι μόνο γιατί το ένα ψέμα φέρνει το άλλο, αλλά γιατί κάθε αμαρτία που κάνουμε αλλάζει τη φύση μας, στο να κάνουμε ξανά την ίδια ή άλλες αμαρτίες. Δενόμαστε, σαν να λέμε, με δυνάμεις που δεν μπορούμε να υπερνικήσουμε.
Όλο αυτό όμως δεν αποδεικνύει πως ο Νόμος είναι κακός. Ίσα-ίσα! αποδεικνύει πως ο Νόμος είναι σωστός. Όμως το να γνωρίζεις ποιο είναι το καλό και ποιο το κακό δεν σε βοηθάει. Μάλιστα, από ότι φαίνεται, αυτή η γνώση δίνει δύναμη στην αμαρτία. Ορίστε ποιος είναι αυτός ο θανατηφόρος συνδυασμός: αμαρτία + νόμος. Κάθε αμαρτωλός, κάθε ένας που έχει μέσα του την αμαρτία, όταν είναι να επιλέξει να κάνει κάτι καλό, εμποδίζεται ή καλύτερα πειράζεται! με αποτέλεσμα πολλές φορές να μην το καταφέρνει, γιατί η αμαρτία τον παραπλανεί. Ο άνθρωπος είναι λοιπόν καταδικασμένος να αμαρτάνει. Ο νόμος δεν μπορεί να σε σώσει από την αμαρτία, μόνο να (σε) καταδικάσει. Όσο όμως δεν υπάρχει νόμος, δεν υπάρχει (δεν ορίζεται) και αμαρτία.
Με άλλα λόγια, ο Θεός από την αρχή μας προέτρεψε να μην διαλέξουμε τον νόμο, γιατί θα αμαρτάνουμε με τη σέσουλα, συν το γεγονός πως μπήκε η αμαρτία στον κόσμο, οπότε στο κέντρο αποφάσεών μας συζούμε πλέον με την αμαρτία. Στην ουσία, η αμαρτία “επενδύει” στην πληροφορία του νόμου.
Μπορεί κανείς να εμπιστευτεί άνθρωπο; Πώς ξέρει πως δεν θα τον προδώσει;
Η απάντηση λοιπόν δεν είναι να σφιχτούμε, να προσπαθούμε για να βγάλουμε την αμαρτία από μέσα μας. Αυτό δεν θα καταφέρει να κάνει την περιστρεφόμενη ρομφαία να πέσει. Όσο και να προσπαθούμε, ποτέ δεν θα βγάλουμε την αμαρτία από μέσα μας. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο και κάθε θρησκεία* είναι καταδικασμένη από την αρχή της να αποτύχει. (Δείτε το 8ο κεφάλαιο της προς Ρωμαίους για το πώς βγαίνει η αμαρτία από μέσα μας).
*Εδώ ορίζω τη θρησκεία ως την προσπάθεια να φτάσει κανείς τον Θεό με τις δυνάμεις του. (στη λέξη δυνάμεις βάλτε ό,τι θέλετε: καλά έργα κλπ).
Αυτό που προσφέρει ως πρόταση ο Χριστός, είναι να πεθάνει πάνω σε ξύλο (στον Σταυρό) – να και μια συμβολική εικόνα του δέντρου – όπου καρφωμένο πάνω του βρίσκεται επίσης ένα χειρόγραφο με τον λόγο της καταδίκης. Νόμος + αμαρτία (του κόσμου) = θάνατος.. Όμως ο Άδης δεν τον κρατάει και ανασταίνεται.
Κάπως έτσι, ξαφνικά, γευόμαστε την αιώνια ζωή! που ουσιαστικά είναι το να γνωρίζουμε (βιωματικά) τον Πατέρα Θεό και τον Υιό του, όπως περιγράφει στην προσευχή του ο Χριστός στο 17 κεφ. του Ευαγγελίου του Ιωάννη. Άλλωστε όποιος είδε τον Υιό, είδε και τον Πατέρα. Διαβάζοντας τη ζωή του Χριστού και τη διδασκαλία του, κανείς μπορεί να καταλάβει πολλά για το ποιος είναι ο Υιός και ο Πατέρας, και ίσως έτσι αποφασίσει να δεχτεί ως Κύριο τον Χριστό.
Όμως ακόμα δεν τρώμε από το δέντρο της ζωής ακριβώς.. τι συμβαίνει;
Αρχικά λοιπόν διαλέγουμε τον νόμο, αλλά δεν ζούμε αμέσως με τον νόμο. Ο νόμος δίνεται πολύ αργότερα στον Μωυσή. Παρ’όλα αυτά, σε άλλους λαούς που δεν τους δόθηκε ο νόμος, φαίνεται πως ο νόμος υπάρχει μέσα τους!, καθώς πολλές φορές τον τηρούν. Στη συνέχεια μπορούμε να διαλέξουμε τον Χριστό – τη ζωή, αλλά δεν τον βλέπουμε εμείς σήμερα, δεν τον ζούμε καθημερινά όπως θα τον δούμε μια μέρα πρόσωπο προς πρόσωπο. Αυτό υποσχέθηκε άλλωστε.
Ποιο είναι το συμπέρασμα; Το μεν δέντρο της γνώσης του καλού και του κακού συμβόλιζε τον Νόμο. Το δε δέντρο της ζωής, συμβολίζει τον Χριστό, ο οποίος είναι η οδός, η αλήθεια και η ζωή, ή όπως λέει αλλού: η ανάσταση και η ζωή.
Και ενώ ο νόμος δόθηκε μέσω του Μωυσή, η χάρη και αλήθεια έγινε διαμέσου του Ιησού Χριστού. Ενώ λοιπόν ο νόμος μας αποδεικνύει πως είμαστε αμαρτωλοί, δεν υπάρχει κάτι που να προσφέρει ως θεραπεία από την αμαρτία, μόνο διάγνωση.
Δεν είναι ο νόμος, αλλά η αγαθότητα του Θεού που θα μας φέρνει σε μετάνοια. Αυτό έχω μάθει. Κανείς δεν γίνεται μαθητής του Χριστού με το ζόρι. Αντίθετα, το ότι ο Χριστός προσφέρθηκε για τους μαθητές του, τους δίνει μια γεύση για το τι σημαίνει να ζεις για τον άλλον, να αγαπάς τον πλησίον σου σαν τον εαυτό σου. Έτσι οφείλουμε κι εμείς να μοιάσουμε στον Χριστό, διδάσκοντας έμπρακτα τους γύρω μας τι σημαίνει να είσαι χριστιανός – μαθητής του Χριστού.
Όπως αρχίζει λοιπόν η Αγία Γραφή στη Γένεση, με το δέντρο της ζωής, έτσι τελειώνει στην Αποκάλυψη, στο τελευταίο βιβλίο της Αγίας Γραφής. Δεν αναφέρεται πουθενά αλλού! Και όμως, όλο το βιβλίο μιλάει για αυτό το δέντρο..
Ύστερα ο άγγελος μου έδειξε το ποτάμι με το ζωογόνο νερό, λαμπερό σαν κρύσταλλο, να αναβλύζει από το θρόνο του Θεού και του Αρνίου. Στη μέση της πλατείας, από ‘δω κι από ‘κει από το ποτάμι, ήταν το δέντρο της ζωής, που καρποφορεί δώδεκα φορές, μία κάθε μήνα, και που τα φύλλα του χρησιμεύουν για τη θεραπεία των εθνών. Καμία αφορμή για κατάρα δε θα υπάρχει πια εκεί. Ο θρόνος του Θεού και του Αρνίου θα βρίσκονται σ’ αυτήν, κι οι δούλοι του θα τον λατρεύουν. Θα τον βλέπουν κατά πρόσωπο και θα ‘χουν το όνομά του στα μέτωπά τους. Νύχτα δε θα υπάρχει πια, και δε θα χρειάζεται το φως του λυχναριού ή του ήλιου, γιατί ο Κύριος ο Θεός θα φέγγει πάνω τους, και θα βασιλεύουν αιώνια. – Αποκάλυψη 22:1-5“Να, έρχομαι σύντομα”, λέει ο Ιησούς, “και φέρνω μαζί μου την ανταμοιβή μου, για να ανταποδώσω στον καθένα ανάλογα με τα έργα του. Εγώ είμαι το Άλφα και το Ωμέγα, ο πρώτος και ο έσχατος, η αρχή και το τέλος”. Μακάριοι όσοι τηρούν τις εντολές του, για να έχουν δικαίωμα να φάνε από το δέντρο της ζωής και να περάσουν τις πύλες για να μπουν στην πολιτεία. – Αποκάλυψη 22:12-14
