Η θητεία στο στρατό ήταν μια ευεργετική απομάκρυνση, έστω και σύντομη, από τον κόσμο της Αδελφότητας. Ήταν και ταλαιπωρία – σκληρή εκείνα τα χρόνια: καψόνια παράλογα και εξουθενωτικά, χυδαιότητα στη συμπεριφορά, μοναξιά και ανεστιότητα. Έκανα δύο μήνες νεοσύλλεκτος στη Σύρα, τέσσερις μήνες σε τάγμα, κοντά στα σερβικά σύνορα, και τους υπόλοιπους έξι μήνες στην Αθήνα, στη «θρησκευτική υπηρεσία» της Α.Σ.Δ.Α.Ν.
Οσοδήποτε οδυνηρή, ήταν για μένα η πρώτη μου πραγματική επαφή με τον κόσμο, έξω από τα στεγανά της «κινήσεως». Κι έπεφτα από έκπληξη σε έκπληξη, καθώς τα σχήματα με τα οποία είχα μάθει να κρίνω τη ζωή και τους ανθρώπους τα έβλεπα να αποδείχνονται λαθεμένα και ψεύτικα. Ο μανιχαϊσμός μου ξεχώριζε τους ανθρώπους σε καλούς και κακούς, σε ενάρετους και αμαρτωλούς, όμως στην καθημερινή ζωή του στρατού τα όρια της διάκρισης μπερδεύονταν: Ο επιλοχίας, που βλαστήμαγε τα ιερά και τα όσια σε κάθε δεύτερη φράση, ήταν ο πρώτος που θα μοιραζόταν την καραβάνα του με τον διπλανό του στρατιώτη όταν δεν έφτανε το φαγητό. Ο συνάδελφος, που σε κάθε έξοδο έτρεχε σαν λυσσασμένος στο μπορντέλο, έσπευδε να πάρει τη χειρότερη βάρδια στη σκοπιά για να σε αφήσει να κοιμηθείς δίχως διακοπές. Κι ο άξεστος λοχαγός που σε έλιωνε σε ατομική καψόνι ερχόταν μετά να σου εξομολογηθεί ταπεινά: «Σε ζηλεύω, μωρέ, γιατί ξέρεις γράμματα»...
Ένα πλήθος τέτοιες μικρολεπτομέρειες αποκαλυπτόταν μπροστά μου μια εικόνα της ζωής και των ανθρώπων τελείως διαφορετική από αυτήν που είχα σχηματίσει ως τότε μέσα μου. Έβλεπα γύρω μου ανθρώπους με συνήθειες χυδαίες, αλλά και με πηγαία, έμπρακτη καλοσύνη, δίχως την παραμικρή απαίτηση αξιομισθίας για την καλοσύνη τους. Τους έβλεπα ανίδεους στα θρησκευτικά ζητήματα, αλλά με μια ταπείνωση για την αμαρτωλότητά τους που σε σκλάβωνε. Τους έβλεπα να ξέρουν να χαίρονται τις απλές χαρές της ζωής, χωρίς να θέλουν να ξεχωρίζουν σαν καλύτεροι από τους άλλους ή εκλεκτοί. Ζούσαν τη ζωή απλά και άμεσα, ενώ εγώ δεν ήξερα να ζω, είχα μεταθέσει τη ζωή μέσα στο κεφάλι μου, μιλούσα για πράγματα που ποτέ δεν είχα ζήσει, η σκέψη μου έλεγχε κάθε πτυχή της συμπεριφοράς μου.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΓΙΑΝΝΑΡΑ «ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ ΙΔΕΩΝ», ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΙΚΑΡΟΣ», ΕΚΤΗ ΕΚΔΟΣΗ 2001
