ΛΟΓΟΣ Ζ'
Όσιος Ισαάκ ο Σύρος
Η ΜΑΛΛΟΝ φρόνιμος καὶ προσφιλὴς τῷ Θεῷ τάξις εἶναι αὕτη•
ὅταν περιπατῇ τις εἰς τὸν δρόμον νὰ μὴ βλέπῃ τῇδε κἀκεῖσε ὡς ἀπαίδευτος, ἀλλὰ πάντοτε ἔμπροσθεν αὐτοῦ•
μήτε ν' ἀργολογῇ μετὰ τοῦ τυχόντος, ἀλλὰ νὰ ὁμιλῇ μόνον τὰ δέοντα καὶ ἀναγκαῖα• νὰ εὐχαριστῆται δὲ εἰς ἐνδύματα πτωχικὰ πρὸς τὴν χρείαν τοῦ σώματος•
ἐπίσης εὐχαρίστως νὰ μεταχειρίζηται καὶ εὐτελῆ φαγητὰ πρὸς διατήρησιν τοῦ σώματος, καὶ ὄχι τὰ προξενοῦντα τὴν γαστριμαργίαν•
νὰ τρώγῃ δὲ ὀλίγον ἐξ ὅλων τῶν φαγητῶν, καὶ ὄχι τὰ μὲν νὰ περιφρονῇ, τὰ δὲ νὰ ἐκλέγῃ, καὶ ἐξ αὐτῶν νὰ γεμίζῃ τὴν κοιλίαν αὑτοῦ•
μείζων πασῶν τῶν ἀρετῶν εἶναι ἡ διάκρισις·
Οἶνον δὲ ἄνευ φίλων, ἢ ἐκτὸς ἀσθενείας, ἢ ἀδυναμίας μὴ πίνε·
Μὴ διακόπτῃς ἐν καιρῷ ὁμιλίας τὸν λόγον τοῦ λαλοῦντος, καὶ ἀντιλέγεις σὺ ὡς ἀμαθὴς καὶ ἀπαίδευτος·
Ὅπου ἤθελες εὑρεθῇ, νόμιζε σεαυτὸν μικρότερον καὶ ὑπηρέτην τῶν ἀδελφῶν σου·
Μὴ γυμνώσῃς ποτὲ ἔμπροσθεν ἄλλου τινὸς κανὲν τῶν μελῶν σου, μήτε πλησιάσῃς εἰς σῶμα ἄλλου τινός, ἐκτὸς εὐλόγου καὶ ἀναγκαίας αἰτίας•
μήτε εἰς τὸ ἴδιόν σου σῶμα ἀφήσῃς ἄλλον τινὰ νὰ πλησιάσῃ, ἐκτός, ὡς εἶπον, εὐλόγου αἰτίας·
Ἀπόφευγε τὴν πρὸς τοὺς ἀνθρώπους παῤῥησίαν ὡς αὐτὸν τὸν θάνατον·
Ἀπόκτησον σώφρονα τάξιν εἰς τὸν ὕπνον σου, ἵνα μὴ ἀρθῇ ἀπό σοῦ ἡ φυλάττουσά σε δύναμις τοῦ Θεοῦ·
Ὅπου δὲ ἤθελες κοιμηθῆ, εἰ δυνατόν, ἂς μὴ σὲ ἴδῃ ἄλλος τις·
Μὴ ῥίψῃς ποτὲ τὸ σίελον τοῦ στόματός σου ἔμπροσθεν ἄλλου•
ἐὰν δὲ σοὶ ἔλθῃ νὰ βήξῃς, καθήμενος εἰς τὴν τράπεζαν, στρέψον τὸ πρόσωπόν σου ὀπίσω, καὶ οὕτω βῆξον·
Φάγε καὶ πίε μετὰ σωφροσύνης καὶ εὐπρεπείας, ὡς πρέπει εἰς τὰ τέκνα τοῦ Θεοῦ.
Μὴ ἐκτείνῃς τὴν χεῖρά σου, καὶ λάβῃς ἀναιδῶς πρᾶγμά τι ἀπ' ἔμπροσθεν τῶν φίλων σου·
Ἐὰν δὲ καθίσῃ μετὰ σοῦ ξένος εἰς τὴν τράπεζαν, παρακίνησον αὐτὸν ἅπαξ καὶ δὶς εἰς τὸ νὰ φάγῃ, καὶ σὺ μετ' εὐταξίας, καὶ ὄχι μετὰ ταραχῆς, ἀφοῦ θέσῃς εἰς τὴν τράπεζαν τὸ φαγητόν, κάθισον μετ' εὐταξίας καὶ συστολῆς, χωρὶς νὰ φανῇ κἀνὲν τῶν μελῶν τοῦ σώματός σου γυμνόν·
Ὅταν χασμᾶσαι, σκέπασον τὸ στόμα σου, καὶ κράτησον ὀλίγον τὴν ἀναπνοήν σου, ὅπως παρέλθῃ·
Ἐὰν εἰσέλθῃς εἰς κελλίον τινός, παραφύλαττε τοὺς ὀφθαλμούς σου, ἵνα μὴ ἴδωσί τι ἐκ τῶν εὑρισκομένων ἐκεῖ•
ἐὰν δὲ σὲ ἀναγκάσῃ ὁ λογισμός σου, μὴ ὑπακούσῃς εἰς αὐτὸν•
διότι ὅστις ἀναισχυντεῖ εἰς τὰ τοιαῦτα, αὐτὸς ὑπάρχει ξένος τοῦ μοναχικοῦ σχήματος καὶ αὐτοῦ τοῦ Χριστοῦ, ὅστις ἐδωρήσατο εἰς ἡμᾶς τοῦτο τὸ σχῆμα·
Ὅταν ἀπέρχησαι εἴς τινα ἀδελφόν, μετὰ ἡσυχίας ἄνοιξον καὶ κλεῖσον τὴν θύραν τοῦ κελλίου αὐτοῦ, ὡς καὶ τοῦ ἰδικοῦ σου·
Μὴ εἰσέλθῃς αἴφνης εἴς τινος κελλίον, ἀλλ' ἀφοῦ κρούσῃς τὴν θύραν, στάσου ἔξω, καὶ ἀφοῦ σὲ καλέσῃ, τότε εἴσελθε μετ' εὐλάβειας.
Μὴ βιάζου εἰς τὸ περιπάτημά σου, ἐκτὸς ἐὰν σὲ ἀναγκάζῃ ἔργον τι·
Διὰ πᾶν καλὸν καὶ θεάρεστον ἔργον νὰ ὑπακούῃς εἰς ὅλους, ἐκτὸς εἰς τοὺς ἀγαπῶντας νὰ ἔχωσι πολλὰ πράγματα, ἐπίσης καὶ εἰς τοὺς φιλάργυρους, καὶ εἰς τοὺς κοσμικούς•
εἰς τούτους μήτε ν' ἀκολουθήσῃς ποσῶς, ἵνα μὴ συμβῇ διαβολικόν τι ἔργον·
Μετὰ πραότητος νὰ συνομιλῇς μεθ'ὅλων, καὶ μετὰ σωφροσύνης νὰ βλέπῃς εἰς αὐτούς, χωρὶς νὰ χορτάσῃς τοὺς ὀφθαλμούς σου ἀπὸ τὰ πρόσωπα αὐτῶν·
Ὅταν περιπατῇς εἰς δρόμον, μὴ πρότρεχε τῶν μεγαλειτέρων σου, καὶ ἐὰν σὲ διαβῇ ὁ φίλος σου, τρέξον ὀλίγον ἵνα φθάσῃς αὐτὸν•
διότι ὅστις δὲν πράττει οὕτω, εἶναι ἀνόητος, καὶ ὁμοιάζει μὲ χοῖρον, ὅστις δὲν ἔχει νόμον·
Ἐὰν δὲ ὁ φίλος σου καθ' ὁδὸν ἤθελεν ὁμιλήσῃ μετὰ τίνος, περίμενε αὐτόν, καὶ μὴ ἀναγκάζῃς αὐτὸν προχωρῶν·
Πάντοτε εἰς τὸν δρόμον ὁ ὑγιὴς ἂς λέγῃ εἰς τὸν ἀσθενῆ πρὸ καιροῦ, ἂς καθίσωμεν ὀλίγον, ἵν' ἀναπαυθῶμεν.
Μὴ ἐλέγξῃς τινὰ διὰ κανὲν αὑτοῦ σφάλμα, ἀλλὰ σεαυτὸν λογίζου εἰς ὅλα πταίστην καὶ τοῦ σφάλματος αἴτιον·
Μὴ ἀπόφευγε νὰ πράττῃς μετὰ ταπεινώσεως πᾶν εὐτελὲς ἔργον, μήτε ν' ἀφίνῃς νὰ πράξῃ αὐτὸ ἄλλος ἀντὶ σοῦ·
Ἐὰν δὲ παραβιασθῇς νὰ γελάσῃς, ἂς μὴ φανῶσιν οἱ ὀδόντες σου γελῶν·
Ἐὰν δὲ ἀναγκασθῇς νὰ συνομιλήσῃς μετὰ γυναικῶν, στρέψον τὸ πρόσωπόν σου ἐκ τῆς θεωρίας αὐτῶν, καὶ οὕτω συνδιαλέγου μετ' αὐτῶν·
Ἀπὸ δὲ τὰς καλογραίας νὰ φεύγῃς, ὡς ἀπὸ πυρός, καὶ ὡς ἀπὸ παγίδος τοῦ διαβόλου•
ἐπίσης καὶ ἀπὸ τὴν συναπάντησιν, καὶ ἀπὸ τὴν συνομιλίαν, καὶ ἀπὸ τὴν θεωρίαν αὐτῶν, ἵνα μὴ ψυχρανθῇ ἡ καρδία σου ἐκ τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, καὶ μολυνθῇ διὰ τῆς ἀκαθαρσίας τῶν παθῶν, κἂν ὦσιν αὗται ἀδελφαί σου κατὰ σάρκα·
Παραφυλάττου ἐκ τῆς συναναστροφῆς καὶ συμμίξεως τῶν ἰδίων σου γονέων καὶ συγγενῶν, ἵνα μὴ ψυχρανθῇ ἡ καρδία σου ἐκ τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ·
Φεῦγε τὰς συνομιλίας καὶ παῤῥησίας τῶν νέων, ὡς φιλίαν τοῦ διαβούλου•
ἕνα δὲ μόνον ἔχε φίλον καὶ σύντροφον καὶ συμμύστην, τὸν φοβούμενον τὸν θεόν, καὶ προσέχοντα πάντοτε εἰς ἑαυτόν, ὅστις ὑπάρχει μὲν πτωχὸς ἐν τῷ κελλίῳ αὑτοῦ, ἀλλὰ πλούσιος εἰς τὰ μυστήρια του Θεοῦ·
Κρύψον ἀπὸ πάντα ἄνθρωπον τὰ μυστικά σου, καὶ τὰς πράξεις σου, καὶ τοὺς πολέμους σου·
Χωρὶς ἐπανωφόριον μὴ καθίσῃς ποτὲ ἔμπροσθὲν τίνος ἀνθρώπου, ἐκτὸς ἀνάγκης·
Εἰς τὴν ἀναγκαίαν σου χρείαν νὰ ἐξέρχησαι μετὰ σωφροσύνης, χωρὶς νὰ βάλῃς τὴν χεῖρά σου εἰς τὰ κρύφιά σου μέλη, εὐλαβούμενος τὸν φύλακά σου ἄγγελον·
Ἀνάγκασον σεαυτὸν μέχρι θανάτου πρὸς τὴν διατήρησιν ὅλων τῶν εἰρημένων, κᾂν ἡ καρδία σου δυσαρεστῆται·
Καλλιώτερόν σοι εἶναι νὰ φάγης φαρμάκι θανατηφόρον, παρὰ νὰ φάγῃς μετὰ γυναικός, κᾂν μήτηρ σου, ἡ ἀδελφή σου ἤθελεν εἶσθαι·
Κάλλιον νὰ κατοικήσῃς μετὰ δράκοντος, παρὰ νὰ κοιμηθῇς μετὰ νέου, κἂν ἀδελφός σου ὑπάρχῃ κατὰ σάρκα·
Ἐὰν σοὶ εἴπῃ τὶς μεγαλείτερός σου, ἐνῷ περιπατῇς μετ' αὐτοῦ εἰς τὸν δρόμον, ἐλθὲ νὰ ψάλλωμεν τὴν ἀκολουθίαν, μὴ παρακούσῃς αὐτὸν•
ἐὰν ὅμως δὲν σοὶ εἴπῃ, ἡ μὲν γλῶσσά σου ἂς σιωπᾷ, ἡ δὲ καρδία σου ἂς δοξολογῇ τὸν Θεόν·
Μὴ ἐναντιωθῇς τινα διὰ κανὲν πρᾶγμα, μήτε νὰ φιλονεικῇς μετά τινος, μήτε νὰ ψευσθῇς, μήτε νὰ ὀμώσῃς εἰς τὸ ὄνομα Κυρίου τοῦ Θεοῦ σου·
Καταφρονήθητι, καὶ μὴ καταφρονήσῃς τινά•
ἀδικήθητι καὶ μὴ ἀδικήσῃς τινά·
Κάλλιόν σοι εἶναι ν' ἀφανισθῶσι τὰ σωματικά σου πράγματα μετὰ τοῦ σώματός σου, παρὰ νὰ ζημιωθῇς τι ἐκ τῶν ψυχικῶν σου ἔργων·
Εἰς κριτήριον μετὰ τίνος μὴ ἀπέλθῃς ποτέ•
ἀλλ' ἐὰν ἀδικηθῇς παρὰ τίνος, ὑπόμεινον τὴν ἀδικίαν διὰ τὸν Κύριον·
Μὴ ἀγαπήσῃς ποτὲ κοσμικόν τι πρᾶγμα•
ἀλλ' ὑποτάσσου εἰς τοὺς ἡγούμενους καὶ ἄρχοντας, ἄπεχε ὅμως ἀπὸ τῆς μετ' αὐτῶν συναναστροφῆς•
ἐπειδὴ ἡ τοιαύτη συναναστροφὴ εἶναι παγὶς τοῦ διαβόλου, ἥτις παγιδεύει τοὺς ἀμελεῖς, καὶ φέρει αὐτοὺς εἰς ἀπώλειαν.
Ὦ γαστρίμαργε, ὅστις ζητῇς νὰ εὐχαρίστησῃς τὴν ἰδίαν σου γαστέρα•
κάλλιόν σοι εἶναι νὰ βάλλῃς ἀναμμένα κάρβουνα εἰς τὴν κοιλίαν σου, παρὰ τὰ τηγανισμένα φαγητὰ τῶν ἐξουσιαστῶν καὶ ἀρχόντων τοῦ κόσμου·
Δίδε εἰς πάντας ἀνεξετάστως τὴν ἐλεημοσύνην σου, καὶ ἔσο συνεσταλμένος ἀφ' ὅλους·
Παραφύλαττε σεαυτὸν ἐκ τῆς πολυλογίας•
καθότι ἡ πολυλογία σβέννει τὰς ἐν τῇ καρδίᾳ τοῦ ἀνθρώπου νοερὰς κινήσεις, τὰς φυομένας ἐκ τοῦ Θεοῦ·
Ἀπόφευγε ὡς ἀπὸ λέοντα ἄτακτον, τὸ νὰ ἐξετάζῃς τὰ δόγματα τῆς ἐκκλησίας, καὶ μήτε μετὰ τῶν ἐκκλησιαστικῶν θεολόγων φιλονείκει περὶ αὐτῶν, μήτε μετὰ τῶν ξένων καὶ ἀλλοπίστων·
Μὴ παρευρεθῇς πότε εἰς τὰς συνάξεις τῶν ὀργίλων καὶ μαχίμων ἀνθρώπων, μήτε διάβαινε ἀπ' ἔμπροσθεν αὐτῶν, ἵνα μὴ γεμίση ἡ καρδία σου ἀπὸ θυμόν, καὶ κυρίευση τὴν ψυχήν σου τὸ σκότος τῆς πλάνης·
Μὴ συγκατοικήσῃς ποτὲ μετὰ ὑπερηφάνου ἀνθρώπου, ἵνα μὴ ἀφαιρεθῇ ἀπὸ τῆς ψυχῆς σου ἡ ἐνέργεια τοῦ ἁγίου Πνεύματος, καὶ γίνῃ κατοικητήριον παντὸς πονηροῦ πάθους.
Ταύτας τὰς παραγγελίας ἐὰν φυλάξῃς, ὦ ἄνθρωπε, καὶ ἐπασχοληθῇς πάντοτε εἰς τὴν μελέτην τοῦ Θεοῦ, τῇ ἀληθείᾳ θέλει ἰδεῖ ἡ ψυχή σου εἰς ἑαυτὴν τὸ φῶς τοῦ Χριστοῦ, εἰς τὸν ὁποῖον πρέπει ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας·
Ἀμήν.
