Ο θάνατος αποτελούσε και εξακολουθεί να αποτελεί ένα θέμα ταμπού για την σημερινή σύγχρονη κοινωνία που φροντίζει μόνο να μας προβάλει την ευτυχία, την υγεία, την επιτυχία, την ζωή. Για ένα περίεργο λόγο δεν θέλουμε να ακούμε για θάνατο και όταν βιώσουμε τον θάνατο στη ζωή μας δεν έχουμε την παραμικρή ιδέα πως να τον αντιμετωπίσουμε και πως να απαλύνουμε τον πόνο και τις πληγές που προκαλεί. Ο θάνατος πονάει και αφήνει τα σημάδια του σε όλους μας αργά ή γρήγορα. Πως μπορούμε να παλέψουμε με το πένθος μας και να πατήσουμε στα πόδια μας; Πως μπορούμε να αποδεχτούμε τα τετελεσμένα και να συνεχίσουμε;
Η αντιμετώπιση του θανάτου είναι θέμα προσωπικής φιλοσοφίας και «εκπαίδευσης» στην αποδοχή του. Οι βαθιά θρησκευόμενοι άνθρωποι, που όλο και σπανίζουν στις μέρες μας, βρίσκουν παρηγοριά στο Θεό. Οι μηδενιστές που πιστεύουν ότι ο θάνατος αποτελεί το τέλος των πάντων, αποδέχονται το γεγονός σαν την φυσική κατάληξη κάποιας ζωής με μια αρχή και ένα τέλος που οδηγεί στην ανυπαρξία, χωρίς αυτό να σημαίνει όμως ότι ο θάνατος δεν τους φοβίζει ή ότι δεν τους προκαλεί τα ανάλογα συναισθήματα πένθους. Από την άλλη, όσοι πιστεύουν στην μετεμψύχωση βλέπουν τον θάνατο σαν μια καινούργια αρχή και σαν μια νέα ευκαιρία για την αυτοπραγμάτωση και την τελειοποίηση του «είναι» για να ενωθεί με το Θείο.
Όλα αυτά αποτελούν την παρηγοριά και την ελπίδα που σαν άνθρωποι έχουμε την ανάγκη να πιστεύουμε για να μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το μεγάλο μυστήριο του θανάτου που αποτελεί την μόνη βεβαιότητα της ύπαρξης μας. Τι γίνεται όμως όταν ο θάνατος πάψει να είναι κάτι που αφορά τους άλλους αλλά χτυπάει και την δική μας πόρτα; Τι γίνεται όταν χάνουμε ένα δικό μας άνθρωπο;
Το πένθος, η θλίψη αυτή που μόνο ο θάνατος μπορεί να προκαλέσει, κάποια στιγμή θα χτυπήσει και την δική μας πόρτα και δυστυχώς οι περισσότεροι από εμάς δεν είμαστε σε θέση να το αντιμετωπίσουμε. Ποια είναι τα συμπτώματα του πένθους, πως μπορούμε να καταλάβουμε εάν κάποιος κοντινός μας άνθρωπος ή ακόμα και εμείς οι ίδιοι πενθούμε βαθιά για κάποιο αγαπημένο μας πρόσωπο που χάθηκε;
Σύμφωνα με ειδικούς ψυχολόγους τα συμπτώματα του πένθους είναι τα ακόλουθα:
• Σωματική εξάνλτηση
• Κυκλοθυμική συμπεριφορά – την μια στιγμή γελάμε και την άλλη ξεσπάμε σε δάκρυα
• Έλλειψη όρεξης για φαγητό
• Επιρρέπεια στις ασθένειες
• Πάγωμα συναισθημάτων – αδυναμία να αισθανθούμε οτιδήποτε
• Αδυναμία να σκεφτούμε ξεκάθαρα
• Θρήνος και κλάματα
• Παντελής έλλειψη θρήνου – καταπίεση θρήνου
• Υπερβολική ενασχόληση με την δουλειά
• Μεγάλη κατανάλωση ποτού
• Μεγάλη κατανάλωση ηρεμιστικών ή άλλων φαρμάκων
• Αϋπνίες
• Δυσκολίες στην αναπνοή
• Παραμέληση της προσωπικής υγιεινής και εμφάνισης
• Χάσιμο ενδιαφέροντος για οτιδήποτε αφορά την ζωή
• Αίσθημα μοναξιάς
• Τάση να ζούμε στο παρελθόν και τις αναμνήσεις μας
• Ενοχές για τα πράγματα που μπορούσαμε να είχαμε κάνει και δεν κάναμε
• Πεποίθηση ότι ποτέ δεν πρόκειται να ξεπεράσουμε το πένθος
• Συμπτώματα σοβαρής κατάθλιψης
• Μείωση επιθυμίας για ζωή.
Αφού αναγνωρίσουμε τα σημάδια του πένθους και κατανοήσουμε ότι εμείς ή κάποιο κοντινό μας πρόσωπο πάσχει από αυτά, θα ακολουθήσουμε τα επόμενα βήματα για να μπορέσουμε να ξεπεράσουμε το πένθος και να προχωρήσουμε μπροστά, συνεχίζοντας με την ζωή μας από το σημείο που την αφήσαμε.
Το πρώτο στάδιο είναι η αποδοχή του θανάτου και της απώλειας του αγαπημένου μας προσώπου. Θα πρέπει να μην αποφεύγουμε να μιλάμε για την απώλεια μας μέχρι να την αποδεχτούμε. Όσο πιο πολύ αναφερόμαστε στο θάνατο τόσο περισσότερο αντιλαμβανόμαστε ότι αποτελεί ένα πραγματικό συμβάν στην ζωή μας και ότι το άτομο που χάσαμε έφυγε και δεν πρόκειται να επιστρέψει ξανά, όσο και αν εμείς το επιθυμούμε.
Σε ένα δεύτερο στάδιο επιβάλλεται να αφήσουμε τον εαυτό μας ελεύθερο να πονέσει, να κλάψει και να θρηνήσει την απώλεια του αγαπημένου μας προσώπου. Ο θάνατος αποτελεί μια οδυνηρή πραγματικότητα την οποία πρέπει να την βιώσουμε σε όλη της την ένταση για να μπορέσουμε έτσι να την ξεπεράσουμε. Εάν δεν εκφράσουμε τον πόνο μας και εάν τον καταπιέσουμε δυστυχώς θα είναι αδύνατο να ξεπεράσουμε το πένθος μας το οποίο θα μας πληγώνει και θα μας στοιχειώνει για το υπόλοιπο της ζωής μας. Η άρνηση του να βιώσουμε τον πόνο θα επηρεάσει την μελλοντική μας ζωή σημαντικά. Γι αυτό θα πρέπει να αγκαλιάσουμε τον πόνο και να τον βιώσουμε για να μπορέσουμε έτσι να τον ξεπεράσουμε.
Το τρίτο στάδιο προϋποθέτει την προσαρμογή μας στα καινούργια δεδομένα δηλαδή την προσαρμογή μας στην ζωή στην οποία το άτομο το οποίο χάσαμε δεν υπάρχει. Σε αυτό το στάδιο θα πρέπει να επισκεφτούμε όλα τα μέρη στα οποία συχνάζαμε μαζί ενώ παράλληλα θα πρέπει να συνεχίσουμε τις δραστηριότητες τις οποίες έχουμε συνδυάσει με το άτομο που χάσαμε, για να κατανοήσουμε βαθιά στην καρδιά μας ότι τα δεδομένα έχουν αλλάξει. Μπορεί να είναι σκληρό και απάνθρωπο στην αρχή, αλλά είναι ο μόνος τρόπος για να μάθουμε να λειτουργούμε χωρίς το άτομο που χάσαμε.
Αφού περάσουμε και το τρίτο στάδιο, είμαστε σε θέση να προχωρήσουμε στο τέταρτο στάδιο στο οποίο με αργούς αλλά σταθερούς ρυθμούς, θα πρέπει να περιορίσουμε την ενέργεια που αφιερώνουμε για να πενθήσουμε και να διοχετεύσουμε την συναισθηματική ενέργεια μας σε άλλα άτομα και καταστάσεις. Η αγάπη της οικογένειας μας και η αγάπη των φίλων μας αποτελούν ένα λυτρωτικό καταφύγιο που θα μας βοηθήσει να γιατρέψουμε τις πληγές που προκύπτουν από την απώλεια ενός αγαπημένου μας προσώπου. Μετά την πλήρη αποδοχή του θανάτου θα είμαστε σε θέση να διοχετεύσουμε ξανά όλες μας τις δυνάμεις στην ζωή και στην συνέχεια της.
O θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου γεννάει την άρνηση, τον θυμό, την θλίψη και τέλος την αποδοχή. Ο καθένας που χάνει ένα αγαπημένο πρόσωπο θα πρέπει να περάσει από όλα τα στάδια του πένθους για να μπορέσει να ξεπεράσει την απώλεια, να λυτρωθεί από την θλίψη και να προχωρήσει με την ζωή του. Ας μην ξεχνάμε ότι και ο ίδιος ο θάνατος είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής, ένα γεγονός που αναπόφευκτα θα το βιώσουμε σε σχέση με τους άλλους αλλά και στον ίδιο μας τον εαυτό.
