Ο ανόητος είναι περιζήτητος, ιδίως στις κοσμικές συγκεντρώσεις.
Φέρνει τους πάντες σε αμηχανία, μα προσφέρει ευκαιρίες για σχόλια.
Στη θετική μορφή του είναι διπλωματικός.
Μιλάει εκτός θέματος ακόμη και για τις γκάφες των άλλων, στρέφοντας αλλού τη συζήτηση.
Ωστόσο δεν μας ενδιαφέρει, δεν είναι ποτέ δημιουργικός, μηρυκάζει.
Ο ανόητος δεν λέει ότι η γάτα γαβγίζει, μιλάει για τη γάτα όταν οι άλλοι μιλούν για το σκύλο.
Λαθεύει στους κανόνες της συζήτησης, κι όταν λαθεύει ωραία είναι υπέροχος. Νομίζω ότι πρόκειται για απειλούμενο είδος, είναι φορέας κυρίως αστικών αρετών.
«Και ο βλάκας;».
«Α, ο βλάκας δεν κάνει λάθη συμπεριφοράς. Κάνει λάθος συλλογισμούς.
Είναι αυτός που λέει ότι όλοι οι σκύλοι είναι κατοικίδια και όλοι οι σκύλοι γαβγίζουν, όμως και οι γάτοι είναι κατοικίδια ζώα, επομένως γαβγίζουν.
Ή ότι όλοι οι Αθηναίοι είναι θνητοί, όλοι οι κάτοικοι του Πειραιά είναι θνητοί, επομένως όλοι οι κάτοικοι του Πειραιά είναι Αθηναίοι».
«Πράγμα που ισχύει».
«Ναι, αλλά συμπτωματικά. Ο βλάκας μπορεί να πει και κάτι σωστό, όμως για λανθασμένους λόγους»
“…. Λοιπόν. Στον κόσμο υπάρχουν οι κρετίνοι, οι ανόητοι, οι βλάκες και οι τρελοί".
"Εξαιρείται κανείς;"
"Ναι, εμείς οι δυο. Ή τουλάχιστον, δίχως να θέλω να σας προσβάλω, εγώ. Τέλος πάντων, όμως, αν το καλοσκεφτούμε, όλοι ανήκουν σε κάποια απ αυτές τις κατηγορίες. Ολοι μας κάθε τόσο είμαστε κρετίνοι, ανόητοι, βλάκες και τρελοί. Ας πούμε ότι φυσιολογικός άνθρωπος ειν' εκείνος που συνδυάζει σε λογικό ποσοστό όλα αυτά τα συστατικά, τους ιδανικούς τύπους".
"Idealtypen".
"Μπράβο. Ξέρετε και γερμανικά;"
"Κουτσά στραβά για τις βιβλιογραφίες".
"Στην εποχή μου, όποιος ήξερε γερμανικά δεν έπαιρνε πτυχίο. Περνούσε τη ζωή του ξέροντας γερμανικά. Νομίζω ότι σήμερα το ίδιο συμβαίνει με τα κινέζικα".
"Δεν τα ξέρω αρκετά καλά κι έτσι θα πάρω πτυχίο. Ας γυρίσουμε και πάλι όμως στην τυπολογία σας. Τι είναι η μεγαλοφυία, ο Αινστάιν, ας πούμε;".
"Μεγαλοφυής είναι αυτός που επιστρατεύει ένα απ’ αυτά τα συστατικά κατά ιλιγγιώδη τρόπο, τρέφοντας το με τα υπόλοιπα".
Ηπιε. Είπε: "Καλησπέρα κούκλα. Ακόμα δεν αποπειράθηκες ν αυτοκτονήσεις;".
"Όχι", απάντησε η κοπέλα που περνούσε, "τώρα ανήκω σε μια ομάδα".
"Μπράβο", της είπε ο Μπέλμπο. Στράφηκε προς το μέρος μου: "Μπορούν να γίνουν και ομαδικές αυτοκτονίες, δεν νομίζετε;".
"Οι τρελοί όμως;".
"Μη νομίσετε ότι η θεωρία μου είναι πανάκεια. Δεν πάω να τακτοποιήσω το σύμπαν. Λέω τι σημαίνει τρελός για έναν εκδοτικό οίκο. Η θεωρία μου είναι ad hoc, εντάξει;".
"Εντάξει. Σειρά μου να κεράσω".
"Σύμφωνοι. Πυλάδη, σας παρακαλώ, λιγότερο πάγο. Αλλιώς μπαίνει αμέσως στην κυκλοφορία. Λοιπόν. Ο κρετίνος δεν μιλάει καν, σαλιαρίζει, είναι σπαστικός. Κοπανάει το παγωτό στο κούτελο του από έλλειψη συντονισμού. Μπαίνει στην περιστροφική πόρτα από την αντίθετη πλευρά".
"Πώς γίνεται;".
"Αυτός τα καταφέρνει. Γι αυτό είναι κρετίνος. Δεν μας ενδιαφέρει, τον αναγνωρίζουμε αμέσως, και δεν εμφανίζεται σε εκδοτικούς οίκους. Ας τον αφήσουμε εκεί που είναι".
"Ας τον αφήσουμε".
"Το να είσαι ανόητος είναι πιο περίπλοκο. Είναι κοινωνική συμπεριφορά. Ανόητος είναι αυτός που δεν πετυχαίνει ποτέ το ποτήρι".
"Τι εννοείτε;".
"Αυτό". Σημάδεψε με το δείκτη το τον πάγκο δίπλα στο ποτήρι. "Σκοπεύει να μιλήσει γι αυτό που υπάρχει μες στο ποτήρι αλλά, όπως και να 'χει, πέφτει έξω. Αν θέλετε, για να το πούμε απλά, είναι αυτός που κάνει γκάφες, που ρωτάει τι κάνει η ωραία σας κυρία στον τύπο που μόλις τον εγκατέλειψε η γυναίκα του. Καταλαβαίνετε;".
"Καταλαβαίνω. Τους ξέρω".
"Ο ανόητος είναι περιζήτητος, ιδίως στις κοσμικές συγκεντρώσεις. Φέρνει τους πάντες σε αμηχανία, μα προσφέρει ευκαιρίες για σχόλια. Στη θετική μορφή του είναι διπλωματικός. Μιλάει εκτός θέματος ακόμη και για τις γκάφες των άλλων, στρέφοντας αλλού τη συζήτηση. Ωστόσο δεν μας ενδιαφέρει, δεν είναι ποτέ δημιουργικός, μηρυκάζει, επομένως ποτέ δεν έρχεται να φέρει χειρόγραφα σ έναν εκδοτικό οίκο. Ο ανόητος δεν λέει ότι η γάτα γαβγίζει, μιλάει για τη γάτα όταν οι άλλοι μιλούν για το σκύλο. Λαθεύει στους κανόνες της συζήτησης, κι όταν λαθεύει ωραία είναι υπέροχος. Νομίζω ότι πρόκειται για απειλούμενο είδος, είναι φορέας κυρίως αστικών αρετών. Του χρειάζεται ένα σαλόνι Βερντυρέν, ή μάλλον μια οικία Γκερμάντ. Τα διαβάζετε ακόμη αυτά εσείς οι φοιτητές;".
"Εγώ ναι".
"Ανόητος είναι ο Ιωακείμ Μουρά που επιθεωρεί τους αξιωματικούς του και ανάμεσα τους βλέπει έναν από τη Μαρτινίκα γεμάτο παράσημα. "Vous etes negre?", τον ρωτά. Κι εκείνος: "Oui, mon general". Κι ο Μουρά: "Bravo, bravo, continuez!" (-Είστε νέγρος; -Μάλιστα στρατηγέ μου –Μπράβο, μπράβο, συνεχίστε!) Και ούτω καθ' εξής. Με παρακολουθείτε; Συγγνώμη αλλ απόψε γιορτάζω μια ιστορική απόφαση της ζωής μου. Εκοψα το ποτό. Ένα ακόμη; Δεν απαντάτε, με κάνετε να νιώθω ένοχος. Πυλάδη!".
"Και ο βλάκας;".
"Α! Ο βλάκας δεν κάνει λάθη συμπεριφοράς. Κάνει λάθος συλλογισμούς. Είναι αυτός που λέει ότι όλοι οι σκύλοι είναι κατοικίδια και όλοι οι σκύλοι γαβγίζουν, όμως και οι γάτοι είναι κατοικίδια ζώα, επομένως γαβγίζουν. Ή ότι όλοι οι Αθηναίοι είναι θνητοί, όλοι οι κάτοικοι του Πειραιά είναι θνητοί, επομένως όλοι οι κάτοικοι του Πειραιά είναι Αθηναίοι".
"Πράγμα που ισχύει".
"Ναι, αλλά συμπτωματικά. Ο βλάκας μπορεί να πει και κάτι σωστό, όμως για λανθασμένους λόγους".
"Μπορούμε να πούμε λανθασμένα πράγματα, αρκεί οι λόγοι να είναι σωστοί".
"Κατ ανάγκην. Αλλιώς γιατί να πασχίζουμε τόσο να είμαστε έλλογα όντα;".
"Ολοι οι μεγάλοι ανθρωπόμορφοι πίθηκοι κατάγονται από κατώτερες μορφές ζωής, οι άνθρωποι κατάγονται από κατώτερες μορφές ζωής, άρα όλοι οι άνθρωποι είναι μεγάλοι ανθρωπόμορφοι πίθηκοι".
"Αρκετά καλά. Φτάσαμε ήδη στο κατώφλι όπου υποπτεύεστε ότι κάτι δεν πάει καλά, όμως χρειάζεται λίγη δουλειά για ν αποδείξετε τι και γιατί. Ο βλάκας είναι παμπόνηρος. Τον ανόητο τον αναγνωρίζουμε αμέσως (κι ας μη μιλήσουμε για τον κρετίνο), ενώ ο βλάκας κάνει συλλογισμούς περίπου σαν τους δικούς μας, εκτός από κάτι απειροελάχιστο. Είναι δεξιοτέχνης των παραλογισμών. Ενας επιμελητής εκδόσεων δεν έχει σωτηρία, πρέπει ν ασχολείται μαζί τους ως τον αιώνα τον άπαντα. Εκδίδονται πολλά βιβλία από βλάκες γιατί εκ πρώτης όψεως μας πείθουν. Ο επιμελητής εκδόσεων δεν έχει εκπαιδευτεί ν αναγνωρίζει τους βλάκες. Αφού δεν το κάνει η Ακαδημία των Επιστημών, γιατί να το κάνουν οι εκδόσεις;".
"Δεν το κάνει ούτε η φιλοσοφία. Ο οντολογικός συλλογισμός του Αγίου Ανσέλμου είναι βλακώδης. Ο Θεός οφείλει να υπάρχει επειδή μπορώ να τον συλλάβω ως ον που διαθέτει παν το τέλειο, συμπεριλαμβανομένης και της ύπαρξης. Συγχέει το υπάρχον στη σκέψη με το υπαρκτό στην πραγματικότητα".
"Ναι, αλλά είναι βλακώδης και η ανασκευή του Γκονιλόν. Μπορώ να σκεφτώ ένα νησί στη θάλασσα ακόμα κι αν αυτό το νησί δεν υπάρχει. Συγχέει τη σκέψη του ικανού με τη σκέψη του αναγκαίου".
"Διαμάχη μεταξύ βλακών".
"Βεβαίως, κι ο Θεός διασκεδάζει με την ψυχή του. Θέλησε να παραμείνει ασύλληπτος απλώς για να δείξει ότι ο Ανσέλμος και ο Γκονιλόν ήταν βλάκες. Τι υπέρτατος σκοπός της δημιουργίας, τι λέω, της ίδιας της πράξης χάριν της οποίας απαιτείται ο Θεός. Τα πάντα να στοχεύουν στην καταγγελία της βλακείας του κόσμου".
"Περιστοιχιζόμαστε από βλάκες".
"Δεν υπάρχει διαφυγή. Ολοι είναι βλάκες, εκτός από εμάς τους δυο. Ή μάλλον, μην προσβληθείτε, εκτός από σας".
"Νομίζω ότι εδώ υπεισέρχεται η απόδειξη του Γκέντελ".
"Δεν ξέρω, είμαι κρετίνος. Πυλάδη!"
"Μα είναι η σειρά μου".
"Θα τα μοιράσουμε στο τέλος. Ο Επιμενίδης ο Κρης λέει ότι όλοι οι Κρήτες είναι ψεύτες. Αν το λέει αυτός που είναι Κρης, και γνωρίζει καλά τους Κρήτες, τότε είναι αλήθεια".
"Αυτό είναι βλακώδες".
"Απόστολος Παύλος. Επιστολή προς Τίτον. Ακούστε κι αυτό: όλοι όσοι πιστεύουν ότι ο Επιμενίδης είναι ψεύτης δεν μπορεί παρά να πιστέψουν τους Κρήτες, οι Κρήτες όμως δεν πιστεύουν τους Κρήτες διότι ουδείς Κρης πιστεύει ότι ο Επιμενίδης είναι ψεύτης".
"Αυτό είναι βλακώδες ή όχι;".
"Σκεφτείτε το μόνος σας. Σας είπα ότι ο βλαξ δύσκολα εντοπίζεται. Ενας βλάκας μπορεί να πάρει ακόμα και το βραβείο Νόμπελ".
"Αφήστε με να σκεφτώ. Μερικοί απ αυτούς που δεν πιστεύουν ότι ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο σε επτά ημέρες δεν είναι φονταμενταλιστές, όμως ορισμένοι φονταμενταλιστές πιστεύουν ότι ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο σε επτά ημέρες, επομένως όλοι όσοι δεν πιστεύουν ότι ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο σε επτά ημέρες δεν είναι φονταμενταλιστές. Είναι βλακώδες ή όχι;".
"Θεέ μου – είναι η ώρα να το πω… Δεν ξέρω. Εσείς τι λέτε;"
"Οπωσδήποτε είναι, έστω κι αν είναι αληθές. Καταπατά έναν από τους νόμους των συλλογισμών. Δεν συνάγονται καθολικές προτάσεις από δύο επιμέρους".
"Κι αν είστε εσείς ο βλάκας;".
"Τότε θα είχα καλή και αιώνια συντροφιά".
"Ε, ναι, η βλακεία μας περιβάλλει. Κι ίσως χάρη σ ένα λογικό σύστημα, διαφορετικό από το δικό μας, η βλακεία μας να είναι δική τους σοφία. Ολόκληρη η ιστορία της λογικής αποτελεί εξ ορισμού μια έννοια ευάλωτη στη βλακεία. Παραείναι αχανής. Κάθε μεγάλος στοχαστής είναι ο βλάκας κάποιου άλλου".
"Η σκέψη ως συνεκτική μορφή βλακείας".
"Όχι. Η βλακεία μιας σκέψης είναι η ασυναρτησία μιας άλλης σκέψης".
"Εμβριθέστατο. Είναι δύο η ώρα, σε λίγο ο Πυλάδης κλείνει και δεν φτάσαμε ακόμα στους τρελούς".
"Κοντεύω. Τον τρελό τον αναγνωρίζεις αμέσως. Είναι ένας βλάκας που δεν ξέρει τα κόλπα. Ο βλάκας προσπαθεί να αποδείξει τη θέση του, έχει λογική αλλήθωρη, ωστόσο έχει λογική. Ο τρελός, αντίθετα, δεν νοιάζεται για τη λογική, προχωρεί με βραχυκυκλώματα. Γι αυτόν, το καθετί αποδεικνύει τα πάντα. Ο τρελός έχει μια έμμονη ιδέα και οτιδήποτε βρει του κάνει για να την υποστηρίξει. Τον τρελό τον αναγνωρίζεις από τις ελευθερίες που παίρνει μπροστά στο καθήκον της απόδειξης, από την ευκολία με την οποία δέχεται επιφοιτήσεις. Και θα σας φανεί παράξενο, αλλά ο τρελός, αργά ή γρήγορα, ξεφουρνίζει τους Ναίτες".
"Πάντα;".
"Υπάρχουν και τρελοί χωρίς Ναίτες αλλά οι τρελοί με τους Ναίτες είναι οι πιο πονηροί. Στην αρχή δεν τους αναγνωρίζεις, νομίζεις ότι μιλούν φυσιολογικά, έπειτα, ξαφνικά…" Εγνεψε για να ζητήσει εν ακόμα ουίσκι, το ξανασκέφτηκε και ζήτησε το λογαριασμό. "Μια που λέμε για τους Ναίτες. Τις προάλλες ένας τύπος μου άφησε ένα δακτυλογραφημένο κείμενο γι αυτό το θέμα. Είμαι σίγουρος ότι είναι τρελός, μα έχει ανθρώπινη όψη. Το κείμενο του αρχίζει με ήσυχο τρόπο. Θέλετε να του ρίξετε μια ματιά;".
"Ευχαρίστως. Μπορεί να βρω κάτι που θα μου χρειαστεί".
"Δεν νομίζω. Αν όμως έχετε μισή ώρα καιρό, κάντε μια βόλτα. Οδός Σιντσέρο Ρενάτο, αριθμός ένα. Περισσότερο θα ωφελήσει εμένα παρά εσάς. Θα μου πείτε αμέσως αν η εργασία σας φανεί αξιόπιστη".
"Γιατί μ εμπιστεύεστε;".
"Ποιός είπε ότι εμπιστεύομαι; Αν όμως τύχει, εμπιστεύομαι. Εμπιστεύομαι την περιέργεια"...
Από το βιβλίο του Ουμπέρτο Έκο «Το εκκρεμές του Φουκώ
Τι ήταν το περίφημο εκκρεμές του Φουκώ; Ο επιστήμονας που μέτρησε την ταχύτητα του ήχου έπασχε από στραβισμό, ήταν φιλάσθενος και έφυγε μόλις 49 χρόνων...
«Το Εκκρεμές του Φουκό» Τον Φεβρουάριο του 1851, ο Φουκό παρουσίασε στην Μεσημβρινή Αίθουσα του Αστεροσκοπείου του Παρισιού, το πείραμα που αποδείκνυε την κίνηση της Γης γύρω από τον άξονά της.
Η κατασκευή ήταν απλή.
Μία μεταλλική σφαίρα κρεμόταν από ένα σκοινί πολλών μέτρων.
Σε αδρανή κατάσταση, η μεταλλική μπάλα κρεμόταν κατακόρυφα.
Η μπάλα σε κίνηση, περιστρεφόταν γύρω από την θέση ηρεμίας της σε συγκεκριμένες κατευθύνσεις.
Εάν η Γη δεν περιστρεφόταν, η σφαίρα θα κινούταν στην πάντα στην ίδια θέση.
Με αυτό τον τρόπο ο Φουκό έδειξε και απτά πλέον ότι η Γη κινείται.
Εξαιτίας της κίνησης της Γης, το εκκρεμές ταλαντώνεται συνέχεια σε συγκεκριμένες κατευθύνσεις.
Αν θέσουμε την θέση εκκίνησης του εκκρεμούς στον Βόρειο Πόλο, η σφαίρα θα επιστρέψει στην θέση της έπειτα από 12 ώρες.
Πρώτα χρόνια Ο Φουκό γεννήθηκε στη Γαλλία στις 18 Σεπτεμβρίου το 1819.
Ο πατέρας του ήταν εκδότης και είχε γίνει ιδιαίτερα δημοφιλής για την πετυχημένη έκδοση μιας πολυτελούς σειράς βιβλίων που αφορούσε την ιστορία της Γαλλίας.
Καθώς η υγεία του ήταν ιδιαίτερα ασταθής, ο πατέρας του Φουκό αποφάσισε να συνταξιοδοτηθεί νωρίτερα και να μετακομίσει μαζί με την οικογένειά του στην εξοχή, μακριά από την αποπνικτική ατμόσφαιρα του Παρισιού.
Δυστυχώς, δεν κατάφερε να ξεπεράσει τα προβλήματα υγείας του και όταν ο Φουκό έκλεισε τα 9, ο πατέρας του πέθανε.
Η μητέρα του τότε αποφάσισε να επιστρέψουν στον Παρίσι.
Ο Φουκό δεν ήταν ιδιαίτερα επιμελής στις σπουδές του και μάλλον τεμπέλιαζε παρά μελετούσε.
Τα χέρια του «έπιαναν» και περνούσε πάρα πολλές ώρες συναρμολογώντας μεγάλες και πολύπλοκες κατασκευές.
Εξαιτίας της υγείας και της μάλλον άχαρης νεανικής του εμφάνισης, προτιμούσε να μένει στο σπίτι του και να γεμίζει την μοναξιά του με ευφάνταστες δημιουργίες.
Είχε στραβισμό, από το ένα μάτι έβλεπε μακριά και από το άλλο κοντά.
Ήταν κοντός και ασθενούσε πολύ συχνά.
Ο ντροπαλός χαρακτήρας του και η έφεση στις χειροτεχνίες τον οδήγησαν να σπουδάσει Ιατρική στο Παρίσι, συγκεκριμένα χειρουργική.
Ήταν κάτι που προτιμούσε και η μητέρα του.
Από την πρώτη κιόλας μέρα που επισκέφτηκε το χειρουργείο, συνειδητοποίησε ότι η χειροτεχνία και η χειρουργική δεν ήταν το ίδιο.
Μόλις αντίκριζε αίμα, χλόμιασε και ζαλιζόταν! Παράτησε την Ιατρική και σπούδασε Οπτική
. Φουκό και Φιζό Το γυρσκόπιο, άλλη μια κατασκευή που επιβεβαίωνε την περιστροφική κίνηση της Γης.
Τον καιρό που σπούδαζε Ιατρική, ο Φουκό γνώρισε τον Ιπολίτ Φιζό, επίσης φοιτητή Ιατρικής και μαζί ασχολήθηκαν με πολλά πειράματα.
Ένας καθηγητής του Φουκό, βλέποντας την ιδιαίτερη κλίση του νεαρού για τις κατασκευές, του πρότεινε να φτιάξει έναν φωτογραφικό οδηγό, που θα χρησίμευε στην μικροσκοπική Ιατρική.
Η εξαιρετική δουλειά Φουκό, με τη συνδρομή του Φιζό, κίνησε το ενδιαφέρον του Φρανσουά Αραγκό, διευθυντή του αστεροσκοπείου του Παρισιού, και έτσι ακολούθησαν πολλές φωτογραφίες και διάφορα πειράματα.
Οι Φουκό και Φιζό μέτρησαν για πρώτη φορά την ταχύτητα του φωτός με ακρίβεια το 1862. Ύστερα από αυτές τις επιτυχίες, ο Φουκό δεν επαναπαύτηκε.
Ένα χρόνο μετά το διάσημο εκκρεμές του, κατασκεύασε το γυροσκόπιο, άλλο ένα μηχάνημα που επιβεβαίωνε ότι η Γη κινείται γύρω από τον εαυτό της.
Και στον τομέα της οπτικής η προσφορά του ήταν ιδιαίτερα σημαντική, γιατί έφτιαξε μεγάλα τηλεσκοπικά κάτοπτρα, καταργώντας την χρήση φακών.
Ο θάνατος του Φουκό Ο Φουκό έπασχε από σκλήρυνση κατά πλάκας.
Τον Οκτώβριο του 1867, έπαψε να αισθάνεται τα χέρια του.
Στις 11 Φεβρουαρίου του 1868, ο Φουκό πέθανε.
Ήταν μόλις 49 χρόνων.
Ορισμένοι ιστορικοί θεώρησαν ότι τα χημικά που χρησιμοποιούσε ο Φουκό στην διεξαγωγή των πειραμάτων του, αύξησαν τις συνέπειες της ασθένειάς του.
Ο Φουκό τιμήθηκε με το Μετάλλιο Κόπλεϊ για τα πειράματα του, που αποδείκνυαν την περιστροφική κίνηση της Γης.
Το εκκρεμές του Φουκό βρίσκεται στο Πάνθεον του Παρισιού και ταλαντώνεται από το 1852:...
«Το εκκρεμές του Φουκώ» είναι το δεύτερο μυθιστόρημα του Ουμπέρτο Έκο και κυκλοφόρησε το 1988, οχτώ χρόνια μετά το «Όνομα του Ρόδου».
Αν «το Όνομα του Ρόδου» αφορούσε το θρησκευτικό φανατισμό και την απήχηση της μεταφυσικής αλήθειας που προβάλλεται ως μοναδική αλήθεια και που δεν είναι παρά η συγκάλυψη της διεκδίκησης εξουσίας με καθαρά κοσμικό προσανατολισμό, το «Εκκρεμές του Φουκώ» είναι η επιβολή της παράπλευρης ιστορίας (θα λέγαμε της παραϊστορίας), που στηρίζεται αποκλειστικά στο ανυπόστατο και που αφορά την παγκόσμια συνωμοσιολογία παρασύροντας τις μάζες και τσαλαπατώντας κάθε λογική (για την ακρίβεια καθιστώντας άχρηστη κάθε λογική), αφού η λογική δεν αποτελεί κριτήριο ερμηνείας του κόσμου, αλλά τροχοπέδη του αχαλίνωτου, που η παράπλευρη ιστορία εμπορεύεται με επαγγελματικούς όρους.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες η ιστορία χάνει κάθε νόημα, αφού μόνο η ομαδική παραφροσύνη κρίνεται ικανοποιητική.
Το περιττό της αλήθειας επιβεβαιώνεται καθημερινά, αφού μόνο ο προσωπικός μύθος νοηματοδοτεί την ύπαρξη απελευθερώνοντας δυνάμεις πρωτοφανείς, που λειτουργούν μέχρις εσχάτων για την αναπαραγωγή του.
Όμως κανένα ατομικό παραμύθι δεν ευδοκιμεί αν δεν ενταχθεί στη συλλογικότητα.
Το συλλογικό παραμύθι δεν είναι απλώς η ταύτιση των ατομικών παραμυθιών, είναι ο ενωτικός κρίκος χιλιάδων υπάρξεων που αναζητούν νόημα, δηλαδή δρόμο για την επιβίωση.
Η κατάργηση του ομαδικού μύθου δεν έχει καμία σχέση μ’ αυτό που λέμε σύγκρουση ιδεών ή πολιτισμών ή οπτικών ή οτιδήποτε τέτοιο, είναι η προσωποποιημένη απειλή της ίδιας της ύπαρξης και γι’ αυτό πρέπει να εξοντωθεί.
Το ομαδικό παραμύθι είναι η συναισθηματική έξαρση που περιχαρακώνει την ομάδα, είναι δηλαδή η ιδεολογική ασφάλεια του αληθούς (που μόνο η συλλογικότητα εξασφαλίζει), η επιβεβαίωση της συμμετοχής και η εξασφάλιση της αντιπαλότητας με τις υπόλοιπες ομάδες.
Η αντιπαλότητα είναι εξίσου απαραίτητη με την υιοθέτηση της αλήθειας, αφού αλήθεια χωρίς εχθρούς στερείται υπόστασης.
Η λογική, που από θέση αρχής, ελέγχει τα συναισθήματα, απαξιώνεται, ας πούμε θυσιάζεται, μπροστά στα συναισθηματικά κέρδη της ένταξης, που αναμφισβήτητα είναι προτιμότερα.
Καθίσταται δηλαδή περιττή, όπως και κάθε αλήθεια, εξυψώνοντας το παράλογο ως μοναδικό παράγοντα συμπεριφοράς.
Κάπως έτσι φτάνουμε μπροστά σε μια νέα μεταφυσική, που βασίζεται στους ίδιους θρησκευτικούς μηχανισμούς και αφορά τις ραδιουργίες των αντιπάλων, σατανικά σχέδια, σκοτεινές συνωμοσίες, απόκρυφα μυστικά, κωδικοποιημένα μηνύματα και πάει λέγοντας, που τελικά δεν είναι παρά οι εκδοχές της ίδιας νοσηρής ανθρώπινης ανάγκης, της ανάγκης της κατοχής του μυστικού, δηλαδή της άκρατης γνώσης που η μοναδικότητά της σηματοδοτεί όλο το κύρος της ύπαρξης.
Οι θεωρίες συνωμοσίας δεν είναι μόνο η ανάγκη της κλειδαρότρυπας.
Είναι η αποκατάσταση της ματαιωμένης αλήθειας που όσο λιγότεροι τη γνωρίζουν, τόσο πιο σπουδαία είναι.
Ο κοινωνός του μυστικού είναι ο ξεχωριστός άνθρωπος που οφείλει να το διαλευκάνει μέχρι τέλους.
Με δυο λόγια, οι θεωρίες συνωμοσίας καλύπτουν ένα τεράστιο κενό της ύπαρξης.
Μετουσιώνουν την υπόστασή της σε κάτι πέρα από αυτήν, που είναι αόρατο και άυλο και που ταυτόχρονα την καθορίζει με καθαρά μεταφυσικές δομές, προεκτείνοντας κάθε πεδίο δράσης σε αναζήτηση του εσφαλμένου, που μόνο η συνωμοτικότητα των εχθρικών κύκλων μπορεί να εξηγήσει.
Κι αυτό, αφού λειτουργεί ως πεμπτουσία της γνώσης, αναπόφευκτα γίνεται και πεμπτουσία της υπεροχής.
Αποκρυφισμός, κωδικοποιημένα μηνύματα, ιερά σύμβολα, μυστικιστικοί αριθμοί, υπόγειες δραστηριότητες, περιζήτητοι χάρτες, Ροδόσταυροι, Ναϊτες, μυστικές συναντήσεις, μια παγκόσμια πλεκτάνη. Η δουλειά πάει ρολόι και τα κορόιδα συρρέουν. Μια φλέβα χρυσού.
Ο Έκο, βαθύς γνώστης της συνωμοσιολογικής – παραθρησκευτικής αναγκαιότητας, φέρνει στο φως το «Εκκρεμές του Φουκώ» ως ιστορική φάρσα που επιβεβαιώνει την ολοκληρωτική επικράτηση του παραλόγου.
Εκδοτικός οίκος που παραπαίει οικονομικά εστιάζει τη θεματολογία του σ’ αυτό που λέμε παγκόσμια συνωμοσία, εκμεταλλευόμενος συγγραφείς ψώνια που πληρώνουν αδρά για να εκδώσουν τις αποκαλύψεις τους.
Αποκρυφισμός, κωδικοποιημένα μηνύματα, ιερά σύμβολα, μυστικιστικοί αριθμοί, υπόγειες δραστηριότητες, περιζήτητοι χάρτες, Ροδόσταυροι, Ναϊτες, μυστικές συναντήσεις, μια παγκόσμια πλεκτάνη.
Η δουλειά πάει ρολόι και τα κορόιδα συρρέουν.
Μια φλέβα χρυσού. Με πρωτοφανή κυνισμό ο ιδιοκτήτης του εκδοτικού οίκου εξηγεί με κάθε λεπτομέρεια το χειρισμό του κορόιδου μέχρι να του αποσπάσει τα λεφτά.
Επιτηδευμένη ευγένεια, άκρατη σοβαρότητα, χειριστικοί τρόποι, αναγνώριση της εκδοτικής σπουδαιότητας του έργου, οικονομικές δυσκολίες, ανάγκη χρηματοδότησης, βεβαίωση επιστροφής των χρημάτων με τις πωλήσεις, αποδεικτικά στοιχεία της τεράστιας εμπορικότητας του οίκου, τύπωμα του βιβλίου με ελάχιστο κόστος κι επιστροφή των βιβλίων στο συγγραφέα, γιατί δυστυχώς οι ανάγκες της αγοράς και η ανωριμότητα του κοινού δεν έφεραν τα αναμενόμενα.
Σ’ ένα ντελίριο ιλαρότητας, οι υπάλληλοι του εκδοτικού οίκου εκδίδουν κι ένα δικό τους βιβλίο πρωτοφανούς αναξιοπιστίας, μπλέκοντας τα πάντα σ’ ένα παραλήρημα ανιστορικότητας.
Η κατασκευή των μύθων με τις ημερομηνίες που πάντα αποκαλύπτουν τα υπόγεια μηνύματα της συνωμοσίας δεν είναι παρά προσθέσεις κι αφαιρέσεις: «Τριάντα έξι ιππότες για τον καθένα από τους έξι τόπους μας κάνει 216, του οποίου το εσωτερικό άθροισμα είναι 9.
Και καθώς οι αιώνες είναι έξι, αν πολλαπλασιάσουμε το 216 με το 6 έχουμε 1296, του οποίου το εσωτερικό άθροισμα είναι 18, δηλαδή τρεις φορές έξι, 666».
Η εμπλοκή του Χίτλερ και του Σαίξπηρ στα πλοκάμια της παγκόσμιας συνωμοσιολογίας είναι ο χλευασμός του Έκο που γίνεται απροκάλυπτος και τερατώδης.
Δεν υπάρχει ιστορική περίοδος που να μην παρερμηνεύεται, ημερομηνία που να μην προσθαφαιρείται, ιστορικό πρόσωπο που να μην εμπλέκεται, σ’ ένα ντελίριο ειρωνείας.
Τα αληθινά ιστορικά ψήγματα που υπάρχουν υπηρετούν το στήσιμο της εξωφρενικότητας, που είναι καταδικασμένη στην επιτυχία.
Όσο πιο εξωφρενικό, τόσο πιο πιστευτό.
Η άκρατη υπερβολή σηματοδοτεί την κωμικότητα ενός παραλόγου που μόνο κωμικό δεν είναι.
Η δαιμονισμένη πλοκή, το αδυσώπητο ανθρωποκυνηγητό και η τελική συντριβή των ηρώων από τη δύναμη της ίδιας τους της φάρσας, δεν είναι παρά το ανίκητο της ομαδικής παραφροσύνης που θα εκδηλωθεί σχεδόν νομοτελειακά κι όσο εναρμονισμένο είναι το τερατώδες της ανιστορικότητας με το ενδιαφέρον των συνωμοσιολάγνων, άλλο τόσο εναρμονίζεται και η υπερβολή της δράσης με την πραγματικότητα.
Γιατί η ομαδική παραφροσύνη δεν θα μπορούσε να εκφραστεί παρά μόνο μ’ αυτό το τσούρμο των τρελών και των απόκληρων, των ολοκληρωτικά κατεστραμμένων ανθρώπων. Γιατί το αμείλικτο της αλήθειας δεν θα μπορούσε να διοχετευτεί παρά με την άκρατη βαρβαρότητα που μοιραία γεννάνε τα άκρα.
Γιατί η τρέλα απαξιώνει όλα τα όρια και κάπως έτσι κλονίζονται ακόμα και οι ήρωες του Έκο, αφού παραπαίουν στο ανεξέλεγκτο που ορίζει η λαγνεία του μυστικού: «Μια συνωμοσία, για να είναι συνωμοσία, οφείλει να είναι μυστική.
Είναι αναγκαίο να γνωρίζουμε πως υπάρχει κάποιο μυστικό για να μη νιώθουμε πια απογοητευμένοι…
Υπάρχει άραγε κάποιο μυστικό τόσο ακτινοβόλο; Βεβαίως, αρκεί να μην το γνωρίσεις ποτέ. Αν αποκαλυφθεί, δεν μπορεί παρά να μας απογοητεύσει…».
Η λαγνεία του μυστικού δεν είναι παρά η διαρκής αναζήτηση αιτίων που ρυθμίζουν τον κόσμο και που αναγκαστικά κρύβουν κάτι αποκρουστικό, κάτι προκαθορισμένο και ραδιούργο. Μιλάμε για θεωρίες συνωμοσίας που αφορούν Εβραίους, Μασόνους κτλ.
Η λαγνεία του μυστικού δεν είναι παρά η διαρκής αναζήτηση αιτίων που ρυθμίζουν τον κόσμο και που αναγκαστικά κρύβουν κάτι αποκρουστικό, κάτι προκαθορισμένο και ραδιούργο.
Μιλάμε για θεωρίες συνωμοσίας που αφορούν Εβραίους, Μασόνους κτλ.
Για τελετουργικά και ιστορικά μυστικά και δεσμούς αίματος και μαγείες και μυστικές χειρονομίες.
Γιατί οι καθημερινές κακοτυχίες πρέπει να αποδοθούν κάπου και γιατί σίγουρα υπάρχει κάποιο μυστικό που τις ερμηνεύει: «Το ίδιο ισχύει για την καθημερινή μας ζωή.
Όπως τα κραχ στο χρηματιστήριο.
Συμβαίνουν επειδή όλοι κάνουν από μια λανθασμένη κίνηση, κι όλες οι λανθασμένες κινήσεις μαζί δημιουργούν πανικό.
Κι έπειτα, όποιος δεν έχει γερά νεύρα αναρωτιέται: μα ποιος οργάνωσε αυτή τη συνωμοσία, ποιον ωφελεί; Κι αλίμονο αν δε βρεις έναν εχθρό που συνωμότησε, θα νιώσεις ένοχος.
Ή μάλλον, επειδή νιώθεις ένοχος, επινοείς μια συνωμοσία ή πολλές.
Και για να τις νικήσεις πρέπει να οργανώσεις τη δική σου συνωμοσία».
Κι εδώ βέβαια δεν μιλάμε για τα δεδομένα συμφέροντα των ισχυρών, ούτε για τα επίσης δεδομένα πολιτικά παρασκήνια ή τη διαπλοκή της πολιτικής κλπ.
Μιλάμε για τις αναπόδεικτες θεωρίες παραθρησκευτικού χαρακτήρα, που παραφράζουν συνειδητά την ιστορία και σπέρνουν τον πανικό κινδυνολογώντας. Που ξέρουν να απευθύνονται στις μάζες κάνοντας το λαϊκισμό επάγγελμα και διαχωρίζοντας τον κόσμο πάντα εθνικά και ποτέ ταξικά.
Που η δημιουργία εχθρών είναι το βασικότερο μέλημά τους και που μοιραία αποκτούν φασίζουσες διαστάσεις, αφού υποθάλπουν την ψεύτικη εθνική έπαρση και το φόβο.
Που εμπορεύονται την επιστημονική ανιστορικότητα ανακατεύοντας τον εθνικισμό με τη συνωμοσιολαγνεία.
Και φυσικά, ύψιστη φροντίδα είναι ο εχθρός να μην κατονομάζεται ποτέ. Γιατί αν κατονομαστεί χάνει το μυστήριο.
Το ορατό δεν ενδείκνυται για συνωμοσίες.
