Έχουν γίνει πολλές απόπειρες διαχωρισμού της αληθινής αγάπης από τον ξέφρενο έρωτα. Πρόκειται για ένα ζήτημα που αφορά όλους μας για έναν βασικό λόγο: όλοι θέλουμε να γνωρίζουμε πώς μπορούμε να αποφύγουμε τον πόνο που γεννά η συναισθηματική επένδυση σε μια σχέση που δεν έχει μέλλον. Οι άνθρωποι, από τη φύση τους, αναζητούν επιβεβαίωση επιδιώκοντας την παραχώρηση εγγυήσεων σε πολλούς τομείς της ζωής τους, ανάμεσα τους και τον ερωτικό. Επιθυμούν διακαώς να βρίσκονται σε ένα σταθερό περιβάλλον που τους προσφέρει τη δυνατότητα πρόβλεψης του μέλλοντος, καταβάλλοντας αξιοσημείωτη προσπάθεια να αποτρέψουν το αναπόφευκτο: την αλλαγή! Μένει, λοιπόν, να εξετάσουμε πώς συνδέεται η έμφυτη αυτή ανάγκη του ανθρώπου με το θέμα του άρθρου. Είναι γνωστό ότι έχουν αξιοποιηθεί απεριόριστοι τρόποι για την πραγμάτευση του συγκεκριμένου ζητήματος. Πολλοί πιστεύουν ότι ο ξέφρενος έρωτας είναι εκδήλωση ανεξέλεγκτου πόθου και λαγνείας. Άλλοι υποστηρίζουν ότι η αληθινή αγάπη αποτελεί πραγμάτωση της αφοσίωσης και της ανιδιοτέλειας. Εγώ θα έλεγα ότι η αληθινή αγάπη υπόκειται σε διαρκή μεταμόρφωση… αλλά, μέσα σε αυτό το πλαίσιο της αέναης αλλαγής, παραμένει αδιαπραγμάτευτη και απόλυτη.
Η αλλαγή συναντά την αδιαπραγμάτευτη αγάπη;
Αν υπάρχει ένα πράγμα που διακρίνει την αληθινή αγάπη από τον ξέφρενο έρωτα, αυτό είναι ο εγωισμός. Πράγματι, ο ξέφρενος έρωτας ενέχει πολύ εγωισμό. Περιστρέφεται γύρω από τους μύχιους πόθους και τις ανάγκες ενός ανθρώπου καθώς και από τη δυνατότητα και τη διάθεση κάποιου άλλου να ανταποκρίνεται σε αυτά. Ωστόσο, η πλήρωση των παραπάνω κριτήριων συμβατότητας εδράζεται στην αδράνεια. Βασίζεται στην υπόθεση ότι δεν θα αλλάξουν οι ανάγκες κανενός με την πάροδο του χρόνου. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο είναι απίθανο καθώς η εξέλιξη του ατόμου, είτε αρνητική είτε θετική, αποτελεί ένα ουσιαστικό κομμάτι της ζωής του. Εφόσον οι άνθρωποι νομοτελειακά αλλάζουν, είναι αναπόφευκτο να αλλάζουν και οι ανάγκες τους καθώς περνούν τα χρόνια. Ακόμα κι αν δεν ωριμάζουν ή δεν προοδεύουν, εμφανίζουν πιο έντονα τα ήδη υπάρχοντα χαρακτηριστικά τους. Εάν για παράδειγμα, ένα άτομο επιδιώκει να έχει αμιγώς σεξουαλικές σχέσεις αποφεύγοντας τη δέσμευση και την οικειότητα, μπορεί, καθώς μεγαλώνει, να αυξηθεί αυτή του η ανάγκη και να χρειάζεται κι άλλους ερωτικούς συντρόφους προκειμένου να νιώθει ολοκληρωμένος. Εν πάση περιπτώσει, ο σύντροφος του εν λόγω ατόμου πιθανότατα δεν θα εκτιμήσει μια τέτοια αλλαγή στη σχέση τους. Αν, μάλιστα, εξελιχθεί κι ο ίδιος αλλά προς την αντίθετη κατεύθυνση, είναι αμέσως επόμενο να τον απωθήσει η ιδέα της πολυγαμίας, ακόμα κι αν παλαιότερα αρκούνταν σε μία πιο επιφανειακή και χαλαρή σχέση, γεγονός που θα οδηγήσει το ζευγάρι σε ένα σημείο όπου ο απόλυτος έρωτας ξαφνικά φθίνει. Θα λέγαμε λοιπόν ότι, όταν οι σχέσεις στηρίζονται σε αυτό που αποκαλούμε ξέφρενο έρωτα, είναι πιθανό να αποκλίνουν οι δρόμοι που ακολουθούν τα μέλη του ζευγαριού σε βαθμό που να μην υφίσταται πλέον σημείο συνάντησής τους.
Από την άλλη, μία σχέση που έχει ως βασικό θεμέλιο την αγάπη, αφήνει περισσότερα περιθώρια για προσωπική πρόοδο του καθενός από τα δύο μέλη του ζευγαριού, καθώς λειτουργεί με άξονα την κατανόηση και τη στοργή, συναισθήματα που προωθούν την αλληλοεκτίμηση έναντι του υπολογισμού και του συμφέροντος. Όταν δύο άνθρωποι αγαπιούνται, φροντίζουν ώστε να συντονίζονται μεταξύ τους, στηρίζοντας ο ένας τον άλλο και αφομοιώνοντας τις αλλαγές του καθενός ως φυσική εξέλιξη της οντότητας του ζευγαριού. Ωστόσο, δεν αποκλείεται αργότερα οι δύο σύντροφοι να ακολουθήσουν διαφορετικούς δρόμους και να μην είναι σε θέση ικανοποιούν ο ένας τις ανάγκες του άλλου. Ακόμα και σε αυτή την περίπτωση, τα συναισθήματα αγάπης που δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια της σχέσης δεν έχουν «σπαταληθεί». Η αληθινή αγάπη είναι απαλλαγμένη από το στοιχείο του εγωισμού και επιτρέπει στα μέλη του ζευγαριού να εξελίσσονται όχι μόνο στο πλαίσιο της σχέσης τους αλλά και ως ξεχωριστές προσωπικότητες. Στη λογική αυτή έγκειται και το απόφθεγμα: αν αγαπάς κάποιον άφησέ τον να φύγει. Η παρεμπόδιση της εξέλιξης ενός ανθρώπου στον βωμό της σχέσης γίνεται μονάχα για εγωιστικούς λόγους και είναι μάταιη, καθώς τα αρνητικά συναισθήματα που γεννά και στους δύο δεν μπορεί παρά να δηλητηριάσουν σταδιακά τη σχέση.
Η ανιδιοτέλεια στην αληθινή αγάπη
Βέβαια, οφείλουμε να είμαστε επιφυλακτικοί απέναντι στην έννοια της «ανιδιοτέλειας» ως συστατικού αληθινής αγάπης, καθώς οι άνθρωποι τείνουν να την παρερμηνεύουν. Η απαλλαγή από τα δεσμά του εγωισμού δεν ισοδυναμεί με απώλεια του εαυτού ούτε με την υποβάθμιση των αναγκών ενός ανθρώπου. Στην πραγματικότητα, η ανιδιοτέλεια πραγματώνεται όταν ένα άτομο εκδηλώνει έμπρακτα την αγάπη του για τον σύντροφό του αφήνοντας τον να εξελίσσεται όπως εκείνος νομίζει, ακόμα κι αν η αλλαγή αυτή, δεν συμπίπτει με τις ανάγκες του ίδιου. Όταν ένας άνθρωπος «χάνει» τον εαυτό του, παύει, παράλληλα, να τον αγαπά και κάτι τέτοιο δεν έχει καμία σχέση, ασφαλώς, με την πραγματική έννοια της ανιδιοτέλειας.
Η σημασία της αγάπης για τον εαυτό μας
Ο άνθρωπος, ωστόσο, παύει να είναι σε θέση να αγαπά και τους άλλους, όταν φτάσει στο σημείο να μην αγαπά τον ίδιο του τον εαυτό! Και φυσικά, είναι λανθασμένο να θεωρούμε ότι η αγάπη του ανθρώπου για τον εαυτό του ισοδυναμεί με εγωισμό. Ο εγωισμός όσο και ο εγωκεντρισμός είναι το να πατά κάποιος επί πτωμάτων προκειμένου να πετύχει τους στόχους του, πληγώνοντας τους υπόλοιπους στον βωμό της επιτυχίας – όχι το να φροντίζει κανείς τον εαυτό του.
Όταν ένα άτομο αγαπά τον εαυτό του, αναγνωρίζει ότι αξίζει αγάπη και αποδοχή όπως είναι, με όποιες αρετές και αδυναμίες μπορεί να διαθέτει. Δεν τιμωρεί τον εαυτό του με ενοχές και άσκοπους περιορισμούς λόγω κάποιας διεστραμμένης αντίληψης της αυτοπειθαρχίας. Γιατί άλλωστε κάτι τέτοιο να αποδίδει στην ενήλικη ζωή, εφόσον είναι ήδη απαγορευτικό στις νεαρότερες ηλικίες, σύμφωνα με τις παιδαγωγικές αρχές;
Όταν οι άνθρωποι αγαπιούνται μεταξύ τους…
Ουσιαστικά, ο τρόπος με τον οποίο ένας άνθρωπος βλέπει τον εαυτό του καθορίζει και τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρά με τους άλλους. Εάν αγαπάει τον εαυτό του υπό προϋποθέσεις, δημιουργεί αυτομάτως μια κλίμακα διαβάθμισης σύμφωνη με τις δεδομένες απαιτήσεις, προκειμένου να αξιολογεί συνειδητά ή ασύνειδα και τους άλλους ανθρώπους. Επομένως, η υπό όρους αγάπη για τον εαυτό του αντανακλά, αναπόφευκτα, στον τρόπο με τον οποίο αγαπά και τους υπόλοιπους. Πολλά άτομα που δεν έχουν καταφέρει να «τα βρουν» με τον εαυτό τους, ισχυρίζονται ότι αφήνουν πολλά περιθώρια για λάθη στους άλλους, παραχωρώντας τους δεύτερες, τρίτες… άπειρες ευκαιρίες να επανορθώσουν, έτσι ώστε να προβάλουν την εικόνα του μάρτυρα (του καλόκαρδου και πονόψυχου ανθρώπου που δέχεται με αυτοθυσία την εκμετάλλευση των άλλων). Αυτή η περίπτωση δεν είναι παρά η άλλη πλευρά του ίδιου νομίσματος. Εάν κάποιος, πράγματι, βιώνει εκμετάλλευση από τον σύντροφό του, η παραχώρηση διαδοχικών ευκαιριών, αποτελεί δείγμα έλλειψης αυτοσεβασμού και δημιουργεί τις προϋποθέσεις για το χτίσιμο μιας σχέσης που υπάρχει για να ικανοποιεί μονάχα τις ανάγκες του ‘εκμεταλευτή’ και να τον επιβεβαιώνει μέχρι να είναι έτοιμος να προχωρήσει σε κάτι καινούργιο. Οι λόγοι για τους οποίους ένας άνθρωπος θα υφίστατο αυτός το είδος σχέσης δεν συνδέονται με μια εγγενή επιθυμία του να ικανοποιεί τους άλλους αλλά με την ανάγκη του να εισπράττει έστω και στον ελάχιστο βαθμό την επιβεβαίωση ότι αξίζει να αγαπηθεί. Για άλλη μια φορά, λοιπόν, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η αγάπη που τρέφουμε για τον εαυτό μας είναι απαραίτητη. Το συναίσθημα αυτό αποτελεί σημείο αναφοράς για το άτομο, αφού, χάρη σε αυτό, καταφέρνει να αφήνει χώρο στους ανθρώπους γύρω του χωρίς, ωστόσο, να υπομένει την εκμετάλλευση τους, ισορροπώντας ιδανικά ανάμεσα στον εγωισμό και την ανιδιοτέλεια.
Love and Let Love
Συνοψίζοντας κάθε άτομο έχει τη δική του προσωπικότητα, ψυχισμό και εμπειρίες που καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την οπτική του στο θέμα της αγάπης. Αν και αποτελεί καθολική έννοια, ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνεται ο καθένας την αγάπη όπως και η πραγμάτωση της ποικίλλει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Ορισμένοι εντάσσουν την αγάπη στο πλαίσιο μιας σχέσης όπου δεν υπάρχουν όρια, ενώ άλλοι θεωρούν αυτό το είδος σχέσης φυλακή από την οποία επιθυμούν να δραπετεύσουν. Κάποιοι προτιμούν να εκφράζουν αυτό το συναίσθημα προφορικά ενώ άλλοι έμπρακτα. Εάν δύο σύντροφοι προσεγγίζουν τους αντίθετους πόλους αυτού του φάσματος ερωτικών εκδηλώσεων, δεν θα μπορούν να αντιληφθούν τη συμπεριφορά του άλλου ως αληθινή έκφραση αγάπης. Πιθανότατα, μάλιστα, να μην εισπράττουν καθόλου τέτοιας φύσεως συναισθήματα. Αυτό που, ουσιαστικά, ωφελεί να εξετάσουμε είναι το κατά πόσο αξίζει να παραμένει ένας άνθρωπος σε μια σχέση που του δημιουργεί αμφιβολίες για το πιο θεμελιώδες συστατικό της. Εφόσον τα μέλη του ζευγαριού δεν έχουν κατορθώσει να θέσουν τις βάσεις για τη δημιουργία του ισχυρού δεσμού που επιδιώκουν να έχουν, τι νόημα έχει να αναρωτιούνται αν ερωτεύτηκαν κεραυνοβόλα (αλλά φευγαλέα) ή αν υπάρχει αληθινή αγάπη ανάμεσα τους; Και αν ένας άνθρωπος ξεκινά τη σχέση του με τέτοιου τύπου αμφιβολίες, είναι αμέσως επόμενο να τηρήσει στο μέλλον μια αμυντική στάση που θα αποτελέσει τροχοπέδη στο ξεδίπλωμα των συναισθημάτων του, εμποδίζοντας, κατ’ επέκταση, τη δημιουργία ενός δεσμού αληθινής αγάπης…
Ηθικό δίδαγμα
Σταμάτα να αναρωτιέσαι πώς αλλιώς θα μπορούσαν να είναι τα πράγματα και άρχισε να αγαπάς –πρωταρχικά τον εαυτό σου- χωρίς αυτοπεριορισμούς, προσδοκίες για την εξέλιξη της σχέσης ή φόβους για τον πόνο που μπορεί να προκαλέσει. Έχε στον νου σου ότι η αληθινή αγάπη αναπτύσσεται μόνο όταν στηρίζεται σε γερά θεμέλια συναισθημάτων που πηγάζουν από τα μύχια της ψυχής μας, μην φοβάσαι την υπέρβαση και τόλμησε να κάνεις το «άλμα πίστης».
